Boğaz Ağrısı Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

Boğaz Ağrısı Nedir?

Boğaz ağrısı (farenjit veya bademcik iltihabı olarak da bilinir) genellikle farenks (yutak) veya bademcik çevresindeki bölgeyi etkileyen bir hastalığın belirtisidir. Çoğu boğaz ağrısı, bakteriyel veya viral bir enfeksiyona bağlı olarak oluşmaktadır. Boğaz ağrısı ayrıca soğuk algınlığı ve grip gibi viral enfeksiyonların başta gelen belirtileri arasındadır.

Boğaz ağrısı çoğunluğu, öksürük, hapşırma, öpüşme veya ortak olarak kullanılan eşyalar nedeniyle kolayca yayılan virüsler nedeniyle ortaya çıkmaktadır. Boğaz ağrısının diğer bir nedeni olan bakteriler de oldukça bulaşıcıdır. Özellikle çocuklar ve gençler arasında yaşanmaktadır.

Boğaz ağrısıyla gelen rahatsız edici durumlardan biri de yutma problemidir. Boğaz ağrısı bakteri enfeksiyonuna bağlı ise, antibiyotiklerle tedavi edilebilmektir ve genellikle herhangi bir komplikasyon ile sonuçlanmaktadır. ¹

Boğaz Ağrısı Belirtileri

Boğaz ağrısı başlangıcı belirtileri ve sonrası boğaz ağrısının nedenine bağlı olarak değişmektedir. Boğaz ağrısı nasıl anlaşılır? Genel belirtiler ise şöyle sıralanmaktadır:

• Boğaz ağrısı veya boğazda tahriş hissi
• Yutma veya konuşma ile kötüleşen ağrı
• Yutma güçlüğü yaşama
• Boyun ve çevresindeki lenf bezlerinin şişmesi
• Şişmiş, kırmızı bademcikler
• Bademciklerinizde beyaz lekeler veya irin
• Boğuk ses ²

Viral Enfeksiyon Nedeniyle Oluşan Boğaz Ağrısı Belirtileri

Virüsler nedeniyle boğazda enfeksiyonlar oluşabilmektedir. Bu durumda, hasta boğaz ağrısı yaşamaktadır. Belirtiler, enfeksiyona neden olan virüs türüne bağlı olarak değişebilmektedir:

Grip virüsü enfeksiyonlarının belirtileri şunları içerebilmektedir:

• Boğaz ağrısı
• Öksürük
• Ateş
• Kas ağrıları ³

Soğuk algınlığına neden olan enfeksiyonun belirtileri aşağıdakileri içerebilmektedir:

• Boğaz ağrısı
• Burun akması
• Öksürük
• Bademciklerde beyaz yumruklar
• Boyundaki lenf nodlarının hafif ağrısı ve şişmesi ⁴

Herpangina (ağız ve boğazda oluşan viral bir iltihaplanmadır) belirtileri şunları içerebilmektedir:

• Boğaz ağrısı
• Ateş
• Baş ağrısı
• İştahsızlık
• Mide, boyun, kol ve bacaklarda ağrı
• Boğaz, ağız ve dilde ağrılı yaralar ⁵

Bulaşıcı mononükleoz belirtileri aşağıdakileri içerebilmektedir:

• Boğaz ağrısı
• Ateş
• Aşırı, uzun süreli yorgunluk (en az 1 hafta sürer ve genellikle daha uzundur)
• Bademciklerde şişme
• Bademcik ve boğazda beyaz lekeler
• Ağız çatısında kırmızı lekeler
• Şişmiş lenf bezleri
• Göğüs veya tüm vücutta soluk kırmızı kızarıklıklar ⁶

Bakteriyel Enfeksiyon Nedeniyle Oluşan Boğaz Ağrısı Belirtileri

Bakterilerin neden olduğu enfeksiyonlar sonucu oluşan boğaz ağrılarıdır. Örneğin, Streptokokal farenjit durumunda boğaz ağrısıyla beraber gelişen diğer belirtiler şöyle sıralanmaktadır:

• Boğaz ağrısı
• Ateş (38 ° C veya daha yüksek),
• Titreme ve terleme
• Baş ağrısı
• Bademciklerde beyaz lekeler
• Bazen bulantı ve kusma
• Şişmiş lenf bezleri

Öksürük, burun akıntısı, tıkanıklık ve hapşırma farenjit ilgili değildir genellikle viral bir enfeksiyona bağlı olarak oluşmamaktadır. Streptokokun larenksi (gırtlak) istila etmesi de ses kısıklığa neden olmaktadır. Tabii ki, hem viral hem de bakteriyel enfeksiyonlara aynı anda da sahip olmak mümkündür. ⁷ 

Acil olarak tıbbi yardım gerektiren boğaz ağrısı belirtileri

Çocuğunuz eğer sabah tükettiği ilk içecekten sonra bile hala boğaz ağrısı çekiyorsa bir doktora götürmenizde fayda vardır. Özellikle boğaz ağrısıyla beraber aşağıdaki diğer belirtileri de yaşıyorsa durum acil olabilir:

• Nefes darlığı
• Yutma güçlüğü
• Kusma

Eğer bir yetişkinseniz, boğaz ağrınız varsa ve aşağıdaki ilişkili problemlerden herhangi birini yaşıyorsanız doktorunuza danışın:

• 1 hafta veya daha uzun süren boğaz ağrısı
• Yutma güçlüğü
• Nefes darlığı
• Ağzı açmada zorluk yaşama
• Eklem ağrısı
• Kulak ağrısı
• İsilik
• 3 C ya da yüksek ateş
• Tükürükte veya balgamda kan görme
• Sık tekrarlayan boğaz ağrısı
• Boyunda bir yumru
• 2 haftadan fazla süren ses kısıklığı ⁸

Boğaz Ağrısı Nedenleri

Boğaz ağrısı başlangıcı, boğaz bölgesinde oluşan kaşıntı veya tahrişle karakterize edilen bir sağlık problemi olarak ortaya çıkmaktadır. Yiyecek ve içecekleri yutarken zorluk yaşatan boğaz ağrısı, gıdaları yutmaya çalışırken ağrıyı daha da kötüleştirmektedir. Boğaz ağrısı boğaz ağrısının başlıca belirtisidir. ⁹ 

Boğaz ağrısı neden olur? Boğaz ağrısı her yaştan insanı etkileyebilmektedir ancak bazı insanlar boğaz ağrısına daha eğilimlidir. Başkaları ile yakın temasta olmak ya da kabalık ortamlarda bulunmak başlangıçta sadece sıradan bir boğaz ağrısı gibi görünse de eğer üst solunum yolu enfeksiyonu yaşanıyorsa bu hastalığı yayma riskini artırabilmektedir. ¹⁰ 

Viral Enfeksiyon Nedeniyle Oluşan Boğaz ağrısı

Çoğu boğaz ağrısı viral bir enfeksiyon tarafından tetiklenmektedir. Bu durumda boğaz ağrısının nedeni bir virüsün neden olduğu enfeksiyondur. Soğuk algınlığı veya grip bu virüslere örnek olarak verilebilmektedir. Diğer viral enfeksiyon türleri arasında ise şunlar bulunmaktadır:

• Tipik olarak tükürük yoluyla bulaşan bulaşıcı bir hastalık olan mononükleoz (öpücük hastalığı) viral bir enfeksiyondur.
• Bulaşıcı bir hastalık olan kızamık, belirgin bir kızarıklık ve ateş ile karakterize edilir.
• Suçiçeği cilt üzerinde yaralara neden olabilen bulaşıcı bir enfeksiyondur.
• Larenks enfeksiyonu yani gırtlak enfeksiyonu da bir diğer viral enfeksiyondur. ¹¹ 

Bakteriyel Enfeksiyon Nedeniyle Oluşan Boğaz Ağrısı

Bakteriyel bir enfeksiyon da boğaz ağrısına neden olabilmektedir. Bu tür enfeksiyonlar arasında şunlar bulunmaktadır:

• Streptococcus pyogenes bakterilerinin sebep olduğu boğaz iltihabı boğaz ağrısına neden olabilir.
• Boğaz iltihabına neden olan difteri de yine boğaz ağrısı nedenleri arasındadır
• Solunum mukoza zarını etkileyen boğmaca durumunda boğaz ağrısı yaşanabilir. ¹² 

Çevresel Nedenler

Bazı durumlarda boğaz ağrısı viral veya bakteriyel bir enfeksiyon sonucu oluşmamaktadır. Boğaz ağrısına başka birçok şey neden olabilmektedir.

• Evcil hayvan tüyleri, polen veya diğer tahriş edici maddelere alerjiniz varsa, bu alerjenlere maruz kalmak postnazal damlamayı (geniz akıntısını) tetikleyebilir. Geniz akıntısı, mukus boğazınız arkasında biriktiğinde ortaya çıkmaktadır. Bu birikim boğazı tahriş edebilir ve ağrıya veya iltihaba neden olabilir.
• Kuru hava, boğazda kuruluk ve hassasiyet oluşturabilmektedir.
• Sigara dumanı, sigara içmek ya da solumak, boğaz ağrısı oluşmasına neden olabilir.
• Bağırmak veya fazla konuşmak da boğaz zorlamasını tetikleyebilmektedir. ¹³ 

Gastroözofageal Reflü Hastalığı Nedeniyle Oluşan Boğaz Ağrısı

Gastroözofageal reflü hastalığı da boğaz ağrısı oluşturabilmektedir. Bu, mide asidi özofagusa geri döndüğünde oluşan bir sindirim problemidir. Boğaz ağrısı dışında da bir dizi belirtiye neden olabilmektedir:

• Ses kısıklığı
• Mide ekşimesi
• Mide bulantısı ¹⁴

Diğer Nedenler

Kas gerilmesi: Boğaz kasları bağırma sonucu gerginleşebilir. Yüksek sesle konuşmak ya da dinlenmeden uzun süre konuşmak da boğaz kaslarını zorlamakta, neticesinde de boğaz ağrısını oluşturabilmektedir.

HIV: Boğaz ağrısı ve diğer grip benzeri belirtiler, kişiye HIV bulaştırdıktan sonra ortaya çıkabilmektedir. Ayrıca, HIV’e sahip olan kişi, bağışıklık sistemi zayıf olduğu için boğaz ağrısına neden olabilecek pek çok viral ve bakteriyel enfeksiyona kolayca yakalanabilmektedir.

Tümörler: Boğaz, dil veya gırtlak kanserli tümörler boğaz ağrısı oluşturabilmektedir. Diğer belirtiler ise ses kısıklığı, yutma güçlüğü, gürültülü solunum, boyunda topaklanma ve tükürük veya balgamda kanı içerebilmektedir. ¹⁵ 

Boğaz Ağrısı Riskini Artıran Durumlar

Herkes boğaz ağrısı çekebilmektedir ancak bazı durumlarda ya da bazı kişilerde boğaz ağrısı için fazladan bir hassasiyet oluşabilmektedir:

Yaş: Çocuklar ve gençler boğaz ağrısına daha yatkındır. Bu yaş grubunda boğaz ağrısı genellikle bir bakteriyel enfeksiyon sonucu oluşmaktadır.

Tütün dumanına maruz kalma: Sigara içmek ya da dışarıdan herhangi bir dumana maruz kalmak boğazı tahriş edebilmektedir. Tütün ürünlerinin kullanımı ağız, boğaz ve gırtlak kanseri riskini de artırabilmektedir.

Alerjiler: Mevsimlik alerjiler, toz, küf ya da hayvan tüyleri ile ilgili devam eden alerjik reaksiyonlar, boğaz ağrısı oluşumunu muhtemel hale getirmektedir.

Kimyasal tahriş edicilere maruz kalma: Havadaki fosil yakıtlar ya da nefes yoluna ulaşan diğer kimyasallar boğazı tahriş ettiği için boğaz ağrısına neden olabilmektedir.

Kalabalık ortamlar: Viral ve bakteriyel enfeksiyonlar, çocuk bakım merkezlerinde, dersliklerde, ofislerde veya uçaklarda insanlara kolayca ulaşabilmektedir.

Zayıf bağışıklık sistemi: Bağışıklık sisteminiz zayıfsa genel olarak enfeksiyonlara karşı daha duyarlı bir hale gelirsiniz. Bağışıklığın azaltılmasının yaygın nedenleri arasında HIV, şeker hastalığı, steroid veya kemoterapi ilaçları ile tedavi, stres, yorgunluk ve zayıf beslenme sayılabilmektedir. ¹⁶ 

Boğaz Ağrısına Ne İyi Gelir?

Boğaz ağrısına neyin iyi geldiğine karar vermek için ne anlama geldiğinin ve neyden ötürü meydana geldiğinin iyi bilinmesi gerekmektedir. Çünkü hemen hepimizin başına yılın herhangi bir anında gelebilen boğaz ağrısı belki de basit bir soğuk algınlığından çok daha ciddi sebeplere sahiptir. Bu yüzden yazımıza boğaz ağrısının ne olduğunu, niçin ortaya çıktığını anlatmak ile başlayalım.

Boğaz ağrısı, farinks adı verilen ve bademciklerin arkasında yer alan boğaz bölümünde meydana gelmektedir. Bu ağrılar kimi zaman sebebine bağlı olarak kısa süreli olsa da kimi zamanda kişinin hayat kalitesini, hayattan aldığı zevki oldukça azaltan nitelikte olabilmektedir.

Farinksde yani boğazda enfeksiyonlara bağlı olarak gelişen iltihapların derecesi, ağrının şiddetini belirlemektedir. Bu durum elbetteki hem solunum yollarını hem de vücudun diğer kısımlarını oldukça fazla etkilemektedir. Ancak bazen başka rahatsızlıklar da boğaz ağrısına neden olabilmektedir. Yani ağrı başka rahatsızlıklardan kaynaklı olarak ortaya çıkabilmekte ve geç kalınmadan bir hekime başvurulmasını gerektirebilmektedir. Peki, hepimizin bu kadar sık karşılaştığı bir durum, basit bir durumdan çıkarak başka rahatsızlıklardan kaynaklı olarak nasıl ortaya çıkabilmektedir?

– Bulunulan ortamın nem seviyesinin yeterli olmaması, yani kuru hava

– Sigara kullanımına dikkat edilmesi ya da sigara kullanılan ortamda pasif içici olarak sürekli bulunulması,

– Havaya karışan birtakım zehirli içeriklerin solunması,

– Katı yiyeceklerin doğrudan yeterli bir çiğnemeye maruz bırakılmadan yutulması,

– Kızamık, suçiçeği gibi virüslere bağlı olarak ortaya çıkan rahatsızlıklar,

– Gastrit, ülser, reflü gibi mide rahatsızlıkları,

– Soğuk algınlığı, grip gibi vücudu halsizleştirmeye neden olan virüsler,

– Boğazın tahrişine neden olacak yüksek sesli, bağırarak konuşmalar,

– Burunda yaşanan yapısal ya da sonradan meydana gelen sorunlardan kaynaklı olarak ağızdan nefes alma yöntemine başvurulması,

– Bazı akciğer rahatsızlıklarının neden olduğu uzun süreli öksürükler,

– Boğazda ya da gırtlakta yer alan bazı tümörler,

– Alerjik reaksiyonlardan kaynaklı olarak ortaya çıkan rahatsızlıklar,

– Nadir görülmesine rağmen bazı bakteriler olarak sıralanabilir.

Görüldüğü üzere boğaz ağrısı sadece boğazda meydana gelen birtakım sorunlardan ötürü meydana gelmemektedir. Boğazdaki iltihabın zamanından kontrol altına alınmaması birtakım kronik hastalıklara neden olabilmektedir. Ayrıca belirttiğimiz üzere bazı bakterilerin ağrıya neden olması doğrudan kalp kapakçıklarını ya da böbrekleri etkileyebilecek niteliktedir. Bu yüzden uzun süren, balgama dönüşen ve sürekli olarak öksürüğe neden olan ağrılarda kesinlikle bir doktora başvurulması oldukça önemlidir.

Boğaz Ağrısı Tedavisi

Viral Enfeksiyon Nedeniyle Oluşan Boğaz Ağrısı Tedavisi

Boğaz ağrısı nasıl geçer? Eğer boğaz ağrısının nedeni viral bir enfeksiyon ise boğaz ağrısı genellikle 5 ile 7 gün sürmekte ve sonra kişi kendi kendine iyileşmektedir. Bu durumda tıbbi bir tedaviye ihtiyaç duyulmamaktadır. Ancak, viral enfeksiyonların diğer belirtileri olan ateş ve genel vücut ağrısını hafifletmek için ağrı kesicilerden destek alınabilmektedir. Bu ilaçları mümkün olan en kısa sürede kullanmaya ve yan etkilerden kaçınmak için prospektüslerini okunmaya özen gösterin.

Boğaz ağrısı yaşayan kişi bebek veya çocuk ise bebekler ya da çocuklar için tasarlanmış olan ağrı kesici ilaçları vermeye çalışın. Bu ilaçlar belirtileri hafifletmek için yardımcı olabilmektedir.

Çocuklara veya gençlere aspirin verirken dikkatli olun. Suçiçeği veya gribe benzer belirtilerden gösteren çocuklar ve gençler asla aspirin kullanmamalıdır. Bunun nedeni, aspirinin bu tür çocuklarda nadir görülen, ancak potansiyel olarak yaşamı tehdit eden bir durum olan Reye sendromunu tetikleme ihtimali bulunmasıdır. ¹⁷ 

Bakteriyel Enfeksiyon Nedeniyle Oluşan Boğaz Ağrısı Tedavisi

Eğer boğaz ağrısının nedeni bakteriyel bir enfeksiyondan kaynaklanıyorsa, doktorunuz antibiyotikleri reçete edecektir.

Belirtiler kaybolsa bile reçete edilen antibiyotiklerin tam olarak alınması oldukça önemlidir. İlacın tamamen bitirilmemesi, enfeksiyonun kötüleşmesine veya vücudun diğer bölgelerine yayılmasına neden olabilir.

Farenjit nedeniyle oluşan boğaz ağrısını tedavi etmek için uygulanan antibiyotik tedavisinin tamamlanmaması çocukta romatizmal ateş veya ciddi böbrek iltihabı riskini artırabilmektedir.

Bakteriyel enfeksiyon nedeniyle oluşan boğaz ağrısını antibiyotikle tedavi ederken bir dozu unutursanız ne yapmanız gerektiğini doktorunuzla veya eczacınızla konuşmalısınız. ¹⁸ 

Boğaz ağrısı ameliyatı: Boğaz ağrınız sürekli tekrar ediyorsa nedenine bağlı olarak doktorunuz bademcikleri çıkarmak için (Tonsillektomi) ameliyat olmanız gerektiğini kararlaştırabilir. 

Boğaz ağrısı için hangi doktora gidilir: Aile hekimleri, iç hastalıkları uzmanları, kulak burun boğaz uzmanları boğaz ağrısını teşhis ve gerekirse tedavi edebilmektedir. Boğaz ağrısının nedenine bağlı olarak ameliyat gerekiyorsa bir kulak burun boğaz uzmanına yönlendirilebilirsiniz. 

Diğer Tedaviler

Boğaz ağrısı, viral veya bakteriyel bir enfeksiyon dışındaki herhangi bir durumun sonucu ise, tanıya bağlı olarak diğer muhtemel tedavi yöntemleri doktorunuz tarafından önerilecektir.

Alternatif Tedavi Yöntemleri

Bazı alternatif tedavi yöntemleri boğaz ağrısı yatıştırmak için yaygın olarak kullanılsa da, bilimsel olarak hangilerinin kesin ve net sonuç verdiği bilinmemektedir. Bakteriyel bir enfeksiyon için antibiyotik kullanmanız gerekiyorsa, tek başına alternatif tedavilere güvenmeyin.

Her bitkisel ilacı kullanmadan önce doktorunuza danışın; çünkü reçeteli ilaçlarla etkileşime girebilirler, çocuklar, hamile kadınlar ve belirli sağlık koşullarına sahip insanlar için güvenli olmayabilirler.

Boğaz ağrısı için kullanılan bitkisel veya alternatif ürünler genellikle çay, boğaz spreyi veya pastil olarak bilinmektedir. 

Evde Tedavi Yöntemleri

Boğaz ağrısını nedeninden bağımsız olarak bazı basit evde bakım yöntemleriyle hafifletmek mümkündür. Boğaz ağrısı için basit tedavi yöntemleri arasında şunları bulunmaktadır:

• Evde istirahat ederek sesinizi ve boğazınızı dinlendirmeye çalışın.
• Bol bol sıvı tüketmeye özen gösterin. Bu sıvılar ağrıyan boğazı nemli tutmaya ve dehidrasyonu önlemeye yardımcı olmaktadır. Kafein ve alkolden kaçın, bu sıvı kaybına neden olabilir.
• Yiyecekler ve içeceklerin yararlarından faydalanmaya çalışın. Et suyu, kafeinsiz çay veya ballı ılık su gibi sıcak içecekler ya da buzlu hafif soğuk içecekler boğaz ağrısını hafifletebilir.
• Tuzlu su ile gargara yapabilirsiniz. Kendiniz evde suyla ve tuzla rahatlıkla bu çözeltiyi hazırlayabilirsiniz. Hazırladığınız gargarayı ağzınızda ve boğazınızda biraz çalkaladıktan sonra suyu tükürün.
• Bulunduğunuz ortamdaki havayı nemlendirmeye çalışın. Boğaz ağrısını daha da tetikleyebilecek kuru havayı yok etmek için hava nemlendirici cihazları kullanabilir ya da buharından yararlanabileceğiniz banyolar yapabilirsiniz.
• Pastil ya da boğazı rahatlatan şekerlemelerden faydalanın. Bunlar boğaz ağrısını yatıştırılabilmektedir, ancak boğulma riski nedeniyle 4 yaş ve altındaki çocuklara verilmemelidir.¹⁹
• Tahriş edici maddelerden kaçının. Evinizi sigara dumanından ve boğazı tahriş edebilecek temizlik ürünlerinden arındırın. 

Boğaz Ağrısından Korunma Yöntemleri

Boğaz ağrısını engelleyebilecek kesin ve net yöntemler bulunmamaktadır ancak boğaz ağrısı riskini azaltmak için bazı yöntemleri almak faydalı olabilmektedir.

• Dehidrasyonu (sıvı kaybı) önlemek için yeterli miktarda sıvı tüketin.
• Ellerinizi sık sık yıkayın, özellikle hasta kişilerle temas halindeyseniz.
• Boğaz ağrısını tetikleyen duman veya bağırma gibi tahriş edici maddeleri ve ya durumları tanımlayın ve bunlardan kaçının.
• Sigara içmeyin veya diğer tütün ürünlerini kullanmayın.
• Boğaz ağrısı olan insanlarla temastan kaçının.
• Mononükleoz (Öpücük Hastalığı) hastalığınız varsa, virüsün başkalarına yayılmasını önlemek için yiyecek veya içecek aletlerini paylaşmayın.  

 UYARI: Burada yazılanlar sadece bilgi amaçlıdır. Tıbbi tavsiye, tanı ve tedavi sağlamaz. En doğru tedavi ve bilgi için doktorunuza danışınız.