Yorgunlukla Savaşan Bitki Çayı

Bitki Çayının Faydaları Nelerdir?

Bitkisel çaylar sayısız sağlıksal faydalarla doludur. Hem lezzetli hem de rahatlatıcı bir hal alan bu bitki çayları diğer yandan vücudunuzdaki enfeksiyon ve virüslerle mücadele ederek size destek olmaktadır. Aynı zamanda mideyi yatıştırıp uykusuzluğu da gideren bitki çayları sağlık açısından çok güçlü yeteneklere sahiptir.

Yüzyıllar boyunca her kültürde insanlar tarafından vücuttaki rahatsızlıkları iyileştirmek için bitki çayları kullanılmıştır. Bu çaylar en az yiyecek ve içecekler kadar yardımcı olabilmektedir. Kuşaktan kuşağa aktarılan bu bitki çayları hem fiziksel hem zihinsel hem de duygusal ve ruhsal olarak iyileştirici olarak zenginliğini bizlere sunmaktadır. ¹ 

Bitki Çayının Sağlığa Faydaları

Bitki çaylarının ölçümleri ve karışımları dikkatlice yapılmalıdır. Bir bitki çayı hazırladığınızda bu çay bitkinin kurutulmuş yapraklarını, olgun meyvesini, çiçeğini, otunu, kabuğunu ya da tohumunu içerebilmektedir. Günlük olarak tüketildiği takdirde önerilen bazı bitki çayları ve faydaları şöyle sıralanmıştır: ² 

Papatya Çayının Faydaları: Papatya tıbbi özellikleriyle Roma döneminden beri bilinen antispazmodik olarak sindirim ve romatizmal hastalıkların tedavisinde kullanılan halk arasında da oldukça popüler olan bir bitkidir. Papatya çayı parazit solucanların yarattığı enfeksiyonları tedavi etmek için oldukça faydalıdır. Diğer yandan sahip olduğu uçucu yağlar nedeniyle birçok farklı alanda da kendini göstermiştir. Özellikle yaraları ve ülserleri temizlemek, nekrotik doku dökülmesini azaltmak için cilt yıkama da papatya çayından faydalanılmaktadır. Papatya çayı anti-enflamatuar (enfeksiyon karşıtı), antibakteriyel, sıkıştırıcı, deodoran olduğu uzmanlar tarafından rapor edilmiştir. Aynı zamanda papatya çayı kolik, sistit, ateş, şişkinlik, kusma gibi rahatsızlıkların tedavisinde oldukça etkili olabilmektedir. ³ 

Zencefil Çayının Faydaları: Zencefil dünya genelinde baharat olarak kullanılan faydalı bir bitkidir. Sahip olduğu sağlığa olan faydaları sayesinde zencefil aynı zamanda sanal bir ecza dolabı olarak kabul edilir. Yapılan çeşitli çalışmalar zencefilin birçok hastalığı tedavi etmede oldukça etkili olduğunu kanıtlamıştır. Zencefil çayı mide bulantısına karşı, spazma karşı antifungal (mantar karşıtı), antiseptik, antiviral, antibakteriyel, antitussive (öksürük kesici) gibi özellikleriyle sağlığınızla yakından ilgilenir. Ayrıca, zencefil çayı vitamin A, vitamin C, vitamin E, B-kompleksi, magnezyum, fosfor, potasyum, silisyum, sodyum, demir, çinko, kalsiyum ve beta-karoten açısından oldukça zengin bir kaynaktır. ⁴ 

Nane Çayının Faydaları: Nane, sakız ve diş macunu yapımında oldukça popüler bir lezzettir. Aynı zamanda çayı mideyi sakinleştirmeye oldukça etkili, sindirime destekçi ve oldukça faydalı bir bitkidir. Bu yatıştırıcı ve uyuşturucu etkisi sayesinde genellikle baş ağrısı, cilt tahrişi, bulantı, ishal, adet krampları, gaz ve depresyon ilişkili kaygının tedavisinde kullanılmaktadır. Ayrıca soğuk algınlık belirtilerinde ve göğüs bölgesi ağrıları için losyonlarda kullanılmaktadır. Test tüplerinde, anti bakteriyel, anti mantar ve anti viral özellikleri sayesinde bakteri, mantar ve bazı virüs türlerini öldürebilmektedir. Mentol ve metil salisilât nanenin ana maddeleridir ve antispazmodik özellikleri nedeniyle gastrointestinal sistem üzerinde sakinleştirici bir etkiye sahiptir. Bazı araştırmalar hazımsızlık sorunları ve irritabl bağırsak sendromu için de nane kullanımını desteklemektedir. ⁵ 

Oldukça güçlü olan nane çayı küçük miktarlarda vitamin A, vitamin C, vitamin B2, bakır, kalsiyum, potasyum, demir ve magnezyum içerir. Antioksidanlarla dolu olan bu çay yaşlanma karşıtı etki için mükemmel bir seçenektir. Nane çayı içmenin oldukça faydalı olmasının nedeni sahip olduğu aktif bir bileşen olarak bilinen mentol özelliğinden gelmektedir. ⁶ 

Tarçın Çayının Faydaları: Bu egzotik baharat magnezyum, demir, kalsiyum, lif ve vitamin C ve B1 açısından oldukça zengin bir kaynaktır. Diğer yandan ishal, hazımsızlık, şişkinlik için etkili bir tedavi olduğu gibi bağışıklık sistemini de arttırmaktadır. Tarçın balgam söktürücü olarak kullanılmakta, bu nedenle sorunlu solunum semptomlarını kontrol edebilmektedir. Tarçın çayı yağ yakmak için de etkili olabilmektedir. Serbest radikallerinden etkilerini azaltabilen antioksidanlar içermektedir. Bu antioksidanlar aynı zamanda arterlerdeki yağın birikmesini önlemekte, yağ oluşumunu engellemekte böylece de kardiyovasküler hastalıklarla savaşmaya yardımcı olmaktadır. Tarçın çayı içmek kandaki kötü kolesterol seviyelerini kontrol etmeye destek olduğu gibi kan şekeri düzeylerinin de kontrolünü sağlamaktadır. ⁷ 

Karahindiba Çayının Faydaları: Karahindiba çayının tüketiminde alınacak faydalar geniş bir yelpazeye sahiptir. Bazı ana sağlık faydalarının arasında diyabette rahatlama, idrar bozuklukları, sarılık, kanser, akne, karaciğer bozuklukları ve anemi gibi durumlar gelmektedir. Diğer yandan cilt bakımını, kemik sağlığını korumayı kolaylaştırır ve farklı kilo kaybı programları için oldukça faydalıdır. Bir dizi uluslararası sağlık kurumu tarafından tavsiye edilen karahindiba çayı aynı zamanda da ilaç olarak kullanılmaktadır. ⁸ 

Hibiskus Çayının Faydaları: Hibiskus çayı yüksek kan basıncını ve yüksek kolesterolü düşürerek vücudu rahatlatmaktadır. Bununla beraber sindirime yardımcı olmakta, bağışıklığı güçlendirmekte ve iltihaplanmaların oluşmasını engellemektedir. Bu çay karaciğer rahatsızlıklarının tedavisine yardımcı olmakta diğer yandan kanserle de savaşmaktadır. Metabolizmayı hızlandırmaya yarayan hibiskus çayı, sağlıklı ve kademeli olarak kilo vermeye destek olmaktadır. Ayrıca antioksidan, vitamin C ve mineraller açısından oldukça zengin olan hibiskus çayı anksiyete ve hipertansiyonu da tedavi etmede oldukça etkilidir. ⁹ 

Rooibos Çayının Faydaları: Kırmızı rooibos çayının sağlığa olan faydaları baş ağrısı, uykusuzluk, astım, egzama, kemik zayıflığı, hipertansiyon, erken yaşlanma ve alerji gibi durumların tedavisinde kullanımı kapsamaktadır. Rooibos çayı kafein içeriği barındırmamaktadır ayrıca tanen seviyesi oldukça düşüktür. Hiçbir olası yan etkilerini yaşamadan gün boyu serinletici bir içecek olarak tüketebilirsiniz. Rooibos çayını içmek şiddetli mide kramplarını yatıştırmaya yardımcı olmanın yanı sıra astım ve diğer ilgili durumlarda da rahatlama sağlamaktadır. Ayrıca insan vücudunun bağışıklık sistemini güçlendirmektedir.

Kırmızı rooibos çay oksalik asit barındırmamaktadır ve bu nedenle böbrek taşı olan kişiler tarafından tüketilebilir. Rooibos çayı demir, kalsiyum, potasyum, bakır, manganez, çinko, magnezyum ve alfa hidroksi asit gibi birçok mineral içerikleri açısından zengindir. Ayrıca aspalathin, nothofagin ve son derece güçlü ve yönlü bir fenolik bileşikler gibi antioksidanlar içermektedir. ¹⁰ 

Isırgan Otu Çayının Faydaları: Isırgan otu çayının bazı önemli sağlığa olan faydaları böbrek ve safra kesesi sağlığını korumak, menopoz semptomları en aza indirmek, menstrüasyon yönetmek, enerji seviyelerini arttırmak, kan dolaşımını arttırmak, bağışıklık sağlığını arttırmak, metabolik verimliliği arttırmak, vücudun detoks cilt koşullarını iyileştirmek şeklinde sıralanabilmektedir. Diğer yandan ısırgan çayı enfeksiyonu azaltmak, kas kütlesini arttırmak, hormonal aktiviteyi düzenlemek, diyabet, düşük kan basıncını önlemek, hemoroidi yatıştırmak ve solunum koşullarını iyileştirmek için oldukça etkilidir. ¹¹ 

Rezene Çayının Faydaları: Rezene; Çin, Hindistan, Arabistan ve Batı ülkelerinde binlerce yıldır ilaç yapımında kullanılmakta olan güvenli ve çok önemli bir bitkidir. Değerli bir baharat olarak mutfaklarda kullanılmasının yanı sıra sindirime yardımcı özelliği ve diğer birçok faydasının sayesinde sıkça tüketilmektedir. Rezene çayı ezilmiş ya da öğütülmüş olarak olgunlaşmış rezene tohumlarıyla hazırlanmaktadır. Bu tohumlar anetol, fenkondan ve estragole gibi önemli uçucu yağlar açısından oldukça zengindir. Bu yağların antispazmodik, anti-enflamatuar ve anti-bakteriyel açılardan sorumlu olduğuna inanılmaktadır. Rezene çayı karın şişliği, irritabl bağırsak sendroml ve midedeki gaz problemi gibi sindirim problemlerine oldukça yardımcı olmaktadır. ¹² 

Kekik Çayının Faydaları: Botanik olarak thymus vulgaris olarak bilinen kekik, tıbbi ve mutfak alanında kullanımlar için eski zamanlardan beri istihdam edilmiş uzun ömürlü bir bahçe bitkisidir. Kekik geleneksel olarak bir dizi rahatsızlıkları tedavi etmek için bitkisel bir ilaç olarak kullanılmıştır. Kekik; uçucu yağlar, mineraller, yararlı fenoller ve flavonoidler bakımından oldukça zengindir. Tüm bu nedenlerden dolayı kekik çayı, sağlıklı bir içecek seçimidir. ¹³                  

Kekik çayı çoğunlukla soğuk algınlığı, bronşit ve öksürük gibi durumlardan kurtulmaya yardımcı olmak için kullanılmaktadır. Kekik mukozaları kurutur ve öksürüğe rahatlatma sağlamak için bronş geçit spazmını dinlendirme yeteneğine sahiptir. Kekik ayrıca enfeksiyonlarla savaşan antiseptik özelliklere sahip olmasıyla bilinmektedir. ¹⁴ 

Ihlamur Çayının Faydaları: Ihlamur Tilia ya da lime cinsi ağaç türlerinden gelen bir bitkidir. Yüzyıllar boyunca Avrupa halk hekimleri tarafından birçok sağlık problemi için tedavi edici olarak kullanılmıştır. İki ıhlamur türünden ( Tilia cordata ve Tilia platyphyllos ) gelmekte olan çiçeklerinden tarih boyunca sinirleri sakinleştirmek ve anksiyete ile ilgili sağlık sorunlarını tedavi etmek için faydalanılmıştır. Bu çiçekler endişe ve kaygı problemleri nedeniyle oluşan hazımsızlık, düzensiz kalp atışı ve kusma gibi belirtilere iyi gelmektedir. Günümüzde ıhlamur sıklıkla öksürük ve soğuk algınlığı için kullanılmaktadır. Ihlamurdan elde edilen aktif maddeler ateş problemi yaşayan insanların tedavisine terletme yeteneğiyle oldukça yardımcı olmaktadır. Ancak ıhlamurun etkisi bilimsel olarak kusursuz bir şekilde henüz kanıtlanmamıştır. ¹⁵ 

Yasemin Çayının Faydaları: Yasemin çayının sağlığa yararlarından bazıları kalp krizi riskini azaltması, güçlü bir bağışıklık sistemini desteklemesi ve diyabetin önlenmesini sağlamasıdır. Diğer yandan stresi azaltmaya yarayan yasemin çayı aynı zamanda kanseri önlemeye de yardımcı olmaktadır; sindirim sürecini iyileştirmekte ve kolesterol değerlerini de düşürmektedir. Aynı zamanda zararlı bakterileri ortadan kaldırmakta ve kronik iltihap sonucu oluşan kas ağları ve diğer ağları da hafifletmektedir.  Yasemin çayının çok popüler olmasının nedenlerinden biri ise sahip olduğu organik çay tomurcuklarının pek çok sağlıksal duruma oldukça faydalı olan besin elementlerini barındırıyor olmasıdır. Yasemin çayı tüketmek kateşin ve epikateşin gibi vücudumuzda nadir bulunan oldukça faydalı antioksidanları temin etmenin harika bir yoludur. Sahip olduğu yararlı etkileri vücut üstünde geniş bir yelpazede gözlemlenebilmektedir. ¹⁶ 

Bitki Çayı Tarifi

Bitki çaylarının hazırlanışları

Zencefil Çayının Hazırlanışı

• 1 çay kaşığı rendelenmiş zencefil
• 2 fincan su
• 1 çay kaşığı bal
• Yarım çay kaşığı limon suyu
• İsteğe bağlı olarak: Tarçın, ekinezya, papatya, nane, kırmızıbiber
• Zencefilin kabuklarını soyun ve ince ince dilimleyin.
• Zencefili ve isteğe bağlı olan bitkilerden seçtiklerinizi aynı kaba koyun.
• Suyu kaynatın ve bitkilerin üzerine dökün, 10 dakika demlemeye bırakın.
• Limon suyunu ve balı ekleyin. Tercihe göre sıcak ya da soğuk içebilirsiniz.  

Kekik Çayının Hazırlanışı

• 1 çorba kaşığı kurutulmuş kekik yaprağını bir demliğe ekleyin.
• 1 bardak kaynar suyu demliğin içine dökün ve kapağını kapatın.
• 5 dakika boyunca demlenmeye bırakın.
• Hazırladığınız karışımı süzgeçten geçirin.
• Tatlandırmak için şeker veya bal ekleyin. ¹⁷ 

Nane Çayının Hazırlanışı

• Size taze nane yapraklarını denemeyi öneririz. Onları iyice durulayın ve tercihen bir havanın içinde ezin. Bu tıbben yararlı olan yağların serbest kalmasını sağlayacaktır.
• Eğer taze nane yaprakları yoksa hazır çay paketlerinde olanları da aynı işlemi yaparak kullanabilirsiniz.
• 250 ml suyu kaynattıktan sonra 5 dakika daha bekleyin sonra ateşin kapatı ve nane yapraklarını ya da poşet çayı içine ekleyin. Bitki çayları kaynamak yerine sıcak buharla demlendiğinde daha iyi sonuç vermektedir.
• 5-10 dakika üstünü kapattığınız çayı bekletin ama soğumasına izin vermeyin.
• Daha sonra çayın içindeki nane yapraklarını fincanınızdan çıkarmalısınız.
• Çayın lezzetini arttırmak istiyorsanız yapabileceğiniz birkaç şey vardır. Genellikle bunun en iyi yolu bal, süt, limon ve limon suyudur. Portakal dilimleri de kullanılabilir. Bunlar eklemek için güzel olabilir fakat diğer yandan nane çayının lezzetini maskelemesine de izin vermemelisiniz. ¹⁸ 

Rooibos Çayının Hazırlanışı

• 1 adet rooibos çay poşeti ya da 1 çay kaşığı kurutulmuş rooibos çayı yaprakları
• Kaynamış su
• İsteğe bağlı olarak limon ve süt
• Tatlandırmak için isteğe bağlı olarak bal ( rooibos çayının kendine has tatlı, aromatik, meyveli bir lezzeti vardır bu nedenle tatlandırmaya ihtiyacınız olmayacaktır)

Favori fincanınızı alın ve içine çay poşetini ya da çay yapraklarını ekleyin.

Kaynar suyu üzerine dökün.

5-10 dakika boyunca çayı demleyin. Ardından çay poşetini içinden çıkarın ya da çayı süzün.

İsteğe bağlı olarak balı ekleyebilirsiniz. ¹⁹ 

Naneli, Limonlu Soğuk Ihlamur Çayı

• Önceden demleyip soğumaya bıraktığınız 2 litre ıhlamur çayı
• Dilimlenmiş yarım limon
• 2 ince dal taze nane
• 1 bardak buz
• İsteğe göre lezzetlendirmek için bal, şeker ve tatlandırıcı

Hazırlanışı: Soğuttuğunuz ıhlamur çayına buzları ekleyin. Daha sonra limon dilimlerini ve naneyi de eklediğinizde soğuk ıhlamur çayınız servise hazır olacaktır. ²⁰ 

Isırgan Otu Çayını Hazırlamak

Esas olarak bu çay kurutulmuş ya da taze ısırgan otu yapraklarıyla hazırlanmaktadır ama dilerseniz kök ve gövdeyi de ekleyebilirsiniz. Eğer taze ısırgan otu kullanıyorsanız batmalara karşı eldiven kullanmanız doğru olacaktır.

• Yaklaşık on taze ısırgan yaprağı veya bir çorba kaşığı kurutulmuş ısırgan yaprakları kullanın.
• Herhangi bir kir veya tozdan kurtulmak için temiz su ile taze yaprakları yıkayın.
• Bir tencereye dört bardak su alın.
• İçine yaprakları koyun.
• Isırganın tüyleri yok olacak şekilde yaklaşık 15 dakika boyunca kaynamaya bırakın.
• Hazırladığınız karışımı süzgeçten geçirin.
• Tatlandırmak için bal ya da şeker ekleyin.
• Yaklaşık iki saat buzdolabında soğutulduktan sonra bir buzla beraber de çay olarak sunulabilir. ²¹ 

Hibiskus Çayının Hazırlanışı

Taze hibiskus bitkisiyle ve çiçekleriyle hazırlanan bu çay oldukça kolay bir işleme sahiptir.

• Bahçeden hibiskus çiçeklerini toplayın.
• Bitkilerin ve çiçeklerin kurutulması için güvenli bir yere koyun.
• Çiçeklerin ve bitkinin tamamen kurumasına izin verin.
• Çiçeğin saplarını ve yapraklarını çıkarın. (Bu yöntemi kullanmak daha kolay kurutulmasını sağlayacaktır.)
• Yapraklarını ve saplarını çıkardığınız tamamen kurumuş olan hibiskus çiçekleri hibiskus çayı yapmak için kullanıma hazır hale gelmiş olacaktır. ²²

Bitki Çaylarının Zararları

• Diğer ilaçlarla girebileceği etkileşimleri kesinleştirmeden papatya çayı içmek tavsiye edilmemektedir. Genel anlamda zararsız olan papatya çayı bazı ilaçlarla kombine edildiği zaman ciddi yan etkilere neden olabilmektedir.
• Eğer enerji kazanmak için doğal ürünler arıyorsanız bunları kullandığınızda yorgunluğa da neden olabilmektedir. Sabit yorgunluk ya da enerji eksikliği gibi durumların altında yatan nedenler anemi, astım, uyku apnesi, hipotiroid, kronik yorgunluk sendromu, depresyon olabileceği için bunun gibi hastalıklarınız olup olmadığından emin olunuz.
• Bitkisel takviyeler kanama riskini arttırmaya neden olabilmektedir. Bu nedenle kullandığınız bitkinin etkilerinden emin olmalısınız.
• Kafein bağımlılığınız varsa yerba mate gibi kafein içeren bitki çaylarına karşı dikkatli olmalısınız.
• Bağışıklık sistemini güçlendiren ilaçlarla ekinezya gibi bağışıklık sistemini destekleyen çayları bir arada kullanmamaya çalışın.
• Düzenli bağırsak hareketlilikleri için alınan laksatif çayların dozlarına dikkat edilmelidir.
• Sarımsak, ginkgo, kediotu, zencefil, papatya, kantaron, meyankökü gibi bazı bitki çaylarını belirlenen ameliyat tarihlerinden 2-3 hafta önce almayı durdurmalısınız.
• Bitkisel çay gibi takviye tedaviye başlamadan önce doktorunuza danışmalısınız.
• Kullandığınız bitki çayının faydaları ve yan etkileri için öncesinde güvenilir sitelerden araştırma yapmalısınız.
• Kullandığınız bitki çaylarını uzun süreler boyunca kullanmaya devam etmeyin. Gün, hafta ve ay olarak ara vermek en doğrusu olacaktır. ²³
•   UYARI: Burada yer alan bilgiler sağlıklı bireyler içindir. Tek tip tüketim önerilmemektedir. İçerikte yer alan bilgiler özel durumlarda veya hastalıklarda farklılık gösterebilir. En doğru bilgi için hekiminize ve diyetisyeninize danışınız.