Dudakta Uçuk Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

Dudakta Uçuk Nedir?

Dudakta gelişen uçuk, herpes simpleks virüsünden kaynaklanan oldukça bulaşıcı bir durumdur. İki tip herpes simpleks virüsü bulunmaktadır. Tip 1 genellikle, oral herpes durumuna yani dudak ve ağızda meydana gelen uçuklara neden olmaktadır. Tip 1 herpes virüsü oldukça yaygın bir virüstür ve çoğu insan bu virüsü vücudunda taşımaktadır. Tip 2 ise genellikle genital bölgeyi etkilemektedir.

Bazı kişiler enfeksiyona yakalandıkları halde herhangi bir belirti göstermemektedir. Ancak diğer insanlar ağrılı ve rahatsız edici uçuklar geliştirmeye daha yatkındır. Uçuk yaraları genellikle ağız dışında, dudakların çevresinde veya altında oluşmaktadır. Ağızda olduklarında genellikle dişetlerinde veya ağız çatısında ortaya çıkmaktadır. Bunlar bulaşıcı olmayan ağız içi yaraları ile aynı değildir.

Uçuk yaraları için tedavi yöntemi bulunmamaktadır. Bu yaralar normalde birkaç hafta içinde kendiliğinden kaybolmaktadır. Antiviral ilaçlar ise, uçukların iyileşmesini hızlandırmaya yardımcı olabilmektedir. Bu ilaçlar sık sık hastalanan insanlarda uçukların oluşmasını önlemek için de kullanılmaktadır. Diğer ilaçlar uçuk yaralarının ağrısını ve rahatsızlığını hafifletebilmektedir. Bunlara kabarcıkları uyuşturan, yara kabuklarını yumuşatan veya kurutan merhemler de dâhildir. Dudaklarınızı güneşten koruyan güneş kremlerini kullanmak da diğer bir tedavi seçeneği olabilmektedir. 1

Dudakta Uçuk Belirtileri

Kişi herpes simpleks virüsü ile enfekte olduğunda, belirtileri hemen ortaya çıkmayabilmektedir. Dudakta uçuk başlangıcı ise genellikle enfeksiyondan bir süre sonra kendini belli etmektedir. İlk dikkat çeken belirti ise tabi ki dudakta belirmeye başlayan uçuk ya da uçuklardır. Bu uçuklar kısa bir süre içinde iyileşse bile o bölgeye yerleşen virüs nedeniyle tekrarlama ihtimali olabilmektedir. Herpes simpleks virüsü nedeniyle gelişen uçuklar kişi için oldukça ağrı verici bir hal alabilmektedir. 2

Dudakta uçuk nasıl anlaşılır? Uçuk dudakta çıkan ve hem görüntü hem de ağrı açısından oldukça belirgin olan belirtiler dışında pek çok belirtiye de neden olabilmektedir. Dudakta uçuk belirtileri ayrıntılı olarak şu şekilde açıklanabilmektedir:

Herpes Simpleks Virüsü Birincil Enfeksiyon (Herpes Simpleks Virüsü Tip 1) Belirtileri

Çocuklarda Dudakta Uçuk Belirtileri

Herpes Simpleks virüsü tip 1 belirtilerinin beş yaşından küçük çocuklarda görülme ihtimali daha yüksek olabilmektedir. Çocuklarda dudak uçuk belirtileri arasında ise şunlar bulunmaktadır:

• Dudak üzerinde ağrılı yaralar
• Boğaz ağrısı ve lenf bezlerinin şişmesi
• Normalden daha çok tükürük üretimi
• 38 C veya daha yüksek sıcaklık (ateş)
• Sıvı kaybı, vücutta kuruluk
• Mide bulantısı
• Baş ağrısı
• Genel olarak hasta hissetmek

Dudakta meydana gelen uçukların iyileşmesi için üç hafta kadar sürebilmektedir.

Herpes Simpleks virüsü tip 1 dudak dışında ağız içinde ve dişetlerinde de (gingivostomatit) uçuklara yol açabilmektedir. 3

Yetişkinlerde Dudakta Uçuk Belirtileri

Birincil herpes simplex virüsleri yetişkinlerde nadir olarak ortaya çıkmaktadır, ancak bu durum söz konusu olduğunda, belirtileri tıpkı çocuklarda yaşanan belirtilere benzemektedir.

Dudakta gelişen yaralar dışında genellikle boğaz ağrısı da oluşmaktadır. Ağızda ağır bir ağız kokusu da ortaya çıkabilmektedir. Bu bölgelerdeki uçuklar, gri veya sarı merkezli ülserler haline gelebilmektedir.

Kişi herpes simpleks virüsünü erken yaşlarda geliştirdiyse, daha sonraki zamanlarda periyodik olarak bu durum tetiklenebilmektedir. Sonuç olarak da, dudaklarda uçuk ya da uçuklar tekrar oluşmaya başlamaktadır. Diğer yandan, birincil enfeksiyondan sonra, belirtiler genellikle sadece uçuk yaralarıyla sınırlı kalmaktadır. 4

Tekrarlayan Dudakta Uçuk Belirtileri

Tekrarlayan, dudakta uçuk enfeksiyonları genellikle daha az sürmekte ve birincil enfeksiyona göre daha az şiddetli olmaktadır. Tek belirtisi ise dudakta gelişen ağrılı uçuk yaralarıdır, ancak bazı durumlarda lenf bezlerinin de şişmesi söz konusu olabilmektedir.

Dudaktaki uçuk yaralarının patlak vermesi genellikle ağzınızda karıncalanma, kaşınma veya yanma hissi ile başlamaktadır. Daha sonra, küçük sıvı dolu yaralar genellikle alt dudakların kenarlarında ortaya çıkmaktadır.

Eğer kişi tekrarlayan enfeksiyonları sık sık yaşıyorsa, karıncalanma her seferinde aynı yerde gelişebilmektedir. Dudakta geşilen uçukların boyutları büyüyebilmekte, aynı zamanda da, her seferinde ağrı ve tahrişe neden olabilmektedir.

Dudakta uçuk ortaya çıktıktan sonraki 48 saat içinde kabuklanma veya kabuklanma öncesi sızı oluşturabilmektedir.

Rahatsız edici uçuk yaraları çok yorucu ise, birkaç ay boyunca her gün düzenli olarak bir antiviral tablet alarak yaraları bastırmak mümkündür. Bu, genellikle yalnızca uçuklar başka sorunlara neden olduğunda kullanılan bir yöntemdir.

Dudaktaki uçuk yaraları genellikle özel bir tedaviye ihtiyaç duyulmadan 7 ile 10 gün içinde ortadan kalkmaktadır ve genellikle yara izi olmaksızın kendi kendine iyileşmektedir. 5

Dudakta Uçuk Nedenleri

Dudakta uçuk neden olur? Dudakta gelişen uçuklar, herpes simplex virüsü nedeniyle ortaya çıkmaktadır. Bu virüsün iki tipi bulunmaktadır:

• Herpes Simpleks Tip 1 (HSV-1)
• Herpes Simplex Tip 2 (HSV-2)

HSV-1, uçuğa neden olan ve nüfusun neredeyse % 80’inden fazlası tarafından taşınan herpes simplex virüs tipidir. HSV-2 virüsü de uçukların oluşmasına neden olabilir, ancak bu çok nadir görülmektedir. Bu tip herpes simplex virüsü ağırlıklı olarak genital herpes ile ilişkilidir.

Bir kişi HSV-1 ile ilk kez temasa girdiğinde bu durum birincil enfeksiyon ya da primer enfeksiyon olarak adlandırılmaktadır. İlk temas genellikle çocuklukta veya gençliğin erken dönemlerinde meydana gelmektedir. Buna rağmen herhangi bir belirti oluşturmaya eğilimli değildir. 6

Birincil enfeksiyon yani HSV-1, vücutta olduğu halde inaktif bir durumdadır ya da diğer bir deyişle uyumaktadır, ancak sinir hücrelerinde veya yakınında bulunma alışkanlığına sahiptir. Uçuk virüsü yıllarca hatta on yıllar boyunca bu durumda kalabilmektedir. Bir tetikleyici ile karşılaştığında ise aktif hale gelmesi söz konusu olmaktadır.

Virüs tekrar aktif bir hale geldiğinde, bu enfeksiyon için ikincil enfeksiyon terimi kullanılmaktadır. Dolayısıyla, çoğu dudak uçuğu ikincil enfeksiyonlardır. Virüs, sinirlere yakın durumdayken inflamasyona neden olduğundan, en belirgin uçuk belirtilerinden biri, uçuk ağrısının dışında yüze de vuran ağrıdır. 7

Dudakta Uçuk Tedavisi

Dudakta uçuk nasıl geçer? Dudakta gelişmiş olan uçuklar genellikle 7 ile 10 gün içinde herhangi bir özel tedaviye ihtiyaç duyulmadan kendi kendine iyileşmektedir. Antiviral tabletler veya kremler belirtileri hafifletmek ve iyileşme süresini hızlandırmak için kullanılabilmektedir.

Eğer dudakta uçuk gelişmişse, aşağıda sıralanmış olan tavsiyeleri uygulamak faydalı olabilmektedir:

• Dehidrasyonu önlemek için bol miktarda sıvı için.
• Asitli veya tuzlu yiyeceklerden kaçının ve serin, yumuşak yiyecekleri tercih edin.
• Dişlerinizi fırçalamak ağrı veriyorsa, antiseptik bir gargara kullanın.
• Kremleri uçuğun üzerine sürtmek yerine yaralara hafifçe dokundurun.
• Uçuk kremleri uygulamadan önce ve sonra sabun ve su kullanarak iyice ellerinizi yıkayın.
• Krem uygulamanın dışında uçuklarınıza dokunmaktan kaçının ve uçuk kreminizi başkalarıyla paylaşmayın. 8

Antiviral Kremler ve Tabletler

Asiklovir veya pensiklovir gibi antiviral kremler doğru kullanıldığında tekrarlayan dudaktaki uçuk enfeksiyonunun iyileşme süresini hızlandırabilmektedir. Ağrılı uçuklar için kullanılabilecek bu kremler reçetesiz olarak eczanelerden temin edilebilmektedir.

Dudakta gelişmiş olan uçuk yaraları ilk ortaya çıktığında, herpes simpleks virüsü yayıldığında ya da çoğaldığında, bu kremleri uygularsanız daha etkili olabilmektedir. Bu ilk dönemden sonraki süreçte  antiviral olan krem kullanılması çok fazla etki göstermeyecektir. 9

Uçuk yarası bölgelerinde uçukların tekrar tekrar ortaya çıkma ihtimali her zaman bulunmaktadır. Bu nedenle, başlangıç belirtilerden biri olan karıncalanma hissini hissettiğinizde antiviral ilaç kullanın. Kremi dört ile beş gün boyunca günde beş defa uygulamanız gerekecektir.

Antiviral kremler, genellikle dudaktaki uçuk saldırılarının iyileştirilmesine yardımcı olabilmektedir. Diğer yandan, bu ilaçlar kişiyi herpes simpleks virüsünden tamamen kurtaramamaktadır veya gelecekte ortaya çıkacak uçukların ortaya çıkmasını önleyememektedir.

Antiviral tabletler genelde uçuk tedavisinde kremlerden daha etkilidir, ancak genellikle daha şiddetli vakalar için reçete edilmektedir. 10

Uçuk Bantları

Hidrokolloid adı verilen ve özel bir jel içeren uçuk bantları da bulunmaktadır. Cilt yaraları için etkili bir tedavi yöntemidir ve uçuk iyileşirken ağrısını hafifletmek için uçukların üzerine yerleştirilmektedir.

Antiviral Olmayan İlaçlar

Uçuk tedavisi için antiviral olmayan kremler de mevcuttur. Bu kremler özellikle uçuk tedavisi için tasarlanmamıştır ve daha hızlı iyileşme sağlanmasına yardımcı olmamaktadır, ancak uçuk nedeniyle oluşan ağrı ve tahrişi hafifletmede etkisi olabilmektedir. Eczacınızdan bu ilaçlar hakkında bilgi edinebilirsiniz.

Dudaktaki uçuklar bilindiği üzere oldukça ağrılıdır. Bu ağrıyı, ibuprofen veya parasetamol gibi ağrı kesiciler ile hafifletmek mümkün olabilmektedir. Bununla birlikte, astım veya mide ülseriniz varsa veya geçmişte bunları yaşadıysanız, ibuprofen almanız önerilmemektedir. 16 yaşın altındaki çocuklara da aspirin verilmemelidir. Rahatsız edici uçuklarınız varsa ve hamiliyseniz mutlaka bu durumu öncelikli olarak doktorunuzla görüşmelisiniz. 11

Komplikasyonların Tedavisi

Uçuklar özellikle ağırsa veya bağışıklık sistemi hasar gördüyse (örneğin, HIV’iniz varsa veya kemoterapi tedavisi görüyorsanız) ciddi komplikasyonlar gelişme riski artabilmektedir. Örnek vermek gerekirse, dudakta başlayan sonrasında diğer alanlara yayılan uçuklar, gözlerde ya da ensefalit olarak adlandırılan beyinde enfeksiyona yol açabilmektedir.

Eğer risk altındaysanız mutlaka bir doktora başvurmalısınız. Bu durumda, antiviral tabletlerle tedavi görebilir da alanında uzman bir doktora yönlendirilebilirsiniz. Önerilen tedavi tipi, uçuk belirtilerinin ciddiyetine ve sorunlara neden olan komplikasyona bağlı olarak değişebilmektedir. Örneğin, herpetik keratokonjonktivit gelişmişse, (bir göz enfeksiyonu) bir göz doktoruna başvurmanız gerekebilir. 12

Gingivostomatit

Eğer siz veya çocuğunuz birincil herpes simpleks enfeksiyonu sonucu şişmiş, ağrılı dişetleri (gingivostomatit) gelişmişse, mutlaka doktorunuza başvurmalısınız. Doktorunuz belirtilerinizi hafifletmeye yardımcı olacak tedavileri önerecektir.

Enfeksiyon acı vericiyse, doktorunuz oral yıkama veya oral sprey şeklinde bulunan benzidamin içeren bir tedavi yöntemi önerebilir. 13

Dehidrasyon (Sıvı kaybı)

Siz veya çocuğunuzda gingivostomatit varsa, vücutta oluşabilecek sıvı kaybını önlemek için bol miktarda sıvı içmeniz önemlidir. Küçük çocuklar özellikle ağızda ağrı nedeniyle yemek yemeyi veya içmeyi reddettikleri için risk altındadır.

Dehidrasyon ciddi bir durum olduğu için aşağıda sıralanmış olan belirtilerine dikkat etmeniz önemlidir:

• Baş ağrısı
• Yorgunluk
• Sinirlilik
• Baş dönmesi
• Azalan idrar

Gingivostomatit vakalarının çoğunda, oluşan uçuklar 7 ile 14 gün içinde daha iyiye gitmektedir, ancak yaraların tamamen iyileşmesi üç hafta kadar sürebilmektedir. 

UYARI: Burada yazılanlar sadece bilgi amaçlıdır. Tıbbi tavsiye, tanı ve tedavi sağlamaz. En doğru tedavi ve bilgi için doktorunuza danışınız.