Kronik Prostatit Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

Kronik Prostatit Nedir?

Prostatit; erkeklerdeki mesanenin hemen altında bulunan, ceviz boyutlu prostat bezinin şişmesi ve iltihaplanması durumudur. Prostat bezi spermleri besleyen ve taşıyan sıvıyı üretmektedir.

Prostatit durumunda, hasta genellikle sık sık idrara çıkmakta ve ağrı hissetmektedir. Diğer belirtiler arasında ise kasık ağrısı, pelvik bölge veya genital bölge ağrıları, bazense gribe benzer belirtiler bulunmaktadır. ¹ 

Prostatit her yaştan insanı etkileyebilmektedir, ancak 50 ya da daha küçük erkeklerde daha sık görülme eğilimi göstermektedir. Prostatit hastalığın bazı nedenleri olabilmektedir, diğer yandan, nedeni tespit etmek mümkün olmayabilmektedir. Prostatit bakteriyel bir enfeksiyon nedeniyle oluşmuşsa, genellikle antibiyotiklerle tedavi edilebilmektedir.

Nedenine bağlı olarak, prostatit yavaş yavaş veya aniden ortaya çıkabilmektedir ve uygun tedaviyle çabucak iyileşebilmektedir. Diğer yandan, bazı prostatit türleri ise aylarca sürebilmekte ya da tekrar tekrar nüksederek kronikleşebilmektedir.  

Kronik prostatit nedenine, belirtilerine ve tedavisine bağlı olarak kendi içinde gruplandırılmaktadır. Kronik prostatit türleri ise şunlardır:

Kronik bakteriyel olmayan prostatit: Akut prostatit hastalığından farklı olarak, belirtiler daha yavaş gelişmektedir. Birkaç hafta veya aylarca süren bu belirtiler kaybolmakta ancak daha sonra tekrar ortaya çıkmaktadır. Bakteriyel enfeksiyonlardan kaynaklanmayan kronik prostatit hastalığının nedenleri çoğu zaman tıbbi koşullarla açıklanmaktadır.

Kronik bakteriyel prostatit: Kronik bakteriyel prostatit, prostatit belirtilerinin birkaç yıl içinde geliştiği bir durumdur. Akut prostatit belirtilerinden daha az şiddetlidir. Diğer yandan, bakteriyel olmayan kronik prostatit durumundan farklı olarak, bu hastalıkta neden bakteriyel bir enfeksiyondur. ² 

Kronik Prostatit Belirtileri

Kronik prostatit nasıl anlaşılır? Akut prostatit belirtilerinin 6 ay içinde, en az 3 ay boyunca yaşanması durumunda, hastalık kronik bir hal almaktadır.

Kronik prostatit başlangıcı ve gelişimi belirtilerini nedenlerine bağlı olarak, bakteriyel ve bakteriyel olmayan kronik prostatit olmak üzere iki grupta incelemek mümkün olabilmektedir. ³ 

Kronik Bakteriyel Prostatit Belirtileri

Kronik bakteriyel prostatit sahibi olan erkekler genellikle, akut bakteriyel prostatit belirtilerine benzet belirtiler yaşamaktadır. Bununla birlikte, kronik bakteriyel prostatit belirtilerini artırabilecek ek bir belirti ise sık sık tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarıdır.

Yapılan çalışmalarda görülüyor ki, kronik bakteriyel prostatit teşhisi konan erkeklerin hemen hemen hepsinde üriner sistem enfeksiyonu geçmişi bulunmaktadır. Bunun nedeni idrar yolu enfeksiyonlarının da aynı bakteriler nedeniyle ortaya çıkmasıdır. ⁴ 

Kronik bakteriyel prostatit belirtileri arasında genellikle şunlar bulunmaktadır:

• Aynı bakterilerin neden olduğu tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları
• Hemen idrar yapmak için güçlü bir dürtü
• Ağrılı idrara çıkma
• İdrar yaparken yanma
• İdrarda kan görme
• Sık sık acil olarak idrara çıkma
• Bel ağrısı
• Anüs ve skrotum arasındaki bölgede meydana gelen ağrı
• Ejakülasyon sırasında yaşanan ağrı
• Titreme ve ateş gibi gribe benzer belirtiler
• Testislerde veya peniste veya cinsel organ / pelvik alanın diğer bir bölümünde ağrı
• İdrara çıkma zorluğu
• Başladıktan sonra idrar akışının zayıflaması
• Gece boyunca sık idrara çıkma ihtiyacı ⁵

Kronik bakteriyel prostatit atakları birçok erkekte ortaya çıkma eğilimi göstermektedir. Seyri ise hafiften şiddetliye kadar değişmektedir. Ataklar arasındaki süreçte, kronik prostatit belirtileri olmayabilmekte ya da belirtiler hafif bir şekilde yaşanabilmektedir.

Enfeksiyon geri döndüğünde ve alevlendiğinde, belirtiler daha ciddi bir hal alabilmektedir. Kronik bakteriyel prostatit hastalığından kaynaklanan uzun vadeli komplikasyonlar arasında ise infertilite (kısırlık), sperm anormallikleri ve yaşam kalitesinin azalması bulunmaktadır. Belirtilerin tekrar tekrar geri dönmesi, hasta için oldukça yorucu olabilmektedir. ⁶ 

Bakteriyel Olmayan Kronik Prostatit Belirtileri

Bakteriyel olmayan kronik prostatit belirtileri belli bir süre zarfında gelişme eğilimindedir. Genellikle bu durum 30 ile 50 yaş arasındaki erkekleri etkilemektedir. Belirtiler bakteriyel prostatit belirtileriyle benzerlik göstermektedir, ancak ateşin olmaması ikisi arasındaki önemli bir ayrımdır. Bakteriyel olmayan kronik prostatit belirtileri genel olarak şunları içermektedir:

• İdrar yapmakta zorlanma ya da idrara çıkmada zorluk yaşama
• Sık veya acil olarak idrar yapma ihtiyacı
• Spermde kan olması
• İdrara çıkarken ağrı ya da yanma yaşama
• Bağırsak hareketi sırasında ağrı yaşama
• Ejakülasyon sırasında yaşanan ağrı
• Sırt ağrısı
• Pelvis, kasık kemiğinin üstünde, cinsel organlar ve anüs arasında, penis ucunda veya idrar yolunda ağrı yaşama
• Cinsel işlev bozukluğu
• İdrar sonrası genital ağrı ⁷

Kronik Prostatit Nedenleri

Kronik prostatit neden olur? Kronik prostatit hastalığının nedenleri bakteriyel olmayan ve bakteriyel olan olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır.

Kronik Bakteriyel Olmayan Prostatit Nedenleri

Kronik bakteriyel olmayan prostatit hastalığının nedenini belirlemek bazen zor olabilmektedir ve genellikle prostatın kendisiyle ilgili olmayan sorunlardan kaynaklanmaktadır. En yaygın bakteriyel olmayan prostatit nedenlerinden bazıları ise şöyle sıralanmaktadır: ⁸ 

• Pelvik Taban Bozukluğu

Pelvik taban bozukluğuna sahip olan erkeklerin bir çeşit kronik gerginliği veya stresiyle karşılaştığı tahmin edilmektedir. Bu durumda, kaslar istemsiz bir şekilde gerginleşmektedir. Örnek vermek gerekirse, omuz veya boyun kaslarını gergin olan kişiler sıklıkla boyun ağrısına ve stres tipi baş ağrısına maruz kalmaktadır. Pelvik kaslarda da ortaya çıkabilen bu sorunun erkeklerde pelvik ağrıya ve bakteriyel olmayan prostatit hastalığına neden olabileceğini söylemek mümkündür. ⁹ 

• Pelvik Travma

Pelvik bölgede meydana gelen yaralanma, kronik prostatit yol açabilmektedir. Genel kasık yaralanmalarını spor kazaları, aşırı bisiklet veya motosiklet sürme, mesleki yaralanma veya pelvik bölgedeki diğer travmalar içermektedir.

• Tıbbi Prosedürler

Bazı tıbbi işlemler pelvik bölgedeki dokuya zarar verebilmekte veya iltihaplanmaya neden olabilmektedir. Sonuç olarak da pelvik ağrı ortaya çıkabilmektedir. Bunlara kateter yerleştirilmesi, vazektomi veya bir prostat biyopsisi dâhildir.  

• Cinsel Aktivite

Birden fazla cinsel partnere sahip olmak ya da korunmadan cinsel ilişkiye girmek, , HIV de dahil olmak üzere cinsel yolla bulaşan hastalıklara yol açabilmektedir. Bakteriler üretra içinden geçebilmekte ve enfeksiyona neden olabilmektedir. Diğer yandan, düzenli olarak ejakülasyon yaşamayan erkeklerde iltihaplanma riski de artabileceği için, cinsel açıdan aktif olmayan erkeklerde de kronik prostatit gelişme riski bulunabilmektedir. ¹⁰ 

• Enfeksiyonlar

Prostatit, bakteriler, virüsler, parazitler ve hatta mantarlardan bile kaynaklanabilmektedir. Bazı uzmanlara göre, kronik bakteriyel olmayan prostatiti olan erkeklerin, aslında rutin muayene sırasında görülmeyen gizli bir bakteri enfeksiyonuna sahip olma ihtimali bulunmaktadır.  

• Bağışıklık Sistemi Bozuklukları

Bağışıklık sistemi, vücudu tehlikelere karşı koruyan, vücudun savunma mekanizmasıdır. Bağışıklık sisteminin bir parçası olan mast hücreleri, iltihaba neden olan kimyasallar üretmektedir. Sitokinler olarak bilinen bir bileşen de iltihaba yol açmaktadır. Yapılan araştırmalara göre, kronik prostatit geliştiren erkeklerin vücudundaki sitokin seviyelerinde de bir artış söz konusudur.

Antibiyotik kullanımı, kimyasallara maruz kalma veya muhtemelen bazı genetik bozukluklardan kaynaklanabilen bağışıklık sistemi bozukluklarının tanımlanmış pek çok nedeni bulunmaktadır. ¹¹ 

• Yaşam Tarzı

Uyku eksikliği, sigara ve alkol kullanımı ve sosyal destek eksikliği, bağışıklık sistemini zayıflatabilmekte ve kronik prostatit geliştirmeye bir zemin hazırlayabilmektedir. Bu nedenle, prostatit hastalığına neden olabilecek faktörlerin önlenmesi tavsiye edilmektedir. Bu tavsiyeler arasında güvenli cinsel ilişki, stres yönetimi ve spor yaparken cinsel organların koruması bulunmaktadır. ¹² 

• Diyet

Gıda intoleransları veya gıda alerjileri kronik prostatit gelişiminde bir rol oynayabilmektedir. Gıda intoleransı veya gıda alerjilerine neden olan yaygın gıdalar arasında genellikle baharatlı gıdalar, asitli gıdalar, buğday, gluten ve kafein bulunmaktadır.

• Tıbbi Sorunlar

Tıkanmış sperm kanalları, fimozis, işlevsel olmayan epitel, üretral darlık, prostatik kalsifikasyon, bölgesel ağrı sendromu, genetik ve hormonlar, idrara çıkma sorunları veya diğer üriner problemler gibi işlev bozukluklar kronik prostatit gelişimine neden olabilmektedir. ¹³ 

• Kronik Bakteriyel Prostatit Risk Faktörleri

Bazı risk faktörleri bakteriyel olmayan kronik prostatit geliştirme riskini artırabilmektedir. En yaygın olan risk faktörleri arasında şunlar bulunmaktadır:

• Cinsel organların veya idrar alanının zarar görmesi
• Daha önce prostatit ile ilgili sorunlar yaşamış olmak
• Duygusal sağlık açısından zayıf olmak
• Soğuk bir iklimde yaşamak
• Stres ¹⁴

Kronik Bakteriyel Prostatit Nedenleri

Kronik bakteriyel prostatit hastalığına, adından anlaşılacağı üzere bakteriyel bir enfeksiyon neden olmaktadır. Enfeksiyonun başlangıç belirtileri tedavi edildiğinde bile, bakteriler prostatta gelişmeye devam edebilmektedir.

• Bakteriyel enfeksiyonun nedenleri şunları içerebilmektedir:
• İdrar yolu enfeksiyonuna neden olan herhangi bir bakteri
• Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (örneğin, klamidya ve gonore)
• Testislerin, üretranın veya bir idrar yolunun enfeksiyonundan sonra vücutta yaşamaya devam eden Escherichia coli

Belirli faktörler, erkeklerde bakteriyel kronik prostatit geliştirme riskini artırabilmektedir:

• Prostat büyümesi
• Testislerde veya çevresinde bulunan bir enfeksiyon
• Üretral darlık veya dar üretra ¹⁵

Kronik Prostatit Tedavisi

Kronik prostatit nasıl geçer? Kronik prostatit genellikle bakteriyel bir enfeksiyon nedeniyle oluştuğu için antibiyotik tedavi uygulanmaktadır. Diğer yandan, durum bazen bakteriyel enfeksiyonlardan kaynaklanmamaktadır ve nedeni belirlemek zor olabilmektedir.

Prostatit tedavisini akut (ani, şiddetli) ve kronik (uzun süreli) ya da bakteri kaynaklı ve bakteriyel olmayan olarak açıklamak mümkündür: ¹⁶ 

Akut ve Kronik Bakteriyel Prostatit Tedavisi

Hem akut hem de kronik bakteriyel prostatit tedavisinde ilk uygulanan temel tedavi yöntemi antibiyotik tedavisidir. Doktor, hasta için uygun olan antibiyotiği belirlemek için tıbbi geçmişi, belirtileri ve yaş gibi faktörleri dikkate alacaktır. Belirtileri kontrol altına almak için aşağıdakileri içeren diğer ilaçlar da kullanılabilmektedir:

• Ağrı, ateş ve iltihabı azaltmak için kullanılan ilaçlar. Bu ilaçlar genellikle aspirin, asetaminofen ve ibuprofen gibi non steroid antiinflamatuar ilaçları içermektedir.
• Kabızlığı önlemek veya ortadan kaldırmak için dışkı yumuşatıcı ilaçlar da reçete edilebilmektedir. ¹⁷ 

Prostatit belirtilerinin tekrar etmesi durumunda, kronik bakteriyel prostatit için uzun süreli antibiyotik ile tedaviye devam edilmesi gerekebilmektedir. Oluşan enfeksiyonu kontrol altına almak ve tekrarlanan idrar yolu enfeksiyonu gibi üriner sistem enfeksiyonlarını önlemek için bazı hastalar uzun süre düşük dozda antibiyotik tedavisine ihtiyaç duyabilmektedir.  

Bakteriyel Olmayan Kronik Prostatit ya da Pelvik Ağrı Sendromu

İnflamatuar ve iltihabik olmayan, kronik prostatit ya da pelvik ağrı sendromu durumunda enfeksiyonun yayılmasını önlemek amaçlı olarak genellikle ilk adım antibiyotik tedavisi olmaktadır. Diğer yandan, enfeksiyonun bakteriyel olmadıkça antibiyotiklerle tedavi edilmemesi gerektiğini düşünen uzmanlar da bulunmaktadır¹⁸

Kronik prostatit ya da pelvik ağrı sendromu, inflamatuar veya iltihabik olmayan tedavisinde kullanılabilen ilaçlar arasında aşağıdakiler bulunmaktadır:

• Antibiyotik kullanımı ile birlikte belirtiler düzelmeye başlarsa, yaşanan belirtilerin bir enfeksiyondan kaynaklandığını söylemek mümkündür.
• Ağrı ve iltihabı azaltan ilaçlar (non steroidal antiinflamatuar ilaçlar)
• Vücuttaki kasları rahatlatan (kas gevşeticileri) veya prostattaki kasları rahatlatan ilaçlar (alfa blokerleri)
• Prostat büyümesini yavaşlatan ilaçlar (5-alfa redüktaz inhibitörleri)
• Endişeyi azaltacak ilaçlar (benzodiazepinler): Bu ilaçlar ayrıca prostat etrafındaki kasları da rahatlatabilmektedir, böylece idrar yapmak daha kolay olabilmektedir.
• Kronik ağrı için kullanılan ilaçlar (antikonvülsanlar) ¹⁹ 

Kronik Prostatit Ameliyatı

Kronik prostatit ameliyatı, uzun süreli antibiyotik tedavisine yanıt vermeyen ve tekrarlanan idrar yolu enfeksiyonlarına neden olan kronik bakteriyel prostatit hastalığını tedavi etmek için gerekli olabilmektedir.

Prostatın bir kısmını çıkarmak veya enfekte olmuş prostat taşlarını çıkarmak için cerrahi yapılabilmektedir. Diğer yandan, bu her zaman enfeksiyonu tedavi etmemektedir. Bazı durumlarda ise belirtileri daha da kötüleştirebilmektedir. Cerrahi yöntem genellikle yalnızca diğer tüm tedaviler başarısız olduğunda düşünülmektedir. ²⁰ 

Transüretral prostatektomi: Prostat taşlarının çıkarılması için prostatın bir kısmının cerrahi olarak çıkarılması veya antibiyotik tedavisine cevap vermeyen bir enfeksiyonun tedavisi transüretral prostatektomi uygulanabilmektedir.

Transüretral rezeksiyonu: İdrar akışını bloke eden bölüme müdehale edilmesine ise transüretral rezeksiyonu denmektedir. Bu tip cerrahi, benign prostat hiperplazisi olan, prostatit ile ilgili sorun yaşayan erkeklerde yapılabilmektedir. ²¹ 

Diğer Tedavi Yöntemleri

• Egzersiz: Bazı egzersiz teknikleri, pelvik kasları güçlendirmek ve gerginleştirmek için faydalı olabilmektedir. Yapılan bu belirli hareketler bazı hastalarda belirtilerin hafifletilmesini de sağlayabilmektedir.
• Ilık su ve oturma banyosu: Sabun veya oturma banyoları: Pelvik bölgeye uygulanan ılık su ve sitz banyoları belirtileri rahatlatabilmektedir.
• Akupunktur: Akupunktur tedavisinin prostatit belirtilerine yardımcı olabileceği düşünülmektedir. Akupunktur uzmanı vücudun belli noktalarına çok ince iğneler yerleştirerek ağrıların hafifletilmesini sağlayabilmektedir. ²²