Prostat Hastalıklarının Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir?

Prostat Nedir? 

Prostat bir hastalık değil, erkeklerde bulunan bir bezdir. Prostat bezi ise erkek üreme sisteminin bir parçasıdır. Ortalama bir ceviz büyüklüğünde olan prostat, mesanenin tabanında yer almaktadır. İdrarın ve spermin penisten dışarı çıkmasını sağlayan üretra isimli ince tüp prostat bezinden geçmektedir. Prostat bezi tarafından üretilen alkali sıvı spermi beslemeye yardımcı olmakta ve üretradan bırakmaktadır.

Prostatın büyümeye devam ettiği iki temel dönem bulunmaktadır. Bunlardan ilki, ergenlik dönemidir ve bu süreçte seks hormonları tarafından beslenmektedir. Ergenlik döneminde prostatın büyüklüğü yaklaşık olarak 20 gramdır. İkinci dönem ise 30-40 yaş arasındaki süreçtir. Sonuç olarak da, ceviz büyüklüğüne ulaşmaktadır. ¹

Prostat büyümeye devam ettiğinde ve üretrayı çevrelediğinde, idrar ve sperm çıkışlarında problemler meydana gelebilmektedir.

Prostatı etkileyen üç temel hastalık ise şunlardır:

İyi huylu prostat büyümesi (BPH): Bu durumda, prostat 40 yaşından sonra bile büyümeye devam etmektedir. Sonuç olarak da, sık sık idrar çıkma ve idrar akışında azalma gibi problemler meydana gelmektedir. Orta yaşın üstündeki erkeklerin neredeyse % 50’sini etkilemektedir.

Prostat iltihabı: Prostatit, prostat bezinin iltihaplanması durumudur. Genellikle, orta yaştaki erkekleri etkilemektedir. Anüs, skrotum ve ikisi arasındaki alanın (perine) etrafındaki ağrı ve rahatsızlık belirtileri ile karakterize edilmektedir.

Prostat kanseri: Erkeklerde en sık görülen kanserler arasında bulunan prostat kanseri, 14 yaşından büyük erkekleri etkilemektedir. 50 yaşın üstündeki erkeklerde ise her 11 erkekten 1’i prostat kanseri geliştirmektedir. ²

Prostat Belirtileri 

Prostat nasıl anlaşılır? Prostat bir hastalık değil, erkeklerde bulunan bir bezdir. Prostat terimi ise halk arasında genellikle prostat hastalıklarının genelini tanımlamak için kullanılmaktadır. Bu nedenle, prostat başlangıcı ve gelişimi belirtileri prostat hastalığına bağlı olarak değişmektedir.

En sık görülen üç prostat hastalığı ise prostat büyümesi, prostat iltihabı (prostatit) ve prostat kanseridir. Belirtileri ise şöyle sıralanmaktadır: ³

Prostat Büyümesi Belirtileri

Prostat bezinin büyümesi kişiden kişiye göre değişebilen pek çok belirtiye yol açabilmektedir. Şiddeti de değişken olabilen prostat büyümesi belirtileri, genellikle zaman içinde giderek kötüleşme eğilimi göstermektedir. Ortak prostat büyümesi belirtileri ise şunlardır:

• Sık sık idrara çıkma
• İdrara çıkma aciliyeti hissetme
• Geceleri sık sık idrara çıkma (noktüri)
• İdrar yaparken zorlanma
• İdrar akışının zayıf olması, duraklayan bir akışta olması
• İdrara çıkma bittikten sonra bile damlama problemleri
• Mesanenin tamamen boşalmadığı hissi

Daha az görülen prostat büyümesi belirtileri arasında şunlar bulunmaktadır:

• İdrar yolu enfeksiyonu
• İdrar yapamama
• İdrarda kan görme ⁴

Prostat büyüklüğünün belirtilerin şiddetini artırmak üzerinde bir rolü bulunmamaktadır. Prostat bezi daha az büyümüş olan erkekler çok daha belirgin belirtilere maruz kalırken, daha fazla büyümüş olan bazı erkekler daha hafif belirtiler yaşayabilmektedir. Bazı erkeklerde prostat büyümesi belirtileri sabitken, diğerlerinde bu belirtiler zaman içinde gelişebilmektedir.

Prostat bezinin büyümesi, diğer pek çok sağlık sorununa da yol açabilmektedir. Prostat büyümesinin neden olabileceği bazı sağlık sorunları şöyle sıralanabilmektedir:

• İdrar yolu enfeksiyonu
• Prostat iltihabı (prostatit)
• Üretra darlığı (üretral striktür)
• Önceki ameliyatın sonucu mesane boynunda yara izi
• Mesane veya böbrek taşı
• Mesaneyi kontrol eden sinir problemleri
• Prostat veya mesane kanseri ⁵

Prostat İltihabı (Prostatit) Belirtileri

Prostat iltihabı yani prostatit belirtileri prostat büyümesi belirtilerine benzemektedir, bu nedenle, ikisini ayırt etmek zor olabilmektedir.

Prostatit hem akut hem de kronik olarak görülebilmektedir. Akut prostatit başlangıcı genellikle ani ve şiddetlidir. Belirtileri ise şunları içermektedir:

• Penis, testisler, alt karın veya alt sırtta orta veya şiddetli ağrı
• Bağırsakları boşaltmada ağrı yaşama
• Ağrılı idrara çıkma
• Sık sık, acil idrara çıkma
• İdrarda kan görme
• İdrarı tutamama
• Ateş
• İyi hissetmeme
• Üretradan akıntı

Kronik prostatit belirtileri ise en az 3 ay sürmekte ve şunları içermektedir:

• Penis, testis, anüs, alt karın, kasık veya bel altı ağrısı
• Ağrılı idrara çıkma
• Sık sık idrara çıkma ihtiyacı
• Erektil disfonksiyon gibi cinsel sorunlar ⁶

Prostat Kanseri Belirtileri

Prostat kanserinin erken dönemlerinde, çoğu erkek herhangi bir belirti yaşamamaktadır. Bu kanserin büyüme sürecinin bir parçasıdır. İdrar yolu problemleri erken dönem prostat kanseri belirtileri olarak değerlendirilebilmektedir. Ancak, prostat kanseri genellikle prostatın farklı bir bölümünde büyümeye başladığı için, erken prostat kanseri genellikle idrar yolunu etkilememekte ve belirtilere neden olmaktadır.

İdrar yolunda meydana gelen değişiklikler ise prostat bezinin büyümesi ya da genellikle kanserle ilişkili olmayan bir diğer sağlık sorununu işaret etmektedir. Bununla birlikte, yine de tedbiri elden bırakmamakta ve gerekli kontrolleri yaptırmakta fayda vardır. ⁷

Erken dönem prostat kanseri belirtileri ise şunlar olabilmektedir:

• İdrar yapmada zorluk çekme
• İdrar akışında meydana gelen zayıflık
• Mesanenin düzgün bir şekilde boşalmamış olduğu hissi
• İdrara çıkmayı bitirdikten sonra idrarın damlamaya devam etmesi
• Özellikle geceleri daha sık idrara çıkma ihtiyacı
• Aniden gelen idrara çıkma dürtüsü ve bazen idrarı tutamama

Prostat kanseri prostat bezinden ayrıldığında ya da daha ileri prostat kanseri olarak vücudun diğer bölgelerine yayıldığında, yaşanabilecek bazı belirtiler şunlar olabilmektedir:

• Sırt ağrısı, kalça ağrısı veya pelvis ağrısı
• Ereksiyon olma veya devam ettirme sorunları
• İdrarda veya spermde kan görme
• Açıklanamayan kilo kaybı 

Yukarda sıralanmış olan bütün belirtiler, prostat kanseri dışında prostat iltihabı ve prostat şişmesi gibi diğer nedenlerden de kaynaklanabilmektedir. Ayrıca, diyabet ilaçları ve diğer bazı ilaçlar da bu belirtilere yol açabilmektedir. Bu nedenle, belirtilerin uzman bir doktor tarafından kontrol edilmesi çok daha doğru olacaktır.⁸

Prostat Nedenleri 

Prostat her ne kadar halk arasında bir hastalık olarak tanımlansa da, aslında hastalık değil erkeklerde bulunan bir bezdir. Bununla birlikte, prostat bezinde pek çok hastalık meydana gelebilmektedir.

Sağlıklı, genç bir erkekte prostat bezi yaklaşık olarak bir ceviz büyüklüğündedir. Bununla birlikte, prostat bezi yaşla birlikte büyümektedir. Çok fazla büyük olduğunda ise prostat büyümesi yaşanabilmektedir. Bu da, pek çok sağlık sorununa yol açabilmektedir. Prostat hastalıkları arasında sıklıkla görülen diğer iki durum ise prostat iltihabı (prostatit) ve prostat kanseridir.

Prostat neden olur? Çoğu prostat vakası, prostatın çok fazla büyümesi sonucu ortaya çıkmaktadır. Bu durum, genellikle 50 yaşından sonra görülmektedir. Yaşlı erkeklerin prostat sorunları yaşaması daha büyük bir olasılıktır. ⁹

En sık görülen prostat hastalıkları ve nedenleri ise şöyle sıralanmaktadır:

Prostat Büyümesi

Erkeklerin 60 yaşından sonra prostat büyümesi yaşaması riski hemen hemen yüzde 50 oranında artabilmektedir. 85 yaşından sonra ise bu oran yüzde 90’a kadar çıkabilmektedir. Diğer adıyla, iyi huylu prostat hiperplazisi, 40 yaşına kadar büyüyerek bir ceviz büyüklüğünü alan prostatın, bu süreçten sonra da büyümeye devam etmesi sonucu oluşmaktadır. Prostatın büyümesi, idrarı ve spermi vücuttan dışarı atan penisin içindeki idrar yoluna müdahale etmeye başlamaktadır. Bu da, doğal idrar ve sperm akışını engelleyebilmektedir. Tedavi edilmediği takdirde ise, daha ciddi sağlık sorunlarına neden olabilmektedir. ¹⁰

• Prostat Büyümesi Neden Olur?

Prostatın neden büyümeye devam ettiği konusunda tamamen net bilgiler bulunmamaktadır, ancak hormonların bir rolü olduğu düşünülmektedir. Yapılan çalışmalara göre, prostat büyümesi olan kişilerin kanlarındaki DHT seviyeleri (dihidrotestosteron) de yüksektir. Kanlarındaki DHT seviyeleri düşük olan erkekler ise prostat büyümesi yaşamamaktadır.

Prostat büyümesi ile bağlantılı olduğu düşünülen bir diğer hormon ise östrojendir. Erkekler yaşlandıkça, kanlarındaki testosteron seviyesi düşmekte ve bunun tersine östrojen seviyesi artmaktadır. Yüksek olan östrojen seviyelerinin prostat büyümesine yol açabildiği düşünülmektedir.

Kişinin prostat büyümesi yaşadığını anlaması sadece prostatın büyüklüğüne bağlı olarak fark edilmeyebilmektedir. Bazı erkekler herhangi bir ağrı ya da belirti yaşamadan prostat büyümesi geliştirebilmektedir. Bu nedenle, özellikle 40 yaşından sonra yapılan düzenli kontrollerle bu durum ilerlemeden tespit edilmelidir. ¹¹

Prostat İltihabı (Prostatit)

Prostat hastalıklarından bir diğer sık görüleni ise prostatit yani prostat bezinin iltihaplanması durumudur. Bu durum, iltihaplanmaya yol açan bakterilerin idrar yolundan prostata girmesi ve enfeksiyona yol açması sonucu oluşmaktadır. Diğer bir nedeni ise, aynı zamanda kronik pelvik ağrı sendromu olarak da bilinen bakteriyel olmayan prostat iltihabıdır.

Daha öncesinde, bu hastalığın cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon olduğu düşünülmekteydi, ancak yapılan çalışmalar sonucu vakaların sadece birkaçında neden cinsel ilişkidir.

Belirli koşullar ve tıbbi durumlar prostatit geliştirme riskini arttırabilmektedir. Aşağıdaki durumlarda prostatit geliştirme riski daha yüksektir:

• Üriner kateter (mesaneden idrar boşaltmak için kullanılan yumuşak, yağlanmış bir tüp) gibi tıbbi bir aracın kullanılmış olması
• Riskli cinsel ilişki
• Anormal bir idrar yoluna sahip olmak
• Yakın zamanda bir mesane enfeksiyonu geçirmiş olmak
• Büyümüş bir prostat

Diğer bir neden, otoimmün hastalık (vücudun prostat dokusuna anormal bir reaksiyonu) olabilmektedir. ¹²

Prostat Kanseri

Prostat kanserinin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Bununla birlikte, gelişimine yol açtığı düşünülen bazı koşullar ve risk faktörleri bulunmaktadır.

Prostat kanseri, prostatta bulunan bazı hücrelerin anormalleşmesi sonucu başlamaktadır. Hücrelerin anormalleşmesi, DNA mutasyonuna ve hücrelerin çok hızlı bir şekilde büyümesine neden olmaktadır. Oluşan bu anormal hücreler, diğer hücreler ölmeye devam ederken yaşamaktadır. Böylece, anormal hücreler birikerek çevresinde bulunan dokuları istila etmekte ve bir tümörün meydana gelmesine yol açmaktadır. Bu hücrelerin vücudun diğer bölgelerine yayılma riski de bulunmaktadır. ¹³

• Prostat Kanseri Risk Faktörleri

Prostat kanseri riskini artıran bazı faktörler şöyle sıralanmaktadır:

Yaş: Prostat kanseri geliştirme riski artan yaşla birlikte artmaktadır. Çoğu prostat kanseri vakası, 50 yaşın üzerindeki erkeklerde görülmektedir.

Etnik köken: Prostat kanseri, özellikle Afrika-Karayipler ve Afrika kökenli erkeklerde daha sık görülmektedir. Asyalı erkeklerde ise bu oran daha düşüktür.

Aile geçmişi: Ailenizde 60 yaşından önce prostat kanseri geliştirmiş bir kişi (özellikle baba) varsa, bu sizin de prostat kanseri geliştirme riskinizi artırabilmektedir. Diğer yandan, yapılan çalışmalara göre, meme kanseri geliştirmiş olan bir aile bireyine sahip olmak da prostat kanseri geliştirme riskini artırabilmektedir.

Obezite: Son yıllarda yapılan bazı çalışmalara göre, obezite ve prostat kanseri arasında bir bağlantı bulunmaktadır. Dengeli bir diyetle beslenmemek ve fiziksel aktiviteden uzak durmak obeziteye yol açabilmektedir.

Diyet: Prostat kanseri ile bağlantılı olabileceği düşünülen bir diğer risk faktörü ise diyet alışkanlıklarıdır. Kalsiyum açısından yüksek olan bir diyeti tercih etmek prostat kanseri riskini artırabilmektedir. ¹⁴

Prostat Tedavisi 

Prostat nasıl geçer? Prostat tedavisi, prostat bezi hastalığına bağlı olarak değişmektedir. En sık karşılaşılan üç prostat hastalığı iyi huylu prostat büyümesi, prostat iltihabı ve prostat kanseridir. Sıralanan prostat hastalıklarının tedavileri ise şu şekildedir: ¹⁵

İyi Huylu Prostat Büyümesi (BPH) Tedavisi

Prostat büyümesi belirtilerini hafif bir şekilde yaşayan erkeklerin, durumun erkenden kontrol altına alınabilmesi için düzenli olarak doktorla görüşmeye devam etmeleri gerekmektedir. ¹⁶

Prostat büyümesini tedavi etmek için tercih edilen yöntemler şöyle sıralanmaktadır:

• Non-Invasive Yöntemler

Prostat dokusu dışına ve çevresinde bulunan dokulara yayılmayan iyi huylu prostat büyümesi durumunda uygulanabilecek yöntemler şunlardır:

Transüretral Mikrodalga Terapisi (TUMT): Mikrodalga enerjisi kontrollü bir şekilde belirli dozlarla prostata gönderilmektedir. Böylece, tıkanıklığa yol açan aşırı prostat dokusu ortadan kaldırılmaktadır.

Transüretral İğne Ablasyonu (TUNA): Radyo frekansı enerjisi düşük seviyelerde prostata yönlendirilmektedir. Sonuç olarak, tıkanıklığa neden olan prostat dokuları tahrip edilmektedir.

Lazer Tedavisi: Normalden daha fazla büyüyen prostatın boyutunu küçültmek için prostat dokusu çıkarılmaktadır.

Lazer ile Prostat Buharlaşması: Yüksek enerjili lazer tedavisinin uygulandığı bu yöntemle, büyüyen prostat dokusu buharlaştırılmakta ve üretranın açılması sağlanmaktadır. ¹⁷

• Prostat Ameliyatı

Genişleyen prostat dokusunu engellemek ya da ortadan kaldırmak için uygulanabilecek bazı cerrahi yöntemler şunlardır:

Transüretral Prostat Rezeksiyonu (TURP): Uygulanan bu cerrahi yöntemle, prostat bezinin iç kısmı çıkarılmaktadır. İyi huylu prostat büyümesi vakalarında sıklıkla uygulanan bir yöntemdir.

Açık Prostatektomi: Cilt üzerine küçük bir kesi yapılmakta ve genişleyen prostat dokusu çıkarılmaktadır.

Lazer Cerrahisi: Lazer cerrahisiyle büyüyen prostat dokusu yok edilmekte ve prostat küçülmesi sağlanmaktadır.

Prostatın Transüretral İnsizyonu (TUIP): Bu yöntemle prostat dokusu çıkarılmamaktadır. Onun yerine, büyüyen prostat bezinin idrar yoluna baskı yapmasını engellemek için prostat bezinde birkaç küçük kesik yapılmaktadır. Böylece, kişi idrarını yapabilmektedir. ¹⁸

• İlaç Tedavisi

Prostat büyümesinin ortaya çıkardığı bazı belirtileri hafifletmek için ilaç tedavisinden yararlanılabilmektedir. Kullanılan iki temel ilaç grubu ise alfa blokerleri ve alfa redüktaz inhibitörleridir.

Alfa blokerler: Alfa bloker olan ilaçlar, mesane etrafındaki ve idrar yolundaki düz kasları gevşetmeye yardımcı olmaktadır.

İnhibitörler: İnhibitör grubuna dahil olan ilaçlar, erkek hormonu testosteronunun DHT’ye dönüşmesini durdurmaya yardımcı olmaktadır. Böylece, prostatın boyutu küçülmekte ve tıkanıklık ortadan kalmaktadır. ¹⁹

Prostat İltihabı (Prostatit) Tedavisi

Prostatit tedavisi altta yatan nedenine ve prostatit türüne bağlı olarak değişmektedir. Bakteriyel bir enfeksiyon nedeniyle oluşmuşsa, antibiyotikler reçete edilmektedir. Prostatit hastalığının bütün türlerinde destekleyici bakıma, ihtiyaç duyulursa ağrı kontrolüne ve sağlık bakım uzmanının yakın takibine ihtiyaç duyulmaktadır. Bazı durumlarda, prostat iltihabı olan bazı bireylerin hastaneye kaldırılması gerekebilir. Tedavi yöntemleri aşağıdakileri içerebilir:

• Antibiyotikler
• Antiinflamatuar ilaçlar
• Alfa blokerler
• Sıcak oturma banyosu
• Prostat masajı
• Alkol, kafein ve baharatlı yiyeceklerden kaçınma
• Yaşam tarzı değişiklikleri
• Alternatif tedaviler
• Akupunktur ²⁰

Prostatit ameliyatı, uzun süreli antibiyotik tedavisine yanıt vermeyen ve tekrarlanan idrar yolu enfeksiyonlarına neden olan kronik bakteriyel prostatiti tedavi etmek için gerekli olabilmektedir. ²¹

Prostat Kanseri Tedavisi

Prostat kanseri için uygulanacak olan tedavi, kanserin sadece prostat bezinde oluşmasına ya da vücudun diğer bölümlerine yayılmasına bağlı olarak şekillendirilmektedir. Diğer yandan, kanser olan hastanın yaşı ve genel sağlık durumunu da önemli bir kıstas oluşturmaktadır. En doğru ve etkili olabilecek tedavi için uzman bir doktor tarafından yönlendirilmelisiniz.

Eğer kanser yavaş bir şekilde büyüyorsa ve hasta için herhangi bir sorun yaratmıyorsa, doktor uygun tedavinin belirlenmesi için bir süre boyunca uygulanan düzenli kontrollerle hastanın durumunu gözlemlemeyi tercih edebilmektedir.

Prostat kanserinde uygulanabilecek bazı temel tedavi yöntemler şunlardır:

Prostat ameliyatı: Prostat kanseri söz konusu olduğunda, genellikle cerrahi yöntemlere başvurulmaktadır. Cerrahi yöntemlerle tüm prostat ve bazı yakın dokular alınmaktadır.

Radyasyon tedavisi: Prostat kanseri için uygulanan radyasyon tedavisinde, amaç kanserli hücreleri öldürmek ve tümörleri küçültmektir.

Hormon tedavisi: Radyasyon tedavisi uygulanan prostat kanseri hastaların testosteron hormonu üretmesini durdurmak için ilaçlara başvurulabilmektedir. Genellikle, kanserin nüksetme riski olduğu takdirde uygun görülmektedir. ²²

Prostat İçin Hangi Doktora Gidilir?

Prostat hastalıkları için üroloji bölümüne başvurulmaktadır. ²³

^{UYARI: Burada yer alan bilgiler sağlıklı bireyler içindir. Tek tip tüketim önerilmemektedir. İçerikte yer alan bilgiler özel durumlarda veya hastalıklarda farklılık gösterebilir. En doğru bilgi için hekiminize ve diyetisyeninize danışınız.}