Zihin Rahatlatıcı Lavanta Çayı

Lavanta çayının faydaları nelerdir?

 Lavanta, çiçeği ve yağı ilaç yapımında kullanılan bir bitkidir. Huzursuzluk, uykusuzluk, sinirlilik ve depresyon için kullanılmaktadır. Aynı zamanda meteorizm  (karın, bağırsak ve periton boşluğunda oluşan gaz), iştah kaybı, bulantı, kusma, gaz ve mide problemleri gibi çeşitli sindirim sistemi şikâyetleri için kullanılmaktadır. Bazı insanlar lavantayı baş ağrıları (migren), diş ağrısı, burkulmalar, sinir ağrısı, yaralar ve eklem ağrıları gibi ağrılı durumlar için kullanmaktadır. Ayrıca akne, kanser tedavisinde ve adet düzeni için teşvik edici olarak da kullanılmaktadır. Lavanta hem dökülmesi için hem de sivrisinek ve böcekleri uzaklaştırmak için cilde uygulanmaktadır. Bazen dolaşım bozukluklarının tedavisi için tüketilmekte bazense zihinsel sağlığı iyileştirmek için banyo suyuna eklenmektedir. Uykusuzluk, ağrı ve demansa bağlı ajitasyon için teneffüs yoluyla lavantanın aromaterapi özelliğinden yararlanılmaktadır. Yiyecek ve içeceklerde lavanta çeşni bileşeni olarak kullanılmaktadır. İmalat sektöründe; farmasötik ürünlerin, sabunların, kozmetik ürünlerinin, parfümlerin, potpurilerin ve dekorasyon ürünlerinin yapımında lavantaya başvurulmaktadır. ¹ 

 Lavanta çayının sağlığa faydaları

• Endişe ve stres için: Eğer endişeli ya da huzursuz hissediyorsanız, lavanta çayı içmek sinirlerinizi yatıştırmaya yardımcı olur ve sizi daha rahat hissettirir. Maryland Üniversitesi Tıp Merkezi lavanta kokusunun ajitasyonu bile rahatlatabileceğini belirtmektedir. Şubat 2010 tarihinde basılan Phytomedicine dergisinde, lavanta yağının sürekli endişe, yorgunluk, sinirlilik, gerginlik, titreme ve uyku sorunları gibi anksiyete bozukluklarının belirtilerini rahatlatmaktadır. Yine çalışmalarda, lavantanın etkisinin endişe ve stres için kullanılan reçeteli ilaçların etkisine eşit olduğu söylenmiştir. Araştırmacılar yine lavantanın yan etkisi olan ilaçlara oranla yan etkisinin de olmadığını vurgulamıştır. Ancak lavanta yağı lavanta çayından daha güçlüdür ve lavanta çayı içmenin strese tam olarak kusursuz etki ettiğine dair net bir çalışma yoktur.
• Antidepresan: Lavanta diğer bir ruh sağlığı problemi olan depresyonu da hafifletir. “Progress in Neuro-Psychopharmacology & Biological Psychiatry” dergisinin Şubat 2003 basımında lavantanın depresyon üzerine olan etkileriyle ilgili bir araştırmanın sonuçları yayınlanmıştır. Çalışmada katılımcıların dört hafta boyunca antidepresan ilaçlarla birlikte lavanta tüketenlerin sadece ilaç kullananlara oranla daha az depresyon belirtileri yaşadığı belirlenmiştir. Düzenli olarak lavanta tüketmek üzüntü, hayal kırıklığı, enerji ve uyku eksikliği gibi belirtileri olan depresyona iyi gelmektedir; fakat depresyonun tedavisinde lavantanın potansiyel rolünün daha iyi anlaşılabilmesi için araştırmalar yapılmaya devam edilmelidir. Buna ek olarak, lavanta tentürü lavanta çayından daha yoğundur; bu yüzden benzer etkiyi almak için ne kadar lavanta çayı tüketilmesi gerektiği tam saptırılamamaktadır. Yine de bir bitki bilimci olan Sandi Rogers Avustralya Geleneksel Ulusal Tıp Koleji ile yürüttüğü çalışma ile depresyon için lavanta çayı içilmesini önermiştir.
• Hazımsızlığın tedavisi: Lavanta çayı rahatsız edici ve can sıkıcı bağırsak gazını rahatlatmaktadır. Michigan Üniversitesi Sağlık Sistemi’ne göre lavanta hem sindirim toniği özelliği ile hem de acı tadıyla; gaz giderici bir bitki olarak tanımlanmıştır. Sindirim sırasında bağırsak kaslarında meydana gelen spazmlar hazımsızlık ve gaz sorununa neden olmaktadır. ² 
• Uykusuzluğa yardımcı: Uykusuzluk (insomnia) rahat uyuyamama sonucu oluşan uyku yetersizliği durumu olarak kendini göstermektedir. Genellikle de anksiyete, strese ve depresyona neden olmaktadır. Şubat 2006 “Taehan Kanho Hakhoe Chi” dergisinde yayınlanan bir makaleye göre; lavanta aroması uykusuzluk ve depresyon problemi yaşayan kadın üniversite öğrencilerini rahatlatarak onlara yardımcı olmuştur. Bu çalışma uykusuzluktan muzdarip 42 kadın öğrenci katılımcıyı içeriyordu. Lavanta çayını içmek yaydığı hoş lavanta koku sayesinde kişiyi rahatlatarak uykusuzluk rahatsızlığına yardımcı olmaktadır.
• Migren tedavisine yardımcı: Lavanta çayı içmek serbest bıraktığı uçucu yağlar nedeniyle migreni hafifletmeye yardımcı olabilir. “Mashhad University of Medical Sciences” çalışmalarında bilim adamları tarafından lavanta esansiyel yağını teneffüs etmenin akut migren yönetimine yardımcı olduğu bulunmuştur. Nisan 2012 yılında “Avrupa Nöroloji” dergisinde basılan bir araştırmada migrenden muzdarip 47 hasta ile çalışılmıştır. Çalışmada sırasında bir gruptan 15 dakika boyunca lavanta yağı kokusunu teneffüs etmeleri istenmiştir ve parafin uygulamasında alınan plasebo etkisine benzer bir etkinin ortaya çıktığı gözlemlenmiştir. Fakat lavanta yağını teneffüs eden hastalarda plasebo etkisine nazaran migrene daha yardımcı bir etkinin meydana geldiği ortaya çıkmıştır.
• Vücut kasılmalarını rahatlatıcı: Vücudunuz kontrolsüz kas kasılması ve gevşemesi yaşadığında konvülziyon meydana gelmektedir. Haziran 2000 yılında “Journal of Ethnopharmacology” dergisinde yayınlanan “Khan University Medical College” çalışmalarında lavantanın antispazmodik ( spazm önleyici) ve antikonvülsan (kas kasılmalarını önleyici) etkilere sahip olduğu bulunmuştur. Fareler üzerinde yürütülen bir çalışma konvülziyon ve spazmların sorumlusu olan sinir sistemindeki kalsiyum kanallarını bloke yeteneğinin lavantaya ait olduğunu belirtmiştir. ³ 
• Kepeğe karşı faydası: Lavanta çayı kepeğe oldukça faydalıdır. Hem çayını içebilir hem de yağını kullanabilirsiniz. Birçok farklı uzman lavantanın kafa derisini iyileştirmede çok yararlı olduğu görüşündedir. Lavanta saç dökülmelerine, apolesi areata (kellikle sonuçlanan ani saç dökülmesi) gibi deri hastalıklarına yararlı bir etkiye sahiptir. Uygulanışı ise şöyledir: öncelikle saçlarınızı ıslatmanız gerekir. 15-20 damla lavanta yağını bir kaba koyun ve 2 yemek kaşığı zeytinyağı ekleyin. Birbirine karışması için biraz bekleyin. Hazırladığınız karışımı saçlarınıza uygulayın ve 15 dakika bekleyin. Daha sonra tıpkı şampuanla yıkıyormuş gibi yıkayın saçınızı. İşte bu noktada bir konu çok önemlidir. Çoğu insan istenilen sonucu elde etmek için bu işlemi birkaç kez yapmanın yeteceğini düşünüyor ama bu doğru değildir. New Yorklu ünlü Dermatolog olan Fusco gibi birçok ünlü uzman lavantanın saç ve kafa derisi sağlığı için istenilen etkinin en az 4-5 uygulamadan sonra başlayacağını vurgulamıştır.
• Cildi sakinleştirir: Kaşıntılı ve kuru bir cildiniz varsa lavanta yağı kullanabilirsiniz. Lavanta çayı anti-enflamatuar özelliğe sahiptir; bu nedenle deri üzerindeki kızarıklık ve kaşıntılar için oldukça iyidir. Bu yüzden cilt için yağını da çayını da kullanabilirsiniz. Cildinizde kullanmak istiyorsanız lavanta yağını 2-3 damla cildinizin üzerine dökün, yedirin ve 20 dakika bekleyin. Eğer tahriş ettiğini düşünüyorsanız uygulamayı durdurmalısınız. İstenilen etkiyi görmek içinse 2 gün boyunca 8 saat arayla uygulayın.
• Kırışıklık tedavisi: Lavanta stres, gerginlik ve enflamasyona karşı oldukça faydalıdır. Bu durumların yaşanmaması durumunda kişinin çabuk yaşlanması yavaşlar. Lavanta vücut dolaşım sistemi sonucunu artırır. Lavanta yağı kullanmak oksijen ve besin yüklü cilt hücreleri sayısının artışını destekler. Cilt yaşlanmasının belirtisi olan cilt üzerindeki buruşukluklar, kırışıklıklar ve çizgileri belirgin seviyede azaltmak için lavanta yağı kullanılmaktadır. Sonuç olarak cildin yaşlanmasını engellemek için lavanta çayı içebilir ya da lavanta yağını kullanabilirsiniz.
• Yanık ve yara izine karşı faydası: Lavantanın antiseptik ve anti enflamantuar (iltihap sökücü) özelliği mevcuttur. Bu nedenle lavanta ciltte oluşan yaralara oldukça faydalıdır. Yanık sonucu cilt üzerinde oluşan izler için lavanta, yeni cilt hücrelerinin hızla oluşmasını destekler. Antiseptik özelliği sayesinde ağrıları da azaltır. Yara izlerini geçirmek ve ağrıyı azaltmak için lavanta çayı içmek ya da lavanta yağı kullanmak sizin tercihinize bağlıdır. Eğer yağını kullanmak istiyorsanız 1 kâse suyun içine birkaç lavanta yağı damlatın. Etki etmesini istediğiniz bölgeyi suyun içine batırın. Ayrıca morarmış bölgeye lavanta yağı damlatıp sonra suya sokup 15 dakika bekleyebilirsiniz. Bu yöntem uygulanmadan önce doktor tarafından da onaylanmış olmalıdır. Cilt yanıkları durumunda her zaman ilk önce doktora görünmelisiniz.
• El ve ayak ağrıları için: Lavanta ayrıca yorgun el ve ayakların tedavinde de kullanılabilir. Bunun için lavanta çayı içebilirsiniz ama yağını kullanmakta diğer bir seçenektir. El ve ayak ağrıları için su dolu bir kaba birkaç damla lavanta yağı ekleyin. El ya da ayaklarınızı bu su içinde bekletin. Lavanta losyon olarak da aynı amaç için kullanılabilir.
• Kanamayı durdurmak: Lavanta çayının vücuttaki kanamayı durdurabilmesi sizin için sürpriz olabilir. Lavanta yağı kanamaya neden olan patojenleri ve bakterileri öldürmek için kullanılır. Özellikle burun kanamalarında lavanta kullanılabilir. ⁴ 

Lavanta çayı tarifi

Lavanta çayının hazırlanışı

 Tarifi (2 fincan bardak için):

• 2 çay kaşığı kurutulmuş lavanta çiçeği
• 2 fincan kaynamış su
• 1 çay kaşığı bal
• 1 çay kaşığı limon suyu

Hazırlanışı:

• Tercihen cam olan demliğinize çiçekleri koyun ve üstüne sıcak suyu dökün.
• 5 dakika demlenmeye bırakın.
• İçmeye hazır olduğu zaman dilerseniz bal ya da limon suyu ekleyebilirsiniz. ⁵ 

 Naneli lavanta çayı tarifi

 Malzemeler:

• 1/4 fincan taze lavanta dalları
• 1 fincan taze nane yaprakları
• 4 fincan su

Hazırlanışı: Bir tencerenin içine lavanta dallarını ve nane yapraklarını yerleştirin; üzerine suyu da döküp bir taşım kaynatın. İstediğiniz lezzet gücüne göre 15-20 dakika kadar kısık ateşte pişirmeye devam edin. Sonrasında çayınızı süzün. Dilerseniz sıcak ya da buz ekleyip soğuk servis edebilirsiniz. ⁶ 

 Soğuk lavantalı yeşil çay tarifi

 Malzemeler:

• 4 adet yeşil çay poşeti
• 1 1/2 çay kaşığı taze lavanta çiçekleri veya 3/4 çay kaşığı kurutulmuş lavanta
• İsteğe bağlı olarak lavanta dalı

 Hazırlanışı: Orta boy bir tencerede suyu kaynatın. Suyu ateşten alın ve için yeşil çay ile lavantayı ekleyin. 5 dakika boyunca demlemeye bırakın. Isıya dayanıklı bir sürahinin için çayı süzün ve soğumasını bekleyin. Dilerseniz servis ederken lavanta dalları ve buzla servis edin. ⁷ 

 Stresi rahatlatan lavanta çayı tarifi

 Malzemeler:

• 1 litre filtrelenmiş su
• 1 fincan taze limon balsamı (limon otu, melisa otu) yaprakları
• 4 dal taze lavanta yaprakları
• Litre başına 1-2 yemek kaşığı ham bal
• Limon dilimleri ve / veya lavanta çiçeği (isteğe bağlı)

 Hazırlanışı: Büyük bir tencerede bir suyu kaynatın. İçine limon otunu ve lavantayı bırakın. Ateşi kapatıp 30 dakika boyunca demlemeye bırakın. Çayınızı süzdükten sonra cam bir kaba alın. Balı karıştırıp dilerseniz sıcak ya da buzla beraber soğuk servis edin.  

 Lavantanın kullanım alanları

• Tarifler: Lavanta birçok yemek çeşidinde alışılmadık çiçeksi bir etki yapar.
• Kepek: Lavanta ya da sirke kullandığınız şampuanlardan daha az zararlıdır. Eğer kepek sorununuz var ise tıpkı çay yaptığınız metodu kullanıp lavanta çayını saçınızı durularken kullanabilirsiniz.
• Kesik ve sıyrıklar: Lavanta bir antiseptik bu nedenle kesilen ya da yara olan bölgeyi korumak için alkol yerine kullanılabilir. (çocuklar için de oldukça güvenlidir.)
• Taze ve tatlı kokulu çamaşırlar: Bir bez içine koyduğunuz lavanta çiçeklerini çamaşırlarınızı yıkarken ya da durulama kısmında kullanabilirsiniz. Bu kimyasalın etkisini de azaltacaktır.
• Cildi rahatlatmak: Eğer cildinizi tahriş ve yanmış hissediyorsanız bir sprey şişe içine koyduğunuz lavanta ve suyu yüzünüze sıkabilirsiniz. Bu yöntem cildinizdeki sis perdesini kaldıracaktır.
• Uyku aksesuarları: Yastık kılıfınızın için bir tutam taze lavanta koymanız daha iyi ve rahat uyumanıza yardımcı olacaktır.
• Banyo: Banyo suyunda lavanta yağı ya da taze lavanta kullanmak yorgun kasları gevşemesini, vücudun rahatlamasını kolaylaştırır.
• Parfüm: Lavanta yağı parfüm ve kolonya yapımında kimyasal olmayan güzel bir alternatiftir. Temiz ve aydınlık kokusuyla lavantayı boyun ve bileklerinizin arka tarafına hafifçe sürebilirsiniz.
• Çay: Eğer kaynamış suya bir avuç lavanta çiçeği eklerseniz çayınızı hazırlamış olursunuz. Bu yöntem sinirleri sakinleştirmede ve kişiyi uykuya teşvik etmede en az papatya kadar etkilidir.
• Koku: Lavanta aromaterapi özelliğine sahiptir. Parmaklarınıza sürdüğünüz lavanta yağıyla vücudunuzu ovmanız sizi rahatlatır. Lavanta doğal yollarla endişeyi ve gerilimi azaltır.

Lavanta çayının zararları

 Lavanta alerjik cilt reaksiyonlarına ve güneş hassasiyetine neden olabilir. Lavantayı tavsiye edilen dozları aşarak ağız yoluyla tüketmek bulantı, kusma ve anoreksiyayla sonuçlanabilir.  

Hamilelik ve emzirme döneminde lavanta çayı tüketimi

 Tıpkı gider tedavi amaçlı kullanılan bitkisel otların tavsiye edilen dozlarını aşarak kullanımında olduğu gibi; lavanta da güvenli etkisini bu durumlarda yitirir. Maryland Üniversitesi araştırmaları hamile ve emziren kadınları lavanta takviyeli ürünlerin kullanıma ve lavanta çayına karşı uyarıyor. Ulusal Sağlık Enstitüsi’ne göre; lavantanın hamile kadınlar üzerine olumlu ya da olumsuz sonuçlarına varılmış herhangi bir çalışması henüz yoktur. Fakat hamilelik çok dikkat edilmesi gereken bir durum olduğu için; önem olarak, bir uzman gözetiminde değilse eğer lavanta çayı tüketiminden kaçınılmasında fayda vardır.  ⁸

 UYARI: Burada yer alan bilgiler sağlıklı bireyler içindir. Tek tip tüketim önerilmemektedir. İçerikte yer alan bilgiler özel durumlarda veya hastalıklarda farklılık gösterebilir. En doğru bilgi için hekiminize ve diyetisyeninize danışınız.