Acil.Net

Epilepsi Nedir? Belirtileri Nedir?

#

Yazan, Serdar Zahiroğlu
06.05.2020 01:29 (Güncellendi 06.05.2020 01:47)

Hastalıklar GÜVENİLİR KAYNAK

Epilepsi Nedir? Belirtileri Nedir?

Epilepsi Hastalığı Nedir?

Epilepsi, halk arasında sara hastalığı olarak da bilinen, hastanın tekrar tekrar yaşadığı nöbetlerle karakterize olan bir beyin bozukluğudur. Bu nöbetler beyindeki sinir hücreleri ya da nöron kümeleri yanlış işaretler gönderdiğinde gerçekleşmektedir. Bu durumda, epilepsi hastası olan bir kişi değişik hisler ve duygulara sahip olabilir, diğer yandan, değişik davranabilir. Şiddetli kas spazmlarına ya da bilinç kaybına neden olabilecek nöbetler meydana gelebilir. Epilepsi hastalığının beyin hasarı ve anormal beyin gelişimi gibi olası birçok nedeni bulunmaktadır, ancak, çoğu durumda nedeni bilinmemektedir. 1

Doktorlar epilepsi hastalığı teşhisi koymak için beyin taramaları ve diğer testleri uygulamaktadır. Teşhis konduysa, hemen tedaviye başlamak oldukça önemlidir. Epilepsi hastalığının aslında bir tedavisi bulunmamaktadır, ancak, ilaçlarla epilepsi nöbetlerini kontrol altına almak mümkün olabilmektedir. İlaçlar hastaya yardımcı olmadığında, ameliyat veya vagal sinir stimülatörleri gibi cihazlar yardımcı alınabilmektedir. Diğer yandan,  bazı özel diyetler de epilepsi hastası olan çocuklara yardımcı olabilmektedir. 2


Epilepsi Belirtileri

Epilepsi başlangıcının ana belirtisi tekrarlayan epilepsi nöbetleridir. Etkilenen beynin alanına bağlı olarak nöbetin pek çok farklı türü bulunmaktadır.

Epilepsi nasıl anlaşılır? Çoğu epilepsi hastası her nöbette aşağı yukarı aynı belirtileri yaşamasına rağmen her nöbet türünü yaşama ihtimalleri bulunmaktadır. Bu nöbetler günün her saatinde olabileceği gibi gece uykudayken de yaşanabilir.

Epilepsi nöbetleri beynin etkilenen alanına göre sınıflandırılmaktadır:

  • Kısmi nöbetler: Beynin yalnızca küçük bir kısmı etkilenir.
  • Genelleşmiş nöbetler: Beynin çoğunun veya tamamının etkilenmesidir.

Bazı nöbetler bu kate 3

Kısmi Nöbet Belirtileri

Kısmi nöbetler kendi içinde iki gruba ayrılmaktadır:

  1. Basit Kısmi Nöbetler

Basit kısmi nöbetler sırasında bilinç tamamen yerindedir. Basit bir kısmi nöbet belirtileri şunları içerebilir:

  • Açıklaması zor genel tuhaf bir his
  • Karında yükselen bir his
  • Daha önce aynı olayın yaşanmış olduğuna dair yoğun bir duygu (deja vu)
  • Alışılmadık bir kokuyu veya tadı alma
  • Karıncalanma ya da iğnelenme hissi (kollar ve bacaklarda)
  • Ani korku veya sevinç hissi
  • Bir kol veya el gibi vücudun bir bölümünde sertlik veya seğirme

Bu nöbetin belirtileri bazı durumlarda uyarıcı belirtiler olarak da değerlendirilebilir, çünkü başka bir nöbetin geleceğini işaret edebilir. Bu durumda, çevrenizdeki insanları uyarabilecek zaman bulabilir ve kendinizi daha güvenli bir yere alabilirsiniz. 4

  1. Karmaşık Kısmi Nöbetler

Karmaşık kısmi nöbetler, farkındalık duygusunun kaybolması durumudur. Kişi yaşadıklarını daha sonra unutabilmektedir. Karmaşık kısmi nöbet belirtileri normalde garip ve rasgele vücut davranışlarını içermektedir. Vücut davranışları şöyle olabilir: Dudaklara vurmak

  • Elleri ovmak
  • Rastgele sesler çıkarmak
  • Kolları çevirmek
  • Kıyafetler giymek
  • Nesnelerle uğraşmak
  • Alışılmadık bir duruş benimsemek
  • Çiğnemek veya yutmak

Karmaşık bir kısmi nöbet sırasında, başkasına cevap veremezsiniz ve olayı hatırlamazsınız. 5

Genelleşmiş Nöbet Belirtileri

Genelleşmiş nöbet belirtileri kendi içinde altı gruba ayrılabilmektedir:

  1. Absans Nöbetler

Bu nöbet durumunda kişi çevresi hakkındaki farkındalığını genellikle 15 saniyeye kadar kaybetmektedir. Bu belirtiyi yaşayan kişi bir noktaya boş boş bakabilir ya da dudaklarına veya gözlerine vurabilir. Kişi sonrasında bunları hatırlamayacaktır.

Bu belirtiler günde birkaç kez meydana gelebilir. Nöbeti geçiren çocuksa, bu durum okuldaki performansını etkileyebilir ve yoğun bir yoldan geçerken tehlike yaratabilir.   6

  1. Miyoklonik Nöbetler

Bu nöbetin geçirilmesi durumunda, kişi adeta kollarına, bacaklarına ve vücudun üst bölgesine elektrik verilmiş gibi görünmektedir. Genellikle, saniyelik olacak şekilde kısa sürmektedir ve bilinç kaybı yaşanmamaktadır. Miyoklonik nöbetler, genellikle, kişi uyandıktan sonraki ilk birkaç saat içinde olmaktadır.

  1. Klonik Nöbetler

Bu, belirtilerin normalde iki dakika kadar uzadığı, ancak, miyoklonik nöbet belirtilerinin yaşandığı nöbet türüdür. Bilinç kaybı da meydana gelebilmektedir. 7

  1. Atonik Nöbetler

Atonik nöbetler tüm kasların aniden rahatlamasına neden olmaktadır, bu nedenle kişi yere düşme ihtimaline ya da kendisine istemeden zarar verme riskine sahiptir.

  1. Tonik Nöbetler

Tonik nöbetler, kaslarınızın aniden sertleşmesine neden olmaktadır, bu nedenle, kişi dengesini kaybetmekte ve yere düşmektedir. Atonik nöbetlerde olduğu gibi, yaralanma riski bulunmaktadır.

  1. Tonik-Klonik Nöbetler

Vücut başlangıçta sertleşmekte, kollar ve bacaklar seğirmeye başlamaktadır. Bilinç kaybedilmektedir. Nöbet normal olarak birkaç dakika sürmektedir, ancak daha uzun da sürebilir. Bu tür nöbetler çoğu kişinin epilepsi atağı olarak düşündüğü şeydir. 8

Acil Tıbbi Yardım Gerektiren Durumlar

Nöbet geçtikten sonra genellikle bir ambulans çağırmanız gerekmez. Bununla birlikte, aşağıdaki durumlarda mutlaka acil tıbbi yardım çağırmalısınız:

  • Nöbet beş dakika sonra durmadıysa
  • Kişi iyileşmeden üst üste nöbetler geçiriyorsa
  • Kişinin ilk nöbet olduğunu biliyorsanız
  • Kişi yaralanma, nefes alma sorunları ya da başka herhangi bir nedenle acil tıbbi yardım ihtiyacı duyuyorsa
  • Kişinin nöbet sonrası davranışlarında hala bir tuhaflık varsa  9


Epilepsi Nedenleri

Epilepsi neden olur? Epilepsi hastalığına sahip olan kişilerin yarısından çoğunda bu hastalığın bir nedeni bulunamamaktadır. Eğer bir neden bulunuyorsa, bu neden genellikle beyinle ilgili bir durumdan kaynaklanmaktadır.

Beyin, nörotransmitter olarak bilinen sinir hücrelerinin, elektriksel uyarıların ve kimyasalların hassas bir karışımıdır. Beyinde oluşan herhangi bir hasar beynin işleyişini bozabilmekte, sonuç olarak da nöbet geçirme riskini oluşturabilmektedir.

Epilepsi iki ana grupta incelenebilmektedir:

  • İdiyopatik (veya birincil) epilepsi ya da epilepsi: Epilepsi için bir neden bulunmaması durumunda, hastalığın kalıtsal olduğunu düşündüren bir aile öyküsü olabilmektedir.
  • Semptomatik (veya sekonder) epilepsi ya da epilepsi: Epilepsi hastası olan kişinin neden epilepsi olduğuna dair açık bir nedenin olmasıdır. 10

İdiyopatik Epilepsi ya da Birincil Epilepsi

Birçok durumda epilepsi hastalığının bir nedeni bulunamamaktadır. Bunun nedeni, tıbbın henüz o seviyeye kadar gelişmiş olmaması ya da epilepsi hastalığının genetik bir nedene sahip olmasıdır.

Birçok araştırmacıya göre, beyinde oluşan küçük genetik değişiklikler epilepsi hastalığına neden olabilmektedir. Mevcut araştırmalar, beyindeki elektrik iletimini etkileyebilecek bazı genlerde kusur bulmaya devam etmektedir.

Aslına bakılırsa, bu konu üzerinde birçok araştırma yapılmıştır. Bununla birlikte, şu ana kadar herhangi bir gen ile epilepsi hastalığı gelişimi arasında güçlü bir ilişki bulunamamıştır. 11

Semptomatik Epilepsi ya da Sekonder Epilepsi

Semptomatik epilepsi nedenleri şunlardır:

  • Beyin-damar hastalığı (beyini besleyen kan damarlarıyla ilgili sorunlar), örnek olarak, felç veya subaraknoid kanama
  • Beyin tümörleri
  • Ciddi kafa yaralanmaları
  • Uyuşturucunun kötüye kullanımı ve alkol yanlış kullanımı
  • Beyine zarar verebilecek enfeksiyonlar, menenjit gibi
  • Doğum sırasında, bebeğin oksijenden yoksun bırakılmasına neden olan problemler, doğum sırasında göbek kordonu bükülmesi veya sıkışması gibi
  • Beynin bazı bölümlerinin tam olarak gelişmemesi

Bu sorunlardan bazıları çocukluk çağında epilepsi hastalığına neden olabilmektedir. Ancak, diğer yandan, semptomatik epilepsi, özellikle yaşlılarda, özellikle 60 yaşın üstündeki kişilerde de yaygınlaşmaktadır. 12

Epilepsi Nöbeti Nedenleri

Belirli koşullar beyindeki elektriksel düzeni bozarak epilepsi nöbetlerine neden olabilmektedir. Epilepsi nöbetlerinin yaygın nedenleri ise şunlardır:

  • Kafa yaralanması
  • Felç
  • Arterlerin sertleşmesi olan beyinde meydana gelen ateroskleroz
  • Beyin tümörü veya lezyon
  • Menenjit veya ensefalit gibi bir enfeksiyon
  • Alzheimer hastalığı
  • Alkol veya uyuşturucu alma

Doktorunuz epilepsi nöbetlerine neden olabilecek durumları anlamanıza yardımcı olmak için testler ve beyin taramaları yapacaktır. Böylece bir tedavi planı hazırlamak için size yardımcı olacaktır. 13

Epilepsi Nöbeti Tetikleyicileri

Bazen epilepsi nöbetlerinin kesin nedenini bulmak zor olabilir. Bazı durumlarda ise epilepsi nöbeti ilaçları nöbetleri engellemeyebilir. Bu nedenle, nöbetleri neyin tetiklediği belirlemek oldukça önemlidir. Epilepsi nöbetleri için ortak tetikleyiciler şunları içerir:

  • Alkol, uyuşturucu ve kafein
  • Nikotin
  • Uykusuzluk
  • Çok düşük kan şekeri, özellikle de diyabetikseniz
  • Yüksek stres seviyeleri

Epilepsi nöbetleri günün herhangi bir saatinde oluşabilmektedir. Gece uyurken epilepsi nöbetlerinin yaşanması da muhtemeldir. Tetikleyicinin ne olduğunu anlamanın en iyi yolu, nöbetlerle ilgili bir günlük tutmaktır.

Ayrıca, hangi gıdaların nöbet tetikleyip tetiklemediğini görmek için yediklerinizi de not etmelisiniz. Bazı insanlar, karbonhidratlar oranı düşük ve yağ oranı yüksek, ketojenik bir diyetin nöbet aktivitesini kontrol etmeye yardımcı olduğunu düşünmektedir. 14


Epilepsi Tedavisi

Epilepsi nasıl geçer? Doktor, genelde epilepsi hastalığını ilaçla tedavi etmektedir. Eğer ilaçla epilepsi hastalığını tedavi etmek mümkün değilse, o zaman ameliyat veya başka bir tedavi yöntemi önerebilmektedir.

İlaçla Tedavi

Epilepsi hastalarının çoğu, antiepileptik ilaç olarak adlandırılan nöbet karşıtı ilaç alarak nöbetleri önleyebilmektedir. Diğerleri ise ilaç kombinasyonu alarak nöbet sıklığını ve nöbet şiddetini azaltabilmektedir. Doktorunuz ilacı bırakmanız gereken zaman hakkında size bilgi verecektir.

Epilepsi hastalığı belirtileri yaşamayan epilepsi hastası çocukların yarısından fazlası ilaçları kesebilir ve nöbet geçirmeden bir yaşam sürdürebilir. Çoğu yetişkin ise nöbet geçirmeden iki veya daha fazla yıl sonra ilaçları almayı kesebilmektedir. 15

Doğru ilacı ve dozajını bulmak oldukça karmaşık olabilmektedir. Doktorunuz, hangi ilacın reçete edileceğini seçerken durumunuzu, nöbet sıklığını, yaşınızı ve diğer faktörleri dikkate alacaktır. Doktorunuz, antiepileptik ilaçların birbiriyle etkileşime girip girmediğini garantilemek için alacağınız diğer ilaçları da gözden geçirecektir.

Doktorunuz muhtemelen düşük bir dozajda tek bir ilaç reçete edecektir ve nöbetleriniz kontrol altına alınıncaya kadar dozajı kademeli olarak artıracaktır.

Epilepsi nöbetlerini önleyen ilaçların bazı yan etkileri olabilmektedir. Hafif yan etkiler şunları içerir: 16

  • Yorgunluk
  • Baş dönmesi
  • Kilo almak
  • Kemik yoğunluğunda azalma
  • Deri döküntüleri
  • Koordinasyon kaybı
  • Konuşma problemleri
  • Hafıza ve düşünce problemleri

Daha ciddi olan fakat nadir görülen yan etkiler şunlardır: 17

  • Depresyon
  • İntihar düşüncesi ve davranışları
  • Şiddetli döküntü
  • Karaciğer gibi bazı organların iltihaplanması

İlaçla epilepsi nöbetlerini en şekilde kontrol altına almak için şu adımları izleyebilirsiniz:

  • İlaçları tam talimatlarında olduğu gibi alın.
  • İlacınızla beraber reçetesiz bir ilaç veya bitkisel ilaçlar kullanmadan önce daima doktorunuza danışın.
  • İlacınızı doktorunuzla konuşmadan asla almayı kesmeyin.
  • Depresyon, intihar düşünceleri veya ruh halinizde veya davranışlarınızdaki olağandışı değişiklikler hakkında yeni ya da artan duygular hissederseniz hemen bu durumu doktorunuza bildirin.
  • Migren varsa doktorunuza bildirin. Doktorlar, migreni önleyebilecek ve epilepsiyi tedavi edebilecek antiepileptik ilaçlardan birini reçete edebilir. 18

Epilepsi teşhisi konan tüm insanların en az yarısı ilaç tedavisine başlayarak nöbet geçirmeden bir hayat yaşayabilmektedir. Antiepileptik ilaçlar tatmin edici sonuçlar vermezse, doktorunuz ameliyat veya diğer terapileri önerebilir. Durumunuzu ve ilaçlarınızı değerlendirmek için doktorunuzla düzenli şekilde görüşmelisiniz.

Epilepsi Ameliyatı

Epilepsi nöbetleri beynin konuşma, dil, motor fonksiyon, görme ya da işitme gibi yaşamsal işlevleri etkilemeyen küçük, iyi tanımlanmış bir bölümden kaynaklandığını gösterdiğinde ameliyat yapılabilir. Ameliyat sırasında doktorunuz, beyninizin nöbetlere neden olan alanını kaldırmaktadır.

Diğer yandan, epilepsi nöbetleri beynin hareket, konuşma ve diğer işlevleri kontrol eden bir bölümünden kaynaklanıyorsa, ameliyatın sırasında uyanık kalmanız gerekebilir. Doktorlar sizi izleyecek ve işlem sırasında sorular soracaktır. 19

Diğer Tedavi Yöntemleri

Vagal sinir stimülasyonu: Vagal sinir stimülasyonunda, doktor göğüs derisinin altına vagal sinir stimülatörü adı verilen bir cihazı yerleştirmektedir. Uyarıcıdan gelen kablolar boynundaki vagus sinirine bağlanmaktadır.

Pil ile çalışan cihaz, vagus sinirinden beyninize elektrik enerjisi patlamaları gönderir. Cihaz genellikle nöbetleri yüzde 20 ile 40 oranında azaltabilmektedir.

Çoğu insan antiepileptik ilaç almak zorunda kalmasına rağmen, bazıları ilaç dozlarını düşürebilir. Boğaz ağrısı, ses kısıklığı, nefes darlığı veya öksürük vagus sinir stimülasyonunun yan etkilerinden bazılarıdır. 20

Ketojenik diyet: Epilepsi hastası olan bazı çocuklarda, yüksek yağ ve düşük karbonhidratlı bir diyet uygulandığında, nöbet riski düşebilmektedir.

Ketojenik diyet olarak adlandırılan bu diyette, vücut, enerji için karbonhidrat yerine yağları parçalamaktadır. Birkaç yıl sonra, bazı çocuklar ketojenik diyeti uygulamayı bırakabilir ve nöbet geçirmeden yaşayabilir. Ketojenik diyet uygulamayı düşünüyorsanız, mutlaka öncesinde doktorunuzdan onay almanız gerekmektedir.

Ketojenik diyetin yan etkileri arasında dehidrasyon, kabızlık, beslenme yetersizlikleri bulunmaktadır. Diyet düzgünse ve tıbben denetleniyorsa, bu yan etkiler nadir yaşanmaktadır. 21

Epilepsi İçin Hangi Doktora Gidilir?

Eğer çocuğunuz ya da siz ilk defa nöbet geçiriyorsanız, olayı ve olası sebebini bulmak için aile hekiminize veya çocuk doktorunuza başvurun. Doktorunuz sizi nörologlara sevk edebilir. Normal doktorunuz, nöbetleriniz kontrol altındaysa epilepsi hastalığı tedavinizi denetleyebilir. 22

 

KAYNAKLAR

1-) Aristea S. Galanopoulou et al. (2012), Identification of new epilepsy treatments: Issues in preclinical methodology, https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.1528-1167.2011.03391.x

2-) Prof. John S Duncan FRCP et al. (2006), Adult epilepsy, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0140673606684778

3-) Patrick Kwan, M.D., and Martin J. Brodie, M.D., (2000) , Early Identification of Refractory Epilepsy, https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/nejm200002033420503

4-) Patrick Kwan, M.D. et al. (2011), Drug-Resistant Epilepsy, https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMra1004418

5-) Trimble, Michael R., (1991), The psychoses of epilepsy., https://psycnet.apa.org/record/1991-97586-000

6-) Dr Roberto Tuchmana, Isabelle Rapin, (2002), Epilepsy in autism, https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1474442202001606

7-) Felix Rosenow, Hans Lüders, (2001), Presurgical evaluation of epilepsy , https://academic.oup.com/brain/article/124/9/1683/303186

8-) ERNA L. GIBBS et al. (1948), PSYCHOMOTOR EPILEPSY, https://jamanetwork.com/journals/archneurpsyc/article-abstract/650680

9-) Nikolas Hitiris et al. (2007), Predictors of pharmacoresistant epilepsy, https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0920121107001805

10-) lJerome Engel Jr, (1998), Introduction to temporal lobe epilepsy, https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0920121196000435

11-) Gholam Motamedi, Kimford Meador, (2003), Epilepsy and cognition, https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1525505003001987

12-) Christian E Elger, Christoph Helmstaedter, Martin Kurthen, (2004), Chronic epilepsy and cognition, https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1474442204009068

13-) Gemma L.Carvill et al. (2015), Mutations in the GABA Transporter SLC6A1 Cause Epilepsy with Myoclonic-Atonic Seizures, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0002929715000695

14-) Prof Solomon L Moshé MD et al., (2014), Epilepsy: new advances, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0140673614604566

15-) Ana-Claire Meyer et al. (2009), Global disparities in the epilepsy treatment gap: a systematic review, https://www.scielosp.org/article/bwho/2010.v88n4/260-266/en

16-) J S Duncan, (1997), Imaging and epilepsy., https://academic.oup.com/brain/article/120/2/339/291310

17-) David A. Prince, (1978), NEUROPHYSIOLOGY OF EPILEPSY, https://www.annualreviews.org/doi/pdf/10.1146/annurev.ne.01.030178.002143

18-)  Annamaria Vezzani et al. (2010), The role of inflammation in epilepsy, https://www.nature.com/articles/nrneurol.2010.178

19-) Penfield, Wilder, Jasper, Herbert, (1954), Epilepsy and the functional anatomy of the human brain, https://psycnet.apa.org/record/1955-01377-000

20-) Robert S. Fisher  et al. (2005), Epileptic Seizures and Epilepsy: Definitions Proposed by the International League Against Epilepsy (ILAE) and the International Bureau for Epilepsy (IBE), https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.0013-9580.2005.66104.x

21-)   Hanneke M.de Boer , Marco Mula, Josemir W Sander, (2008), The global burden and stigma of epilepsy, https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1525505007004878

22-) David M. Treiman, (2001), GABAergic Mechanisms in Epilepsy, https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1046/j.1528-1157.2001.042suppl.3008.x

Benzer Makaleler

Yorum Yapın