B12 Vitamin Eksikliği Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

B12 Vitamini Eksikliği Nedir?

B12 vitamini vücut için son derece önemli olan bir B vitamindir. Sinir dokusu sağlığı, beyin fonksiyonu ve kırmızı kan hücrelerinin üretimi için gerekli olan bu vitaminin bir diğer adı da, kobalamin olarak bilinmektedir.

Vücuttaki B12 vitamini seviyeleri çok düşük olduğu zaman, b12 vitamini eksikliği gelişmektedir. Bu durum bazı vakalarda, geri dönüşü olmayan nörolojik belirtilere yol açabilmektedir. Yapılan araştırmalara göre de, son yıllarda b12 vitamini eksikliği giderek artmaktadır.¹ 

B12 Vitamini Nedir?

B12 vitamini, B kompleksi vitamin grubuna ait bir vitamindir. Eser elementi kobalt içeren tek vitamin olmaktadır, bu nedenle de, kobalamin olarak da anılmaktadır.

Çok çeşitli bitki ve hayvan kaynakları tarafından üretilebilen diğer vitaminlerin aksine, B12 vitamini sadece hayvanların bağırsağında üretilmektedir. Bu nedenle de, bitkilerden veya güneş ışığından elde edilememektedir. Bakteri, maya ve algler gibi küçük mikroorganizmalar da bu vitamini üretebilmektedir. 

Suda çözünebilen bir vitamin olan B12, beyin ve sinir sisteminin fonksiyonlarında önemli bir rol oynamaktadır. Aynı zamanda, DNA ve kırmızı kan hücrelerinin sentezinde folat ile birlikte çalışmaktadır.

B12 vitamini miyelinin yaratılmasında da rol oynamaktadır. Sinirlerin çevresini sararak bir kılıf görevi gören miyelin sinir uyarılarının iletilmesini sağlamaktadır.

B12 vitamini, DNA sentezi, enerji için karbonhidrat metabolizması, kırmızı kan hücresi üretimi ve hücresel ve doku onarımı gibi oldukça önemli görevlere sahiptir.

Suda çözünen vitaminlerin çoğu vücut tarafından kullanılmaktadır. Sonrasında da idrarla atılmaktadır. B12 vitamini ise 5 yıl kadar karaciğerde depolanabilmektedir.

B12 vitamini, cobrynamide, cobinamide, cobamide, cobalamin, hydroxcobalamin, aquocobalamin, nitrocobalamin ve siyanocobalamin gibi isimlerle de bilinmektedir.

B12 Vitamini Eksikliği Belirtileri

B12 vitamini eksikliği nasıl anlaşılır? B12 vitamini eksikiği başlangıcında ya da vitaminin seviyesi henüz çok az olmadığında, herhangi belirti oluşmayabilmektedir. Belirtilerin oluşması durumunda ise, bunlar çoğu zaman hafif belirtilerdir. Diğer yandan, uzun süre boyunca devam eden b12 vitamini eksikliği, sinir hasarına neden olabilmektedir.² 

B12 vitamini eksikliğinin sinirlerde hasara yol açması kişinin yaşı ve genetik faktörleri, eksikliğin uzunluğuna ve şiddetine bağlı olarak değişebilmektedir. B12 vitamini eksikliği giderek ilerlemeye devam edebilmektedir. Belirtilerinin ortaya çıkması ise yıllar alabilmektedir.

Folat ve demir eksikliği genellikle B12 eksikliği ile birlikte gelişmektedir. Bu nedenle, B12 vitaminin yanında folat ve ferritin (demir depolama) seviyelerinin kontrol edilmesi de önemli olabilmektedir.  

B12 vitamini eksikliği pek çok nörolojik belirtilere yol açabilmektedir. Bu belirtiler düzelmeye başlayana kadar hergün b12 takviyelerinin alınması ya da enjeksiyonlarının yapılması gerekli olabilmektedir, çünkü b12 vitamini eksikliğinin kalıcı nörolojik problemlere neden olma riski bulunmaktadır. Nörolojik belirtiler şunları içerebilmektedir³ 

• Kulak çınlaması
• Titreme
• Parestezi olarak adlandırılan uyuşma, karıncalanma ve ağrı
• Karışıklık ve odaklanmada zorluk çekme
• Bacak, kol ve gövdede hissedilen zayıflık
• Bozulmuş titreşim – konum duyusu
• Anormal refleksler
• Kararsız ya da anormal yürüme veya düşme
• Ataksi (dengeyi, koordinasyonu ve konuşmayı etkileyen nörolojik bozukluk)
• Denge problemleri
• Yürüme zorluğu
• Baş dönmesi
• Huzursuz bacaklar
• Görsel sinirlerin zayıflaması, bulanık görme, optik sinir hasarı
• Unutkanlık ve hafıza kaybı
• Demans ve entelektüel bozulma
• İktidarsızlık
• Felç
• Bozulmuş ince motor koordinasyonu
• Kaslarda spastisite (kasların kasılmasını engelleyen yolların etkilenmesi)
• Mesane veya bağırsak inkontinansı (kontrol kaybı)
• Ağrı algısının bozulması
• Gece krampları
• Tat ve koku almada problemler yaşama
• Optik atrofi (görme duyusunu engelleyen sinir kaybı) 

B12 vitamini nörolojik belirtilere neden olabileceği gibi nöropsikiyatrik belirtilere de yol açabilmektedir. Bu belirtiler şunları içerebilmektedir:

• Karışıklık ve yön kaybı
• Psikoz (kişinin gerçek dünyadan kopup, düşünme, konuşma ve davranış problemleri yaşaması)
• Doğum sonrası depresyon
• Halüsinasyonlar görme
• Hafıza kaybı
• Sürekli kuruntu yapmaya meyilli olma
• Depresyon
• İntihar düşüncesi
• Cinnet gerçirme
• Anksiyete bozukluğu
• Paranoya
• Sinirlilik
• İlgisizlik
• Kişilik değişiklikleri
• Uygunsuz cinsel davranış
• Şiddete meyilli saldırgan davranışlar
• Şizofreni belirtileri
• Uyku bozuklukları
• Uykusuzluk hastalığı
• Psikiyatrik problemlerle karıştırılabilecek tat, koku, görme ve duyusal motor fonksiyon değişiklikler⁴

B12 vitamini eksikliği hematolojik yani kan hastalıklarıyla ilgili belirtilere neden olabilmektedir. Bu belirtilerden bazıları şunlardır:

• Anemi (kansızlık)
• Kırmızı kan hücrelerinin büyümesi (makrositoz)
• Hiper segmentli nötrofiller
• Genelleştirilmiş halsizlik ve yorgunluk
• Nefes darlığı
• Solgunluk ve sarılık
• Kronik yorgunluk

B12 vitamini eksikliği belirtileri arasında vasküler problemleri de bulunmaktadır. Belirtileri şunlar olabilmektedir:

• Ortostatik hipotansiyon ve postural hipotansiyon (ayakta dururken kan basıncının düşmesi, bayılma ve düşmeye neden olabilmektedir)
• Postural ortostatik taşikardi
• Çarpıntı
• Oklüziv vasküler bozukluk
• Geçici iskemik ataklar
• Serebral vasküler kaza (CVA veya ‘inme’)
• Miyokard enfarktüsü (kalp krizi)
• Derin ven trombozu (bacak veya kolundaki kan pıhtılaşması)
• Pulmoner ⁵

Kadınlara üreme organlarını etkileyebilen B12 vitamini şu belirtilere yol açabilmektedir:

• İnfertilite (kısırlık)
• Düşüklerin tekrarlaması
• Anormal PAP smearları (rahim ağzı kanseri için hücrelere uygulanan testler)
• Rahim içi büyüme geriliği

Erkeklerde de üreme organlarını etkileyebilen B12 vitamini eksikliği şu belirtilere neden olabilmektedir:

• İnfertilite (kısırlık)
• İktidarsızlık
• Sperm motilitesinde azalma
• Sperm sayısında azalma

B12 vitamini eksikliği gastrointestinal belirtilere neden olabilmektedir ve bunlar şöyle sıralanmaktadır:

• İştah kaybı, kilo kaybı veya iştahsızlık
• Zayıf bir sindirim ya da küçük veya normal boyutta yemek yedikten sonra hissedilen şişkinlik durumu olan epigastrik ağrı
• İrritabl bağırsak sendromu
• Kabızlık
• GERD, gastrik reflü hastalığı, ülserler, ağız ülseri
• Giardiyaz
• Pankreatit, pankreatik ekzor yetmezliği
• Mide asidinin azalması
• Gastroparez (mide felci, mide tembelliği)
• Helicobactor pylori enfeksiyonu
• İnce bağırsakta aşırı bakteriyel büyüme
• Gastrektomi (kısmi veya tam), bariyatrik cerrahi
• İlleal rezeksiyon (nağırsağın bir bölümünün veya tamamının cerrahi olarak kesilip alınması)
• Malabsorpsiyon sendromları, Crohn hastalığı, Çölyak hastalığı
• Karaciğer hastalığı
• Diphyllobothrium latum (balık tenyası)  

Diğer belirtiler ise şunlardır:

• Ağız kuruluğu ya da ağız kenarlarının kuruyarak çatlaması
• Saçların erken beyazlaması
• Glossit (dilin yapısında bozulmaya yol açan enflamatuar bir hastalık)
• Hafif bir sersemleme ya da bayılma
• Osteoporoz (kemik erimesi)
• Kırıklar
• Osteoblastların aktivitesinin baskılanması (kemiği oluşturan hücreler)
• Parkinson ve MS’i taklit eden belirtiler
• Nominal afazi (isimleri veya kelimeleri hatırlamada güçlük çekme)
• Radikülopati (kronik ağrı bozukluğu)
• Enfeksiyonlara karşı artan duyarlılık
• Yaraların geç iyileşmesi
• Yetersiz beslenme
• Dalak büyümesi (splenomegali)
• Karaciğerin büyümesi (hepatomegali)
• Ciltte hiper pigmentasyon veya hipo pigmentasyon
• Aşıları takiben antikor üretiminde azalma
• MTHFR Gen mutasyonu 

 B12 Vitamini Eksikliği Nedenleri

B12 vitamini eksikliği neden olur? B12 vitamin eksikliği; beslenmedeki vitamin eksikliğine, vitaminin emilmesini engelleyen malabsorpsiyon faktörüne ve çeşitli gastrointestinal nedenlere bağlı olarak gelişebilmektedir. B12 vitamini eksikliği nedenleri daha ayrıntılı olarak şöyle açıklanabilmektedir:⁶ 

Hayvansal Gıdaları Tüketmemek

B12 vitamininin kaynakları arasında en güçlü olanları et ve süt gibi hayvansal gıdalardır. Veganlar gibi hayvansal gıdaları tüketmeyen kişiler bu konuda ekstra dikkatli olmalıdır. Hayvansal gıdaları tüketmeyen insanların diğer b12 kaynaklarını düzenli olarak tüketmesi gerekmektedir. Aksi takdirde, b12 vitamin eksikliği söz konusu olacaktır.

B12 vitamini vücutta depolanmaktadır. Tüm b12 vitaminlerinin tüketimi ise 3-5 yıl kadar sürmektedir. B12 vitamini eksikliği nedeniyle yaşanan belirtiler de bu süreçten sonra ortaya çıkmaya başlamaktadır.  

Ağır Alkol Tüketimi

B12 vitamini eksikliği alkol bağımlılığı ile birlikte ortaya çıkabilmektedir. Çok fazla alkol alan kişiler ya da ağır şekilde alkol alan kişilerde karaciğer hastalıkları daha sık görüldüğü için bu vitaminin eksikliği de daha sıklıkla bu insanlarda gelişmektedir. Fonksiyonel vitamin eksikliği olarak tanımlanan bu durumda, kanda bulunan vitamin miktarı normal olmasına rağmen metabolize edilememektedir.⁷ 

Antiasitler

Mide ekşimesi, peptik ülser veya asit reflü gibi sindirim sistemi problemlerini kontrol altına almak için antiasitler reçete edilebilmektedir. Bu ilaçlar asit miktarını nötralize etmektedir. B12 vitaminin metabolize edilmesi için ise mide asidine ihtiyaç duyulmaktadır. Sonuç olarak, uzun bir süre boyunca kullanılan antiasitler b12 vitamini eksikliğine yol açabilmektedir.  

Bariatrik Cerrahi

Obezite hastası olan kişileri sağlıklı vücut ağırlığına kavuşturmak için uygulanan bir ameliyat olan bariatrik cerrahi, hastalarda B12 vitamini eksikliğine yol açabilmektedir. Midenin küçültüldüğü gastrik bypass tekniğinde ise B12 vitamini eksikliği yaşanması daha olasıdır. Bunun nedeni, midenin B12 emilimi için enzimlere ihtiyaç duymasıdır. Yapılan cerrahi işlem sonucunda ise midede çok küçük bir kısım bu fonksiyonu görmeye devam etmektedir.

Gastrit

Gastrit söz konusu olduğunda mide astarı tahriş olmakta ya da iltihaplanmaktadır. Bu durum, atrofik veya otoimmün olabilmektedir. Her iki durum da mide astarının hücrelerini yok etmekte ve hidroklorik asit üretimini azaltılmaktadır. Sonuç olarak da, gıdalardan B12 vitaminini emme fonksiyonu azalmaktadır.⁸ 

Vitamin B-12 Eksikliği Anemisi (Pernisiyöz Anemia)

Pernisiyöz anemi, anormal seviyede fonksiyonel olmayan kırmızı kan hücrelerinin ürettildiği bir durumdur. Bu durum hem b12 vitamini eksikliğine yol açmaktadır hem de b12 vitamini eksikliğinin bir sonucu olarak gelişmektedir.

Pernisiyöz anemi söz konusu olduğunda, b12 vitamini emilimi için gerekli olan bir enzimin de eksikliği gerçekleşmektedir. Bu nedenle de, b12 vitamini eksikliği yaşanmaktadır.

Pernisiyöz anemi gibi bağışıklık sistemi bozuklukları olan Addison hastalığı ve vitiligo hastalığının da bu duruma yol açabileceği düşünülmektedir. 

İnce Bağırsakta B12 Malabsorpsiyonu

Pek çok mide ve bağırsak hastalığı, ince bağırsaktaki B12 vitamini emilimini etkileyebilmektedir. Bu hastalıklardan bazıları şunlardır:

• İnce bağırsakta aşırı bakteri çoğalması: Zararlı bakteriler, mevcut b12 vitaminini ince bağırsak tarafından emilmeden önce kullanmaktadır. Bu durum da b12 vitamini eksikliğine neden olmaktadır.
• Çölyak hastalığı: Çölyak hastalığı, bağışıklık sisteminin gluten proteinine karşı reaksiyon gösterdiği bir hastalıktır. İnce bağırsak astarını etkileyen bu durum, b12 vitamini emilimi de azaltabilmektedir.
• Crohn hastalığı: B12 vitamini emiliminden sorumlu ince bağırsağın bir bölümünü etkileyebilen Crohn hastalığı, bu vitaminin eksikliğine yol açabilmektedir.
• Tenya enfeksiyonu: Midede bulunan tenyalar, mevcut b12 vitaminini emilmeden önce tüketmektedir. Bu durumu önlemek için az pişmiş et veya balık yemekten kaçınılmalıdır.⁹ 

B12 Eksikliği Olan Anne Tarafından Emzirilen Bebekler

Hayvansal gıdaları tüketmeyen annelerin yeni doğan bebeklerinde b12 vitamini eksikliği görülebilmektedir. Bebek hem anne karnındayken hem de doğduktan sonra B12 vitaminine ihtiyaç duymaktadır. Anne B12 vitamini eksikliği yaşıyorsa, bebekte de aynı problem ortaya çıkacaktır. Sonuç olarak, 3-6 aylıkken anne sütü ile beslenen bebeklerde B12 vitamini eksikliği gelişebilmekte ve bu da, bebeğin büyümesini ciddi şekilde etkileyebilmektedir.

Artan Yaş

B12 vitamini eksikliği yaşla birlikte artabilmektedir. Bunun nedeni, yaşla birlikte midede üretilen asit miktarı azalmaktadır. Daha önce de belirtildiği gibi mide asidi ise b12 vitamini için gereklidir. Gastrointestinal problemleri olan yaşlı bireylerin B12 vitamini eksikliği çekme riski daha fazladır.  

Genetik Faktörler

B12 vitamini emilimini etkileyen nedenlerin genetik faktörler sonucu gelişebileceği de düşünülmektedir. Bazı kalıtsal gen mutasyonlarının kobalamin (B12) malabsorbsiyonunun sorumlusu olabileceğine dair çalışmalar bulunmaktadır. Bu gen mutasyonları b12 vitamini emilimini engellemekte, böylece de, kanda ve beyinde anormalliklerin ortaya çıkmasına yol açabilmektedir.  

B12 Vitamini Eksikliğine Ne İyi Gelir?

Sığır karaciğeri: Karaciğer B12 vitamini açısından oldukça zengin bir kaynaktır. B12 vitamini almak istiyorsanız, sığır karaciğeri yemek oldukça etkili olacaktır. Her zaman kaliteli karaciğer aldığınızdan emin olmalısınız. Otla beslenen ve organik ortamlarda yetiştirilen sığırlardan temin edilen karaciğerlerle beslenmelisiniz.

Sığır karaciğeri kansızlık için de bir tedavi yöntemi olabilmektedir çünkü hem b12 hem de demir ve folat açısından zengin bir ettir.¹⁰ 

Sardalye: Sardalye yüksek oranda B12 vitamini içermektedir. Aynı zamanda, omega-3 yağ asitleri için de iyi bir kaynaktır, bu nedenle, insan sağlığı için oldukça faydalıdır. Sardalye tüketerek hem gerekli olan B12 vitamini hem de omega-3 yağ asitlerini alabilirsiniz.

Uskumru: Uskumru da tıplı sardalye gibi oldukça güçlü bir B12 vitamini ve omega-3 yağ asidi kaynağıdır. Genel vücut sağlığı için de uskumruyu tüketmek çok iyi bir fikir olabilmektedir.  

Kuzu eti: Kuzu eti, kesinlikle etkileyici bir beslenme içeriğine sahiptir. En iyi B12 vitamini gıdalarından biri olmakla birlikte, aynı zamanda protein, demir, selenyum ve çinko açısından da oldukça zengindir. Selenyum ve çinko, bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı olmaktadır.

Somon: Somon hem çok sağlıklı hem de çok besleyici bir balık türüdür. Vahşi olarak yakalanan somonlar, hem B12 vitamini eksikliğine hem de D vitamini eksikliğine yardımcı olabilmektedir.¹¹ 

Sığır eti: B12 vitamini temini için otla beslenen sığır eti de oldukça etkili bir kaynak olabilmektedir. Hayvansal protein kaynağı da olan sığır eti, B12 vitamini içerdiği gibi  A vitamini, E vitamini ve kanserle mücadele eden antioksidanları da bünyesinde barındırmaktadır.  

Beslenme mantarı: Hayvansal gıdaları tüketmeyenler için beslenme mayası (nutritional yeast) bir seçenek olabilmektedir. Genellikle B12 ve diğer B vitaminleri ile takviye edilmektedir. İnsan vücudunun üretemediği 18 amino asitten en az dokuzunu içerdiği için tam bir protein kaynağı olarak kabul edilmektedir.¹² 

Yumurta: Yumurta etten sonraki en iyi B12 vitamini kaynağıdır. Aynı zamanda, karaciğer sağlığı için gerekli olan kolin maddesini de içermektedir. 

Süt: 1 bardak süt, günlük olarak alınması gereken B12 vitamininin yüzde 18’ini içermektedir. Düzenli olarak, süt tüketmek bu eksikliği önlemeye yardımcı olabilmektedir.

Yoğurt: 1 fincan yoğurt, günlük olarak alınması gereken B12 vitamininin yaklaşık olarak yüzde 15’ini içermektedir. B12 vitamini eksikliğiyle baş etmek için hergün 1 kase yoğurt yemek iyi bir fikir olabilmektedir¹³ 

Feta peyniri: Feta peyniri, B12 vitamini ve riboflavin (vitamin B2) ve kalsiyum gibi diğer birçok besin maddesini içermektedir. Koyun ve keçi sütünden yapılan bu peynir türü, pek çok besini vücuda temin edebilmektedir.

Çökelek peyniri: Çökelek peyniri, B12 vitamini içermesinin yanı sıra protein ve kalsiyum açısından da iyi bir kaynaktır. Bu nedenle, genel vücut sağlığı için oldukça faydalı olabilmektedir.  

B12 Vitamini Eksikliğinin Önlenmesi

B12 vitamini eksikliği yaşamamak için et, kümes hayvanları, deniz ürünleri, süt ürünleri ve yumurta yemek yeterli olabilmektedir.

Hayvansal gıdaları tüketmeyi tercih etmiyorsanız veya vücudun bu besinleri emme yeteneğini sınırlandıran tıbbi bir durumun varlığı söz konusu ise, B12 vitaminli multivitamin veya diğer takviye B12 vitaminleri ile kombine edilmiş yiyecekler ve içecekleri alabilirsiniz.

B12 vitamini takviyesi almak için mutlaka bir doktora danışılması gerekmektedir. Doktor, gerekli olan dozlarla ilgili bilgiyi verecektir. 

B12 Vitamini Eksikliği Tedavisi

B12 vitamini eksikliği nasıl geçer? B12 vitamini eksikliğinin tedavisi,  b12 vitaminini vücuda temin etmek için diyet değişiklikleri, takviyeler ve enjeksiyonlarla sağlanmaktadır. B12 vitamini eksikliği aile öyküsü, diyabet, bağışıklık bozuklukları veya midenin alınması gibi ameliyatlardan da kaynaklanabilmektedir. Vitamin B12 eksikliğinin tedavisi daha ayrıntılı olarak şunları içerebilmektedir¹⁴ 

Diyet Değişiklikleri

B12 vitamini eksikliğini tedavi etmenin en kolay ve doğal yolu, diyete B12 vitaminini içeren et, süt ve süt ürünlerini dahil etmektir.

Hayvansal gıdaları tüketmeyen vejetaryenların, B12 vitamini takviyesi alarak günlük olarak önerilen vitamin ihtiyaçlarını karşılamaları gerekmektedir.

Yaşlı olan bireylerin, emilim yetenekleri yaşla birlikte azaldığı için daha fazla miktarda B12 vitamini almaları gerekmektedir.  

Antibiyotik Tedavisi

Bağırsak bakterilerinin aşırı çoğalması sonucu da oluşabilen B12 vitamini eksikliği, tetrasiklin gibi oral antibiyotiklerle tedavi edilebilmektedir. Uygulanan bu tedavi yöntemi sadece bakterilerin aşırı büyümesini durdurmakla kalmamakta, aynı zamanda B12 vitamininin normal emilimini de sağlamaktadır. 

B12 Vitamini Enjeksiyonları

B12 vitamini eksikliğinin ciddi olduğu durumlarda, vücudun b12 vitamini depolarını tekrar doldurmak için başlangıç haftası boyunca 5 ile 7 kez enjeksiyon yapılması gerekli olabilmektedir. Oldukça etkili olabilen bu enjeksiyonlar genellikle, 48 ile 72 saat içinde olumlu sonuçlar vermeye başlamaktadır. İstenilen seviyelere ulaşılması söz konusu olduğunda, belirtilerin tekrarlanmaması için her 1 ya da 3 ayda bir enjeksiyonlar yenilebilmektedir.  

Oral B12 Vitamini Takviyeleri

B12 vitamini temini için enjeksiyonları olmayı tercih etmeyen kişiler, bu yetersizliği telafi etmek için doktorun gözetimi altında, belirtilen dozlarla oral B12 vitamini takviyeleri alabilmektedir.

Kan Transfüzyonu (Kan Nakli)

B12 vitamini eksikliği aynı zamanda anemiye yani kansızlığa neden olabilmektedir. Kırmızı kan hücrelerinin sayısındaki bu düşmenin engellenmesi için B12 vitamini enjeksiyonlarına başlayana kadar ilk birkaç gün için kan transfüzyonu yapılmaktadır.  

Çoğu zaman uygulanan tedavi yöntemleri, bu eksikliği kontrol altına almayı başarmaktadır ancak, tedavi uygulanmadığı takdirde kalıcı hasarlara yol açabilmektedir.  

B12 Vitamini Eksikliğinin Önlenmesi

B12 vitamini eksikliği yaşamamak için et, kümes hayvanları, deniz ürünleri, süt ürünleri ve yumurta yemek yeterli olabilmektedir.

Hayvansal gıdaları tüketmeyi tercih etmiyorsanız veya vücudun bu besinleri emme yeteneğini sınırlandıran tıbbi bir durumun varlığı söz konusu ise, B12 vitaminli multivitamin veya diğer takviye B12 vitaminleri ile kombine edilmiş yiyecekler ve içecekleri alabilirsiniz.

B12 vitamini takviyesi almak için mutlaka bir doktora danışılması gerekmektedir. Doktor, gerekli olan dozlarla ilgili bilgiyi verecektir.¹⁵ 

B12 Vitamini Eksikliği İçin Hangi Doktora Gidilir?

B12 vitamini eksikliği tanısı ve tedavisi için hematoloji (kanı ve kan hastalıklarını inceleyen bilim dalı) bölümüne başvurulmaktadır. 

UYARI: Burada yazılanlar sadece bilgi amaçlıdır. Tıbbi tavsiye, tanı ve tedavi sağlamaz. En doğru tedavi ve bilgi için doktorunuza danışınız.