Acil.Net

Bademcik İltihabı Hastalığı Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

#

Yazan, Kemal Berk Benlioğlu
26.04.2020 08:32 (Güncellendi 03.05.2020 15:31)

Hastalıklar GÜVENİLİR KAYNAK

Bademcik İltihabı Hastalığı Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

Bademcik İltihabı Hastalığı Nedir?

Bademcik iltihabı, bademciklerde oluşan enfeksiyon durumudur. Bademcikler, boğazın her iki yanında birer adet olmak üzere ağız arkasında bulunan bir çift yumuşak doku kitleleridir. Bademcikler bağışıklık sisteminin bir parçasını oluşturan bezlerdir ve böylece ağız ve burun yoluyla vücuda giren potansiyel bakteri veya viral organizmaların enfeksiyonunu önleme işlevi görür. Bununla birlikte bazen bademcikler kendilerini enfekte edebilir, bu da dokunun şişmesi ve iltihaplanmasıyla sonuçlanabilir.

Bademcik iltihabı, virüs veya bakteri kaynaklı olabilir, ancak çoğu olgu viral kökenlidir ve bu nedenle antibiyotik tedavisine gerek kalmadan kendi kendine iyileşebilir. Akut tonsillit genellikle 7-10 gün içinde düzelir. Bununla birlikte, kronik bademcik iltihabına sahip olan bazı kişiler, tekrar tekrar veya sürekli bademcik iltihabı semptomlarına maruz kalabilir. Bademcik iltihabı çocuklarda ve gençlerde daha sık görülürken, hangi yaştan olunursa olunsun herkesin bademcik iltihabına yakalanma riski bulunmaktadır1.  


Bademcik İltihabının Belirtileri

Bademcik iltihabı başlangıç belirtileri

Bademcik iltihabı başlangıcı sırasında enfeksiyon semptomlarını genellikle soğuk algınlığı nedeniyle oluşan boğaz ağrısından ayırmak zordur, yani her ikisinin başlangıcında boğaz ağrısı en çok dikkat çeken belirtidir. Bademcik iltihabı nasıl anlaşılır? Erken bademcik iltihabı belirtileri şunları içermektedir:

  • Boğaz ağrısı
  • Hafif rahatsızlık
  • Yutma zorluğu çekme
  • Kırmızı renk alan ve hafifçe yanma hissi oluşan bademcikler

Bademcik iltihabının gelişme belirtileri

Bademcik iltihabı gelişirse, bademcik iltihabı belirtileri daha sıkıntılı hale gelebilmektedir. Boğaz ağrısının soğuk algınlığından veya bademcik iltihabından kaynaklanıp kaynaklanmadığından emin değilseniz, farkı anlamının iki kolay yolu bulunmaktadır:

Doktorunuza danışın: Bademcik iltihabının nedenini doktorunuz yaptığı test sonucu sayesinde öğrenebilirsiniz.

Bademciklerinize bakın: Anlayabilecek birine boğazınızı kontrol ettirin. Tonsillit yani bademcik iltihabı hastalarının genellikle bademciklerinde beyaz bir kaplama veya beyaz / sarı renkte lekeler göze çarpmaktadır. Ayrıca belirgin bir kızarıklık ve şişlik olacaktır2

Tipik olarak, boğaz ağrısı, bademcik iltihabından ziyade soğuk algınlığı nedeniyle olduğundan, soğuk algınlığı nedeniyle olduysa ağrı ve yanma azalacaktır. Soğuk algınlığından dolayı oluşan boğaz ağrısında genellikle burun tıkanıklığı gibi diğer soğuk algınlığı belirtileri de görülebilir. Burun tıkanıklığı, bademcik iltihabı rahatsızlığı geçirenlerde genellikle yaşanan bir durum değildir. Tonsillit enfeksiyonunuz kötüleştikçe boğaz ağrısı artar ve yutkunma önemli bir rahatsızlık haline gelebilir. Bademcik iltihabı nasıl anlaşılır? Aşağıdaki bademcik iltihabı belirtileri, yukarıdakilere ek olarak da yaşanabilir:

  • Sıcaklık veya ateş
  • Yorgunluk ve baş ağrısı
  • Bademciklerin çok şişmesi
  • Ağrı nedeniyle yutamama
  • Normal boğaz ağrısından daha şiddetli boğaz rahatsızlığı
  • İştah kaybı
  • Boyunda şişmiş lenf düğümleri

Şiddetli bademcik iltihabı belirtileri

Şiddetli bademcik iltihabı vakalarında, yukarıda sayılanlara ek olarak bademciklerin yanında irin dolu apseler olabilir. Belirtileriniz bu evreye kadar geliştiyse, enfeksiyonun bulaşmasına sebep olabileceğinizden veya daha ciddi bir bakteri enfeksiyonu yaşıyor olabileceğinizden hemen bir doktora başvurmalısınız.

Genellikle vücudunuz bademcik iltihabı ile savaşabilir, ancak daha ciddi ve ısrarcı vakalarda antibiyotik gerekli olabilir. Tekrarlayan bademcik iltihapları veya bademcik iltihabı belirtileri doktorunuz tarafından reçete edilen tedaviden sonra azalmazsa, Tonsillektomi gerekebilir3

Bademcik iltihabının daha az görülen belirtileri arasında şunlar olabilir:

  • Kusma,
  • Kabızlık,
  • Tüylü bir dil hissi,
  • Kötü nefes
  • Ağzı açmada güçlük çekmek

Daha küçük olan çocuklar karında lenf düğümlerinin şişmesinden kaynaklanan karın ağrısından şikâyet edebilirler4

Kronik bademcik iltihabı belirtileri

Kronik tonsillit yani bademcik iltihabı, ergenlerde ve yetişkinlerde daha sık görülür. Kronik bademcik hastalığı çeken insanlarda bu hastalık kronikleşir ve belirtileri şunlardır:

  • Boğaz ağrısı
  • Şişmiş bademcikler
  • Kriptik bademciklerle ilgili olabilecek kötü nefes
  • Boyun lenf düğümlerinin büyümesi

Hem antibiyotiğe dirençli hem de immünolojik işlevi değiştirilmiş bakteri enfeksiyonu, muhtemelen kronik tonsillit gelişiminde rol oynar. Radyasyona maruz kaldıysanız, kronik bademcik iltihabı gelişme riski de artabilir5.  

Acil olarak tıbbi yardım gerektiren durumlar

Nadiren olsa da, bademcik iltihabı bazen boğazın şişmesine neden olabilir ve nefes almayı zorlaştırır. Bu gerçekleşirse, acil tıbbi yardım yapılması gerekmektedir.

Buna ek olarak, bir kişi aşağıdaki belirtilerden herhangi birini yaşıyorsa, hemen bir doktora görünmelidir:

  • Ateş
  • Boyun tutulması
  • Kas güçsüzlüğü
  • 2 günden fazla süren boğaz ağrısı6


Bademcik İltihabına Ne Sebep Olur?

Bademcik iltihabı neden olur? Bademcik iltihabına çoğu zaman viral bir enfeksiyon neden olmaktadır. Bademcik iltihabına neden olduğu bilinen virüsler şunları içerir:

  • Rinovirüsler (aynı zamanda soğuk algınlığının da bir nedenidir)
  • Grip virüsü
  • Parainfluenza virüsü (aynı zamanda larenjit (gırtlak iltihabı) ve akut larenjite de neden olur)
  • Enterovirüsler (el, ayak ve ağız hastalığına neden olur)
  • İshale neden olan Adenovirüs
  • Kızamıkçık virüsü (kızamığa neden olur)

Nadiren de olsa, bademcik iltihabı, glandüler ateşe neden olan Epstein-Barr virüsü tarafından da tetiklenebilir.

Bu durumda, muhtemelen çok hasta hissedersiniz. Boğaz ağrısı olacaktır ve boğazındaki lenf bezlerinin şişme ihtimali de bulunmaktadır. Ayrıca ateşiniz olabilir ve çok yorgun hissedebilirsiniz7

Bakteriyel bademcik iltihabı

Bakteriyel bademcik iltihabı, bir takım farklı bakterilerden kaynaklanabilir, ancak genellikle A grubu streptokok bakterilerinden kaynaklanmaktadır.

Geçmişte, difteri ve romatizmal ateş gibi ciddi bakteri enfeksiyonları, bademcik iltihabı ile ilişkilendirilmiştir. Bununla birlikte, bu durum artık nadir yaşanan bir durumdur, çünkü bu hastalıklar aşılanmıştır ve onlar için tedavi büyük ölçüde gelişmiştir8.  

Bademcik iltihabı nasıl yayılır?

Bademcik iltihabının kendisi bulaşıcı değildir, ancak bulaşma nedeni enfeksiyonlardır. Soğuk algınlığına ve grip bulaşmasına neden olan virüsler, virüs bulaşmış biriyle yakın temasa geçerek yayılır.

Virüs bulaşmış bir kişi öksürürken veya hapşırırken virüs, burun ve ağzından çıkan milyonlarca küçük damlacıklarla yayılır. Bu damlacıklardaki virüsler solunum yoluyla kişiye bulaşabilir. Bu doğrudan temas olarak bilinir. Damlaların üzerine sıçradığı bir yüzeye veya nesneye dokunduktan sonra yüzünüze dokunursanız enfekte olabilirsiniz. Bu da, dolaylı temas olarak bilinir9.  


Bademcik İltihabı Nasıl Tedavi Edilir?

Bademcik iltihabı nasıl geçer? Bademcik iltihabının ilk tedavisi evde yapılabilmektedir. Bol miktarda sıvı içmek, bademcik iltihabı riskini azaltabilir. Bunlar, evde bademcik iltihabı belirtilerini azaltmak için en basit taktiklerdir:

  • Dinlenme, vücudun enerjisini, günlük aktivitelerde kullanmadan ziyade enfeksiyonla mücadeleye odaklanmasını sağlar.
  • Bol miktarda sıvı içmek boğazın kurumasını ve daha fazla rahatsız olmasını önleyecektir. Vücut bir enfeksiyonla savaştığı zaman, normalden daha fazla hidrasyona ihtiyaç duyar. Sıcak, tercihen kafeinsiz içecekler de boğazı yatıştırılabilir.
  • Tuzlu su ile gargara yapmak rahatsızlığa yardımcı olabilir.
  • Emici boğaz pastilleri duruma yardımcı olabilir. Ayrıca, bunlar eczanelerden kolayca temin edilebilir pastillerdir.
  • Hava nemlendiricilerinin kullanılması ya da buhar banyosu uygulanması, kuru havanın neden olduğu tahrişi hafifletebilir.
  • Tütün ve dumanlı bölgeler gibi tahriş edici maddeleri kaçınmaya özen gösterin.
  • İbuprofen veya asetaminofen gibi ilaçları almak ağrı ve ateş gibi durumlara yardımcı olabilir10.  

Antibiyotik Tedavisi

Bademcik iltihaplanmasına bakteriyel bir enfeksiyon neden olursa, doktor genellikle antibiyotik reçete eder. Viral bir bademcik iltihabı vakası için antibiyotik verilmemektedir.

Penisilin en sık kullanılan antibiyotiklerden biridir. İnsanlar, semptomları rahatlamış olsun veya olmasın, paketteki bütün ilaçları almalıdır. Bunu yapmamak enfeksiyonun yayılmasına izin verebilir ve uzun vadede bu durum romatizmal ateş veya böbrek iltihabına neden olma potansiyeline sahiptir11.  

Bademcik İltihabı Ameliyatı

Bademcik ameliyatı, bademcik iltihabıyla mücadele etmede kullanılan bir tedavi yöntemidir. Günümüzde, tonsillektomi, durum kronik olmadıkça ya da sık tekrarlamadıkça kullanılmaz. Örneğin, bir kişi bir yılda yedi kez veya üç yıl üst üste yılda üç kez bademcik iltihabı olursa, doktor muhtemelen cerrahi bir müdahaleyi düşünecektir.

Ergenlik sonrası bademcikler giderek daha az aktif olmakla birlikte, halen aktif olan organlardır ve bu nedenle doktorlar kesinlikle gerekli olmadığı sürece onları almayı tercih etmez.

Bademcikler aşağıdaki gibi ikincil sorunlara neden oluyorsa, bademcikleri alma ameliyatı yani tonsillektomi gerekebilir:

  • Uyku apnesi, gece nefes alma problemleri
  • Solunum ya da yutma zorluğu
  • Tedavisi zor bir apse
  • Bademciklerdeki enfeksiyon diğer bölgelere yayılır ve bademciklerin arkasında bir sıklığa neden olur

Eğer tonsillektomi yapılması gerekiyorsa, kullanılabilecek çeşitli yöntemler vardır. Lazerler, radyo dalgaları, ultrasonik enerji, coblation (soğuk dereceleri) veya elektrokoter (elektrikle ısıtılan bir iğne) bademcikleri çıkartmak için başarıyla kullanılmaktadır.

Ameliyat, giderek artan bir çare haline gelmiştir. Ameliyatın olumsuz etkilerinin, bademcikleri çıkarmayla ilgili pozitif sonuçlardan daha ağır olduğu düşünülmektedir. Genel olarak, o sırada rahatsızlık verici olsa da, insanların büyük çoğunluğu için bademcik iltihabı, ciddi uzun vadeli etkiler olmadan geçmektedir12.  

Bademcik iltihabı için hangi doktora gidilir: Bademcik iltihabını teşhis ve tedavi etmesi için gidilebilecek sağlık profesyonelleri arasında aşağıdakiler bulunmaktadır:

  • Çocuk doktoru
  • Aile hekimi
  • Kulak, burun, boğaz uzmanı (KBB)
  • İç hastalıkları uzmanı

Bademcikleri çıkarmak için cerrahi müdahale yapılırsa (Tonsillektomi), doktorunuz sizi bir KBB uzmanına sevk edebilir13.  

 

 

 

KAYNAKLAR

1- Yung, A. and Cantrell, R., 1976. QUINSY TONSILLECTOMY. The Laryngoscope, 86(11), pp.1714-1717. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1288/00005537-197611000-00015  

2- Beeden, A. and Evans, J., 1970. Quinsy tonsillectomy—a further report. The Journal of Laryngology & Otology, 84(4), pp.443-448. https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-laryngology-and-otology/article/quinsy-tonsillectomya-further-report/0007F946D44E11656684DBD230912931 

3- Wilkinson, A., 2007. Use of antibiotics for sore throat and incidence of quinsy. Emergency Nurse, 22(10), pp.34-37. https://bjgp.org/content/57/534/45 

4- Chowdhury, C. and Bricknell, M., 1992. The management of quinsy—a prospective study. The Journal of Laryngology & Otology, 106(11), pp.986-988. https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-laryngology-and-otology/article/management-of-quinsya-prospective-study/83E7C20E9B2C269305080A9E6C0C6E8F 

5- Burton, M., Glasziou, P., Chong, L. and Venekamp, R., 2014. Tonsillectomy or adenotonsillectomy versus non-surgical treatment for chronic/recurrent acute tonsillitis. Cochrane Database of Systematic Reviews,. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD001802.pub3/abstract   

6- Burton, M. and Glasziou, P., 1999. Tonsillectomy or adeno-tonsillectomy versus non-surgical treatment for chronic/recurrent acute tonsillitis. The Cochrane Database of Systematic Reviews,. https://europepmc.org/article/med/10796824 

7- Roos, K., Grahn, E. and Holm, S., 1986. Evaluation of Beta-lactamase Activity and Microbial Interference in Treatment Failures of Acute Streptococcal Tonsillitis. Scandinavian Journal of Infectious Diseases, 18(4), pp.313-319. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.3109/00365548609032342 

8- Roos, K., Holm, S., Grahn, E. and Lind, L., 1993. Alpha-Streptococci as Supplementary Treatment of Recurrent Streptococcal Tonsillitis: A randomized Placebo-controlled Study. Scandinavian Journal of Infectious Diseases, 25(1), pp.31-35. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00365549309169666 

9- Brook, I., 1989. Treatment of patients with acute recurrent tonsillitis due to group A β-haemolytic streptococci: a prospective randomized study comparing penicillin and amoxycillin/clavulanate potassium. Journal of Antimicrobial Chemotherapy, 24(2), pp.227-233. https://academic.oup.com/jac/article-abstract/24/2/227/718157 

10- Roos, K., Grahn, E., Holm, S., Johansson, H. and Lind, L., 1993. Interfering α-streptococci as a protection against recurrent streptococcal tonsillitis in children. International Journal of Pediatric Otorhinolaryngology, 25(1-3), pp.141-148. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/0165587693900477 

11- Stafford, N., von Haacke, N., Sene, A. and Croft, C., 1986. The treatment of recurrent tonsillitis in adults. The Journal of Laryngology & Otology, 100(2), pp.175-177. https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-laryngology-and-otology/article/treatment-of-recurrent-tonsillitis-in-adults/DBF517233B44EC8DB3552A6FDCA96418 

12- ROSENAU, M. and McCOY, G., 1929. An Epidemiological and Statistical Study of Tonsillitis, Including Related Throat Conditions. The American Journal of the Medical Sciences, 177(1), p.148. https://books.google.com.tr/books?hl=tr&lr=&id=n_HaO2xxQBUC&oi=fnd&pg=PA1&dq=tonsilitis&ots=X4ttaNn7Hc&sig=nAvJY16UaBi_KG-qzl-fsvLo42Y&redir_esc=y#v=onepage&q=tonsilitis&f=false 

13- Winslow, C., 1912. An Outbreak of Tonsilitis or Septic Sore Throat in Eastern Massachusetts and its Relation to an Infected Milk Supply. Journal of Infectious Diseases, 10(1), pp.73-112. https://www.jstor.org/stable/30071894?seq=1#metadata_info_tab_contents  

 

 

Benzer Makaleler

Yorum Yapın