Grip Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

Grip Hastalığı Nedir?

Grip (influenza), viral bir enfeksiyondur. İnsanlar genellikle “grip” terimini, grip gibi belirtileri olan soğuk algınlığı veya mide virüsü gibi hafif hastalıkları tanımlamak için kullanmaktadır. Ancak gerçek grip bu hastalıklardan biraz farklıdır. Grip belirtileri genellikle soğuk algınlığı belirtilerinden çok daha kötü ve şiddetlidir. Grip, genellikle yetişkinlerde kusma veya ishale neden olmaz.

Çoğu grip vakası sonbaharın son günlerinde ve kış aylarında gerçekleşmektedir. Belirtiler birkaç güne kadar başlayacağından ilk günler gribe sahip olduğunuzu bilmeden başka insanlara da yayabilirsiniz.

Grip genellikle A ve B influenza virüslerinden kaynaklanmaktadır. Grip virüsünün her yıl farklı türleri de ortaya çıkmaktadır.

Grip; ateş, vücut ağrıları, baş ağrısı, kuru bir öksürük ve boğaz yanması ya da boğaz ağrısı gibi belirtilere neden olmaktadır. Grip olan kişi kendisini her zamankinden daha yorgun ve daha az enerjik hissedebilmektedir. Belirtiler genellikle ilk 3-4 gün içinde en kötü halini almaktadır. Ancak tamamen iyileşmek 1 ile 2 hafta kadar sürebilmektedir.¹ 

Grip Belirtileri

Grip belirtileri genel olarak ateş, titreme, baş ağrısı, kas ağrıları, boğaz ağrısı, burun akıntısı ve yorgunluğu içermektedir. Grip başlangıcı belirtileri genellikle ateşle ile başlamaktadır. Sonrasında diğer belirtiler de hızlı bir şekilde ortaya çıkar.

Hastalık geliştikçe belirtiler muhtemelen soğuk algınlığı belirtilerine benzeyecektir. Ancak, grip durumunda belirtiler muhtemelen daha şiddetli olacaktır.² 

Grip nasıl anlaşılır? Gribin bazı ortak belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Ani bir ateş – 38 C veya daha yüksek bir ateş
• Kuru ve göğüsten gelen bir öksürük
• Baş ağrısı
• Yorgunluk ve zayıflık
• Titreme
• Kas ağrısı
• Ekstremite veya eklem ağrısı
• İshal veya abdominal (karın) ağrı
• Mide bulantısı ve kusma
• Boğaz ağrısı
• Burun akıntısı veya tıkanması
• Hapşırma
• İştah kaybı
• Uyku zorluğu³

Grip ve Soğuk Algınlığı Belirtileri Arasındaki Farklar

Sık görülen soğuk algınlığı, grip virüsüne kıyasla farklı virüslerden (örn. korona virüsü veya rinovirüsler) kaynaklanır, ancak iki çeşit enfeksiyonda da ortak olarak yaşanan birkaç belirti bulunmaktadır:

• Boğaz ağrısı
• Yorgunluk
• Ateş
• Hapşırma
• Öksürme
• Burun akması
• Burun tıkanıklığı
• Genel olarak keyifsiz olma hissi

Gribin soğuk algınlığından ayrılmasını ve tanısı koymasını sağlayan bazı belirtiler şunları içermektedir:

• Genel olarak daha şiddetli belirtiler
• Yüksek ateş
• Halsizlik ve terleme
• Baş ağrısı
• Vücut ve kas ağrıları
• Grip salgını sırasında oluşan hastalık

Bazen grip; mide bulantısı, kusma ve ishale de neden olabilir. Bu belirtiler çocuklarda daha sık görülmektedir.

Daha az yaygın olarak yaşanan bir belirti ise grip olan kişinin günler, haftalar boyunca ya da kalıcı olarak koklama hissini kaybetmesidir. Grip, tipik olarak iki hafta sürmektedir. En şiddetli belirtiler iki veya üç gün sonra düzelmektedir. Ancak grip kaynaklı yorgunluk haftalarca sürebilmektedir.⁴ 

Çocuklarda Grip Belirtileri

Çocuklarda grip belirtileri yetişkinlerde görülen belirtilere benzemektedir ancak çocuklarda bulantı, karın ağrısı, kusma ve ishal gibi belirtileri yaşamaya daha eğilimlidir.

Grip belirtileri küçük çocuklar da dikkat çekici derecede sinir bozucu olabilmektedir. Bebeklerdeki belirtiler uyuşukluk ve yetersiz beslenmeyi de içerebilmektedir.

Çocuklardaki burun kanalları yetişkinlere oranla daha dar olduğu için özellikle burun tıkanıklığı çocukları çok rahatsız edebilmektedir. Buna ek olarak, bebekler ve küçük çocuklar çoğu zaman ağız yoluyla nefes almakta zorlanmaktadır.⁵ 

Grip ve Ateş

Bazen grip virüsüne yakalanan kişilerin ateşi olmaz, en azından diğer belirtiler başlamadan önce ateş oluşmaz. Bazı insanlar ise ateş geliştirmeye daha eğilimlidir. Bununla birlikte hiç ateş problemi yaşamayan hastalar da bulunmaktadır. Ateşli ya da ateşsiz de olsa grip oldukça bulaşıcıdır ve her iki durumda da başka insanlara bulaşabilmektedir.⁶ 

Acil olarak tıbbi yardım gerektiren durumlar

Başka bir hastalığınız yoksa ve grip belirtileri yaşamaya başladıysanız genelde doktora gitmeye gerek yoktur. Daha iyi hissetmek için pek çok tedavi yöntemi bulunmaktadır. Aşağıdaki faktörler ve belirtiler durumunda doktora başvurmalısınız:

• 65 yaş ve üstündesiniz
• Hamileyseniz
• Diyabet, kalp hastalığı, akciğer hastalığı, böbrek hastalığı veya nörolojik hastalık gibi uzun süreli tıbbi bir durumunuz varsa
• Zayıflamış bir bağışıklık sisteminiz varsa (örneğin, kemoterapi görüyorsanız ya da HIV varsa)
• Göğüs ağrısı, nefes darlığı veya kanlı öksürmeye başladıysanız
• Belirtileriniz zamanla kötüye gitmişse veya bir hafta sonra bile düzelme yoksa
• Bu gibi durumlarda grip virüsünün komplikasyonlarını önlemek veya tedavi etmek için ekstra tedavi gerekebilir.⁷ 

Grip Nedenleri

Grip neden olur? Grip her ne kadar soğuk algınlığı belirtileri ile benzer belirtilere sahip olsa da ikisi de farklı hastalıklardır. 100’den fazla farklı virüs soğuk algınlığına neden olabilirken, grip A, B ve C grip virüsleri nedeniyle oluşmaktadır.

Tip A ve B virüsleri mevsimsel salgınlara neden olmaktadır. Tip C genellikle hafif solunum yolu belirtileri ile sonuçlanır. Grip aşısı sizi A ve B tiplerinden korumaya yardımcı olabilirken, C tipi virüs için aşı etkisiz kalmaktadır.

Tip A grip virüsü, ördekler, tavuklar, domuzlar, balinalar, atlar ve foklar gibi birçok farklı hayvanda da bulunmaktadır. B tipi virüsler ise yalnızca insanları etkilemektedir. ⁸ 

Diğer Grip Türleri

Mevsimsel grip kadar çeşitli grip türleri de bulunmaktadır. Bunlar arasında şunlar bulunur:

• Kuş gribi – nadir durumlarda insanları da etkileyen bir grip olmasına rağmen kuşlar arasında yayılan bir tür grip olarak bilinmektedir.
• Domuz gribi – 2009-2010 yılları arasında grip salgınından sorumlu olan bir grip türüdür.
• Mide gribi (gastroenterit) – bakterilerin veya norovirüs gibi virüslerin neden olduğu sindirim sisteminin bir enfeksiyonudur.⁹ 

Grip Nasıl Yayılır?

Grip çok bulaşıcı bir hastalıktır. Grip virüsü taşıyan hastanın hapşırması veya öksürmesi ya da dokunduğu eşyalara temas edilmesi hastalığın yayılmasına neden olmaktadır.

Grip virüsünü nefes ya da öpüşme yoluyla da alabilirsiniz. Gümüş eşyalar, kapı mandalları, kulplar, televizyon uzaktan kumandaları, bilgisayar klavyeleri ve telefonlar gibi nesnelere dokunduğunuzda virüs bulaşabilir.

Virüs, burnunuza, gözlerinize veya ağzınıza ellerinizle dokunduğunuzda vücudunuza kolayca girebilmektedir.¹⁰ 

Grip Salgını

Salgınlar iki şekilde gruplandırılmıştır:

• Epidemiler belli bir alanda meydana gelir.
• Pandemi, dünya çapında bir ölçekte görülür.

Yapılan araştırmalarda, kış gribi salgınlarının her yıl 300.000 ile 600.000 kişiyi etkilediği belirtilmiştir. Yaklaşık 200.000 kişi hastaneye kaldırılmaktadır ve 3000 ile 49.000 arasında ölüm gerçekleşmektedir.¹¹ 

Grip ve Kış Mevsimi

Gribin kış mevsiminde çok daha sık yaşanmasının bazı nedenleri bulunmaktadır:

• Virüs, kışın daha uzun süre içeride yaşar, çünkü hava dışardan daha az nemlidir.
• Virüs canlı iken havada olması insanların içe çekmesi ya da gözler, burun ve ağız yoluyla vücut içine alması daha kolaydır.
• Kapalı alanlarda daha fazla vakit geçirildiği ve yakın temasların daha çok olması nedeniyle kış mevsiminde grip daha çok insanı etkilemektedir.

Grip belirtileri başladıktan 7 gün sonraya kadar kişi gribi diğer insanlara yayabilmektedir. Virüs mukusta da yaşayabilir. Kendinizi kötü hissetmeye başlamanız 24 sonra başlayabilir. Bu, belirtilerin başlamasından bir tam gün önce hastalığı başkalarına bulaştırabileceğiniz anlamına gelir.

Küçük çocuklar, gribi hastalığın ikinci haftasına kadar bile yayabilmektedir.

Gribe Ne İyi Gelir

Oldukça kolay bir bulaşıcı hastalık olan grip hastalığı, influenza virüsünün solunum yollarına yerleşerek burada çoğalmasıyla ortaya çıkan bir hastalıktır. Virüsün vücuda girdikten birkaç saat sonra bile kolaylıkla hastalık belirtileri gözlemlenmeye başlamaktadır. Yerleştiği yerde kolayca yayılmaya başlayan virüs, tüm vücuda yayılarak etkiler.
Önlem alınmadığında birçok insanın ölümüne yol açabilecek kadar şiddetli tehlike arz etmektedir. Her 10 kişiden 1’i bu hastalığa yakalanmaktadır. Sağlığına dikkat eden ve kendine bakan kişiler için 1 hafta 10 gün içerisinde iyileşme süreci başlamaktadır. Ancak bağışıklık sistemi zayıf veya hastalığını ciddiye almadan gerekenleri yapmayan kişiler için çok daha ciddi tehlikelere yol açabilmektedir.
 Hapşırma ve öksürme yoluyla su damlacıkları halinde havaya dağılarak ve diğer kişilerin solunum yollarına nüfuz ederek virüsü kapmalarına ve hastalanmalarına sebep olmaktadır.

Grip Tedavisi

Grip nasıl geçer? Genellikle; grip belirtilerine evde kendiniz müdehale edebilirsiniz ve bu durumda doktorunuzu görmeniz gerekmez. Çoğu insan bir hafta içinde daha iyi hissetmeye başlamaktadır.

Ciddi derecede hasta olma riskiniz yüksekse, doktorunuzu görmeyi düşünmelisiniz. Aşağıda sıralanan faktörler doktora başvurma riskini artırmaktadır:

• 65 yaş veya üstü olma
• Hamilelik
• Akciğer, kalp, böbrek, karaciğer veya nörolojik hastalığa yakalanma
• Zayıflamış bağışıklık sistemine sahip olmak
• Şeker hastalığı

Bu durumlarda, doktorunuz antiviral ilaç almayı önerebilmektedir.¹² 

Grip Evde Tedavisi

Eğer başka bir sağlık probleminiz yoksa evde bol bol dinlenmek, kendinizi sıcak tutmak ve susuz kalmayı önlemek için bol miktarda su içmekle iyileşme sürecini hızlandırabilirsiniz.

Kendinizi iyi hissetmiyorsanız ve ateşiniz varsa, ateşi düşürmek ve ağrılarınızı hafifletmek için parabetamol veya ibuprofen gibi antiinflamatuar ilaçları kullanabilirsin. 16 yaşın altındaki çocuklara aspirin verilmemelidir.

Kendinizi iyi hissettirene kadar işyerinden veya okuldan uzak kalmaya çalışın. Çoğu insan için, hastalık süresi yaklaşık bir hafta sürmektedir. Belirtileriniz bir haftadan daha uzun sürdüyse veya kötüleştiyse doktorunuza başvurun.¹³ 

Antiviral İlaç Tedavisi

Antiviral ilaçlar, grip virüsünün vücutta çoğalmasını durdurarak çalışmaktadır. Bu ilaçlar gribi tedavi etmeyecektir, ancak hastalığın süresini biraz azaltmaya ve belirtilerin bir kısmını hafifletmeye yardımcı olabilmektedir.

Yapılan son araştırmalara göre, bazı antiviral ilaçlar grip komplikasyonları riskini azaltmada etkili olamayacağı gibi bazı yan etkilere de sebebiyet verebilmektedir. Araştırmacılar, tüm doktorların antiviral ilaç önermesi gerektiğini kabul etmediklerini ileri sürmektedir.

Ancak grip virüsüyle hastaneye yatırılan hastalarda antiviral ilaçların ölüm riskini azaltabileceğine dair kanıtlar da bulunmaktadır.¹⁴ 

Antibiyotik Tedavisi

Bakteriyel göğüs enfeksiyonu gibi grip komplikasyonu gelişmediği sürece antibiyotikler virüs üzerine herhangi bir etkisi olmadıklarından grip için reçete edilmez. 

Gripten Korunma Yöntemleri

Dünyadaki sağlık uzmanları ve devlet kurumları, gribe karşı korumanın en iyi yolunun her yıl aşı yaptırmak olduğunu söylemektedir.

İki çeşit aşı bulunmaktadır, bunlar grip aşısı ve burun spreyi grip aşısıdır. Grip aşısı, genellikle kola bir iğne ile uygulanır. Sağlıklı kişiler ve kronik sağlık koşulları olanlar da dâhil olmak üzere, 6 aylıktan büyük herkes için onaylanmıştır. Nazal sprey grip aşısı ise, hastalığa neden olmayan, canlı, zayıflatılmış grip virüsüyle yapılmış bir aşıdır.

Yapılan grip aşısı üç influenza virüsünü içerecektir:

• İnfluenza (H3N2) virüsü
• İnfluenza (H1N2) virüsü
• B virüsü

Koruma, aşı yapıldıktan yaklaşık 2 hafta sonra başlamaktadır.¹⁵ 

Bazı bireyler grip aşısına başlamadan önce doktorlarıyla görüşmelidir:

• Tavuk yumurtalarına karşı şiddetli alerjisi olan kişiler
• Geçmişte grip aşısına şiddetli tepki gösteren kişiler
• Grip aşısı alındıktan sonra 6 hafta içinde Guillain Barre Sendromu geliştiren kişiler
• 6 aylıktan küçük çocuklar
• Ateşi orta ile şiddetli bir hastalık geçiren bireyler, aşı olmadan önce düzelene kadar beklemelidir¹⁶

Grip için hangi doktora gidilir: Gribi teşhis ve tedavi ettirmek için başvurabileceğiniz bazı sağlık uzmanları şunlardır:

• Aile hekimi
• İç hastalıkları uzmanı
• Çocuk doktoru

Belirtiler açık değilse veya ciddi komplikasyonlar gelişirse, bulaşıcı hastalıkların tedavisinde uzmanlaşmış bir doktora da ihtiyaç duyulabilir.¹⁷