Yumurtalık Kisti Belirtileri Nelerdir?

Yumurtalık Kisti Nedir? 

Yumurtalık kistleri, yumurtalıkların içinde oluşan, ince zar ile çevrili olan sıvı dolu yapılardır. Boyutları bezelye kadar küçük olabilirken, portakal kadar büyük de olabilmektedir. Genellikle için saç benzeri bir yapıya sahiptir. Çevreleyen dokudan bir zar ile ayrılmaktadır ve içi su bakarcığına benzer anormal bir sıvı ile doludur. Bununla birlikte, gaz veya yarı katı malzeme de içermektedir. Kistin dış veya kapsüler kısmına ise kist duvarı denmektedir. Apseden farklı olarak yumurtalık kistlerinin içinde irin bulunmamaktadır. ¹

Yumurtalık kisti çoğunlukla zararsızdır ve herhangi bir probleme neden olmadan kendi kendine çözülmektedir. Genellikle, üreme yıllarında görülmektedir, ancak her yaşta ortaya çıkma ihtimali bulunmaktadır.

Yumurtalık kistinin boyutu küçük olduğu takdirde, rahatsız edici belirtilere yol açmamaktadır. Herhangi bir belirtinin gelişmesi durumunda ise sıklıkla ağrıya ve kanamaya neden olmaktadır. Daha büyük boyutta olan kistler ise bazı durumlarda problem yaratabilmektedir. Çapı 5 cm’nin üstünde olan yumurtalık kisti cerrahi yöntemlerle yumurtalıktan çıkarılmaktadır. ²

Yumurtalık Kisti Nedenleri

Yumurtalık kisti neden olur? Yumurtalık kisti vakalarının çoğunda, bu durum menstrüel düzende meydana gelen değişiklikler sonucunda gelişmektedir. Fonksiyonel kistler olarak adlandırılan bu yumurtalık kistleri yaygın olarak görülmektedir. Diğer tipler ise fonksiyonellere oranla daha nadir yaşanmaktadır. ³

Yumurtalık kisti tipleri ve nedenleri daha ayrıntılı olarak şöyle sıralanmaktadır:

Fonksiyonel Yumurtalık Kistleri

Normal ve sağlıklı süreçte, yumurtalık her ay kiste benzeyen folikül isimli yapılar oluşturmaktadır. Oluşan foliküller, östrojen ve progesteron hormonlarını üretmektedir. Böylece yumurtalıktaki yumurta serbest bırakılmaktadır. Bu folikül normalden çok daha fazla büyümeye devam ettiğinde ise fonksiyonel kisti meydana getirmektedir. Fonksiyonel kistler ise kendi içinde iki tipe ayrılmaktadır:

• Foliküler Kist 

Normalde folikül kistler regl döngüsünün ortasındayken patlamakta ve sonrasında fallop tüpünden aşağıya doğru hareket etmektedir. Ancak, folikül yumurtasını kıramadığında ya da yumurtlama olmadığında, folikül büyümeye devam etmekte ve kisti oluşmaktadır. ⁴

• Korpus Luteum Kisti (Sarı Cisim) 

Folikül yumurtasını serbest bıraktığı zaman, östrojen ve progesteron üretmeye de başlamaktadır. Bu durumda ise folikül korpus luteum şeklinde adlandırılmaktadır. Bazı durumlarda, folikül içinde sıvı birikmektedir ve sonuç olarak da folikül kistleşmektedir.

Fonksiyonel kistler genellikle herhangi bir zararı olmayan kistlerdir. Ancak, nadir durumlarda ağrıya neden olabilmektedir. Çoğu vakada, iki veya üç adet regl dönemi içerisinde kist kendi kendine yok olmaktadır. ⁵

Diğer Yumurtalık Kisti Tipleri

Normal menstrüel döngü ile ilgili olmayan diğer yumurtalık kistleri ise şunlardır:

• Dermoid Kistler (Matür Kistik Teratom) 

Teratom olarak da adlandırılan dermoid kistler, embriyonik hücrelerden oluşmaktadır. Bu nedenle, saç, cilt ve diş gibi dokuları da içerebilmektedir. Nadir vakalarda dermoid kistler kanserli olabilmektedir.

• Kistadenom 

Yumurtalık kistlerinin bu tipi, yumurtalığın yüzeyinde gelişmektedir. İçi sulu ve mukuslu yapılarla dolu olanbilmektedir.

• Çikolata Kisti (Endometrioma) 

Çikolata kistleri rahim içindeki endometriyal hücrelerin rahim dışında büyümeye başlaması sonucunda oluşmaktadır. Bazı dokular yumurtalıklara yapışabilmektedir, neticesinde de büyüme meydana gelebilmektedir.

Bazı vakalarda, dermoid ve kistadenom kistler yumurtalıkların pozisyonunu bozabilecek şekilde büyüyebilmektedirler. Bu durumda, ovaryan torsiyon (yumurtalıkların dönmesi) daha ağrılı olabilmektedir. Diğer yandan, bazen regl sırasındaki kan akışı azalmakta ya da tamamen durabilmektedir. ⁶

Polikistik Over Sendromu

Polikistik over sendromu olarak bilinen durum, her iki yumurtalık içinde çok sayıda küçük kistin meydana gelmesi sonucunda oluşmaktadır. Polikistik over sendromu genellikle bir dizi hormonal sağlık sorunuyla ilişkili olarak gelişmektedir ve kadınlarda infertilitenin en yaygın nedenleri arasında gelmektedir. ⁷

Yumurtalık Kisti Risk Faktörleri

Bazı risk faktörleri yumurtalık kistlerini gelişme ihtimali artırabilmektedir. Rolü olduğu düşünülen risk faktörleri ise şunlardır:

Hormonal problemler: Hormonal bozukluklar yumurtalık kisti oluşumu riskini artırabilmektedir. Bu duruma özellikle doğurganlığı artırmak için alınan klomifenin ilacı neden olabilmektedir.

Hamilelik: Bazı durumlarda, yumurtlama döneminde ortaya çıkan kist, hamilelik boyunca yumurtalıklarda kalabilmektedir.

Şiddetli pelvik enfeksiyon: Enfeksiyon yumurtalıklara yayıldığı takdirde, kistlerin oluşmasına neden olabilmektedir.

Yumurtalık kisti geçmişi: Eğer daha önce yumurtalık kisti geçişmişse, gelecekte de gelişmesi muhtemeldir.

Endometriozis: Endometriozis rahim dışında endometrial hücrelerin büyümesine yol açmaktadır. Bunun bir sonucu olarak da bazı dokular yumurtalıklara yapışarak kisti büyütebilmektedir.

Yumurtalık Kisti Belirtileri 

Yumurtalık kistleri genellikle zararsızdır ve herhangi bir belirtiye yol açmadan, kendi kendine birkaç ay içinde iyileşmektedir. Çoğu vakada ağrıya da neden olmamaktadır. İyi huylu olan yumurtalık kistleri söz konusu olduğunda, özel bir tedaviye ihtiyaç duyulmamaktadır. Bununla birlikte, yumurtalık kistleri özellikle hamile kadınlarda daha sık görülmektedir.

Yumurtalık kistleri büyümeye devam ederse ya da kendi kendine iyileşmezse, o zaman bir uzman tarafından değerlendirilebilmektedir. Herhangi bir ağrıya yol açtıklarında, kanser riski taşıyabileceği için uzman tarafından gerekli testler yapılacaktır. Bu nedenle, her ne kadar diğer sağlık problemleriyle karıştırılan belirtilere neden olsa da, erken tanı için bütün belirtilere dikkat etmek oldukça büyük bir önem kazanmaktadır. ⁸

Yumurtalık kisti nasıl anlaşılır? Ortak yumurtalık kisti belirtileri daha ayrıntılı olarak şöyle sıralanmaktadır:

Karın Ağrısı ve Şişkinlik

Yumurtalık kisti başlangıcında, genellikle en sık karşılaşılan belirtiler karın bölgesinde ortaya çıkmaktadır. Pek çok farklı abdominal belirtiye maruz kalabilirsiniz. Bunlar çoğunlukla şişkinlik ve ağrıdır. Yumurtalık kisti geliştiren kadınlar kadın bölgesinde sürekli devam eden ağrı yaşamakta ve kendilerini şiş hissetmektedir. Bununla birlikte, mide ve pelviste hissedilen genel bir rahatsızlık ve ağrı da olabilmektedir. ⁹

Tuvalet Düzeninde Değişiklikler

Yumurtalık kistinin bir diğer belirtisi ise bağırsak hareketlerinde meydana gelen değişikliklerdir. Bununla birlikte, idrara çıkma düzeni de bu durumdan etkilenmektedir. Kist geliştirmiş olan kadın, sık sık tuvalete çıkma ihtiyacı hissetmektedir. Bazen bağırsak hareketleri ağrı verici olabilmektedir. İdrarı tamamen yaptıktan sonra bile hala doluluk hissedilebilmektedir. ¹⁰

Ağrılı Cinsel İlişki

Yumurtalık kisti cinsel ilişki sırasında ağrı hissedilmesine neden olabilmektedir. Ağrı karın bölgesinde başlayabilmektedir. Cinsel ilişki sırasında ve sonrasında bir süre hissedilmeye devam edilebilmektedir.

Disparoni yani ağrılı cinsel ilişki, genellikle bir yumurtalık kisti belirtisi olarak değerlendirilmektedir. Kadın için oldukça rahatsız edici olabilmektedir ve hemen tıbbi yardım alınması gerekmektedir. ¹¹

Uyluk ve Sırt Ağrısı

Yumurtalık kisti geliştirmiş olan kadınlar sırt ve uyluk bölgesinde ağrı hissedebilmektedir. Ağrı genellikle pelvik bölgede başlamakta, sonrasında ise uyluk ve alt sırt bölgesine tutarsız bir şekilde yayılmaktadır. ¹²

Göğüslerde Hassasiyet

Bazı kadınlarda yumurtalık kisti belirtileri ile hamilelik belirtileri benzer olabilmektedir. Bunlardan biri ise göğüslerde hissedilen hassasiyettir. Yumurtalık kisti dışında hormonal değişimlerden kaynaklanmaktadır. Vücut anormal miktarda hormon üretmeye başladığında göğüslerde hassasiyet meydana gelmektedir. ¹³

Mide Bulantısı ve Kusma

Hamilelik belirtilere benzeyen bir diğer yumurtalık kisti belirtisi ise sık sık yaşanan mide bulantısıdır. Mide tamamen boş olsa da, mide bulantısı hissedilebilmektedir. Mide bulantısının ardından kusma da yaşanabilmektedir. Bunun yanı sıra, mide ekşimesi ve hazımsızlık gibi belirtilerden muzdarip olabilirsiniz. Belirtilerin nedeni diğer bir sağlık sorunu değilse, yumurtalık kistinden şüphelenmektedir. ¹⁴

Düzensiz Regl Döngüsü

Pek çok farklı nedenden ötürü düzensiz menstrüasyon yaşanabilmektedir. Ancak, yumurtalık kisti için de bir belirti olarak değerlendirilebilmektedir. Düzenli bir regl döngüsüne sahipseniz ve aniden düzensiz regl dönemleri yaşamaya başlarsanız, yumurtalık kisti şüphesi oluşabilmektedir. Diğer yandan, yumurtalık kisti nedeniyle regl dönemleri ağrılı, daha hafif ya da daha acı verici olabilmektedir. Yumurtalık kisti nedeniyle kokulu vajinal akıntı yaşanması da muhtemeldir. ¹⁵

Pelvik Ağrı

Yumurtalık kisti mesaneye doğru baskı uygulamaya başladığında, pelvis bölgesinde ağrı ve donukluk hissedilebilmektedir. Ağrı keskin ve oldukça can sıkıcı bir hal alabilmektedir. Bunlar yumurtalık içindeki kistin yırtıldığına dair bir işaret de olabilmektedir, bu nedenle tehlikeli belirtilerdir. Hemen tıbbi yardım alınması gerekmektedir. ¹⁶

Baş Dönmesi ve Güçsüzlük

Yumurtalık kisti geliştiren hastanın durumu ilerledikçe, baş dönmesi veya baygınlık gibi belirtiler de yaşanmaya başlayabilmektedir. Vücutta genel bir zayıflık hissedilmektedir. İştah kaybı ile birlikte istenmeyen kilo kayıpları da yaşanabilmektedir. ¹⁷

Hızlı Solunum ve Ateş

Ciddiye alınması gereken yumurtalık kisti belirtileri arasında hızlı solunum ve ateş de yer almaktadır. Bu belirtiler durumun oldukça ilerlediğini işaret etmektedir. Yüksek ateş ile birlikte kusma da yaşanabilmektedir. ¹⁸

Yumurtalık Kisti Doğurganlığı Etkiler Mi?

Yumurtalık kistleri genellikle hamile kalmayı etkilememektedir. Kistin büyük olması ve çıkarılması gereken durumlarda bile, bu genellikle doğurganlığı etkilemeyen laparoskopi adı verilen özel bir ameliyat türü kullanılarak yapılmaktadır. ¹⁹

Hamilelikte Yumurtalık Kisti

Bazı kadınlarda yumurtalık kistleri hamilelik nedeniyle yapılan ultrason değerlendirmelerinde ortaya çıkmaktadır. Bunları çoğu genellikle küçük ve kanserli olmayan kistlerdir.

Hamilelik sırasında fark edilen kistler genellike fonksiyonel kistlerdir. İlk trimesterde saptanan bu yumurtalık kistlerinin çoğu, ikinci trimesterin erken dönemlerinde kendiliğinden düzelmektedir.

Hamilelik sırasında var olan daha büyük kistler ise dermoid yumurtalık kistleridir. Hamilelik sırasında görülen daha büyük kistler çok nadir durumlarda, yumurtalık kanserinin bir sonucu olabilmektedir. ²⁰

Yumurtalık Kisti Tedavisi 

Yumurtalık kistleri eğer herhangi bir belirtiye ya da rahatsızlığa neden olmuyorsa, genellikle özel bir tedaviye ihtiyaç duyulmamaktadır. Çoğunlukla bu kistler birkaç ay içinde kendi kendine çözülmektedir. Bu süreçte de bir uzman tarafından düzenli pelvik ultrason kontrolleri yapılmaktadır.

Özellikle, menopozdan önce yumurtalık kisti geliştirmiş olan kadınlarda kistler bir ya da iki ay içinde iyileşmektedir. Postmenopozal kadınlarda ise yumurtalık kistlerinin çözülmesi daha az olasıdır. Diğer yandan, tedavi seçenekleri yumurtalık kistinin kanserli olup olmamasına bağlı olarak da değişmektedir.

Boyutu daha büyük olan ve rahatsız edici belirtilere yol açan kistlerin tedavisi genellikle cerrahi yöntemlerle sağlanmaktadır.

Rüptüre olmuş ya da yırtılmış veya patlamış olan yumurtalık kisti genellikle ağrı kesicilerle tedavi edilmektedir. Bu durumda ameliyata gerek duyulmamaktadır. Rüptüre olan dermoid kistlerde ameliyat gereklidir çünkü iç organların hasar görmesi söz konusu olabilmektedir. Ayrıca, iç kanamaya yol açan ya da kanserli olan rüptüre kistlerde de ameliyat yapılabilmektedir. ²¹

Yumurtalık kanseri nasıl geçer? Yumurtalık kisti temelde ilaç tedavisi, cerrahi yöntemler ve yaşam tarzı değişiklikleriyle tedavi edilebilmektedir. Daha ayrıntılı olarak şöyle açıklanabilmektedir:

İlaç Tedavisi

• Oral Kontraseptifler 

Doğum kontrol hapları ovulasyonu (yumurtlama) ve yumurtalık hormon üretimini bastırmaktadır. İlacın kullanımıyla rahim astarı büyümekte ve hormonal içeriğe doğrudan tepki vermektedir. Ovulasyon ve yumurtalık hormonu üretimi olmadığı takdirde, fonksiyonel kistlerin gelişimi daha nadir yaşanmaktadır.

• Ağrı Kesiciler 

İbuprofen gibi iltihap giderici ilaçlar pelvik ağrının azaltılmasına da yardımcı olabilmektedir. Reçeteyle verilen narkotik ağrı kesici ilaçlar ise yumurtalık kistlerinin neden olduğu ciddi ağrıyı hafifletebilmektedir. Bununla birlikte, ağrı kesici ilaçların kisti çözme gibi bir etkisi bulunmamaktadır. ²²

Yumurtalık Kisti Ameliyatı

Büyük olan ve rahatsız edici belirtilere yol açan yumurtalık kistlerinin alınması ya da kistin kanserli olup olmadığını anlamak için kistten doku örneği alınması (biyopsi) için cerrahi gerekli görülmektedir. Seçenekler arasında ise şunlar bulunmaktadır:

Laparoskopik cerrahi: Cerrah tarafından ince bir alanda, karın içine ulaşılabilecek küçük kesikler yapılmaktadır. Böylece kist çıkarılabilmekte ya da inceleme için parça alınabilmektedir.

Laparotomi: Kistin çıkarılması için karın duvarında daha büyük bir kesik yapılmakta ve böylece ameliyat gerçekleştirilmektedir.

Yumurtalık torsiyonu cerrahisi: Bir yumurtalık kisti bükülebilmekte ve şiddetli karın ağrısına, bulantı ve kusmaya neden olabilmektedir. Kan akışını tehlikeye sokabileceği için, bu komplikasyonun önlenmesi ameliyat ile sağlanabilmektedir. ²³

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Yumurtalık kisti büyükse bir uzman tarafından tedavi edilmesi her zaman en doğrusu olacaktır. Ancak, daha önce de belirtildiği üzere, çoğu yumurtalık kisti küçüktür ve kendi kendine çözülmektedir. Bu süreçte belirtileri hafifletmeye yardımcı olmak ya da yumurtalık kisti oluşumunu önlemek için bazı yaşam tarzı değişiklikleri yapmak faydalı olabilmektedir. ²⁴

Faydalı olabilecek bazı tavsiyeler ise şunlardır:

• Masaj 

Yumurtalık kisti nedeniyle oluşan ağrıyı hafifletmek için masajdan yardım alabilirsiniz. Masaj gerilen kasların gevşemesine yardımcı olabilmektedir. Özellikle alt sırt, uyluk, kalça ve mide kaslarını gevşetmek ve ağrıyı azaltmak için kullanılabilmektedir.

• Egzersiz 

Egzersiz sırasında yapılan esneme ve germe hareketleri, yumurtalık kisti nedeniyle oluşan ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilmektedir. Vücudu yoran ağır egzersizlerden ziyade yürüyüş ya da yoga gibi daha hafif egzersizleri tercih edebilirsiniz.

Egzersiz aynı zamanda polikistik over sendromu bulunan kadınlarda sağlıklı vücut ağırlığını korumaya yardımcı olmaktadır. Düzenli spor ve sağlıklı kilo, daha fazla kistin gelişmesine yol açan insülin direnciyle mücadele etmeye destek olabilmektedir. ²⁵

• Isı 

Isı kan akışını artırmayı sağlamaktadır, böylece ağrı hafifleyebilmektedir. Ağrıyı hafifletmek için ısıtma yastığını ya da üstüne havlu sardığınız sıcak su şişesini ağrıya bölgelerinizin üzerinde yaklaşık olarak 20 dakika boyunca bekletebilirsiniz.

• Stresi Azaltmak 

Stres ve baskı altında yaşamak ya da sürekli olarak anksiyete içinde bulunmak her türlü sağlık sorununu daha da kötüleştirmektedir. Bu nedenle, yumurtalık kistleriyle mücadele etmek için hayattaki stres de azaltılmalıdır. Bunun için meditasyon, yoga ve derin nefes alma gibi rahatlama tekniklerinden faydalanabilirsiniz.

• TENS 

Transkutanöz elektronik sinir stimülasyonu (TENS) sinirlere elektrik sinyallerinin gönderilmesini içeren bir prosedürdür. Yollanan sinyaller yumurtalık kisti nedeniyle oluşan ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilmektedir. ²⁶

• Kilo Vermek 

Aşırı kilolu olmak kadın vücudundaki hormonların dengesini de etkileyebilmektedir. Bu nedenle, sağlıklı bir kiloya ulaşmak hormonların da düzenlenmesini sağlamaktadır.

• Diyet 

Sağlıklı diyetleri tercih etmek vücudu pek çok hastalığa karşı korumaya yardımcı olmaktadır. Yumurtalık kistleriyle mücadele ederken de sağlıklı beslenmek oldukça faydalıdır.

Polikistik over sendromu bulunan kadınlarda genellikle insülin direnci de bulunmaktadır. Bu durum diyabet, kısırlığa ve aşırı kiloya neden olabilmektedir. Bu nedenle, bir diyetisyenle çalışarak kişiye özel diyetlerle bu riskler kontrol altına alınabilmektedir. ²⁷

Yumurtalık Kisti İçin Hangi Doktora Gidilir?

Yumurtalık kisti tanısı ve tedavisi için kadın hastalıkları ve doğum uzmanlığı bölümüne ya da jinekoloji bölümüne başvurabilmektedir. ²⁸

 UYARI: Burada yer alan bilgiler sağlıklı bireyler içindir. Tek tip tüketim önerilmemektedir. İçerikte yer alan bilgiler özel durumlarda veya hastalıklarda farklılık gösterebilir. En doğru bilgi için hekiminize ve diyetisyeninize danışınız.