Çarpıntı Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

Çarpıntı Nedir?

Çarpıntı, kalp atışlarının normalden daha hızlı atmasıdır. Kalp çarpıntısı yaşarken beraberinde başka belirtiler de yaşanabilmekte ya da tek başına kalp çarpıntısı olarak ortaya çıkabilmektedir. Örnek vermek gerekirse, kalp çarpıntısı çok hızlı ve düzensiz işe kişi kendini oldukça sersemlemiş hissedebilir. Çoğu zaman, bu tarz çarpıntılar birkaç saniye ya da dakika sonra geçmektedir. Çarpıntıyı boğaz ya da boyunda da hissetmek mümkün olabilmektedir.

Diğer yandan, çoğu zaman geçici de olsa, bazı durumlarda kalp çarpıntısı kalple ilgili daha ciddi bir sorunun belirtisi olabilmektedir. Bunu anlamanın en doğru yolu bir doktora başvurmaktan geçmektedir¹.

Normal kalp atışının dakikada 60-100 adet olması gerekmektedir. Kalp dakikada 100’den fazla atarsa, buna “taşikardi” denmektedir. Diğer yandan, kalp atışı yavaş ise “bradikardi” olarak adlandırılmaktadır. Düzensiz kalp atışı veya kalp atış hızındaki değişiklik genel anlamda “aritmi” olarak değerlendirilmektedir².

Bazı insanlar her kalp atışını hissedebilmektedir. Tıbben bu durum “ektopik kalp atışı” olarak tanımlanmaktadır. Oldukça yaygın olarak yaşanmaktadır ve çoğu durumda endişe edici bir durum olarak değerlendirilmemektedir³.

Çarpıntı Belirtileri

Çarpıntı nasıl anlaşılır? Kalp çarpıntısı kişinin nasıl hissettiğine bağlı olarak değişebilmektedir. Genellikle ortak belirtiler şunlardır:

            • Kalbin çırpınması gibi bir his

            • Atlamış olan ya da fazla olan kalp vuruşu (ektopik atım olarak da bilinir)

            • Egzersiz yapmış gibi hissetme

            • Kalbin daha sert vurması

            • Kalbin daha hızlı vurması

Çarpıntılar boyun, boğaz, göğüs veya bazen kulaklarda hissedilebilir. Bazı insanlarda çarpıntı başlangıcından birkaç saniye sonra düzelmekte, diğerlerinde ise bir seferde birkaç dakika sürebilmektedir⁴.

Çoğu insan için, kalp çarpıntısı normal bir olay değildir. Bazı durumlarda endişe verici olsa da kalp çarpıntısı yaşayan çoğu vakada durum tehlike oluşturmamakta ve ciddi bir sorunu işaret etmemektedir. Diğer yandan, bazı insanlar günde birçok kez çarpıntı yaşamakta ve genellikle sonrasında kalp krizi geçirebilmektedir⁵.

Kalp çarpıntısının nedeni bilindiğinde uygun yaşam tarzı değişikleriyle durumu kontrol altına almak mümkün olabilmektedir. Bununla birlikte, kalp çarpıntısı diğer problemlerin bir belirtisi olarak da ortaya çıkabilmektedir. Çoğu zaman kalp çarpıntıları “hipertiroidizm (aşırı aktif tiroid bezi)” ve “aritmi (anormal kalp atış hızı)” ile ilişkilidir⁶.

Çocuklarda Çarpıntı Belirtileri

Çocuklar yaşadıkları çoğu sağlık problemini dile getirememektedir. Çarpıntı da bu problemlerden biri olabilmektedir. Çocuğunuz yaşadığı çarpıntıyı en basit şekilde şöyle açıklayabilir:

            • Hızlı veya yavaş kalp atışı

            • Göğüste garip bir his

Çocuklarda da çarpıntı tıpkı yetişkinlerde olduğu gibi sıklık ya da arada sırada meydana gelebilir. Doktora bildirmek için mümkünse çarpıntıların saatini ve zamanını not almanız oldukça faydalı olabilir.

Çocuğunuzun çarpıntı ve çarpıntı ile birlikte aşağıdaki belirtilerden birini yaşaması durumunda derhal tıbbi yardım istemeniz gerekmektedir.

            • Bayılma

            • Baş dönmesi

            • Nefes darlığı

            • Göğüs ağrısı⁷

Hamilelikte Çarpıntı Belirtileri

Her kadın hamilelikte kalp çarpıntısını farklı bir şekilde yaşayabilmektedir. Kalbin her zamankinden daha sert atması bazı hamile kadınlarda sersemlik ya da huzursuzluk yaratabilmektedir. Çoğu kadın çarpıntıyı göğüste hissedebilmektedir.

Belirtiler ne olursa olsun, hamile kalındığında kalp çarpıntılarının potansiyel birkaç nedeni olabilmektedir.

Hamilelik süreci boyunca belirli aralıklarla doktora gidilmekte, hem annenin hem de çocuğun sağlığı kontrol edilmektedir. Ancak olağan dışı bir şekilde kalp çarpıntısı yaşamaya başladıysanız doktorunuzu aramakta fayda vardır. Acil tıbbi yardım almanızı gerektiren bazı belirtiler ise şunlardır:

            • Nefes alma zorluğu

            • Göğüs ağrısı

            • Kan öksürmek

            • Düzensiz nabız

            • Kalp atışının hızlı olması

            • Nefes darlığı⁸

Acil Tıbbi Yardım Gerektiren Çarpıntı Belirtileri

Kalp çarpıntısı ile birlikte, aşağıdaki gibi belirtilerin de yaşanması durumunda hemen acil tıbbi yardım alınması gerekmektedir:

            • Kendinde olma zorluğu çekme (uyanıklık eksikliği)

            • Nefes darlığı

            • Baş dönmesi veya sersemlik

            • Göğüs ağrısı

            • Alışılmadık derecede terleme⁹

Eğer diğer tıbbi koşullar ya da sağlık geçmişi nedeniyle kalp krizi riskiniz bulunuyorsa çarpıntıyı fark eder etmez hemen bir doktora başvurmalısınız.

Kalp çarpıntılarının başlıca belirtisi, kalp atışlarında görülen değişikliklerdir. Kalp çarpıntıları kalbinizde bir çırpınma, hızlı bir kalp atışı, bir kalp atışını atlama ve normalden daha fazla pompalanan bir vuruş gibi hissedilebilir¹⁰.

Çarpıntıya Ne Sebep Olur?

Çarpıntı kalp atışının artması sonucu meydana gelmektedir. Göğüs, boğaz veya boyunda hissedilen anormal derecede sert ve hızlı çarpıntı daha önce deneyim edilmediyse oldukça korkutucu gelebilmektedir.

Çarpıntı neden olur? Kalp çarpıntısı genellikle kişinin çok fazla stres yaşaması sonucu oluşmaktadır ve geçici olduğu için tehlikeli değildir. Diğer yandan,; kafein, nikotin ve hormonlar kalbin normalden daha hızlı atmasına yol açabilmektedir. Tiroidin daha aktif çalışmasına neden olan bu koşullar altında çarpıntının devam etmesi, tıbbi bir yardım alınmasını gerektirmektedir¹¹.

Çarpıntı nedenlerini şöyle açıklamak mümkündür:

            • Yaşam tarzı tetikleyicileri

            • Duygu durumlar ve psikolojik tetikleyiciler

            • Bazı ilaçlar

            • Hormonal değişiklikler

            • Kalp ritim sorunları

            • Kalp rahatsızlıkları

            • Diğer tıbbi durumlar¹²

Yaşam Tarzı Tetikleyicileri

Kalp çarpıntılarına yol açan bazı yaşam tarzı tetikleyicileri arasında şunlar bulunmaktadır:

            • Yorucu egzersiz

            • Yeterince uyku uyumama

            • Kahve, çay ve enerji içecekleri gibi kafein içeren içecekleri tüketme

            • Alkol

            • Sigara içme

            • Kokain, eroin, amfetaminler, Ecstasy ve esrar gibi yasa dışı uyuşturucular

            • Yoğun veya baharatlı yiyecekler

Sıralanmış olan bu yaşam tarzı tetikleyicilerinde çarpıntı genellikle tetikleyiciye devam edilmesi durumunda devam etmektedir. Yaşam tarzında yapılan değişikliklerle çarpıntının yaşanmasını engellemek mümkün olabilmektedir¹³.

Psikolojik Tetikleyiciler

Kalp çarpıntıları genellikle duygu durum değişikliklerinin bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Kişinin yaşadığı psikolojik sorunlar vücut üzerinde bir stres yaratarak kalbin normalden daha hızlı çarpmasına neden olabilmektedir.

            • Heyecan ya da sinirlilik

            • Stres veya anksiyete

            • Panik ataklar (panik duygusu, terleme, titreme ve çarpıntının eşlik ettiği korku ya da korku duygusu)

Bu tarz psikolojik durumlarda kalp çarpıntısını normal seviyelere getirmek için uygulanan nefes egzersizleri durumu kontrol altına almaya yardımcı olabilmektedir¹⁴.

Bazı İlaçlar

Bazı ilaç türleri bir yan etki olarak kalp çarpıntısına yol açabilmektedir. Çarpıntıyı tetikleyebilen bazı ilaç türleri şunlardır:

            • Salbutamol ve ipratropyum bromür gibi astım inhalerleri

            • Hidralazin ve minoksidil gibi yüksek tansiyon (hipertansiyon) ilaçları

            • Terfenadin gibi antihistaminikler

            • Klaritromisin ve eritromisin gibi antibiyotikler

            • Sitalopram ve esitalopram gibi antidepresanlar

            • İtrakonazol gibi antifungal ilaçlar¹⁵

Hormonal Değişiklikler

Özellikle kadınlarda daha sık yaşanan hormonal değişiklikler kalp çarpıntısına neden olabilmektedir. Kalp çarpıntısının daha fazla yaşandığın dönemler şunlardır:

            • Regl

            • Hamilelik

            • Menopoz

Bu vakalarda çarpıntılar genellikle geçicidir ve endişe kaynağı olarak görülmemektedir¹⁶.

Kalp Ritmi Sorunları

Kalp çarpıntılarının nedeni bazen kalple ilgili bir sorun nedeniyle ortaya çıkabilmektedir. Kalp ritmi ile ilgili olan bazı sağlık koşulları şunlardır:

Atriyal fibrilasyon: Hızlı ya da düzensiz kalp atışlarına neden olan bir kalp ritmi problemidir.

Atriyal çarpıntı: Hızlı, düzenli ya da düzensiz olabilen bir kalp ritmi bozukluğudur.

Supraventriküler taşikardi: Kalp atışlarının anormal derecede hızlı olması durumudur. Bu kalp ritmi problemi özellikle genç ve sağlıklı olmayan insanlarda daha yaygın olarak yaşanmaktadır.

Ventriküler taşikardi: Düzenli olarak kalbin hızlı attığı bir kalp ritmi bozukluğudur. Baş dönmesi ya da kendinden geçme gibi daha ciddi sonuçlara yol açabilmektedir¹⁷.

Kalp Rahatsızlıkları

Bazı durumlarda kalp çarpıntısı diğer kalp rahatsızlıkları nedeniyle ortaya çıkabilmektedir. Kalp çarpıntısına neden olan bazı kalp rahatsızlıkları şunlardır:

            • “Mitral kapak prolapsusu” gibi kalp kapakçıkları ile ilgili bir sorun

            • Kalp kası büyümesi ve kalınlaşması olan “hipertrofik kardiyomiyopati”

            • Kalp yetmezliği

            • Kalbin normal işleyişini etkileyen doğum kusurlarından biri olan konjenital kalp hastalığı

Sıralanan bu ve diğer kalp sorunları tıbbi açıdan ciddidir ve tedavi edilmesi gerekmektedir¹⁸.

Diğer Tıbbi Durumlar

Bazı sağlık koşulları kalp çarpıntısına yol açabilmektedir. Kalp çarpıntısına neden olan sağlık koşullarına şu örnekler verilebilmektedir:

            • Tiroid bezinin aşırı tiroid hormonu ürettiği “hipertiroidi”

            • Diyabetle ilişkili olan düşük kan şekeri (hipoglisemi)

            • Az sayıda kan hücresine yol açan anemi (kansızlık)

            • Baş dönmesi ve düşük tansiyona yol açan “postural veya ortostatik hipotansiyon”

            • 38 C ya da daha yüksek bir ateş

            • Vücutta sıvı kaybı¹⁹

Çarpıntı Nasıl Tedavi Edilir?

Çarpıntı nasıl geçer? Çarpıntının tedavisi nedenine bağlı olarak değişmektedir. Bazı insanlarda nedeninin ne olduğu anlaşılmasa da ufak yaşam tarzı değişiklikleriyle durumu kontrol altına almak mümkün olabilmektedir. Çoğu zaman kafein ve alkol tüketiminden uzak durmak yeterli olabilmektedir.

Kalp çarpıntısı yaşayan kişinin çarpıntı zamanını ve ne kadar sürdüğünü not etmesi tedavinin şekillenmesine yardımcı olabilmektedir. Çarpıntının düzenli mi yoksa düzensiz mi olduğu, belirli durumlardan sonra mı ortaya çıktığı ya da beraberinde baş dönmesi, mide bulantısı, terleme, göğüs ağrısı veya nefes darlığı gibi diğer belirtilerle ilişkili olup olmadığı bilinmesi gereken ölçütlerdir. Özellikle, kalp atışının düzenli veya düzensiz olup olmadığına dikkat etmek önemlidir²⁰. 

İlaçla Tedavi

Doktor kalp çarpıntısı tanısını koyduktan sonra nedenine bağlı olarak “beta blokerler” ve “kalsiyum kanal blokerleri” gibi antiaritmik ilaçlar reçete edebilir. Kalp için önemli olan sodyum ve potasyum üzerinde doğrudan etkili olan antiaritmik ilaçlar bazen etkili ya da güçlü işlev görmeyebilmektedir²¹. 

Kalp Ritmi Sorunlarının Tedavisi

Akut düzeyde “supraventriküler taşikardi” veya “atriyal fibrilasyon” gibi kalp ritmi sorunları nedeniyle çarpıntı yaşayan kişilere teşhis konduktan sonra kalp çarpıntısını hafifletmeye üzerine tedavi uygulanmaktadır.

Bazen kalp çarpıntısını tetikleyebilen vücuttaki adrenalinin kuvvetini engellemek için “vagal manevra”lar tercih edilebilmektedir. Bu yöntemde, bağırsak hareketini uyarmak için nefesi tutma gibi manevralar uygulanmaktadır. Böylece vücudun vagus siniri uyarılmakta, sonuç olarak da kalbin hızlı çarpmasını önleyen kimyasal olan “asetilkolin” salınımını arttırılmaktadır²².

Adenozin; kalp pilini sıfırlayabilen ve kalbin normal bir ritmine geri dönmesine yardımcı olan, intravenöz enjeksiyon olarak verilen bir ilaçtır. Aynı zamanda, doktorun hızlı kalp atışına neden olan kalp ritmi bozukluğunu teşhis etmesine izin vermek için geçici olarak kalp atış hızını da yavaşlatabilmektedir.

Wolfe-Parkinson-White SVT gibi bazı ritimlerde (kalbin elektrik sisteminin anormallik gösterdiği bir aritmi türüdür), kalbin düzenli atmasını sağlamak için frekanslı elektrik enerjisi yöntemi kullanılabilmektedir. Bu yönteminin kullanılabildiği çarpıntı vakaları sınırlıdır²³. 

Hızlı atan kalp ya da diğer adıyla çarpıntı; göğüs ağrısı, nefes darlığı veya düşük kan basıncı ile ilişkilendirilirse, kalbi daha düzenli ve yavaş bir ritimle atmasını sağlamak için anestezi ile birlikte elektroşok uygulanabilmektedir.

Çarpıntı için uzun süreli uygulanacak olan en doğru tedavi yöntemi yaşam tarzında yapılan değişiklikler olacaktır. Çarpıntının tedavisi unutulmamalıdır ki tamamen kişiye özeldir²⁴.

Kalp Kapak Cerrahisi

Kalp kapak hastalıkları sonucu oluşan çarpıntı durumunda ameliyat gerekli görülebilir. Kalp kapak ameliyatı, kalp kapakçıkları hastalığının tedavisinde kullanılan bir yöntemdir. Kalp kapak hastalığında, kan dolaşımını sağlayan dört kalp kapağından en az biri fonksiyonunu yerine getirememektedir. Açık kalp ameliyatı veya minimal invaziv kalp ameliyatı da dâhil olmak üzere bazı yöntemlerle kusurlu olan kalp kapakçığı onarılmaktadır²⁵.

Çarpıntıyı Azaltma Yöntemleri

Kalp çarpıntısını azaltmaya yardımcı olmak için:

            • Stres seviyenizi azaltın (Yoga, tai chi veya yönlendirilmiş görüntüler gibi biyolojik geri bildirim, derin nefes alma tekniklerini veya gevşeme egzersizlerini öğrenin).

            • Alkolü sınırlandırın.

            • Kafeinli içeceklerin sınırlandırın.

            • Sigara içmeyin veya ikinci el dumandan uzak durun.

            • Düzenli egzersiz yapın (hangi egzersiz programının sizin için uygun olduğunu doktorunuza sorun).

            • Çarpıntılarla ilişkili olduğunu düşündüğünüz belirli aktivitelerden kaçının.

            • Öksürük ve soğuk algınlığı ilaçları ya da bazı bitki veya besin takviyeleri gibi uyarıcı olarak işlev gören belirli ilaçlardan kaçının.

            • Tansiyonunuzu ve kolesterolünüzü düzenli olarak kontrol ettirin.

            • Kalp çarpıntısına yol açan ciddi neden ortadan kalktıktan sonra kalp çarpıntılarına yoğunlaşmamaya çalışın²⁶.

Çarpıntı İçin Hangi Doktora Gidilir?

Çarpıntı tanısı ve tedavisi için kardiyoloji (kalp ve dolaşım sistemi hastalıklarını inceleyen bölüm) bölümüne başvurabilirsiniz.