Böbrek Ağrısı Nedir?

Böbrek Ağrısı Nedir?

Halk arasında; belde ya da yan bölgelerde hissedilen ağrı genellikle böbrek ağrısı olarak tanımlanmaktadır.

Genellikle alt sırtta ya da belde meydana gelen ağrının aksine, böbrek ağrısı bel ağrısından daha derin ve daha yüksek gelişmektedir.

Böbrekler, omurganın her iki tarafında ve göğüs kafesinin altında yer almaktadır. Böbreklerde ortaya çıkan ağrı ise yanlarda veya orta ile üst sırtta (çoğu zaman omurganın altında, omurganın sağında veya solunda) hissedilmektedir. Ağrı, karın veya kasık gibi başka bölgelere doğru da ilerleyebilmektedir. ¹ 

Böbrek Ağrısı Belirtileri

Böbrekler; karnın arkasında, alt kaburgaların altında, omurganın her iki tarafında da yer almaktadır. Böbrek ağrısına neden olan tıbbi neden çoğu vakada sadece bir böbreği etkilemektedir. ² 

Böbrek ağrısı genellik sırt bölgesinde hissedilmektedir. Bu alan kaburgaların altını, omurganın sağını veya solunu kapsamaktadır. Böbrek ağrısı aynı zamanda yanlara, karın bölgesine veya kasık gibi diğer bölgelere de yayılabilmektedir. ³ 

Böbrek ağrısı nasıl anlaşılır? Böbrek ağrısına, altta yatan hastalığa, bozukluğa veya duruma bağlı olarak değişen diğer belirtiler de eşlik edebilmektedir. Genellikle, üriner sistemi etkileyen belirtiler gelişmektedir, ancak tüm vücut bu durumdan etkilebilmektedir. ⁴

Üriner Sistemi Etkileyen Belirtiler

Böbrek ağrısına, aşağıdakiler dâhil olmak üzere idrar yolunu etkileyen diğer belirtiler de eşlik edebilmektedir:

• Kanlı veya pembe renkli idrar (hematüri)
• Bulanık idrar
• İdrar yapmada zorlanma
• İdrar yaparken yanma hissetme
• Kötü kokulu idrar
• Sık idrara çıkma
• Acil olarak idrara çıkma ihtiyacı
• Gece idrara çıkma (noktüri) ⁵ 

Vücudu Etkileyen Belirtiler

Böbrek ağrısıyla birlikte vücudun diğer bölgelerinde ortaya çıkabilecek bazı belirtiler şunlardır:

• Anormal kalp ritimleri (aritmiler)
• Yorgunluk
• Ateşli ya da ateş olmadan hissedilen titreme
• Genel hastalık hissi
• Kas spazmları
• Tırnak değişiklikleri
• Kusma olan veya olmayan mide bulantısı
• Ağrılı adet dönemleri
• Enfeksiyon
• İstenmeyen kilo kaybı ⁶

Acil Tıbbi Yardım Gerektiren Belirtiler

Bazı durumlarda, böbrek ağrısı hayatı tehdit eden sağlık sorununun bir belirtisi olabileceği için hemen uzmanlar tarafından değerlendirilmesi gerekmektedir.

Aşağıdakiler de dâhil olmak üzere bu hayati tehlike oluşturan belirtilerden herhangi birine sahipseniz hemen acil yardım istemelisiniz:

• Kendinden geçme ya da cevapsızlık gibi bilinç veya uyanıklık seviyesinde değişim
• Yüksek ateş
• İdrar üretmeme
• Hızlı nefes alma (taşipne)
• Hızlı kalp atışı (taşikardi) veya anormal kalp ritmi
• Şiddetli böbrek ağrısı ⁷

Böbrek Ağrısı Nedenleri

Böbrek ağrısı neden olur? Böbrek ağrısının pek çok nedeni olabilmektedir. Ancak, bu durum en genel anlamda böbrek enfeksiyonundan, böbrek travmalarından, obstrüksiyon (tıkanıklık) veya böbrek büyümesinden kaynaklanabilmektedir. ⁸ 

Böbrek Enfeksiyonu (Piyelonefrit)

Piyelonefrit ya da diğer adıyla böbrek enfeksiyonu, bakterilerin yol açtığı ve bir ya da iki böbreği birden etkileyen enfeksiyon durumudur. Akut böbrek enfeksiyonu söz konusu olduğunda, böbrek ağrısı aniden ve şiddetli bir şekilde gelişmektedir. Ancak, kronikleşen yani tekrarlayan böbrek enfeksiyonları durumunda, ağrı hafiftir ve tekrarlamaktadır.

Böbrek enfeksiyonları genelde üriner, mesane veya üretra dâhil alt üriner sistemden yayılan bir enfeksiyondan kaynaklanmaktadır. ⁹ 

Böbrek Travması

Kazalar sonucunda aşırı kuvvet ve basınç nedeniyle bir ya da iki böbrekte birden delici bir yara meydana gelebilmektedir. Böbrek travması olarak adlandırılan bu durum, böbreklerin yaralanmalara karşı açık olan karın bölgesinde bulunması nedeniyle oldukça sık görülmektedir.

Böbrekleri etkileyen kazalarının yaklaşık olarak yüzden 10 kadarında böbrek travması gerçekleşmektedir. Sık görülen nedenleri arasında ise araç kazaları, fiziksel saldırılar ve şiddetli düşmeler bulunmaktadır.

Böbrek yaralanmalarıyla birlikte hemen belirtiler ortaya çıkmadığı için böbrek hasarını hemen tespit etmek bazen mümkün olamamaktadır. Bazı vakalarda ise böbrek ağrısı gibi belirtiler oldukça can sıkıcı olabilmektedir. Bununla birlikte, böbrek bölgesine dokunulduğunda ağrı daha da artabilmektedir.

Böbrek travmaları geliştiğinde ortaya çıkabilecek diğer belirtiler arasında ateş, hematüri (idrarda kan), idrar yapamama (idrar retansiyonu), uyanık olmakta zorluk çekme, kalp atış hızının artması ve şişkinlik bulunmaktadır. Bu gibi belirtiler söz konusu olduğunda acil tıbbi yardım istenmelidir. ¹⁰ 

Böbrek Tıkanıklığı

İdrar yolu tıkanıklığının neticesinde böbrek tıkanıklığı da gelişebilmektedir. Bazen bu durum doğrudan böbrek ağrısına yol açarken, bazen idrar borusunu etkileyerek tek taraflı ya da iki taraflı ağrıya neden olabilmektedir. Mesanede veya idrar yolunda gelişen bir tıkanıklık, her iki böbreği de etkileme eğilimindedir.

Obstrüktif üropati olarak da bilinen tıkanıklık aşağıda sıralanmış olan koşulların sonucunda ortaya çıkabilmektedir:

• Böbrek taşı
• Mesane taşları
• İdrar yolu enfeksiyonu
• Benign prostat hiperplazisi (genişlemiş prostat)
• Hamilelik
• Uzun süreli kateterizasyon
• Renal ven trombozu (böbrekte kan pıhtılaşması)
• Nörojenik mesane (sinir ilişkili mesane zayıflığı)
• Mesane, servikal, kolorektal, prostat veya rahim kanseri
• Vezikoüreteral reflü (idrarın böbreklere geri aktığı bir konjenital bozukluk)

Böbrekleri etkileyen tıkanıklık böbreklerin şişmesi yani hidronefroz olarak adlandırılan bir duruma yol açmaktadır. ¹¹ 

Böbrek Büyümesi

Renal tümörler veya kistler, büyüme ilerledikçe veya ödeme yaygın olmadıkça genellikle böbrek ağrısına yol açmamaktadır. En yaygın üç büyüme anomalisi ise şunlardır:

Renal adenom: Boyutu dikkate değer bir şekilde büyük olan iyi huylu tümördür.

Renal hücreli karsinom (RCC): Genellikle böbreklerin borularında başlayan bir kanser türüdür.

Polikistik böbrek hastalığı (PKD): Böbreklerde gelişen sıvı dolu kistlerin çoğalmasına neden olan kalıtsal bir bozukluktur.

Büyük renal tümörler iyi huylu da olsa, böbrek fonksiyonlarını tamamen engelleyene kadar genellikle ağrıya yol açmamaktadır. Ağrılar başladığında çoğu zaman kalıcı ve zaman içinde kötüleşen bir hal almaktadır. Böbrek ağrısına genellikle idrarda kan (açıkça görülür ya da mikroskopta görülmeyecek şekilde küçük) da eşlik etmektedir. ¹² 

Böbrek Ağrısına Ne İyi Gelir

Böbrekler boşaltım sistemine yardımcı olan organlardan bir tanesidir. Sindirim sisteminin önemli bir elemanı olan böbrek asit-baz dengesini korumanın yanı sıra kan basıncı seviyesinin düzenlenmesine yardımcı olur. En önemli görevi şüphesiz yararlı maddeler alındıktan sonra vücudun işine yaramayan atıkların idrar ve diğer yollarla dışarı atılmasını sağlamasıdır.

Başta yemek alışkanlığı olmak üzere böbreğin sağlığının bozulmasına neden olan bazı unsurlar vardır. Vücutta meydana gelen enfeksiyonlar, üşütme, kötü beslenme gibi.

Bundan dolayı bazen böbrekte keskin ve dayanılmaz ağrılar oluşabilmektedir. Erkeklerin aksine kadınlar böbrek ağrılarına daha fazla maruz kalmaktadırlar. Bu ağrıların bazıları geçici olmakla birlikte evde tedavi edilebilirken bazıları tıbbi müdahale gerektirebilir.

Şiddetli böbrek ağrıları kesinlikle ihmal edilmemeli ve gecikmeden doktora başvurarak teşhisin konulmasıyla birlikte tedavi süresinin başlatılması gerekir.

Böbrek Ağrısı Tedavisi

Böbrek ağrısı nasıl geçer? Böbrek ağrısının tedavisi nedenine bağlı olarak değişmektedir. Böbrek problemi tedavi edildiği takdirde böbrek ağrısı da ortadan kalkacaktır.

Bununla birlikte, bazı basit evde tedavi yöntemleriyle ağrıyı hafifletmek mümkün olabilmektedir. Geçici nedenlerden ötürü gelişen böbrek ağrısı için ağrı kesicilerden yardım alınabilmektedir. Ancak, ısrarla devam eden böbrek ağrısı mutlaka tıbbi yardım alınması gereken bir durumdur. ¹³ 

Böbrek ağrısı nedenlerinin tedavi yöntemleri daha ayrıntılı olarak şöyle sıralanabilmektedir:

Böbrek Enfeksiyonu (Piyelonefrit) Tedavisi

Böbrek enfeksiyonu durumunda genellikle bir ya da iki hafta boyunca kullanılması için antibiyotik reçete edilmektedir. Antibiyotik kullanılmaya başlandıktan sonraki birkaç gün içinde hasta kendini daha iyi hissetmeye başlamaktadır.

Daha ciddi böbrek enfeksiyonları söz konusu olduğu takdirde ise hastanede tedavi uygulanmalı ve IV aracılığıyla antibiyotik alınması gerekmektedir.

Eğer böbrek enfeksiyonu tekrarlamaya devam ediyorsa, problem idrar yolundan kaynaklanabilmektedir. Bu durumda, bir ürolog tarafından muayene edilmelisiniz. Nedenine bağlı olarak bazen cerrahi müdahaleler gerekli olabilmektedir.

Böbrek enfeksiyonu belirtilerini hafifletmek için faydalı olabilecek bazı yöntemler şunlardır:

• Bakterileri temizlemek için bol miktarda sıvı içmek
• Bol bol dinlenmek
• Asetaminofen gibi ağrı kesicilerden yardım almak, ancak aspirin, ibuprofen ve naproksen gibi ilaçlardan açınmak
• Karın, sırt ve yan bölgelere ısı terapisi uygulamak ¹⁴

Böbrek Travması Tedavisi

Böbrek travmaları ya da börek yaralanmalarının tedavisi durumun nasıl meydana geldiğine ve böbreğin bu durumdan ne kadar etkilendiğine bağlı olarak değişmektedir. Çoğu vakada böbrek iyileşene kadar tedavi hastanede yapılmaktadır. Bu süreçte de böbreğin hızlı iyileşmesini engelleyen koşullara müdahale edilmektedir. Uygulanabilecek bazı tedaviler şunlardır:

• Böbreklerin iyileşmesini hızlandırmak ve böbreklerin görevlerini geçici olarak yapması için hemodiyaliz
• Kandaki vitamin ve mineral miktarını kontrol etmek için ilaçlar

Doktor hastaneden çıkmak için doğru zamana karar verdiğinde, böbreklerin evde de iyileşmeye devam edebilmesi için bir diyet planı önerebilmektedir. Bu durumda bir diyetisyenden yardım alınabilmektedir. ¹⁵ 

Böbrek Taşı Tedavisi

Çoğu böbrek taşı idrarda geçebilecek kadar küçüktür (4 mm’den daha az çapta) ve muhtemelen evde tedavi edilebilir. Ancak bu küçük taşlar bazen bile ağrılı olabilir, bu genellikle yalnızca birkaç gün sürer ve taş döküldüğünde kaybolur.

İlaçla tedavi: Şiddetli ağrınız varsa, doktorunuz size enjeksiyon yoluyla ağrı kesici verebilir. Hâlâ ağrı yaşıyorsanız, ikinci doz yarım saat sonra verilebilir. İlaç da bulantı belirtileri (hasta hissetmek) ve kusmayı tedavi etmek için enjekte edilebilir. Buna antiemetik (antihastalık) ilaç denir. Ayrıca ağrı kesiciler, antiemetikler veya her ikisinde eve götürülmesi için bir reçete de verilebilir.

Kişisel bakım: Tuvalete giderken böbrek taşını geçene kadar beklemeniz önerilebilir. Bu idrarınızı gazlı bez veya bir tülbent ile filtreleyerek yapabilirsiniz. İhtiyacınız olan başka tedavileri belirlemenize yardımcı olması nedeniyle doktorunuza analiz edebilecek kadar taş verin. İdrarınızı renksiz hale getirecek kadar su içmelisiniz. İdrarınız sarı veya kahverengiyse, yeterince su içmiyorsunuz demektir. ¹⁶ 

Böbrek taşı ameliyatı: Böbrekteki çok büyük taşları çıkarmak için uygulanan bir ameliyattır. Perkütan nefrolitotomi adlı bu süreç, küçük bir kesikten/delikten sokulmuş küçük teleskopları ve aletleri kullanarak böbrek taşını cerrahi olarak çıkarmayı gerektirir. ¹⁷ 

Renal Kistlerin Tedavisi

Renal kistler genellikle belirtilere yol açmadıkça veya böbrek fonksiyonlarına zarar vermedikçe tedavi gerektirmemektedir. Tedavi seçenekleri ise şunları içermektedir:

• Skleroterapi (kistlerin içindeki dokuyu boşaltmayı ve kisti küçültmeyi içeren bir prosedür)
• Ameliyat (daha büyük kistleri tedavi etmek için kistler cerrahi yöntemlerle alınmaktadır) ¹⁸ 

Böbrek Kanseri Tedavisi

Böbrek kanserinin tedavisi genellikle kanserin büyüklüğüne ve vücudun diğer bölgelerine yayılıp yayılmadığına bağlı olarak şekillenmektedir. Genel olarak ise aşağıdaki tedavi yöntemlerini oluşturmaktadır:

• Cerrahi yöntemler
• Ablasyon tedavileri
• Biyolojik tedaviler
• Embolizasyon
• Radyoterapi ¹⁹

Böbrek Ağrısı İçin Hangi Doktora Gidilir?

Böbrek ağrısı tanısı ve tedavisi için iç hastalıkları ve nefroloji bölümüne başvurulabilmektedir.  

 UYARI: Burada yazılanlar sadece bilgi amaçlıdır. Tıbbi tavsiye, tanı ve tedavi sağlamaz. En doğru tedavi ve bilgi için doktorunuza danışınız.