Aşırı Terleme Nedir?

Aşırı Terleme Nedir?

Tıbbi ismi hiperhidroz olan aşırı terleme, sıcaklık veya egzersiz ile alakalı olmayan anormal derecede terleme durumudur. Kişi; giysilerini ıslatacak ya da ellerinden ter damlayacak kadar terleyebilmektedir. Normal olan günlük aktivitelere müdehale etmesinin yanı sıra, bu tür şiddetli bir terleme problemi, kişide sosyal kaygıya ve utanmaya neden olabilmektedir.¹

Aşırı terleme kendi içinde iki gruba ayrılmaktadır:

Primer (Birincil) Hiperhidroz: Bu durum aynı zamanda fokal hiperhidroz olarak da bilinmektedir. Ellerde, koltuk altlarında, yüzde ve ayaklarda herhangi bir sebep olmaksızın aşırı terlemeye neden olmaktadır.²

Sekonder (İkincil) Hiperhidroz: Bu durum aynı zamanda genelleştirilmiş hiperhidroz olarak da bilinmektedir. Vücudun her yerinde veya vücudun daha geniş bir bölgesinde aşırı terleme meydana gelmektedir. Genellikle de tıbbi bir durum veya ilaç kullanımından kaynaklanmaktadır. 

Aşırı terleme için uygulanabilecek olan tedavi genellikle, kuvvetli antiperspirantlar reçete edilmesiyle başlayabilmektedir. Antiperspirantlar durumun kontrol altına alınmasına yardımcı olmazsa, farklı ilaçlar ve terapiler denenmesi gerekebilmektedir. Daha şiddetli vakalarda, doktor ter bezlerini çıkarmak veya aşırı terlemeden sorumlu olan sinirleri kesmek için ameliyat önerebilmektedir. Bazı durumlarda ise altta yatan neden tespit edilmekte ve tedavi ona göre şekillendirilmektedir. ³

Aşırı Terleme Belirtileri

Hiperhidroz yani aşırı terleme, kişinin normal aktivitelerini engelleyebilen terleme olarak tanımlanmaktadır. Aşırı terleme atakları haftada en az bir kez açık bir neden olmadan ortaya çıkabilmekte ve sosyal yaşamı veya günlük aktiviteleri etkileyebilmektedir.

Aşırı terleme başlangıcı ve sonrası belirtileri şunları içermektedir:

• Ellerin nemlenmesi veya avuç içlerinin ıslanması
• Ayakların nemlenmesi veya ayak tabanlarının ıslanması
• Sık sık terleme
• Gözle görülebilecek bir şekilde ter nedeniyle giysilerin ıslanması ⁴

Aşırı terleme nasıl anlaşılır? Kişi çok fazla terlediğini düşünüyorsa ya da aşırı terleme problemi günlük yaşamı etkiliyorsa, hiperhidroz sahibi olması bir ihtimal olabilmektedir. Hiperhidroz sahibi olan kişinin yaşayabileceği diğer durumlar şunlardır:

• İnsanlarla el sıkışmak gibi fiziksel temastan kaçınmak
• Hızlı yürüme, koşma veya diğer egzersiz gerektiren aktiviteler içinde olunmamasına rağmen görünür bir şekilde terleme
• Kalem, bilgisayar klavyesi ya da kapı kolu gibi araçları tutma, kavrama ya da çevirme zorluğu
• Egzersiz yapmak veya dans etmek gibi terlemeleriyle sonuçlanan faaliyetlerde bulunmaktan kaçınmak
• Sürüş gibi günlük aktivitelerde aşırı zorluk çekmek
• Sık sık duş alma ihtiyacı duymak ya da giysileri çok sık değiştirmek zorunda kalmak
• Özgüven eksikliği yaşamak ya da sosyal ortamlardan kendini çekmek 

Primer yani birincil hiperhidroz durumunda, avuç içleri, ayak tabanları ve koltuk altlarında aşırı terleme meydana gelmektedir. Genellikle günün ilk sosyal aktivitesi ile başlamaktadır. Bazen başka insanlarla uğraşma düşüncesi bile aşırı terlemeyi tetikleyebilmektedir. Primer hiperhidroz problemi olan kişi çoğu zaman sadece gece yatağına yattığında ve rahatlamış hissettiğinde aşırı terlemeyi bırakmaktadır. ⁵

Aşırı terlemenin nedeni açık olduğunda, duruma sekonder hiperhidroz adı verilmektedir. Sekonder hiperhidroz başlangıcı, genellikle primer hiperhidroz başlangıcından daha ani olarak ortaya çıkmaktadır ve muhtemelen tüm vücutta terlemeye yol açmaktadır. 

Aşırı Terleme Komplikasyonları

Hiperhidroz yani aşırı terleme problemi bazen kişide hem fiziksel hem de duygusal komplikasyonlara yol açabilmektedir. Oluşabilecek komplikasyonların bazıları aşağıda şöyle sıralanmaktadır:

• Cilt Problemleri

Aşırı terleme, insan papilloma virüsünün (HPV) neden olduğu siğiller gibi cilt koşullarının gelişme riskini artırabilmektedir. Aşırı terleme durumu aynı zamanda egzamanın daha da kötüleşmesine yol açabilmektedir. ⁶

• Mantar Enfeksiyonları

Kişi hiperhidroz nedeniyle aşırı terleme yaşıyorsa, cilt, tırnak ve ayak mantarı gibi mantar enfeksiyonlarını geliştirme riski daha da artmaktadır. Bunun nedeni aşırı terin vücutta mantarların üremesi için elverişli bir ortam hazırlamasıdır.

• Vücut Kokusu

Hiperhidroz sahibi olan çoğu insan aşırı terleme yaşamasına rağmen vücut kokusu geliştirmemektedir. Bunun nedeni, hiperhidroz durumunun genellikle hoş olmayan kokulu terleri (apokrin bezleri) salgılayan ter bezlerini içermemesidir. Ancak, bakterilerin üremesi tetiklenirse, aşırı ter kötü kokuya da yol açabilmektedir. ⁷

• Duygusal Etkileri

Hiperhidroz ile yaşamak; stres, anksiyete ve hatta bazen depresyona da neden olabilmektedir. Kişinin depresyona girdiği uyarısını veren bazı belirtiler arasında eski ilgi alanlarına olan isteğin azalması ve umutsuzluk duyguları bulunmaktadır. ⁸

Aşırı Terleme Nedenleri

Aşırı terleme neden olur? Hava sıcak ise ya da içinde bulunulan ortam sıcak ise kişinin terlemesi normaldir. Ancak, hiperhidroz sahibi olan insanlarda, örnek vermek gerekirse, terlemenin boyutu ellerden damla damla ter akacak kadar aşırı olabilmektedir. Hiperhidroz nedeniyle aşırı terleme yaşayan kişilerde diğer insanlar gibi terlemeye yol açan sıcak bir ortam içinde bulunmak şart değildir. Nedensiz bir şekilde de terleme meydana gelebilmektedir. ⁹

Aşırı terleme kendi içinde iki gruba ayrılmaktadır:

1. Primer (Birincil) Hiperhidroz

Bu durum aynı zamanda fokal hiperhidroz olarak da bilinmektedir. Ellerde, koltuk altlarında, yüzde ve ayaklarda herhangi bir sebep olmaksızın aşırı terlemeye neden olmaktadır.

1. Sekonder (İkincil) Hiperhidroz

Bu durum aynı zamanda genelleştirilmiş hiperhidroz olarak da bilinmektedir. Vücudun her yerinde veya vücudun daha geniş bir bölgesinde aşırı terleme meydana gelmektedir. Genellikle de tıbbi bir durum veya ilaç kullanımından kaynaklanmaktadır. ¹⁰

Primer (Birincil) Hiperhidroz Nedenleri

Primer hiperhidroz sahibi olan kişiler genellikle, ekrin ter bezleri olarak adlandırılan belirli bir ter bezi nedeniyle terlemektedir. Bu ter bezleri insan vücudunda bulunan 2-4 milyon ter bezinin çoğunu oluşturmaktadır. Ekrin ter bezleri özellikle ayak, avuç içi, yüz ve koltuk altlarında yoğunlaşmaktadır. ¹¹

Neden geliştiği bilinmeyen aşırı terleme türü olan primer hiperhidroz durumunun, sinir sisteminin bir parçası olan sempatik sinir sistemiyle ilgili bir sorunun sonucu olarak ortaya çıktığı düşünülmektedir. Sempatik sinir sistemi problemlerinin gelişiminde genetik faktörler bir rol oynayabilmektedir. ¹²

• Sempatik Sinir Sistemi

Vücut aşırı ısındığında, hareket ettiğinde, duygusal açıdan yoğunlaşmış hissettiğinde ya da hormonların bir sonucu olarak, sinirler ter bezlerini harekete geçirmektedir. Bu sinirler aşırı tepki gösterdiğinde, hiperhidroz meydana gelmektedir. Kişinin endişe verici olan bir durumu düşünmesi bile ter bezlerini gereğinden fazla harekete geçirebilmekte ve aşırı terlemesine neden olabilmektedir. ¹³

• Genetik Faktörler

Genetik mutasyon, hücrelerin işlevlerini ve vücudun anormal çalışmasını bozabilen bir durumdur. Genellikle de, aile bireylerinden çocuklara aktarılmaktadır.

Bazı primer hiperhidroz sahibi olan kişilerin aile bireylerinde de hiperhidroz olduğu tespit edilmiştir, bu da genetik mutasyonun hiperhidroz gelişiminde bir neden olabileceğini düşündürmektedir.¹⁴

Sekonder (İkincil) Hiperhidroz Nedenleri

Aşırı terlemenin nedeni açık olduğunda, duruma sekonder hiperhidroz adı verilmektedir. Sekonder hiperhidroz başlangıcı, genellikle primer hiperhidroz başlangıcından daha ani olarak ortaya çıkmaktadır ve muhtemelen tüm vücutta terlemeye neden olmaktadır. Sekonder hiperhidroz, aşağıdakileri içeren birçok temel faktör tarafından tetiklenebilmektedir: ¹⁵

• Hamilelik ve menopoz gibi, kadınlarda hormonal dengelerin değiştiği dönemler
• Anksiyete, stres ya da aşırı kaygı
• Düşük kan şekeri (hipoglisemi)
• Aşırı aktif olan tiroid bezi (hipertiroidizm)
• Aşırı kilo ya da obezite
• Bazı ilaçların kullanımı (antidepresanlar, propranolol, pilokarpin ve bethanekol içeren ilaçlar da dâhil)
• Aşırı alkol tüketimi ya da alkol koması
• Uyuşturucu kullanmak, uyuşturucu krizine girmek ya da uyuşturucuyu bırakmak için tedavi görme evresinde olmak
• Tüberküloz ve HIV gibi bazı enfeksiyonlar
• Parkinson hastalığı
• Hodgkin lenfoma (beyaz kan hücreleri kanseri) gibi kan hücreleri veya kemik iliği bozuklukları¹⁶

Aşırı Terleme Tedavisi

Aşırı terleme problemi genellikle ciddi bir durumdur değildir. Çoğu zaman, kişinin günlük aktivitelerine müdahale etmekte, kişiye sıkıntı vermekte ve endişeye neden olabilmektedir. Aşırı terleme problemi yaşayan insanlar, bu durumdan çok muzdarip olsa da, çoğu zaman utandığından ya da tedavisinin mümkün olabileceğinden şüphe ettiği için bir doktora başvurmamaktadır.

Diğer yandan, tıbbi bir aciliyet oluşturmasa da, altta yatan başka bir sağlık probleminden kaynaklanma ihtimali bulunduğu için bir doktora başvurmakta fayda vardır.

Aşırı terleme nasıl geçer? Aşırı terleme için uygulanabilecek tedavi yöntemleri sürekli olarak geliştirilmektedir ve birçok etkili tedavi yöntemi de mevcuttur. Çoğu durumda, önce daha az invaziv tedaviler önerilmektedir. Aşırı terleme tedavisi için seçenek olabilecek yöntemler şöyle sıralanmaktadır:¹⁷

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Yaşam tarzı değişiklikleri aşırı terleme problemini tedavi etmese de, belirtileri iyileştirmeye ve kişinin kendisini daha iyi hissetmesine yardımcı olabilmektedir. Alınabilecek yaşam tarzı önlemleri örnekleri arasında şunlar bulunmaktadır:

• Baharatlı yiyecekler ve aşırı alkol tüketiminde sınırlandırmalar yapmak
• Deodorantın aksine antiperspirantlar kullanmayı tercih etmek
• Aşırı teri çeken koltukaltı pedlerini kullanmak
• Kısıtlayıcı, sıkı ve rahatsız edici kıyafetler giymekten kaçınmak
• Terlemeyi teşvik etmeyen ve oluşan teri emen malzemelerden yapılan giysileri tercih etmek
• Günde en az iki kez çorap değiştirmek ve her gün farklı ayakkabı giymek¹⁸

İlaç Tedavisi

• Antiperspirantlar

Düzenli olarak kullanılan antiperspirant, aşırı terlemeyi kontrol altında tutmaya yardımcı olmuyorsa, alüminyum klorür içeren daha güçlü bir antiperspirant reçete edilebilmektedir. Bu, genellikle yatmadan önce etkilenen bölgelere uygulanmaktadır. Sabah ise uygulanan bölgeler suyla yıkanmaktadır.

• Antidepresanlar

Depresyonu tedavi etmek için kullanılan bazı ilaçlar, aynı zamanda, aşırı terlemeyi engelleme etkisine sahip olabilmektedir. Ayrıca, anksiyete durumu nedeniyle tetiklenen aşırı terleme problemi yaşayan kişilerde terlemeyi azaltmaya yardımcı olabilmektedir.¹⁹

• Sinirleri Bloke Eden İlaçlar

Bazı ilaçlar, bazı sinirler arasındaki iletişimi sağlayan kimyasalları engellemektedir. Bu nedenle, bu tarz ilaçlar aşırı terlemeyi azaltmaya yardımcı olabilmektedir, ancak potansiyel yan etkileri arasında bulanık görme, ağız kuruluğu ve mesane problemleri bulunmaktadır.

Botoks

Botulinum toksin enjeksiyonları sinirler ve ter bezleri arasındaki iletişimi engellemek için kullanılmaktadır. Aşırı terleme problemi yaşayan kişinin her vücut bölümüne birkaç enjeksiyon yapılmaktadır. Botoks uygulamasının etkisi ise 6 ile 12 ay kadar uzun sürebilmektedir. Daha sonrasında başka enjeksiyonların yapılması gerekli olabilmektedir.²⁰

İyontoforez Tedavisi

Burada, ter bezlerinin tıkanmasına yardımcı olmak için su veya ıslak ped aracılığıyla etkilenen bölgelere zayıf bir elektrik akımı sağlayan bir cihaz uygulanmaktadır.

Bu tedavi yönteminde, ter bezlerinin tıkanmasını sağlamak için su ya da ıslak ped kullanılarak etkilenen bölgelere zayıf bir elektrik akımı verilmektedir. El veya ayaklar için uygulandığında, el ve ayaklar akımın geçtiği suya yerleştirilmektedir. Koltuk altlarında kullanılması söz konusu ise her koltuk altına ıslak bir ped yerleştirilmektedir.

Aşırı terlemeden muzdarip olan kişinin her seansı genellikle 20 ile 30 dakika arasında sürmektedir. Üç ile dört hafta boyunca günde iki kez tedavi uygulanmaktadır.

Tedaviden sonraki bir veya iki hafta terlemede azalmalar meydana gelebilmektedir. Belirtilerin şiddetine bağlı olarak bir ile dört haftalık aralıklarla tekrar tedavi gereklidir. Bu tedavi yöntemi hamile veya kalp pili olan hastalar için kullanılmamaktadır.²⁰

Aşırı Terleme Ameliyatları

Ter Bezlerinin Alınması: Aşırı terleme sadece koltuk altlarında meydana geliyorsa, orada bulunan ter bezlerinin çıkarılması terlemeyi azaltmaya yardımcı olabilmektedir. Ter bezlerini almak için uygulanabilecek çeşitli teknikler arasında şunlar bulunmaktadır:

• Cilt üzerine küçük kesikler yapılmakta ve bezlere girip liposuction veya kazıma uygulanmaktadır.
• Ter bezlerini parçalamak için cilt üzerine elektromanyetik radyasyon yayan bir cihaz uygulanmaktadır.
• Cilt üzerine küçük bir kesik yapılmakta, sonrasında ise bir lazer yardımıyla bezler yok edilmektedir. ²¹

Sinir Cerrahisi: Diğer tedavi yöntemlerinin istenilen sonuçları vermediği şiddetli aşırı terleme vakalarında, sinir cerrahisi bir seçenek olabilmektedir. Ellerde terlemeyi tetikleyen omurilik sinirleri kesilmekte, yakılmakta veya kıstırılmaktadır. Bununla birlikte, bazen bu tekniğin vücudun diğer bölgelerindeki termelerin artmasına yol açabileceği düşünülmektedir.²²

UYARI: Burada yazılanlar sadece bilgi amaçlıdır. Tıbbi tavsiye, tanı ve tedavi sağlamaz. En doğru tedavi ve bilgi için doktorunuza danışınız.