Mide Dostu Yayla Çayı

Yayla çayının faydaları nelerdir?

Yayla çayı bitkisi yayla bitkisi olarak da bilinen sideritis scardica, lamiaceae ailesine ait ufak boyda yetişen uzun ömürlü bir bitkidir. Her derde deva olarak bilinen Balkanlara özgü yayla çayı, eski çağlardan beri kullanılmaktadır. Üst bölümü çiçekli olan bu bitki, yaylalık alanların yüksek rakımlarında ekili olarak yetişmektedir. Son yüzyılda ise, vahşi olarak yetişerek Bulgaristan, Yunanistan, Makedonya, Türkiye ve Arnavutluk ülkelerinde oldukça popüler bir hale gelmiştir. ¹

Mükemmel tadı dışında sağlığa olan faydalarıyla da oldukça popüler olan yayla çayı, çoğunlukla fiziksel aktivite azalması ve soğuk algınlığı, ağrı düzeyleri ve ağrıda artış nedeniyle kış mevsiminde sıklıkla kullanılmaktadır. Fakat özellikle, soğuk algınlığı, solunum problemleri, sindirim, bağışıklık sistemi, hafif anksiyete için kullanılan hemen hemen her şey üzerinde pozitif bir etkiye sahip olan yayla çayının güçlü bir antioksidan olduğu söylenmektedir. Diğer yandan da, yayla çayı bir anti-inflamatuar ve ateş düşürücü olarak kullanılmaktadır. ²

Yayla çayının sağlığa faydaları

Zengin bir flavonoid ve antioksidan kaynağıdır: 2011 yılında “Etnofarmakoloji Dergisi” tarafından yayınlanan yayla çayı üzerine yapılan bir çalışmada, sideritis bitkisinin yüksek oranda flavonoid içeriğini ortaya çıkarılmıştır. 150’den fazla türü olmasına rağmen özellikle sideritis yayla bitkisinin anti-mikrobiyal, anti-inflamatuar, antioksidan ve anti-spazmodik özelliklere sahip olduğu gösterilmiştir. Sonuç olarak, yayla çayı sağlığa faydalı olan sayısız ve zengin antioksidanlara, flavonoidlere ve diğer yandan da uçucu yağlara sahiptir.

Kardiyovasküler sağlığı destekler: Yine “Fizyoloji ve Farmakoloji Dergisi” 2012 yayınına göre, yayla çayının kan damarlarına destek olarak düşük kan basıncı düzeylerine yardımcı olduğu bulunmuştur. Yapılan çeşitli çalışmalarda, sideritis yayla çayı özünün düşük kan basıncı düzeylerine yardımcı olduğu ve kalp damarları üzerindeki stresi azalttığı gösterilmiştir. Böylece yayla çayının kalp sağlığını desteklediği sonucuna da varılmıştır. Eski Yunan halkı yıllar boyunca, yayla çayını kardiyovasküler koşullar için bir tedavi yöntemi olarak kullanmıştır.

Gastrointestinal sağlığı destekler: 2012 yılı “Planta Medica” dergisinde yayla çayının gastrointestinal sağlığı ve bozuklukları üzerine etkileriyle ilgili bir çalışma yayınlanmıştır. Araştırmacılar, yayla çayının sahip olduğu fenoller ve antioksidanlar nedeniyle mide ve bağırsakta oluşabilecek enflamasyonları engellediğini ortaya çıkarmıştır. Ayrıca buna ek olarak, uzun vadede iltihaplanmayı ve toksinleri azalttığı belirtilmiştir. Sonuçlar oldukça tatmin edici olsa da, gastrointestinal komplikasyonlar için bitkisel bir tedavi yöntemi olarak belirlenmesi için biraz daha araştırmaya ihtiyaç vardır. ³

Antibakteriyel özelliğe sahiptir: 2006 yılında “Etnofarmakoloji Dergisi” nde yayınlanan bir çalışmaya göre, sideritis yayla bitkisinin barındırdığı uçucu yağlar nedeniyle antibakteriyel özelliklere sahip olduğu belirtilmiştir. Bu uçucu yağların 18 adet hayatı tehdit edebilen bakteriyle mücadele edebilme ve öldürebilme yeteneğine sahip olduğu, diğer yandan da salmonella ve mide ülserine neden olan h.pylori bakteri türüyle baş edebildiği vurgulanmıştır.

Kanserle mücadele eder: Mart 2012 yılında Türkiye’de yapılan “British Journal of Nutrition.” çalışmalarına göre, sideritis yayla çayı bitkisi kanser üzerinde bası etkilere sahiptir. Sideritis bitkisi üzerine yapılan çalışmada, çay bileşenlerinin kimyasal kaynaklı oksidatif hasarın sonucu olan kanser türlerinin üzerinde etkili olabileceği sonucuna varılmıştır.

Kemik sağlığına destek olmaktadır: 2004 yılı Nisan ayı “Journal of Agricultural Food and Chemistry” çalışmasına göre, sideritis yayla bitkisiyle yapılan sulu ekstrelerin osteoblastlar denilen kemik oluşturan hücrelerin eylemlerinde teşvik edici bir rol oynadığı ortaya çıkmıştır. Yayla çayında bulunan minerallerin yoğunluğu kemik gelişimine destek olmakta; böylece bir kemik hastalığı olan osteoporozun önlenmesinde önemli bir rol oynayabileceği ortaya çıkmaktadır. ⁴

Strese ve depresyona iyi gelir: Beyindeki hMAO oranının yüksek düzeyde olması anksiyete, depresyon, Alzheimer ve Parkinson hastalığı gibi birden çok koşul ile ilişkilidir. Diğer bir deyişle, yayla çayı tüketimi duygu durum bozukluklarına iyi geldiği gibi yaşa bağlı olarak oluşan zihinsel hastalıkları önlemek için de oldukça faydalıdır. Eğer anksiyete veya depresyon durumlarından muzdaripseniz düzenli olarak yayla çayı tüketimi faydalı etkilerin gözlemlenmesini sağlayabilmektedir.

Libidoya etki etmektedir: Sağlığa oldukça faydalı olan mineraller, potasyum ve çinko oranı açısından yüksek bir içeriğe sahip olan yayla çayı, aynı zamanda cinsel sağlık için de faydalı olabilmektedir. ⁵

Alzheimer hastalığıyla mücadele eder: Yayla çayı özellikle Yunan tıbbında yüzyıllar boyunca kullanılan popüler bir tedavi yöntemi olmuştur. Yüksek demir içeriğiyle yayla çayı tavsiye edilmektedir. Özellikle soğuk havalarda hastalıklara karşı kullanılan yayla çayının bir diğer açığa çıkan özelliği ise Alzheimer hastalığında önleyici bir rol oynayabilmesidir. Yayla otu demir içeriği nedeniyle, şifa kapasitesini oldukça genişletmiştir. Böylece yayla çayı beyini Alzheimer hastalığının zararlarına karşı koruyucu olarak görev görmektedir.⁶

Grip ve soğuk algınlığına yardımcı olur: Yayla çayı geleneksel olarak, soğuk algınlığı ve grip zamanlarında yaşanan solunum problemleri ve sindirim sorunlarıyla mücadele etmek için oldukça ekili bir tedavi yöntemi olarak kullanılmaktadır. Bu zamanlarda sakinleştirici bir özellik gösterdiği gibi bağışıklık sistemini de güçlendiren yayla çayı, bir anti-inflamatuar olarak görev görüp ateşi düşürmeye yardımcı olmaktadır. ⁷

Yayla çayı tarifi

Yayla çayının hazırlanışı

Malzemeler:

• 1-2 adet çay sapının yaprakları
• 1 bardak su
• İsteğe bağlı olarak şeker ya da bal

Hazırlanışı:

1. Suyu kaynatın ve çay yapraklarını demliğe yerleştirip suyla beraber biraz kaynamaya bırakın.
2. Ateşi kapattıktan sonra yaklaşık 7 dakika boyunca demlemeye bırakın.
3. Sonrasında çay yapraklarını çıkarın ya da çayı süzün.
4. İsteğe bağlı olarak çayı tatlandırmak için şeker ya da bal ekleyin. ⁸

Ballı, limonlu soğuk yayla çayı tarifi

Malzemeler:

• 4 küçük avuç yayla çayı
• 6 bardak su
• Bal ve limon

Hazırlanışı:

1. Orta boy bir tencereye suyu ve yayla çayını ekleyin, bir taşım kaynatın.
2. İstenilen lezzet gücüne bağlı olarak yaklaşık 3-5 dakika boyunca demlemeye bırakın.
3. Daha sonrasında yaprakları çayın içinden çıkarın ve soğumasını bekleyin.
4. Bir sürahiye doldurup içine limonu, balı ve buzları ekleyerek soğuk servis edin.  ⁹

Yayla çayının zararları

Yayla çayının zararlı olabileceğiyle ya da potansiyel yan etkileriyle ilgili çok fazla bilgi ve araştırma yoktur. Anca yine de birkaç şey söylemek mümkündür:

Hamilelikte ve emzirme döneminde tüketimi: Yayla çayının hamilelik ve emzirme döneminde tamamen güvenli olduğuyla ilgili net bir bilgi yoktur; bu nedenle herhangi bir risk almamak için bu dönemlerde yayla çayı tüketiminden kaçınmakta fayda vardır.

Düşük tansiyon: Yayla çayı kan basıncını düşürebilmektedir. Teoride, yayla çayı kan basıncını düşürmesi nedeniyle düşü kan basıncına eğimi olan insanlarda risk yaratabilmektedir. Eğer düşük kan basıncına sahipseniz, yayla çayını tüketmeden önce bir sağlık kurumuna danışmanızda fayda vardır. ¹⁰

Tavsiyeler

Günde 1-2 bardak içilen yayla çayı hem bağışıklık sistemini güçlendirmeye hem de soğuk algınlığı gibi belirtilerden uzak kalmaya yardımcı olmaktadır. Aynı zamanda yorgun vücudu sakinleştirerek destek olmaktadır. ¹¹

  UYARI: Burada yer alan bilgiler sağlıklı bireyler içindir. Tek tip tüketim önerilmemektedir. İçerikte yer alan bilgiler özel durumlarda veya hastalıklarda farklılık gösterebilir. En doğru bilgi için hekiminize ve diyetisyeninize danışınız.