Hemoroid Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

Hemoroid Nedir? 

Halk arasında basur veya mayasıl olarak da bilinen hemoroid, anüs içinde ve çevresinde meydana gelen şişliklerden kaynaklanmaktadır. Anüsün içinde bulunan küçük kan damarları bazen genişleyebilmekte ve her zamandakinden daha fazla kanla dolabilmektedir. Genişleyen kan damarları anüs içinde ve dışındaki cilt üzerinde şişliklerin ortaya çıkmasına yol açmaktadır. ¹

Hemoroid insan anatomisinin normal bir parçasıdır. Anal kanalın içinde ve anal açıklığın çevresinde ortaya çıkabilen hemoroidler, iç hemoroid ve dış hemoroid olarak ayrılmaktadır. İç hemoroidler anüsteki kan akışının bir parçasıdır ve küçük arteryel dallardan oluşmaktadır. Dış hemoroidler ise damarlardır. ²

Normalde hemoroid kişinin farkına varabileceği belirtilere yol açmamaktadır, ancak bazen iç hemoroid nedeniyle problemler ortaya çıkabilmektedir. Bu durumda, belirtiler ara sıra ortaya çıkabileceği gibi kronik yani uzun süreli bir hal de alabilmektedir.

Dış hemoroid ise anüsün dışında bulunan damarlardan birinde kan pıhtısı oluşması sonucu belirtilere neden olmaktadır. Kan pıhtısı anüs bölgesinde rahatsız edici ağrılara yol açabilmektedir. Bununla birlikte, bağırsak hareketleri sonucu kanamalar da görülebilmektedir. ³

Hemoroid Belirtileri

Hemoroid nasıl anlaşılır? Hemoroid belirtileri hemoroid tipine bağlı olarak değişmektedir. Hemoroid tipleri ise şunlardır:

İç hemoroid: Hemoroidin bu tipinde, hemoroid rektumunda içinde meydana gelmektedir. Genellikle ağrısızıdır ancak kanama görülebilmektedir.

Dış hemoroid: Dış hemoroid ise anüsün çevresinde bulunan cilt altında meydana gelen küçük kanamalardır. Bu durumda, anüs bölgesinde sert topaklar ya da yumrular hissedilmektedir. ⁴

Rektumunda meydana gelen iç hemoroid genellikle rahatsızlıklara yol açmamaktadır. Ancak diğer yandan, dışkının geçiş sürecinde bu durum oldukça tahriş edici ve zorlayıcı olabilmektedir. Sonuç olarak da, hemoroidin yüzeyi zarar görebilmekte ve kanama meydana gelebilmektedir.

Bazı durumlarda, iç hemoroid anal açıklıktan dışarı çıkmakta ve bir çıkıntı, yumru, topak ya da basur memesi olarak tanımlanan hemoroide yol açmaktadır. Bu da, anüs bölgesinde ağrıya ve tahrişe neden olmaktadır. ⁵

Dış hemoroid ise anüsün çevresinde bulunan cilt altında meydana gelmektedir. Anüs bölgesini tahriş edebilmekte ve kaşıntıya neden olabilmektedir. Dış hemoroidin içi kan ile dolmakta ve sonuç olarak da, şiddetli ağrı ve şişlik hissedilmekte, bununla birlikte, iltihaplanan bir pıhtı da oluşabilmektedir.

Hemoroidin en genel ve en sık görülen belirtileri ise şöyle sıralanmaktadır:

Özellikle otururken hissedilen ağrı veya rahatsızlık

Bağırsak hareketleri sırasında yaşanan ağrı

Anal bölge etrafında hissedilen kaşıntı veya tahriş

Dışkıda ya da tuvalet kâğıdında kan görme

Anüs etrafında gelişen şişkinlik

Anüs çevresindeki dokularda bir veya birden fazla ortaya çıkan yumrular (hassas ve iltihaplı olabilmektedir) ⁶

Hemoroid genellikle bağırsak hareketleri sırasında ortaya çıkan kanamalar ile karakterize edilmektedir. Diğer yandan, rektal kanamalar bazen bağırsak kanseri ya da anal kanser gibi çok daha ciddi bir sağlık sorunun habercisi olabilmektedir.

Aşağıda sıralanmış olan belirtilerin yaşanması durumunda hemen bir doktora başvurulması en doğrusu olacaktır:

Sık sık hemoroid belirtileri yaşamak ve çok fazla kanama olması

Hemoroidin tedavi yöntemlerine cevap vermemesi

Hemoroid belirtilerinin bağırsak hareketlerine müdahale etmesi

Siyah ya da bordo renkte dışkı görme

Kan pıhtılarının oluşması

Kanın dışkı ile karışması ⁷

Çoğu vakada, hemoroid belirtileri genellikle birkaç gün sonra iyileşmektedir. Bununla birlikte, eğer hemoroid hamilelikte birlikte ortaya çıkan bir problemse, belirtiler doğum olana kadar devam edebilmektedir. ⁸

Hemoroid Dereceleri

Hemoroid boyutuna ve şiddetine bağlı olarak da 4 seviyede derecelendirilmektedir ve şu şekilde sıralanmaktadır:

Birinci derece hemoroid: Birinci derece hemoroid ya da hemoroid başlangıcı durumunda, genellikle kanama bağırsak hareketi sırasında oluşmaktadır ve miktarı azdır. Hemoroid anüsün içinde kalmaktadır ve genellikle çok ağrıya neden olmaktadır.

İkinci derece hemoroid: Hemoroidin ikinci derecesinde, bağırsak hareketi sırasında kan akmaktadır ve hemoroid anüsten dışarı çıkmaktadır. Bağırsak hareketi bittiğinde ise, hemoroid kendi kendine kaybolmaktadır.

Üçüncü derece hemoroid: Hemoroid üçüncü dereceye ulaştığında, bağırsak hareketinden sonra hemoroid fiziksel olarak anüsün içine çekilmektedir. Hemoroid büyük ise bu oldukça ağrılı olabilmektedir.

Dördüncü derece hemoroid: Dördüncü derece hemoroid vakalarında, hemoroid anüste sürekli olarak kalmakta ve geri gitmeyen büyük yumrular oluşmaktadır. Bu durumda, kan pıhtılaşabilmekte ve yumrular oldukça acı verici bir hale gelebilmektedir. ⁹

Hemoroid Nedenleri

Hemoroid neden olur? Hemoroid ya da diğer adıyla basur, artan basınç nedeniyle anüs çevresinde bulunan damarların gerilerek şişmesi sonucu oluşmaktadır. Anüs ve alt rektum bölgesine basınç uygulanmasına yol açan pek çok durum bulunmaktadır. En sık görülen nedenleri ise şöyle sıralanmaktadır: ¹⁰

Kabızlık

Hemoroidin başta gelen nedenlerinden biri kabızlıktır. Düzenli olarak yaşanan kabızlık, bağırsak sistemi için oldukça tahriş edici olabilmektedir. Bağırsak hareketlerinde yaşanan zorluk doğrudan hemoroid problemlerine neden olabilmektedir.

Kabızlık, anüs ve rektum üzerinde aşırı bir basınca yol açmaktadır. Bunun bir sonucu olarak da, hassas bölgelerdeki damarlar şişmeye başlamaktadır. ¹¹

İshal

Hemoroidin bir diğer sık karşılaşılan nedeni ise ishaldir. Çok fazla tuvalete çıkmak anüsün ve rektumun çok fazla zorlanmasına yol açabilmektedir. İshalin nedenini tespit etmek hemoroidin de önlenmesine yardımcı olmaktadır. Çoğu zaman ishalin nedeni viral enfeksiyonlar, kullanılan ilaçlar ya da gıda kaynaklı bir hastalıktır. ¹²

Tuvalette Uzun Süre Geçirmek

İshal ve kabızlık gibi bağırsak hareketi problemleri nedeniyle kişi tuvalette çok fazla zaman geçirebilmektedir. Bu durumda, kişi uzun bir süre boyunca aynı pozisyonda kaldığı için anüs ve rektum çevresinde şişkinlik ve neticesinde de hemoroid meydana gelebilmektedir. ¹³

Çok Fazla Oturmak

Özellikle, çalışma hayatı nedeniyle artık pek çok insan günlerini bilgisayar başında oturarak geçirmektedir. Kısmen ofis kültürünün de yaratmış olduğu bu durum, zaman içinde hemoroid problemlerine yol açabilmektedir.

Artık pek çok insan vücudu yerine zihnini kullanmayı tercih etmektedir. Bu bazı açılardan faydalıyken, diğer yandan vücudun zorluklar yaşamasına neden olmaktadır. Kişi gün içinde normalden çok daha uzun bir boyunca oturuyorsa, bu durum anüs ve rektum çevresindeki alanın şişmesine yol açabilmektedir. ¹⁴

Aşırı Kilo

Vücudun gereğinden fazla yük taşıması hem kalbi hem eklemleri hem de kemikleri oldukça zorlamaktadır. Bu nedenle de, bir dizi sağlık sorunu peşi sıra gelmektedir.

Aşırı kilolu ya da obez olmak, anüs ve rektum çevresinde şişkinliklerin oluşmasına neden olabilmektedir. Vücuttaki aşırı kilo o bölgeler üzerinde aşırı baskı yaratmaktadır. Neticede de, hemoroidin meydana gelmesi kaçınılmaz olabilmektedir. ¹⁵

Hamilelik

Hamileliğin erken evrelerinde mide, eklem ve kas problemleri oldukça sık yaşanan sağlık sorunları arasında gelmektedir. Anne adayı hamilelik sırasında oturmak için çok fazla zaman harcamaktadır. Bu da, hemoroidin yaşanmasına yol açabilmektedir. Diğer yandan, kabızlık da hamilelik sırasında sıklıkla yaşanan bir durumdur. Kabızlık başta gelen hemoroid nedenleri arasında bulunmaktadır. ¹⁶

Travmalar

Anüs ve rektumda meydana gelen yaralanmalar, bölgede bulunan damarların şişmesi, tahriş olmasına ve ağrımasına yol açabilmektedir. Bu tür bir travma buzda kayıp düşme gibi gündelik kazalar sonucu oluşabilmektedir. ¹⁷

Ağır Eşyalar Kaldırmak

Kanepe gibi bazı ağır eşyaları kaldırmanın herhangi bir zararı olmayacağını düşünebilirsiniz, ancak, bu tür hareketler rektum üzerinde aşırı basıncın oluşmasına neden olabilmektedir. Basınç sonucu da, damarlar şişmekte ve hemoroid meydana gelmektedir. ¹⁸

Yanlış Spor Yapmak

Ağır eşyalar kaldırmak gibi spor sırasında aşırı ağırlık kaldırmak da hemoroide neden olabilmektedir. Spor yapan kişi daha fazla ağırlık kaldırarak kendini zorlamayı tercih edebilmektedir, ancak bu durum bazen vücudun çok fazla zorlanmasına yol açmaktadır. Ağır kaldırırken yapılan hatalar hemoroid gibi başka sağlık sorunlarına da sebebiyet verebilmektedir. ¹⁹

Yanlış Beslenme Alışkanlıkları 

Çok fazla fast food ve paketlenmiş ürün tüketmek fakat diğer yandan yeterli miktarda lif almamak bağırsak hareketliliği problemlerine neden olabilmektedir. Sindirim süreci için gerekli olan besinlerin alınmaması, dışkının sertleşmesine ve bağırsaklardan geçişinin zorlaşmasına neden olmaktadır. Bu durumda da, hemoroidin ortaya çıkması çok şaşırtıcı değildir. ²⁰

Hemoroid Tedavisi

Hemoroid nasıl geçer? Hemoroid genellikle kendi kendine iyileşmektedir. Bununla birlikte, bazı vakalarda belirtileri daha ciddi olabilmekte veya sık sık tekrarlayabilmektedir. Bu gibi durumlarda, uygun tedavi yöntemleriyle hemoroid kontrol altına alınabilmektedir. Hemoroid tedavisinde sık kullanılan yöntemler ise evde tedavi yöntemleri, ilaç tedavisi ve cerrahi yöntemlerdir. ²¹

Evde Tedavi Yöntemleri

Hemoroidi evde tedavi yöntemleriyle iyileştirmek mümkün olabilmektedir. Bu yöntemler özellikle hemoroid nedeniyle oluşan ağrı ve kaşıntı gibi belirtileri rahatlatmada oldukça etkilidir. Hemoroid için evde yapılabilecek bazı tedavi yöntemleri ise şunlardır: ²²

Ilık Su Banyoları

Hemoroid için ılık su banyoları faydalı olabilmektedir. Ilık su ile dolu olan küvete oturup 15 ile 20 dakika boyunca beklemek hemoroid iltihaplanmasını azaltabilmektedir. Bu yöntemi günde 3 kez tekrarlayabilirsiniz.

Anüs çevresinde bulunan cildin tahriş olmamasını sağlamak için ılık su banyolarından sonra hassas olan bölgenin iyice kurutulması gerekmektedir.

Diyet Değişiklikleri

Bol sıvı almak ve diyet lifleri açısından zengin olan gıdaları tüketmek, kabızlıkla mücadele edilmesine yardımcı olmaktadır. Kabızlığın hafifletilmesi rektum ve anüse baskı uygulayan bağırsak hareketlerini önleyebilmektedir. Ayrıca şişkinlik, genel rahatsızlık ve kanama gibi belirtiler de azalmaktadır. ²³

Dışkı Yumuşatıcılar

Kabızlıkla mücadele etmek için başvurulabilecek bir diğer yöntem de dışkı yumuşatıcılardır. Bunlar bir sağlık uzmanı ya da eczacı tarafından tavsiye edilmelidir.

Medikal Oturma Ürünleri

Hemoroidi olan kişi bu durumdan rahatsızlık duyuyorsa, çok uzun bir süre beklemeden eczanelerden hava içeren veya kauçuktan yapılan oturma simitlerini ya da minderlerini temin etmesi gerekmektedir.

Egzersiz

Egzersiz yapılması kabızlığı hafifletmekte ve üzerine baskı uygulanmış olan damarları rahatlatabilmektedir. Diğer yandan, tuvalete çıkma dürtüsü gelir gelmez hemen tuvalete gitmekte fayda vardır. Erteleme yapılmadığı takdirde kabızlık da oluşmayacaktır. ²⁴

İlaç Tedavisi

Hemoroid tedavisine yardımcı olabilecek bazı ilaçlar şöyle sıralanmaktadır:

Kremler, Merhemler ve Fitiller

Hemoroidi rahatlatmak için kullanılabilecek pek çok krem, merhem ve fitil bulunmaktadır. Diğer yandan, bu ilaçlarla hemoroidi tedavi etmemekte, sadece iltihap ve şişkinlik gibi belirtileri hafifletmeye yardımcı olmaktadır. ²⁵

Basur Memesinin Tedavisi

İç hemoroid durumunda, hemoroid içten anüsün dışına çıkabilmektedir. Dışa çıkan hemoroid şişerse ve tedavi edilmezse, hemoroid dokusunda kansız kalmakta ve enfekte olabilmektedir. Bu gibi vakalarda ameliyat gerekli görülebilmektedir.

Tromboze Hemoroid Tedavisi

Tromboze hemoroid halk arasında boğulmuş basur olarak da bilinmektedir. Çoğu zamanda, ıkınma sonucu dışa doğru çıkan hemoroidin sıkışması ve pıhtı biriktirmesi sonucu olmaktadır.

Oldukça ağrılı bir hemoroid çeşidi olan tromboze hemoroid durumunda, pıhtılaşan alanın giderilmesi için cerrah tarafından neşter kullanılmaktadır. Keskin hemoroid ağrısı devam etse de, bir süre sonra yerini donuk bir ağrıya bırakmaktadır. Birkaç gün sonrasında kanamalar meydana gelebilmektedir. Bu durumda ılık su banyoları ve ağrı kesiciler faydalı olabilmektedir. ²⁶

İç Hemoroid Tedavisi

İç hemoroid geliştiği takdirde, herhangi bir kanama yoksa hemoroid belirtileri ortaya çıkmayabilmektedir. Bununla birlikte, kanama ya da basur memesi gibi bir durum oluşmuşsa, evde tedavi yöntemleri ve ilaç tedavisi faydalı olabilmektedir.

Dış Hemoroid Tedavisi

Dış hemoroid durumunda, öncelikli amaç gerekli hijyenin sağlanmasıdır. Anüs çevresinde meydana gelen tahriş nedeniyle bağırsak hareketlerinden sonra o alanı temizlemek zor olabilmektedir. Bu önemli bir sorun oluşturduğu takdirde, cerrahi yöntemlerle hemoroidin alınması gerekebilmektedir. ²⁷

Hemoroid Ameliyatları

Hemoroid sık sık tekrarlanıyorsa ve kalıcı ağrı ya da kanama gibi problemlere yol açıyorsa, ameliyat bir seçenek olarak değerlendirilebilmektedir.

Lastik bant ligasyonu: Bir cerrahın uygulayabildiği bu yöntemle, hemoroidal damarın etrafına bir miktar sıkı lastik bant yerleştirilmektedir. Böylece, kanamanın kaynağı kaybolmaktadır. İşlem uygulandıktan sonra 1-2 gün içinde biraz dolgunluk ve rahatsızlık hissedilebilmektedir. Bazı hastalarda az miktarda kan da görülebilmektedir.

Skleroterapi: Skleroterapi işleminde, hemoroidin içine bir kimyasal enjekte edilmektedir. Böylece hemoroidin boyutu azaltılabilmektedir.

Lazer tedavisi: Lazer tedavisi, iç hemoroid yaralarını ve sertleşmiş hemoroidleri tedavi etmek için kullanılabilmektedir.

Hemoroidektomi: Hemoroid ameliyatı olan hemoroidektomi, tüm hemoroidin çıkarılmasını içeren bir cerrahi müdahaledir. Çok şiddetli olan ve sürekli olarak tekrarlayan hemoroid problemleri için düşünülebilmektedir. Bununla birlikte, enfeksiyon, kanama ve stenoz (kanal daralması) gibi yan etkilere neden olabilmektedir. ²⁸

Hemoroid İçin Hangi Doktora Gidilir?

Hemoroid tanısı ve tedavisi için proktoloji (hemoroid ve anorektal hastalıklar) bölümüne başvurulmaktadır. ²⁹

Hemoroidi Önleme Yöntemleri

Hemoroidi önlemenin en etkili yöntemi dışkı ihtiyacının ertelenmemesidir. Bununla birlikte, hem hemoroidin oluşmasını önlemek hem de oluştuysa da belirtileri hafifletmek için faydalı olabilecek bazı tavsiyeler şöyle sıralanmaktadır:

Yüksek lifli yiyecekler tercih etmek

Bol sıvı tüketmek

Lif takviyeleri kullanmak

Tuvaletteyken ıkınmaktan kaçınmak

Dürtü hissedildiği anda tuvalete gitmek

Bolca egzersiz yapmak

Aşırı kilo söz konusuysa kilo vermek

Uzun süre oturmaktan kaçınmak

Kodeine dayalı ağrı kesiciler gibi kabızlığa neden olabilecek ilaçları kullanmaktan kaçınmanızda da fayda vardır. ³⁰