Hepatit C Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

Hepatit C Nedir?

Hepatit C, HCV virüsünün neden olduğu bir karaciğer hastalığıdır. Bu virüs, akut ve kronik hepatitlere neden olabilir. Semptomlara göre hangi hepatit türünün geliştiği anlaşılabilir. Akut hepatit C’de semptomlar altı ay veya daha az sürer. Bununla birlikte, akut hepatit C kronik hepatit C’ye yol açabilir. Tüm yaşamınız boyunca kronik hepatit C sorunu yaşayabilirsiniz, çünkü vücudunuzun virüsten kurtulması oldukça zordur. ⁽¹⁾

Hepatit C virüsü, kanla taşınan bir virüstür ve en yaygın enfeksiyon şekli, az miktarda kana maruz kalmaktır. Bu virüs uyuşturucuyu steril olmayan enjeksiyonlarla almayla, güvenli olmayan sağlık bakımlarıyla ve taranmamış kan ve kan ürünlerinin transfüzyonu yoluyla bulaşabilir.

Tüm dünyada tahmini olarak 71 milyon insanda kronik hepatit C enfeksiyonu vardır. Kronik hepatit C sorunu yaşayan kişilerin önemli bir kısmında siroz ya da karaciğer kanseri vardır. Her yıl hepatit C nedeniyle yaklaşık 399,000 kişi ölmektedir. Antiviral ilaçlar, hepatit C enfeksiyonu olan kişilerin %95’inden fazlasını tedavi edebilir, böylelikle karaciğer kanseri ve siroz nedeniyle oluşan ölüm riski azalabilir.

Hepatit C virüsü (HCV) hem akut hem de kronik enfeksiyona neden olur. Akut HCV enfeksiyonu genellikle asemptomatiktir ve yaşamı tehdit eden hastalıklarla nadiren ilişkilidir. Enfeksiyon kapan kişilerin yaklaşık %15 ya da %45’i, herhangi bir tedavi olmaksızın enfeksiyondan 6 ay sonra virüsü kendiliğinden temizler. Geri kalan %60 – %80 oranında kişide kronik HCV enfeksiyonu gelişecektir. Kronik HCV enfeksiyonu olanların 20 sene içinde karaciğer sirozuna yakalanma riski %15 ila %30 arasındadır. ⁽²⁾

Hepatit C Belirtileri

Hepatit C nasıl anlaşılır? Hepatit C başlangıcı genellikle çok zor anlaşılır. Çünkü Hepatit C virüsü (HCV) vücuda girdikten sonra uzun süre vücutta kalabilir ve hiçbir semptom görülmez. Kronik hepatit C genellikle sessiz bir enfeksiyon olarak bilinir. Karaciğerdeki zararları ortaya çıkana kadar kendini gizlemeyi başarır. En sık görülen Hepatit C belirtileri şunlardır;

• Ufak sıyrıklarda bile kolayca kanama
• Kemiklerin zayıflaması
• Yorgunluk
• İştahın kesilmesi
• Cildin ve gözlerin beyaz kısmının sararması
• İdrarın renginin koyulaşması
• İdrar ve bağırsak hareketlerinde anormallikler
• Cildin kaşınması
• Karında sıvı birikmesi
• Bacaklarda şişlik
• Kilo kaybı
• Karışıklık, uyuşukluk ve konuşma bozukluğu (hepatik ensefalopati)
• Ciltte örümcek benzeri kan damarları (örümcek anjiyomları) ⁽³⁾

Her kronik hepatit C enfeksiyonu akut faz ile başlar. Akut hepatit C genellikle nadiren semptomlara neden olduğu için teşhis edilmez. Belirtiler genellikle sarılık, bulantı, ateş ve kas ağrıları şeklindedir. Akut semptomlar virüse maruz kaldıktan bir ila üç ay sonra ve son iki hafta ila üç ay arasında görülür.

Akut hepatit C enfeksiyonu her zaman kronikleşmez. Bazı insanlar, akut fazdan sonra vücutlarından HCV virüsünü temizlerler. Akut hepatit C ayrıca antiviral tedaviye iyi cevap verir.

Geç belirtiler

Bazı insanlarda enfeksiyondan iki hafta sonra hepatit C semptomları gelişebilir. Virüs nedeniyle oluşan herhangi bir semptomun farkına varmadan önce 6 ay ya da 10 yıl geçebilir. Bunun nedeni, virüsün karaciğer hasarına yol açabilmesidir. ⁽⁴⁾

Hepatit C Nedenleri

Hepatit C neden olur? Hepatit C, sadece hepatit C virüsü (HCV) ile enfekte olan başka bir kişiyle temas yoluyla bulaşır. Hayvanlar veya böceklerle temas yoluyla hepatit C’ye yakalanmazsınız.

Enjeksiyon iğnelerinin paylaşılması: Hepatit C esas olarak kanda ve enfekte olmuş bir kişinin vücut sıvılarında az miktarda da olsa bulunur. Enjeksiyonla yapılan ilaçların iğnelerinin başkaları tarafından paylaşılmasıyla bulaşıcı hale gelir. ⁽⁵⁾

1990 öncesi kan nakilleri: 1990’dan önce yapılan kan nakillerinde kan için yapılan testler yetersizdi. Bu nedenle kanında hepatit C virüsü olan birinin kan verme yoluyla hastalığı başkasına bulaştırma olasılığı çok yüksekti. Bununla birlikte 1990’dan beri bağışlanan tüm kanlar hepatit C virüsü için test edildiğinden, hepatit C’nin bir kan transfüzyonu yoluyla bulaşma olasılığı oldukça azalmıştır.

Sağlık ekipmanlarının yeterince temizlenmemesi: Hepatit C’nin bulaşması, saptanmış enfeksiyon kontrol protokollerine uyulmadığı zaman, hastaneler ve klinikler gibi sağlık hizmetlerinde zaman zaman meydana gelebilir. Bu protokolleri takip etmeyen sağlık çalışanları, hepatit C virüsü taşıyan bir hastanın kullandığı bir iğne çubuğunu tutarlarsa enfekte olabilirler. ⁽⁶⁾

Organ bağışı: Bağışlanan organ, hepatit C virüsünü taşıyan bir kişininse nadir de olsa organ nakli yoluyla alıcı kişiye bulaşabilir. HCV pozitif organların kullanımı şu anda transplantasyon gerektiren en ciddi vakalar için ayrılmıştır.

Cinsel birleşme: Hepatit C cinsel yolla bulaşabilir, ancak bu oldukça seyrek görülür. Cinsel yolla bulaşma sıklığı, anal ilişki varsa veya menstürasyon sırasında cinsel ilişkiye giriliyorsa artar.

Öpüşme ya da kişisel eşyaların ortak kullanımı: Öpüşme yoluyla bulaşma, özellikle ağızda yaralar varsa, teorik olarak mümkündür, ancak bilimsel olarak kanıtlanmamıştır. Tükürük, kan içermediği sürece bulaşıcı değildir. Diş fırçaları ve tıraş bıçağı gibi kişisel eşyaların paylaşılması da enfeksiyonu potansiyel olarak bulaştırabilir. ⁽⁷⁾

Anneden bebeğe kan yoluyla geçer: Hepatit C virüsü enfeksiyon kapmış bir anneden yeni doğmuş bebeğine geçebilir. Ancak bu durum, annenin kanında ölçülebilir miktarda HCV virüsü varsa gerçekleşir. Annenin kanında saptanabilir oranda HCV virüsü yoksa bebeğin hepatit C virüsü kapması olasılığı son derece nadirdir. Emzirme ise hepatit C virüsünün bulaşmasına neden olmaz.

Hemodiyaliz ekipmanlarının yetersiz sterilizasyonu: Böbrek hastalarının, kanlarının temizlenebilmesi için hemodiyaliz makinelerine bağlanmaları gerekir. Ekipmanların sterilizasyonuna dikkat edilmesi ve enfeksiyon kontrol prosedürlerinin dikkatli bir şekilde takip edilmesi, hepatit C’nin diyalizle ilişkili bulaşma oranını azaltır veya ortadan kaldırır.

Güvenli olmayan yerlerde dövme ya da piercing yaptırmak: Tavsiye edilen sterilizasyon ve enfeksiyon kontrol prosedürlerine uyulmadığı zaman dövme ve vücut piercinginin hepatit C virüsünün bulaşmasına neden olduğu tespit edilmiştir.

HIV ya da AIDS hastaları daha çok risk altındadır: Kanında HIV veya AIDS virüsü olan kişilerde hepatit C riski artmaktadır, çünkü bu hastalıkların her ikisi de kan ve vücut sıvıları yoluyla bulaşmaktadır. Bir kişide her iki hastalık da varsa HCV virüsü taşıması olasılığı son derece yüksektir. ⁽⁸⁾

Hepatit C Tedavisi

Hepatit C nasıl geçer? HCV ile enfekte olmuş kişilerin tümünün tedavi edilmesi gerekmez. Ayrıca bu kişiler yapılan tedaviye yanıt vermeyebilirler. Hepatit C tedavisi genellikle en az 3 aydır karaciğer fonksiyon testleri yüksek olan ve aynı zamanda karaciğer inflamasyonu veya biyopsi ile doğrulanmış sirozlu kişiler için düşünülür.

Tedaviye karar verirken birçok faktör göz önünde bulundurulmalıdır. İlaçlar ve karaciğer nakli dahil olmak üzere kronik hepatit C için çeşitli tedavi seçenekleri vardır. 2013 yılında yeni antiviral ilaçların kullanılmasından bu yana, HCV enfeksiyonunun tedavisi gelişmiştir. Hepatit C’nin iyileşme oranları önemli ölçüde artmıştır. Antiviral tedavi ayrıca karaciğer hasarının ilerlemesini yavaşlatmaya veya siroz ve karaciğer kanseri riskini azaltmaya yardımcı olabilir. ⁽⁹⁾

HCV hastaları tedaviye başlamadan önce ilaç tedavisine yanıt verip vermeyeceklerini test etmek için kan testi yaptırmalıdır. Hangi tedavinin uygulanacağı enfeksiyona neden olan HCV virüsünün genetik tipine bağlıdır. Bu tipler genotip olarak adlandırılır. En yaygın genotipler 1, 2 ve 3’tür. Bir kişinin sahip olduğu HCV tipine ve karaciğer hasarının derecesine bağlı olarak tedavi süresi değişebilir.

Antiviral ilaçların yan etkileri grip benzeri semptomlar, anemi, ateş, halsizlik, baş ağrısı, kilo kaybı, bulantı, deri döküntüleri, kas veya kemik ağrısı şeklindedir.

Kronik hepatit C teşhisi konulduysa, alkol, sigara veya puro içmeyerek karaciğer hasarının önlenmesine yardımcı olabilirsiniz. Bazı yaygın olarak kullanılan reçeteli ve reçetesiz ilaçların yanı sıra bitkisel ürünler de karaciğeri etkileyebilir ve daha fazla hasara neden olabilir. Bazı ilaçları almanın güvenliği konusunda doktorunuza veya sağlık uzmanınıza danışmanız gerekir. ⁽¹⁰⁾

Hepatit C ameliyatı: Karaciğer hepatit C nedeniyle ciddi şekilde hasar görürse, bir karaciğer nakli gerekebilir. Nakil esnasında doktorlar hasarlı karaciğeri çıkarır ve vericiden aldıkları sağlıklı karaciğeri diğeriyle değiştirirler. Karaciğer naklinin başarılı olması için hastalar uzun süre gözlem altında tutulurlar ve ilaçlarla desteklenirler. ⁽¹¹⁾

Hepatit C için hangi doktora gidilir? Hepatit C için hastanelerin enfeksiyon hastalıkları (intaniye) bölümündeki doktorlara, iç hastalıkları uzmanına ya da bir hematoloğa gidilebilir.