Mide Dostu Fesleğen

Fesleğenin Faydaları Nelerdir?

Fesleğen sağlığa olan önemli faydaları nedeniyle eski zamanlardan beri oldukça popüler olan ve bitkilerin kralı olarak adlandırılan bir bitkidir. Bu son derece değerli olan bu bitkiye tüm dünyada, birçok kültürde “kutsal bitki” olarak saygı duyulmaktadır.

Fesleğen lamiaceae familyasına aittir ve Latince adı ocimum basilicum olarak bilinmektedir. ¹ 

Fesleğen zemini tüylü, uzun boylu (20-60 cm), yuvarlak-oval yaprakları ve beyaz veya kırmızımsı çiçekleri dallanmış bir yıllık otsu bir kültür bitkisidir. Aromatik bir bitki olan fesleğen, çeşitli et ve sos yemekleri için baharat olarak mutfaklarda kullanılmaktadır. Geleneksel tıp ise, kronik gastrit ve mide ağrıları için bir çare olarak fesleğeni kullanmaktadır. Farmakolojik eylemler ise sedatif, diüretik, antiseptik olarak belirtilmektedir. ²

Fesleğenin sağlığa faydaları

Ateşi düşürmeye yardımcı olur: Fesleğen içerdiği esansiyel yağlar nedeniyle mucizevî iyileştirici özelliklere sahiptir. Fesleğen mükemmel bir antibiyotik ve antiseptiktir. Bakterilerden ve mantar enfeksiyonlarından vücudu koruyan fesleğen, enfeksiyonlar nedeniyle oluşan ateşi düşürmek için etkili olabilmektedir. Ateş aslında başlı başına bir hastalık değildir, vücudun hastalıklarla mücadele ettiğinin göstergesidir. Mikrop öldürücü olan anılan fesleğen tüm patojenleri ortadan kaldırarak ateşi iyileştirmektedir.

Solunum yollarına iyi gelir: Fesleğen kamfen, öjenol ve sineol gibi bileşenlerin varlığı nedeniyle virüs, bakteri ve mantar enfeksiyonlarını tedavi edebilmesiyle birlikte, solunum yolu tıkanıklığının rahatlamasını da sağlayabilmektedir. Hem kronik hem de akut ile ilişkili olan bronşit dahil olmak üzere hemen hemen her çeşit solunum bozukluklarını tedavi etmede oldukça etkilidir. ³

Kardiyovasküler sağlığı destekler: Fesleğenin sağlığa olan faydalarından biri kalp sağlığına destek olmasıdır. Beta-karoten ve karotenoidler gibi antioksidan türleri bakımından zengin olan fesleğen sadece serbest radikallerin hasarına karşı korumakla kalmaz aynı zamanda kandaki zararlı kolesterolleri devre dışı bırakır. Böylece, arterlerde zararlı plakların oluşumunu engeller ve kan dolaşımını artırır. Kan damarları ve kasların gevşemesini sağlayan fesleğen kalp spazmları riskini oldukça azaltan magnezyum için de destekçidir.

Bağışıklık sistemini güçlendirir: Fesleğen bağışıklığı artırmak için oldukça faydalıdır. Yapılan bir araştırmaya göre, taze fesleğen tüketimi etkili bir bağışıklık sistemi destekçisidir. Enfeksiyonlarla mücadele etmek için fazlasıyla verimli olan fesleğen 20 oranında destekçi kimyasala sahiptir. Bu bitki aynı zamanda soğuk ve grip gibi ortak rahatsızlıkları ortadan kaldırmak için virüsleri öldürmeyi başarmaktadır.

Gastrointestinal sisteme iyi gelir: Aynı zamanda güçlü bir anti-inflamatuar olan fesleğen, gastrointestinal sistemin doğru çalışmasını teşvik eder iltihaplı bağırsak hastalığı (IBD), sindirim güçlüğü, mide gazı, mide krampları ve kabızlık gibi sindirim bozukluklarının belirli tiplerinin tedavisine yardımcı olmaktadır. Fesleğenin bu özelliği anti-enflamatuar olarak hareket öjenol adı verilen bir maddeye sahip olmasıyla bağlantılıdır. ⁴ 

Diyabete iyi gelir: Fesleğen yaprakları öjenol, metil öjenol ve karyofillen üreten antioksidanlar ve esansiyel yağlar ile doludur. Bu maddelerin hepsi pankreatik beta hücrelerini işlevinin düzgün olması için yardımcı olmaktadır. Bu da insülin artışı hassasiyetine neden olmaktadır. Böylece kan şekeri düşürücü olarak etkili bir diyabet tedavisi olabilmektedir.

Kalbi korur: Fesleğen öjenol isimli güçlü bir antioksidan bileşeni barındırmaktadır. Bu bileşen kan basıncını kontrol altında tutmaya yardımcı olduğu için kolesterol seviyelerini düşürür ve kalbi korur. Kalp rahatsızlıklarından korunmak için günlük olarak fesleğen tüketebilirsiniz. Kalbi koruduğu gibi kolesterol seviyelerini düşürmek için de size yardımcı olacaktır.

Kanserden korur: Güçlü antioksidan ve anti kanserojen olan fesleğen meme kanser gibi kanserlerin ilerlemesini durdurmak için etkili bulunmuştur. Fesleğendeki bileşenler kan damalarına saldıran tümörün kan akışına engel olmaktadır. Her gün tüketilen fesleğen özü kanseri önlemek için faydalı olarak kabul edilmektedir. ⁵

Stresle mücadele eder: Fesleğen yaprakları ayrıca stres karşıtı olarak bilinmektedir. Yapılan çeşitli araştırmalar, fesleğen yapraklarının strese karşı sağladığı koruma üzerinde durmuştur. Sağlık uzmanları ise günde 10-12 fesleğen yaprağı tüketiminin strese bağlı duygu durum değişiklikleri ve rahatsızlıklarını gidermek için faydalıdır.

Göz sağlığı için faydalıdır: Taze fesleğen yapraklarının 100 gramında günlük olarak ihtiyaç duyulan A vitamini miktarı bulunmaktadır. Bu vitaminin antioksidan özellikleri vardır ve sağlık bir görüş için çok gereklidir. Taze fesleğen suyu ağrıyan gözler ve vitamin eksikliği nedeniyle yaşanan gece körlüğü için etkili bir çözümdür. ⁶ 

Sindirim sistemine iyi gelir: Fesleğen asitlerin dengelenmesine ve vücudun uygun pH seviyesinin yenilenmesine yardımcı olmaktadır. Aynı zamanda da zararlı bakterilerin neden olduğu hastalıkları azaltmaktadır. Sağlıklı bakterilerin ise bağırsak mikro florası içinde gelişmesine yardımcı olarak sindirim ve bağışıklık sistemini geliştirebilmektedir. Geleneksel olarak, fesleğen mide solucanları veya parazitleri öldürmek için kullanılmaktadır. Diğer yandan şişkinlik ve su tutma, iştah kaybı, mide krampları, asitli reflüyü azaltmak için de oldukça faydalıdır.

Afrodizyak etkisine sahiptir: İtalya’da, fesleğen yüzyıllardır sevginin bir sembolü olarak kabul edilmiştir. Fesleğen aroması iltihabı azaltırken, muhtemelen kan akımı ve enerji seviyelerini arttırarak, libidoyu uyarmaya yardımcı olabilmektedir. Bazı kültürlerde hayat iksiri olarak kabul edilen fesleğen hem ruh halini iyileştirmekte hem de cinsel hayatın sağlıklı olmasını sağlamaktadır. ⁷

Beyin fonksiyonlarına iyi gelir. Fesleğen kökü özünün zihinsel uyarıcı yeteneklere sahip olduğu söylenmektedir. Yapılan diğer araştırmalarda ise, bir tür antikonvülzan ve antidemans olarak uyuşukluğun yanı sıra ruhsal sorunlara etki edebildiği görülmüştür. ⁸

Böbrek taşlarını önler: Fesleğen bitkisinin yaprakları böbrekler üzerinde güçlü bir etkiye sahiptir. Fesleğen suyunun bal ile karıştırılmış hali üriner sistem aracılığıyla böbrek taşlarının temizlenmesine yardımcı olmaktadır. Detoksifikasyon yeteneğine sahip olan fesleğen böbrek taşlarının arkasındaki neden olan ürik asit seviyesinin azaltılması için oldukça faydalıdır.

Ağrıyı rahatlatır: Fesleğen bitkisi COX-2 inhibitörü gibi davranmakta ve ağrılı tıbbi durumları olan insanlar için yararlı olabilmektedir. Fesleğende bulunan bazı bileşenler enflamatuar nörolojik acıyı hafifletmek için etkili olabilmektedir. Ayrıca antiseptik ve iyileştirici özellikleri olan fesleğen ülserler, kesikler ve yaraların tedavisinde de faydalıdır.

Cilt ve saç sağlığı için faydalıdır: Fesleğenin güzelliğe olan faydaları boldur. Sağlıklı bir cilt ve parlayan saçlar için etkili olan fesleğen cilt ve saç sorunları için oldukça organik bir çözümdür. Antiseptik ve arındırıcı özellikleri sayesinde cilt hastalıklarının oluşumunu önlemektedir. ⁹

Fesleğen Yağının Faydaları

Fesleğenin uçucu yağı genellikle baharatlı et, sosis, domates, macunlar, ketçap, turşu ve sirkeler gibi çeşitli gıdalara ilave edilerek kullanılmaktadır. Ayrıca diş macunları ve gargaraların vazgeçilmezidir. Parfüm yapımında da kullanılan fesleğen yağı böcekleri ve sinekleri kovmak için oldukça etkilidir. ¹⁰ 

• Fesleğenin uçucu yağı topikal olarak cilde masaj yapmak için uygulanmaktadır. Bu uygulama donuk görünümlü cilt ve saç parlaklığı çok faydalıdır. Aynı zamanda cilt tonunu eşitlemek için de kullanılan fesleğen yağı yaygın olarak akne ve cilt enfeksiyonlarını tedavi etmek için kullanılmaktadır.
• Fesleğen yağı bir sindirim toniği olarak kullanılır. Fesleğen yağı gaz giderici özelliklere sahip olduğu için, hazımsızlık, kabızlık, karın krampları ve gaz tedavisi için oldukça etkilidir. Mide ve bağırsaktaki gazın derhal rahatlamasını sağlamaktadır.
• Fesleğen yağı soğuk algınlığı, grip ile ilişkili ateşi rahatlamak için etkilidir. Spazm gibi durumları engellemek için doğal bir yöntem olması nedeniyle sık sık boğmaca belirtilerini tedavi etmek için de kullanılmaktadır.
• Öksürük giderici işlevi ile birlikte, aynı zamanda astım, bronşit ve sinüs enfeksiyonlarını tedavi etmek için de kullanılmaktadır.
• Fesleğen yağı antibakteriyel özellikleri sayesinde kesikler, yaralar, deri enfeksiyonları için faydalı olduğu gibi mesane enfeksiyonları gibi enfeksiyonların tedavisinde de kullanılmaktadır. Aynı zamanda yaralar yoluyla vücuda girebilen viral enfeksiyonları engellemek için iyidir.
• Fesleğen yağının serinletici bir etkisi vardır, bu nedenle sinir gerginliği, zihinsel yorgunluk, melankoli, migren ve depresyon tedavisinde kullanılmaktadır. Düzenli olarak bu uçucu yağı kullanmak zihinsel gücü ve netliği artırabilmektedir.
• Kan dolaşımını artırmak vücudun çeşitli metabolik fonksiyonlarını optimizeye yardımcı olmaktadır.
• Fesleğen yağı bir analjezik ve ağrıyı azaltmaya yardımcı olur. Bu uçucu yağ, genellikle artrit, yaralar, yaralanmalar, yanıklar, çürükler, yara izleri, spor yaralanmaları, burkulma ve baş ağrılarının tedavisinde kullanılmaktadır.
• Oftalmik olma özelliğine sahiptir ve kanlanmış gözleri rahatlatmak için etkilidir.
• Bulantıyı durdurmakla kalmaz aynı zamanda kusmanın nedenlerini de önlemek için faydalı olabilmektedir.
• Fesleğen yağı arı, böcek ve hatta yılan sokmaları nedeniyle oluşan kaşıntıyı tedavi edebilmektedir.

Fesleğen uçucu yağı bergamot, adaçayı, karanfil tomurcuğu, sardunya, kireç, limon, mercanköşk otu, ardıç, okaliptüs, portakal çiçeği esansı, mercanköşk, biberiye, melisa ve lavanta ile oldukça iyi bir uyum yakalayabilmektedir.

Not: Fesleğen uçucu yağını hamile ve emziren kadınların tüketmesi tavsiye edilmektedir. Öte yandan, bazı insanlarda süt artışına neden olduğu söylense de bunu için daha fazla araştırma yapılmasına ihtiyaç vardır. ¹¹

Fesleğen Çayının Faydaları

Fesleğen çayının aromatik ve lezzetli olduğu bilinmektedir. Fesleğenin cesur, dinamik, keskin ve biraz biberli bir tadı vardır. Çayını tüketenler tarafından güçlü bir lezzete sahip olduğu belirtilse de, fesleğen çayı oldukça güçlü besinler sunmaktadır. A vitamini, E vitamini, folik asit, kalsiyum, demir ve selenyum bakımından oldukça zengin olan fesleğen çayı önemli mikro besinlerin için de doğal bir destek sağlamaktadır. Diğer yandan fesleğen çayı doğal bir antioksidan kaynağıdır. Bir fincan fesleğen çayı içerek hem güçlü lezzetinden hem de sağlığa olan faydalarından yararlanabilirsiniz. ¹²

• Fesleğen çayı hafif soğuk algınlığı, öksürük, bronşit ve astım gibi çeşitli solunum yolu hastalıklarında harikalar yaratmaktadır.
• Bitkisel fesleğen çayının özü kalp hastalığının önlenmesi için gerekli hayati besin olan magnezyumu bol miktarda bulundurmaktadır. ¹³
• Fesleğen çayı stresli duygularla başa çıkmak için son derece yararlıdır.
• Fesleğen çayı doğal antibakteriyel özellikleri sunar; özelikle H. pylori bakterilerin elimine etkili olduğu görülmektedir. ¹⁴ 
• Fesleğen çayındaki öjenol, rosmarinik asit, apigenin ve luteolin dâhil olmak üzere aktif bileşenlerin kanser karşıtı özelliğe sahip olduğunu bildirmiştir.
• Fesleğen çayı insülin ilişkili diyabetin tedavisinde kullanılmaktadır. ¹⁵ 
• Günlük olarak fesleğen çayı içmek romatoid artrit ve osteoartrit ağrılarını hafifletmeye oldukça yardımcı olabilmektedir.
• Fesleğen çayı vitamin C, A, magnezyum, demir, ve potasyum açısından zengindir. Bunlar vücudun doğal bağışıklık sistemini desteklemektedir.
• Fesleğen çayındaki asetik asit ve diğer bileşikler böbrek taşlarının erimesine yardımcı olmaktadır. ¹⁶
• Fesleğen çayı, vücuttan toksinlerin ve atıkların atılmasına yardımcı olarak enfeksiyonlardan cildi uzak tutmakta ve doğal bir parlaklık katmaktadır.
• Fesleğen çayı anti-aging (yaşlanma karşıtı) faydalar sunmaktadır.
• Fesleğen çayı yağ yakma sürecini hızlandırır metabolizma artırmaya yardımcı olur. Bu da kilo kaybetmenin doğal bir yoludur.
• Fesleğen çayı sindirimin iyileştirilmesi, doğru emilmesi ve farklı proteinler, lipidler, karbonhidratların asimilasyonunu sağlanmasına yardımcı olmaktadır. Keyifli bir sindirim için fesleğen çayı mükemmel bir içecektir. ¹⁷ 
• Fesleğen çayı mide bulantısı, kusma, ishal veya bir mide gribi gibi bir durum olduğunda çocuklara verilebilmektedir.
• Çay ve kapsül yapımında kullanılan fesleğen açılıp diş fırçalama için macun olarak da kullanılabilir. ¹⁸ 

Fesleğenin zararları

Uygun miktarlarda ağız yoluyla tüketilen fesleğen güvenli olarak kabul edilmektedir. Kısa vadede tüketilen fesleğen sağlıklı yetişkinler için muhtemelen güvenlidir. Fakat bazı insanlarda kan şekeri düşüklüğüne neden olabilmektedir.

Uzun vadede büyük miktarda fesleğen ve fesleğen yağı tüketimi güvenli değildir. İçerdiği estragole isimli bir kimyasal nedeniyle karaciğer kanserine yakalanma riskini artırabilmektedir.

Hamilelik ve emzirme: Gıdaların içinde az miktarda tüketilen fesleğen hamile ve emziren kadınlar için güvenli olarak kabul edilmektedir. Fakat büyük miktarlardan kaçınılmalıdır.

Çocuklar: Gıdaların içinde az miktarda tüketilen fesleğen çocuklarda güvenlidir.

Kanama bozuklukları: Fesleğendeki yağlar ve özler kan pıhtılaşmasını yavaşlatabilir ve kanamayı artabilir. Teoride, fesleğen yağları ve özleri kanama bozukluklarını kötü hale getirebilir.

Düşük tansiyon: Fesleğen ekstreleri kan basıncını düşürebilir. Teoride, fesleğen özleri almak kan basıncı düşük olan kişilerde kan basıncını çok daha düşük hale getirebilmektedir.

Cerrahi: Fesleğen yağları ve özleri kan pıhtılaşmasını yavaşlatabilir. Teoride, fesleğen yağı veya ekstreleri cerrahi işlemler sırasında kanama riskini artırabilir. Zamanlanmış ameliyattan en az 2 hafta önce tüketimi durdurulmalıdır. ¹⁹ 

Tavsiyeler

Fesleğen çayını günde 2-3 bardak içebilirsiniz. Her yemekten sonra bir bardak fesleğen çayı içilmesi tavsiye edilmektedir. Böylece çay bağırsak kolikler, gastrit ülser, anoreksi, idrar yolu enfeksiyonu, ishal için oldukça etkili hale gelir. ²⁰ 

 UYARI: Burada yer alan bilgiler sağlıklı bireyler içindir. Tek tip tüketim önerilmemektedir. İçerikte yer alan bilgiler özel durumlarda veya hastalıklarda farklılık gösterebilir. En doğru bilgi için hekiminize ve diyetisyeninize danışınız.