HSP Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

HSP Hastalığı Nedir? 

Tıp dilinde Henoch-Schonlein purpurası olarak bilinen HSP hastalığı, küçük kan damarlarının iltihaplanmasıdır. İltihaplanma, deri, bağırsak, böbrek ve eklemlerdeki kan damarlarının sızıntı yapmasına neden olur. En çok çocuklarda görülen hastalığın ana semptomu, bacak ya da kalça üzerinde oluşan döküntülerdir.

HSP, her yaştan insanda görülebilmesine karşın en sık 2 ile 11 yaş arasındaki çocuklarda görülür. Erkeklerde kızlardan daha yaygındır. HSP’li yetişkinlerin çocuklara göre daha şiddetli semptomlar yaşadıkları tespit edilmiştir. HSP hastalığı 4 ya da 6 hafta içinde kendi kendine geçebilir. Nadir de olsa diğer organlara zarar verebilir. Böbrekler ve bağırsaklar gibi organlar etkilenirse, tedaviye edilmesi gerekir ve ciddi komplikasyonları önlemek için hasta düzenli olarak kontrol edilmelidir. ⁽¹⁾

HSP hastalığının komplikasyonları nelerdir?

• Akciğerlerin etkilenmesi sonucu nefes darlığına ve öksürüğe neden olabilir.
• Kalp etkilenirse konjestif kalp yetmezliğine neden olabilir.
• Beynin etkilenmesiyle birlikte baş ağrılarına, kafa karışıklığına, nöbetlere, felce, uyuşukluğa ve baş dönmesine neden olabilir.
• Böbrekler ciddi derecede hasar görürse böbrek yetmezliği oluşabilir. ⁽²⁾

HSP nasıl teşhis edilir?

Anormal olmayan döküntü, eklem ağrısı ve gastrointestinal semptomlar varsa, doktor bu durumu Henoch-Schonlein purpura olarak teşhis edebilir. Bu belirtilerden ve semptomlardan bazıları eksikse, doktor aşağıdaki testlerden bir veya daha fazlasını yaptırmak isteyebilir;

Laboratuvar testleri: Tek bir test HSP hastalığının varlığını teyit edemez, ancak bazı testler diğer hastalıkların dışlanmasına yardımcı olabilir ve HSP hastalığının daha kolay teşhis edilmesini sağlayabilir. Bu testler şunlardır;

• Kan testleri: Hastalığın belirtileri açık değilse kan testi gerekebilir.
• İdrar testleri: İdrar testi ile böbreklerin hala düzgün çalışıp çalışmadığı kontrol edilebilir.

Biyopsiler: HSP hastalarının ciltlerinde belirli bir antikor birikimi vardır. Doktor mikroskop altında incelemek için küçük bir cilt örneği alabilir. Şiddetli böbrek tutulumu durumunda, böbrek biyopsisi gerekebilir.

Görüntüleme testleri: Doktor karın ağrısının diğer nedenlerini dışlamak ve bağırsak tıkanıklığı gibi olası komplikasyonları kontrol etmek için bir ultrason isteyebilir. ⁽³⁾

HSP Hastalığı Nedenleri 

HSP hastalığı neden olur? HSP hastalığında vücuttaki küçük kan damarlarının bir kısmı iltihaplanır. Bu da karın bölgesinde ve böbreklerde kanamaya neden olabilir. İltihaplanmanın nedeni bağışıklık sisteminin belirli tetikleyicilere uygunsuz şekilde yanıt vermesidir.

HSP hastalığı olan kişilerin neredeyse yarısından fazlası, soğuk algınlığı gibi üst solunum yolu enfeksiyonlarından sonra HSP olmuşlardır. Enfeksiyon oluşmasına neden olan tetikleyiciler suçiçeği, kızamık ve hepatit gibi rahatsızlıklardır. Diğer tetikleyiciler bazı ilaçlar, yiyecekler, böcek ısırıkları veya soğuk havaya maruz kalmaktır. ⁽⁴⁾

HSP hastalığına neden olan risk faktörleri şunlardır:

Yaş: HSP hastalığı daha çok çocukları ve gençleri etkiler. Genellikle 2 yaş ila 6 yaş arasındaki çocuklarda HSP daha çok görülür.

Cinsiyet: HSP hastalığı erkeklerde kızlardan biraz daha yaygındır.

Genetik: Nadiren de olsa, HSP hastalığı ikizler dahil olmak üzere aynı aile içindeki kişilerde ortaya çıkabilir. Ayrıca Asyalı çocuklarda Afrikalı çocuklara göre HSP hastalığı daha fazla ortaya çıkmaktadır.

Mevsimler: HSP hastalığı özellikle sonbahar, kış ve ilkbahar mevsimlerinde görülür. Yaz aylarında çok nadir görülür.

Zayıf bağışıklık sistemine sahip olmak: Sağlıklı bir bağışıklık sistemi, bakteriler ve virüslerle savaşmak için antikorlar üretir. HSP vakalarında antikorlar kan damarlarına saldırarak inflamasyona ve daha döküntülere neden olur.

Alerjik reaksiyon: Bazı gıdalara aşırı alerjik reaksiyon HSP’ye neden olabilir. ⁽⁵⁾

HSP Hastalığı Belirtileri 

HSP hastalığı nasıl anlaşılır? HSP başlangıcı tüm vakalarda döküntü şeklindedir. Fakat her hastada bu döküntüler farklı şekillerde çıkabilir. Örneğin kiminin bacağında döküntü meydana gelebilirken kimi hastanın kolunda döküntüler görülebilir. Hastalığın gelişiminde böbrekler etkilenir ve çalışmaları aksar. HSP belirtileri genellikle aniden başlar. Nadir durumlarda hastanın hastaneye kaldırılması gerekebilir. En sık gözlemlenen HSP belirtileri şunlardır;

İsilik: Kan damarlarındaki sızıntı nedeniyle çürük şeklinde minik, kırmızı ya da mor renkli noktalar meydana gelebilir. Bu döküntüler daha çok bacakların alt kısımlarında, kollarda ya da kalçada oluşur. Döküntüler zamanla göğüs bölgesine, sırta ya da yüze yayılabilir. ⁽⁶⁾

Gastrointestinal problemler: HSP kusma ve karın ağrısına neden olabilir, ayrıca dışkıda kan görünebilir. Abdominal kramplar ve ağrı genellikle geceleri daha da kötüleşir.

Artrit: Diz ve ayak bileği eklemlerinde ağrı ve şişme oluşabilir, ancak dirseklerde ve bileklerde de şişlikler görülebilir.

Böbrek problemleri: İdrarda kan görülmesi, HSP’nin böbreklere zarar verdiğinin bir işaretidir. Yapılan idrar testleri neticesinde idrarda yüksek oranda protein çıkması hipertansiyon ya da ciddi böbrek problemlerinin habercisi olabilir.

Baş ağrısı: HSP hastalığı merkezi sinir sistemini etkileyerek baş ağrısı, kasılma ve nöbetlere neden olabilir. Düşünmeyi etkileyerek karar verme mekanizmalarına zarar verebilir.

Diğer belirtiler: HSP’li bazı erkeklerde testislerin şiştiği gözlemlenmiştir. ⁽⁷⁾

HSP Hastalığı Tedavisi 

HSP hastalığı nasıl geçer? HSP hastalığı ilk olarak ilaçla tedavi edilmeye çalışılır. Bunun için İbuprofen benzeri anti inflamatuar ilaçlar eklem ağrılarını ve iltihabı azaltmak için hastaya verilebilir. Ayrıca enfeksiyonlarla mücadele etmek için antibiyotikler kullanılabilir.

HSP kendi kendine geçen bir rahatsızlıktır, bu nedenle ilaç kullanmadan önce bir süre beklemeli, semptomlar devam ederse ilaca başlanmalıdır. Özellikle eklem ağrıları, karın ağrıları veya şişlikler arttığında ilaçlar ağrıyı ve şişliği azaltmaya yardımcı olabilir. HSP, alerji nedeniyle ortaya çıkmışsa semptomları artıracak yiyecek ve ilaçlardan kaçınmaya çalışmak gerekir. ⁽⁸⁾

Eklem ağrıları şiddetli değilse ilk olarak steroidal olmayan anti-inflamatuar ilaçlar kullanılır. Reçeteli olarak satılan steroid ilaçlar kızarıkları önlemek için kullanılabilir. İlaçlar nedeniyle böbrekler ciddi bir şekilde zarar görürse hastanın bağışıklık sistemini güçlendirici ilaçlar verilebilir. Nadiren karın ağrısı, iç kanama ya da böbrek sorunları için hastaneye yatmak gerekebilir.

HSP hastalığı ameliyatı: İleri böbrek hastalığı ve böbrek yetmezliği olan HSP’li kişiler, kanlarının atık vücut ürünlerinden temizlenmesi için makineye bağlanabilirler. Buna hemodiyaliz denir. Hemodiyaliz, hastanın yaşam kalitesini artırmak için önerilir. İşlevini yitiren böbrekler için en etkili çözüm böbrek naklidir. ⁽⁹⁾

HSP hastalığı için hangi doktora gidilir? HSP hastalığı için Dahiliye, Romatoloji ya da Nefroloji bölümlerindeki doktorlara gidilebilir