Cilt Kuruluğu Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

Cilt Kuruluğu Nedir?

Cilt kuruluğu; cilt yüzeyinin sağlıklı bir cilt için gerekli olan nemi tutamaması sonucu oluşan, oldukça yaygın bir cilt durumudur. Cilt kuruluğu her yaştan insanı etkileyebilmektedir, ancak yaşlı bireylerde ciltteki yağ oranı daha az olduğu için cilt kuruluğu daha fazla yaşanmaktadır. Kadın da erkek de cilt kuruluğu probleminden eşit oranda muzdarip olabilmektedir.

Cilt kuruluğu birkaç gün ya da birkaç hafta süren geçici ve hafif bir problem olabilirken, bazı durumlarda daha ciddi ve uzun süreli bir cilt problemi haline gelebilmektedir. Bu durumda, cilt kuruluğuna genellikle pullanma ve kaşıntı da eşlik edebilmektedir.

Hava gibi dış faktörler cildin sağlıklı yapısına etki ederek cilt kuruluğu gibi istenmeyen sonuçları şiddetlendirebilmektedir. Örnek vermek gerekirse, soğuk ya da kuru hava cildin kurumasına etki edebilmektedir. Diğer yandan, bazı mesleklere sahip olan insanların da çalıştıkları ortam nedeniyle cilt kuruluğu yaşama riski diğerlerine göre daha fazladır. Cilt kuruluğu ilaçların bir yan etkisi olarak da ortaya çıkabilmektedir¹.

Cilt Kuruluğu Belirtileri

Cilt kuruluğu çoğu zaman geçici bir durumdur. Genellikle, sadece kış mevsiminde ortaya çıkmakla birlikte, ömür boyu yaşanan bir cilt problemi de olabilmektedir. Cilt kuruluğunun belirtileri yaşa, sağlık durumuna, yaşanılan yere, dışarıda geçirilen zaman ve sorunun altta yatan nedenine bağlı olarak değişebilmektedir. Cilt kuruluğunun belirtileri aşağıda sıralananlardan bir veya daha fazlasını içerebilmektedir:

            • Özellikle duş, banyo veya yüzme sonrasında cildin sıkışması hissi

            • Dokunulduğunda hissedilen kaba bir cilt

            • Kaşıntı

            • Şiddetli pullanma, kireçlenme veya hafif soyulma

            • İnce hatlar veya çatlaklar

            • Gri renkli bir cilt

            • Kızarıklık

            • Kanamaya neden olan derin çatlaklar²

Cildin Kabuklanması ya da Pullanması

Cilt doğal yağlarını ve nemini kaybettiğinde kuruluk ortaya çıkmaya başlar. Cilt kuruluğu başlangıcında cilt kaba ya da sert bir hal alır ve zamanla pul pul olarak dökülür. Kepek de bu duruma bir örnek olabilmektedir. Kafa derisi kuruluğu sonucu cilt pul pul dökülür ve sonuç olarak da kepek problemi yaşanır. Cilt kuruluğu sonucu oluşan pullanma genellikle cildin parlaklığını da alarak cildi soluklaştırmaktadır³.

Kaşıntı

Cilt kuruluğu cildin kaşınmasına neden olabilmektedir. Kaşıntı durumunda ise cilt kuruluğu daha ciddi bir hal alabilmektedir, çünkü kişi cildini kaşıdığında çizikler oluşturabilmektedir. Özellikle, uyurken bilinçli bir şekilde cildi kaşımaya devam etmek cildi daha da tahriş edebilmektedir.

Kızarıklık ve Yanma Hissi

Cildin kaşınması yanma hissi de yaratan kabarıklara yol açabilmektedir. Bunun sonucunda cilt sert ve pürüzlü bir hal almaktadır. Kaşınma sonucu ortaya çıkan cilt kızarmakta ve yanma hissi daha artmaktadır⁴.

Çatlaklar

Cilt kuruluğu sıklıkla kış aylarında ortaya çıkmaktadır. Aşırı kuruyan cilt çatlamaya başlar. Bu çatlaklar mikropların cilt altına girmesini sağlamak için elverişli bir alan oluşturur. Mikroplar çatlaklardan girdiği zaman, sonucunda enfeksiyon oluşabilir. Enfeksiyon; cildin daha da kaşınmasına, yanmasına ve kanamasına neden olur. Bu enfeksiyon cildin diğer bölgelerine yayılabilir ya da zamanla daha ciddi bir enfeksiyona yol açabilir⁵.

Çatlamış Dudaklar, Avuç içleri ve Topuklar

Çatlamış dudaklar vücuttaki su ve nem eksikliğinin ilk belirtisidir. Ayrıca, vücutta bir çeşit işlev bozukluğunun da bir belirtisi olabilmektedir. Benzer belirtiler avuç içlerinde ya da topuklarda da oluşabilmektedir. Bunlar çok yaygın belirtiler olmasına ve özellikle kış ayları boyunca ortaya çıkmasına rağmen, şiddetli durumlarda bir doktora görünmekte fayda vardır⁶.

Tıbbi Yardım Gerektiren Cilt Kuruluğu Belirtileri

Çoğu cilt kuruluğu durumunda, yaşam tarzı değişiklikleri ve evde tedavi yöntemleri olumlu bir sonuç vermektedir. Diğer yandan, belirtilerinizin iyileşmemesi ve aşağıdaki koşulların oluşması durumunda bir doktora başvurmalısınız:

            • Cilt tüm tedavi yöntemlerine rağmen iyileşmiyorsa

            • Kuru cilde kızarıklık da eşlik ediyorsa

            • Kuruluk ve kaşıntı uyku problemleri yaşanmasına neden oluyorsa

            • Kaşınma sonucu oluşan açık yaralar veya enfeksiyonlar varsa

            • Cilt kuruluğu ve diğer belirtileri çok geniş bir cilt alanında yaşanıyorsa⁷

Cilt Kuruluğuna Ne Sebep Olur?

Cilt kuruluğu, cilde dokunulduğunda ya da dikkatli bakıldığında fark edilen bir cilt durumudur. Cilt kuruluğu, cildin dış hücre tabakasındaki (stratum corneum) nem oranını kaybetmesi sonucu oluşmaktadır. Neticesinde de cilt nemini ve dolayısıyla da esnekliği kaybettiği için çatlamaya başlamaktadır. Cilt kuruluğuna ayrıca “kserozis” ya da “kseroderma” da denebilmektedir⁸.

Cilt kuruluğu neden olur? Cilt kuruluğunun pek çok nedeni olabilmektedir ve hemen hemen herkes bu durumdan etkilenebilmektedir. Buna rağmen, bazı insanlar yüksek risk faktörleri içinde bulundukları için cilt kuruluğuna daha eğilimli bir hale gelmektedir. Cilt kuruluğu üzerinde etkisi bulunan bazı faktörler şöyle sıralanmaktadır:

            • Yaş

            • İklim şartları

            • Sağlık koşulları

            • Meslek

            • Yaşam tarzı

            • Diyet⁹

Daha ayrıntılı açıklamak gerekirse, cilt kuruluğunun nedenlerini şöyle sıralamak mümkündür:

Yaş

İnsan yaşlandıkça cilt doğal olarak daha da incelmektedir. Bu nedenle, her şeyden daha kolay etkilendiği için daha kolay nem kaybeder. Bu, cildin kendi doğal yapısında ortaya çıkan ve cilt üzerinde, aşağıdakileri içeren çeşitli değişikliklerin yaşandığı normal bir değişikliktir:

            • Sebase bezlerin aktivitesinin azalması

            • Cilt üzerindeki doğal su tutucuların azalması

            • Cildin koruyucu lipidlerin yenileme kabiliyetini devre dışı bırakması

            • Ciltte daha az kan akışı olması

            • Ciltteki sebum üretiminin azalması

Sonuç olarak, 40 yaşın üstündeki kişilerin olası cilt kuruluğunu önlemek için düzenli olarak nemlendirici kullanması gerekli görülmektedir¹⁰.

İklim Koşulları

Çevredeki ortamın havası, cilt kuruluğuna neden olan önemli bir faktördür. Örnek vermek gerekirse, çöl gibi kuru iklim bölgelerinde yaşayan insanların ciltleri daha fazla nem çekmektedir; bu nedenle, kuru iklimlerde yaşayan insanların cilt kuruluğundan etkilenme ihtimali daha yüksektir.

Buna ek olarak, düşük sıcaklık ve nem seviyeleri nedeniyle kış mevsiminde cildin nem oranı düşme eğilimi göstermektedir. Bu aynı zamanda kışın ısıtma, ocaklar ve şöminelerin artan kullanımı ile de bağlantılı olabilmektedir. Tüm ısınma sistemleri de cildin kurumasına katkıda bulunabilmektedir.

Cildin güneşe veya aşırı rüzgârlara uzun süre maruz kalması da ciltte bulunan nemin buharlaşmasına neden olabilmektedir ve sonuç olarak da cilt kuruluğuna sebebiyet verebilmektedir¹¹.

Sağlık Koşulları

Sedef hastalığı olarak da bilinen “atopik dermatit” gibi diğer cilt hastalıkları geçmişi olan kişilerin gelecekte tekrar cilt kuruluğu yaşama ihtimali bulunmaktadır. Bunun nedeni, cilt yapısında bazı değişikliklerin olması ve bu değişikliklerin cildin nemini daha kolay kaybetmesine izin vermesidir¹². Diğer sağlık koşulları şunlar olabilmektedir:

            • Menopoz

            • Hipotiroidi (Tiroid yetmezliği)

            • Kronik böbrek hastalığı

            • Kötü beslenme sonucu kilo verme¹³

Meslekler

Bazı mesleklerde çalışan insanların çalıştıkları ortamlar nedeniyle cilt kuruluğu yaşama ihtimali daha yüksek olabilmektedir. Örnek vermek gerekirse; hemşirelik, tesisatçılık ya da kuaförlük gibi meslek alanlarının içinde bulunan kişilerde cilt kuruluğu daha fazla yaşanmaktadır. Bazı ciddi durumlarda, cilt hasar görebilmekte ve sonrasında çatlaklar da ortaya çıkabilmektedir¹⁴.

Yaşam Tarzı

Bazı yaşam tarzı biçimleri cilt kuruluğuna neden olabilmektedir. Mesela, yüzme havuzları devamlı temizlendiği için yüksek miktarda klor içermektedir. Havuz suyunda bulunan bu klor, cilt kuruluğuna yol açabilmektedir. Diğer yandan, uzun süre duş almak ya da çok sıcak bir suyla duş almak da cilt kuruluğu ile sonuçlanabilmektedir. Kullanılan sabunlar, deterjanlar ve şampuanlar cilt kuruluğuna önemli derecede etki edebilmektedir¹⁵.

Diyet

Yağsız gıdaların tüketildiği bazı diyetler, esansiyel yağ asitleri eksikliğine neden olabilmektedir. Yağ ise cildin nem oranını korumak için oldukça gereklidir. Benzer şekilde, alkol aşırı tüketimi veya bazı ilaçların büyük dozlarda reçete edilmesi de cilt kuruluğu riskini yükseltebilmektedir¹⁶.

Cilt kuruluğuna neden olabilen bazı ilaçlar şunlardır:

            • Oral retinoidler

            • Diüretikler

            • Epidermal büyüme faktörü (hücre büyümesi)

            • Reseptör inhibitörleri¹⁷

Cilt Kuruluğuna Ne İyi Gelir?

Normal, sağlıklı cilt, doğal lipidlerin veya yağlı maddelerin ince bir tabakasıyla kaplanır. Bunlar nemi tutar, cildi yumuşak ve esnek bir durumda kalması için korurlar.

Tıbbi olarak bilindiği üzere cilt kuruluğu denen bu duruma “kserozis” ismi verilir. Genellikle, çevrede bulunan bir şey ya da cildinize yaptığınız bir şey bu yağlı yağları sıyırıp cildinizi korumasız bırakır. Daha az sıklıkla neden bir iç durumdur; bir sağlık durumu, menopoz veya genetik yatkınlık gibi.

Kuru, kaşıntılı cilt lekeleri her yerde görülebilirken kollar, eller, alt bacaklar ve karın bölgesi en yaygın olanıdır. Kuru cilt sık sık göründüğünden daha fazla hissedilir, ancak fark edilebilir ve utanç verici olabilir. Birçok esmer insan için kuru cilt özel bir endişe kaynağıdır, çünkü cildin pulları griye dönebilir.

Tedavi edilmezse kuru cilt ciltte iltihaplanma, şişme ve enfeksiyon gibi “dermatit”e yol açabilir. İyi haber şu ki cildin harici olması ve çoğu tedaviye kuru cildin cevap vermesidir. Dikkatli kuru cilt bakımı ile genellikle sorunu çözmek mümkündür¹⁸.

Cilt Kuruluğu Nasıl Tedavi Edilir?

Cilt kuruluğu nasıl geçer? Cilt kuruluğunu genellikle nemlendiriciler kullanarak, uzun ve çok sıcak banyolardan kaçınarak ve bazı yaşam tarzı değişiklikleri yaparak tedavi etmek mümkündür. Cilt kuruluğu çok fazla ise ve bu durum cildin pürüzlü bir hale gelmesine de neden oluyorsa doktorunuz laktik asit veya üre içeren kremleri kullanmanızı tavsiye edebilir¹⁹.

Cilt kuruluğu; “atopik dermatit (egzama)”, “iktiyoz (balık pulu derisi hastalığı”) veya “sedef hastalığı” gibi daha ciddi bir cilt hastalığının bir belirtisi olarak ortaya çıkıyorsa doktorunuz ev bakımına ek olarak, bazı kremleri ve merhemleri veya diğer tedavi yöntemlerini reçete edebilmektedir.

Bazen cilt kuruluğu, cilt üzerinde kızarıklık ve kaşıntıya da neden olan dermatite yol açabilmektedir. Bu gibi durumlarda, uygulanan tedaviler hidrokortizon içeren losyonları içerebilmektedir. Cilt üzerinde meydana gelen çatlaklar durumunda ise doktorunuz enfeksiyonu önlemek için ıslak pansumanlar önerebilmektedir²⁰.

Cilt Kuruluğu İçin Evde Tedavi Yöntemleri

Aşağıda alınabilecek önlemler ve cildi nemli, sağlıklı tutmanın yollarına dair bazı tavsiyeler sıralanmaktadır:

Nemlendiriciler: Nemlendiriciler cildin suyu tutmasını sağlamak için son derece faydalı olabilecek yöntemlerdir. Kullandığınız nemlendiriciyi gün içinde birkaç ve özellikle banyodan sonra kullanmak daha etkili olabilmektedir. Satılan nemlendiricilerin içinde “eucerin” ve “cetaphil” maddelerin bulunması, nemlendiricilerin daha iyi şekilde çalışmasını sağlamaktadır.²¹

Nemlendirici özellikleri bulunan kozmetik ürünleri de kullanılabilmektedir. Cilt kuruluğu çok ciddi ise bebek yağı gibi yoğun yağları uygulamak olumlu bir sonuç verebilmektedir. Yağ cilt üzerinde nemlendiricilerden daha uzun bir süre kalabilmektedir, böylece suyun buharlaşarak cilt yüzeyinden çıkmasını önleyebilmektedir.

Diğer bir seçenek ise vazelin gibi bir merhem kullanmaktır. Bu tarz merhemler genellikle çok yoğundur, bu nedenle özellikle geceleri kullanmak daha doğru olabilmektedir.

Sıcak suyu ve banyo süresini kısıtlayın: Çok sıcak bir su kullanmayı ve çok uzun ya da sık banyo yapmayı biraz kısıtlayın. Uzun süre banyoda kalmak ya da çok sıcak su kullanmak cildin doğal yağlarını azaltmaktadır. Banyoda kalma sürenizi 5-10 dakika kadar tutabilirsiniz. Çok sıcak su yerine banyo yapabilecek kadar sıcak bir su kullanmaya özen gösterin²².

Sert sabunlardan kaçının: Temizleme kremlerini veya nazik cilt temizleyicilerini ve nemlendirici içeren banyo veya duş jellerini kullanmak her zaman cilt için çok daha doğru olabilmektedir. Yağ katkılı hafif sabunları tercih etmelisiniz. Deodorant ve antibakteriyel deterjanlar, parfüm ve alkolden kaçınmak cilt kuruluğunu önlemek için etkilidir.

Banyodan sonra nemlendirici kullanın: Banyo ya da duş sonrası havluyla kurulandığınızda, havluyu cilde sert bir şekilde uygulamak yerine hafif dokunuşlarla uygulamak ve cildin biraz nemli kalmasını sağlamak daha doğru olacaktır. Duş sonrasında cildinize yağ ya da nemlendirici bir krem uygulayarak cildin nemini korumasını sağlayın²³.

Bulunduğunuz ortamı nemlendirir: Sıcaklık, kuruluk ya da kapalı bir hava cilt hassasiyetini artırabilmektedir. Cilt kuruluğundan sonra kaşın ya da pullanma da ortaya çıkabilmektedir. Dışarı çıktığınız zaman, hep çantanızda ufak bir nemlendirici bulundurmanız oldukça faydalı olabilmektedir. Bulunduğunuz ortamdaki havayı nemlendirmek de diğer bir seçenektir. Bunun için nemlendirici cihazlar kullanıyorsanız, bakteri ve mantarları önlemek için cihazınızı temiz tutmaya özen gösterin.

Doğal kumaşlar tercih edin: Cildinizin sağlığı için her zaman daha nazik kumaşlar tercih edin. Pamuk ve ipek gibi doğal kumaşlar cildin nefes alabilmesini sağlamaktadır. Diğer yandan, yün doğal bir kumaş olmasına rağmen cildi tahriş etme riski bulunmaktadır²⁴.

Kıyafetleri cildi tahriş edecek boyalar ve parfümler içermeyen deterjanlarla yıkamaya özen gösterin.

Cilt kuruluğu kaşıntıya neden oluyorsa bu bölgelere su sıkmak kaşıntıyı rahatlamaya yardımcı olabilir. Eğer bir enflamasyon durumu var ise  en az % 1 hidrokortizon içeren, “hidrokortizonlu bir krem veya merhem” kullanılabilmektedir. Ancak, bu kremler için mutlaka doktorunuzdan tavsiye almalısınız. Tüm bu önlemler cilt kuruluğu belirtilerini hafifletmeye yardımcı olmuyorsa bir doktora başvurmakta fayda vardır²⁵.

Cilt Kuruluğu İçin Hangi Doktora Gidilir?

Cilt kuruluğu için bir cilt hastalıkları uzmanına (dermatolog) başvurabilirsiniz.