Mide Bulantısına Ne İyi Gelir? Belirtileri Nelerdir?

Mide Bulantısı Nedir? 

Mide bulantısı bir hastalık değil bir belirti olarak ortaya çıkmaktadır. Her ne kadar çok sık yaşanan bir sağlık problemi olsa da, hergün mide bulantısı hissetmek de normal karşılanmamaktadır. Mide bulantısı genellikle kusma isteğinden önce gelen bir histir, ancak bütün mide bulantıları kusma ile de sonuçlanmayabilmektedir.

Mide bulantısı yemek yedikten sonra ortaya çıkıyorsa, hazımsızlık, gastrit (mide tabakasının iltihaplanması), ülser veya bulimia gibi nedenler sonucu gelişmesi bir ihtimal olarak görülebilmektedir. Mide bulantısı eğer yemek yedikten 1-18 sonra gelişiyorsa, bu durum gıda zehirlenmesine bağlı olabilmektedir. Gıda zehirlenmesinin bazı durumlarda mideyi etkilemesi daha uzun bir süreyi de alabilmektedir. ⁽¹⁾

Mide bulantısı hamilelik sırasında çok sık görülen bir belirtidir ve genellikle de, normal olarak karşılanmaktadır. Bu durum, çoğu zaman hamileliğin ilk 12 haftası boyunca görülmektedir.

Yoğun bir ağrı yaşamak, bir kafa travması geçirmiş olmak ya da çok fazla duygusal stres altında kalmak da mide bulantısını tetikleyebilmektedir.

Mide bulantısı bazen kanser veya ülser gibi daha ciddi olan sağlık sorunlarının da bir belirtisi olabilmektedir. Göğüs ağrısı, konfüzyon, yüksek ateş, sert boyun, bulanık görme, midede şiddetli ağrı veya şiddetli baş ağrısı gibi belirtiler varsa, mutlaka tıbbi yardım istenmelidir. ⁽²⁾

Mide Bulantısı Belirtileri 

Mide bulantısı başlangıcı, kişi otururken ya da bir işle uğraşırken bile gelebilen midenin bükülmesi gibi rahatsız bir hisle ortaya çıkmaktadır. Mide bulantısının etkisiyle terleme ve baş dönmesi de gelişebilmektedir. Her zaman olmasa da, bazen mide bulantısından sonra hemen kusma eylemi gerçeklemeştedir.

Mide bulantısı nasıl anlaşılır? Mide bulantısı aşağıdaki belirtilere neden olabilmektedir:

• Huzursuz bir mide
• Karın ağrısı
• Geğirme
• Ağızda asidik bir tat
• Baş dönmesi
• Terleme
• İştah kaybı ⁽³⁾

Mide bulantısı her ne kadar, çok sık yaşanan bir sorun olsa da, tanımlaması oldukça zor olabilmektedir. Mide bulantısının seyri kişiden kişiye göre değişebilmektedir. Genel anlamda boğazın, göğsün ya da üst karın bölgesinin arka tarafında hissedilen çok rahatsız edici ve acı verici bir duygudur.

Mide bulantısı genellikle yemek yemek ya da kusmak için bir dürtü oluşturmaktadır. Bütün mide bulantıları kusma ile sonuçlanmasa da, kusma eyleminin gerçekleşmesi durumunda, vücutta sırasıyla şunlar gerçekleşmektedir:

• Özofagus ve mide (özofagus sfinkter) arasındaki kas halkası rahatlar
• Karın kasları ve diyafram harekete geçer
• Gırtlak borusu (larinks) kapanır
• Midenin alt kısmı harekete geçer

Kişi mide bulantısından sonra kustuğunda, mide içeriği yemek borusundan yukarı doğru çıkarak ağız yoluyla atılmaktadır.

Mide bulantısının bir sonucu olarak, öğürme yaşanmaktadır. Öğürme, herhangi bir kişisel kontrol olmadan ortaya çıkan solunum ve karın kaslarının ritmik kasılmalarıdır. Bu durumda, kişinin kusması ya da kusmadan sadece öğürmesi söz konusu olabilmektedir. Vücudun bu reaksiyonu sırasında kişi oldukça terleyebilmektedir. ⁽⁴⁾

Kronik Mide Bulantısı Belirtileri

Kronik mide bulantısı bulunan kişi, mide bulantısını çok sıklıkla hissetmektedir. Belirli yiyeceklerin kokusu veya belli hareketler, açlık veya stres yaşanması midesi bulantısını harekete geçirmektedir. Kronik mide bulantısı bulunan bazı insanlar uyurken bile mide bulantısı yaşayabilmektedir. ⁽⁵⁾

Kronik bulantı belirtilerini tanımlamak zor olabilmektedir. Belirtilerin çoğu ise şunları içermektedir:

• Kusmak üzereymiş gibi hissetmek
• İştahsızlık
• Aşırı terleme
• Kontrol olmadan gerçekleşen solunum ve karın kaslarının tekrarlayan ritmik kasılmaları (öğürme)
• Karın ağrısı
• Göğüs, üst karın veya boğazın arkasında meydana gelen huzursuz his
• Kusma ⁽⁶⁾

Hamilelikte Mide Bulantısı

Mide bulantısı ve kusma hamilelikte çok sık görülmekte ve normal olarak kabul edilmektedir. Çoğu kadın hamileliğinin ilk 3 ayında hafif belirtiler yaşamaya başlasa da, 4. aydan sonra belirtiler artabilmektedir.

Hamilelik sırasında yaşanan mide bulantısı belirtileri, halk arasında sabah bulantısı olarak adlandırılsa da, belirtiler gün boyunca yaşanabilmektedir.

Sabah bulantısı: Bazı hamile kadınlar mide bulantısı ve kusmayı sadece sabah saatlerinde yaşamaktadır. Bununla birlikte, kadınların çoğunluğu gün boyu mide bulantısı yaşamaya devam etmektedir.

• Hamilelik sırasında, ağızda artan tükürük üretimi, kokulara karşı aşırı hassasiyet ve bazı gıdaların tadındaki değişiklikler de kusmayı tetiklemektedir.
• Belirtiler genellikle son regl döneminden 4 ile 8 hafta sonra başlamaktadır. 9 ve 11. hafta içinde ise şiddetlenmektedir.
• Ateş, ishal ve şiddetli karın ağrısı, hamilelik sırasında bulantı ve kusma ile birlikte görülen belirtiler olarak kabul edilmemektedir. Bu belirtiler yaşanması durumunda doktora danışılması en doğrusu olacaktır.

Hiperemezis gravidarum: Hamilelikte oluşan aşırı mide bulantısı ve kusmayı tanımlayan bir durumdur. Bunun bir sonucu olarak, anne adayı fazla kilo ve sıvı kaybetmeye başlayabilmektedir. Durumun hastanede tedavi ile kontrol altına alınması gerekmektedir. ⁽⁷⁾

Acil Tıbbi Yardım Alınması Gereken Mide Bulantısı Belirtileri

Mide bulantısı ve kusma özellikle ishal ile birlikte yaşanıyorsa, kişi için oldukça yorucu olabilmektedir. Her zaman ciddi bir problemin işareti olmasa da, bazı durumlarda nedeni net değildir ve hemen tespit edilmesi durumun daha da kötüleşmeden önlenmesine yardımcı olabilmektedir.

Aşağıda sıralanmış olan belirtilerin yaşanması durumunda hemen tıbbi bir yardım alınmalıdır:

• Şiddetli mide ağrısı
• Şiddetli baş ağrısı
• Kan kusma
• Dışkıda kan görme
• Karışıklık
• Son 24 saat içinde önemli bir kafa travması geçirmiş olmak
• Belirtileri kontrol edemiyorsanız
• Diyabetiniz varsa
• Seyahat ettikten sonra belirtiler şiddetleniyorsa
• Bağırsak hareketlerinde uzun süren bir anormallik varsa
• Cilt ve göz rengi sarıya dönüyorsa
• Dışkının gri, beyaz ya da yağlı olması

12 saat boyunca idrar çıkışı, ayakta durma ve tükenme sırasında baş dönmesi veya bayılma gibi dehidratasyon (sıvı kaybı) belirtileriniz de oluştuysa, acil tıbbi yardım istenmelidir. ⁽⁸⁾

Mide Bulantısı Nedenleri 

Mide bulantısı neden olur? Mide bulantısı, beyindeki kusma merkezi sistemi aktif bir hale geldiği zaman gerçekleşmektedir. Bu sistemi harekete geçirebilecek pek çok sindirim sistemi veya beyin bozuklukları ya da yutulan maddeler bulunmaktadır. ⁽⁹⁾

Mide bulantısı nedenleri daha ayrıntılı olarak şöyle açıklanabilmektedir:

• Stres

Stres, korku ve endişe vücudun fonksiyonları üzerinde olumsuz bir etki yaratabilmektedir. Bu da, mide bulantısına yol açabilmektedir. Hatta karın şişkinliği, kabızlık ve irritabl bağırsak sendromu gibi çeşitli mide ve bağırsak sorunları meydana gelebilmektedir. Bunun nedeni, stres ve korkunun sindirim sisteminde bir dengesizliğe yol açan adneralinin salınmasına neden olmasıdır. ⁽¹⁰⁾

• Çok Fazla Yemek

Çok fazla yemek yeme mide bulantısına neden olabilmektedir. Bunun nedeni, aşırı olarak tüketilen gıdanın sindirim sisteminin düzgün bir şekilde çalışmasını önlemesidir. Bu durum genellikle, zayıf bir sindirim sistemine sahip olan kişilerde ya da sindirim sistemi fonksiyonlarını azaltan ameliyatları geçiren kişilerde görülmektedir.

• Gıda Zehirlenmesi

Gıda zehirlenmesi, bozulmuş yiyecekler ya da üzerinde bakteri, virüs veya parazitlerin olduğu yiyecek ve içeceklerin tüketilmesi sonucu oluşmaktadır. En sık görülen suçlular arasında Kuamplobakter, Salmonella, Shigella, E. coli, Listeria bulunmaktadır. Mide bulantısına yol açan gıda zehirlenmesinin diğer belirtileri ise ateş, karın ağrısı, ishal, huzursuzluk ve kusma olabilmektedir. ⁽¹¹⁾

• Çok Fazla Alkol İçmek

Çok fazla alkol içmek, sabah uyandığında kişiye akşamdan kalma yaşatabilmektedir. Akşamdan kalma söz konusu ise, mide bulantısı ve baş ağrısı çok sık görülen belirtiler olmaktadır. Bazen, alkol tüketiminden hemen sonra da mide bulantısı hissedilebilmektedir.

• Gıda Alerjisi veya Gıda İntoleransı

Gıda alerjisi veya gıda intoleransına sahip olan kişilerin mide bulantısı yaşama ihtimali çok olasıdır. Bazen sadece o gıdayı tüketmek değil, diyette meydana gelen değişiklikler de bu insanalarda mide bulantısına yol açabilmektedir. ⁽¹²⁾

• Hamilelik

Mide bulantısı hamilelikte sıklıkla görülen bir belirtidir ve normal olarak kabul edilmektedir. Sabah bulantısı olarak da tanımlanan mide bulantısı, hamileliğin erken dönemlerinde görülmektedir. Genellikle, 9. hafta ile başlamakta ve hamileliğin 12 ile 14. haftaya kadar devam edebilmektedir.

Her ne kadar adı sabah bulantısı olsa da, günün herhangi bir saatinde de ortaya çıkabilmektedir. Hamilelikte gelişen mide bulantısının artan östrojen seviyeleri, hormonal değişilikler veya B9 vitamini eksikliği nedeniyle oluştuğu düşünülmektedir. ⁽¹³⁾

• Sindirim Sistemi Bozuklukları

Halk arasında mide felci olarak da bilinen gastroparez, midenin düzgün bir şekilde çalışmaması durumudur. Düzgün bir şekilde boşaltılmayan mide, mide bulantısına neden olabilmektedir.

Hazımsızlık, gastroözofageal reflü hastalığı (GÖRH), peptik ülser hastalığı veya irritabl bağırsak sendromu (IBS) gibi bozukluklar da mide bulantısına yol açabilmektedir.

• Bazı İlaçlar

Kodein, hidrokodon, morfin veya oksikodon gibi ağrı kesici olan bazı opioidler mide bulantısına neden olabilmektedir. Demir veya potasyum ürünleri, steroidal olmayan antiinflamatuar ilaçlar ve hatta aspirin gibi OTC ilaçları da mideyi tahriş edebilmektedir. Bu ilaçlar mide bulantısına yol açan diğer bir koşul olan bağırsak hareketlerini yavaşlatıp şişkinliğin ortaya çıkmasına da yol açabilmektedir. ⁽¹⁴⁾

• Migren

Kafatası içindeki basıncın artması ve beyin omurilik sıvısının etkilenmesi mide bulantısına yol açabilmektedir. Bu durumlara bir örnek ise migren olabilmektedir. Migren başın bir bölgesinde gelişen yoğun baş ağrısıdır. Oldukça şiddetli olan bu ağrı, mide bulantısı, kusma, ısığa ve sese karşı artan duyarlılığa neden olabilmektedir.

• Gastroenterit

Halk arasında mide gribi olarak da bilinen gastroenterit bir bağırsak enfeksiyonudur. Mide bulantısı, kusma, ishal ve karın ağrısına yol açabilmektedir. Bebekler, yaşlı yetişkinler ve bağışıklık sistemi zayıflamış olan kişiler için daha ciddi bir hastalık olarak değerlendirilmektedir. ⁽¹⁵⁾

• Safra Kesesi İltihabı (Safra Taşları) ve Pankreas

Safra kesesinin ya da pankreasın iltihaplanması mide bulantısına yol açabilmektedir. Karın ağrısına da yol açan bu tip tıbbi sorunlar, diyabetli hastalarda komplikasyon riski taşımaktadır. Bununla birlikte, apandisitin belirtileri arasında da mide bulantısı bulunmaktadır.

• Kemoterapi

Kemoterapi, kanserin tedavisi için uygulanan tedavi yöntemidir. Hasta için oldukça yorucu olabilen bu tedavi sürecinde mide bulantısı gibi pek çok belirti ortaya çıkabilmektedir. ⁽¹⁶⁾

• Seyahat Etmek

Seyahat etmek ya da diğer bir deyişle, bir araçla (araba, uçak ya da gemi gibi) hareket halinde olmak bazı insanlarda mide bulantısı ve kusmaya yol açabilmektedir. Kişi bu tür bir sıkıntıyı seyahat sırasında, müzik dinleyerek ya da görüş açısını bir noktada sabitleyerek kontrol altına alabilmektedir. ⁽¹⁷⁾

• Asit Reflüsü

Son yıllarda pek çok insanın muzdarip olduğu asit reflüsü, midedeki asit içeriğinin yukarı doğru yani yemek borusuna doğru çıkması sonucu oluşmaktadır. Tahriş edici olan bu madde yanmaya neden olduğu gibi kişide mide bulantısı ve kusmaya da yol açabilmektedir. ⁽¹⁸⁾

Kronik Mide Bulantısı Nedenleri

Kronik mide bulantısı bulunan kişi, mide bulantısını çok sıklıkla hissetmektedir. Belirli yiyeceklerin kokusu veya belli hareketler, açlık veya stres yaşanması midesi bulantısını harekete geçirmektedir. Kronik mide bulantısı bulunan bazı insanlar uyurken bile mide bulantısı yaşayabilmektedir. ⁽¹⁹⁾

Kronik mide bulantısına neden olabilecek bazı tıbbi koşullar şunlardır:

• Gastroözofageal reflü hastalığı
• Peptik ülser hastalığı
• Midenin boşalmasını veya sindirilmesini sağlayan sinirlerde veya kaslarda meydana gelen problemler (gastroparezi)
• Üst midede ülsere bağlı olmayan rahatsızlık (nonülser dispepsi)
• Fiziksel tıkanıklık olmamasına rağmen (bağırsak psödo-obstrüksiyonu) sinirlerin ve beyin sinyallerinin sindirim sistemini engellemesi
• Sindirim süreçlerini kontrol eden beyin alanıyla ilgili problemler (otonomik disfonksiyon)
• Migren baş ağrısı
• Kalp hızında anormal bir değişiklik (postural ortostatik taşikardi sendromu)

Aşağıda sıralanmış olan vücut bölgelerinde meydana gelen sorunlar da genellikle mide bulantısına neden olabilmektedir:

• Abdominal organlar veya pelvik organlar
• İç kulaktaki denge merkezleri
• Beyin veya omurilik sıvısı ⁽²⁰⁾

Mide Bulantısına Ne İyi Gelir? 

Mide bulantısı hemen her insanın başına gelebilecek bir durumdur. Ancak bu durumun gelişmesine neden olan faktörler kişiden kişiye değişebilmekte ve çoğu zaman herkeste aynı nedenlere bağlı olarak gelişmemektedir. Mide bulantısına ufak bir soğuk algınlığı neden olabilirken daha ciddi rahatsızlıklarda bu duruma sebep olabilmektedir. Bu yüzden mide bulantısı, göz ardı edilmemesi gereken özellikle uzun sürdüğü zamanlarda mutlaka bir doktora başvurulması ve ondan yardım istenmesi gereken bir durumdur.

Kusma eylemi çoğu zaman mide bulantısının sonucunda oluşan bir durumdur. Ancak her mide bulantısı elbette ki kusma ile sonuçlanmamaktadır. Bulantının birçok sebebi olabilir. Bu sebepler arasından en olumlu sonuç doğuranı şüphesiz ki gebeliktir. Gebe olan kadınlar, gebeliklerinin 3. ayından itibaren bulantılara maruz kalırlar ve bu her ne kadar mutluluğa sebep olacak nedenlerden kaynaklı olsa da anne adayları için dayanılmaz bir durumdur.

Mide Bulantısı Tedavisi 

Mide bulantısı nasıl geçer? Hemen hemen herkesin mide bulantısı gibi bir problem yaşaması normaldir. Genellikle de, mide bulantısı yaşayan kişi kusarak mide içeriğini dışarı atıldıktan sonra kendini daha iyi hissetmeye başlamaktadır. Diğer yandan, kusma eyleminden sonra mide bulantısının devam etme ihtimali de olabilmektedir.

Herhangi bir sağlık problemi olmadan kısa süreli mide bulantısı ve kusma problemi yaşayan yetişkinlerde ve büyük çocuklarda genellikle daha fazla tıbbi müdahaleye ihtiyaç duyulmamaktadır. Özellikle, başta su olmak üzere, bol sıvı tüketimi mide bulantısı ve kusma nedeniyle oluşan sıvı kaybını önlemeye yardımcı olabilmektedir. ⁽²¹⁾

Yaşlı yetişkinler ve küçük çocuklarda ise devam eden mide bulantısı ve kusma (yani bir günden fazla) problemleri, özellikle beraberinde mide ağrısı, baş ağrısı, kafa karışıklığı veya güçsüzlük gibi başka belirtiler de söz konusu ise, bir doktor tarafından tedavi edilmelidir.

Mide bulantısını tetikleyen güçlü kokulardan ve tatlardan uzak durmakta fayda vardır. Gün boyunca mide bulantısını hafifletmeye yardımcı olan yiyecek ve içeceklerin tercih edilmesi daha doğru olacaktır. ⁽²²⁾

Mide bulantısı devam ettiği zaman, bulantıyı engelleyici (anti-bulantı) ilaçları doktor tarafından reçete edilebilmektedir. Diğer yandan, genellikle altta yatan tıbbi bir neden sonucu ortaya çıkan mide bulantısı ve kusma problemlerini durdurmak için tıbbi nedeninin tespit edilip tedavi edilmesi gerekmektedir. ⁽²³⁾

Evde Tedavisi

Dinlenmek: Çok fazla aktivite içinde olmak ya da gerekli olduğu kadar dinlenmemek mide bulantısı ve varsa beraberinde yaşanan belirtileri daha da kötüleştirebilmektedir. Bu nedenle, vücut için oldukça yorucu olabilen devam eden mide bulantısı ve kusma problemleri durumunda, mümkün olduğunca dinlenmeye özen gösterilmelidir. ⁽²⁴⁾

Bol sıvı tüketmek: Başta su olmak üzere sıvı alımını artırın. Özellikle, kaybedilen elektrolitlerin geri kazandırılmasını sağlamak için kullanılan oral dehidrasyon çözeltileri eczanelerden temin edilebilmektedir.

Bununla birlikte, zencefilli ve limonlu içecekler mide bulantısını hafifletmeye yardımcı olabilmektedir. Spor içecekleri, gazlı içecekler, meyve suları ve benzer içecekler çok az sodyum ve çok fazla karbonhidrat içerdiği için kullanılmamalıdır. ⁽²⁵⁾

Çocuklar yetişkinlere göre, daha az miktarlarda oral çözeltilerden yararlanmalıdır. Doktorun da tavsiye etmesi dahilinde, genellikle çocuğa bu sıvılar her 5 dakikada bir 1 çay kaşığı (24 mililitre) verilmektedir.

Sıvı almayı reddeden ya da çok şiddetli kusma yaşayan çocuklarda, kaybedilen sıvıların temini damar yoluyla (intravenöz sıvılar) da verilebilmektedir. ⁽²⁶⁾

Tetikleyicilerden kaçınma: Yiyecek ve yemek kokusu, parfüm, duman, havasız odalar, aşırı ısı, nem, loş ışıklı mekanlar ve araç kullanma gibi mide bulantısı ve kusmanın olası tetikleyicileri arasında yer almaktadır, bu nedenle, mümkün olduğunca bunlardan uzak durulmalıdır. 

Hafif yiyecekleri tüketme: Yemek yemeye kolay sindirilen gıdalarla başlamaya özen gösterin. Tahıl, pirinç, meyve ve tuzlu veya yüksek proteinli, yüksek karbonhidratlı yiyecekleri tercih edebilirsiniz. Yağlı veya baharatlı yiyeceklerden kaçınmalısınız. ⁽²⁷⁾

İlaç Tedavisi

Doktorun reçete edebileceği bazı bulantı engelleyici ilaçlar (antiemetik) bulunmaktadır. Bu ilaçlar, alabilme kişinin alma imkanına bağlı olarak farklı şekillerde uygulanabilmektedir. İlaçlar, dil üzerinde veya altında çözünen hap, sıvı veya tabletler, intravenöz veya intramüsküler enjeksiyon veya rektal fitil ile kullanılabilmektedir.

Mide bulantısı ve kusmayı kontrol etmek için kullanılan yaygın ilaçlar arasında şunlar bulunmaktadır:

• Prometazin
• Proklorperazin
• Droperidol
• Metoklopramid
• Ondansetron ⁽²⁸⁾

Bulantı ve kusmayı azaltmak için yetişkinlerde sıklıkla kullanılan ilaçlar, faydaları kanıtlanmadığı için çocuklarda daha az kullanılmaktadır. Ayrıca, bu ilaçların yan etkileri de olabilmektedir. Bununla birlikte, mide bulantısı veya kusma şiddetli ise veya devam ederse, doktorlar 2 yaşın üzerindeki çocuklara prometazin, proklorperazin, metoklopramid veya ondansetron verebilmektedir. ⁽²⁹⁾

Mide Bulantısı Ameliyatı

Mide bulantısı ve kusmanın nedenine bağlı olarak, bazı durumunda ameliyat bir seçenek olabilmektedir. Örnek vermek gerekirse, sürekli olarak devam eden mide bulantısı ve kusma, kafa içinde meydana gelen basınç artışının ya da bazı tıkanma şekillerinin bir belirtisi ise, ameliyat uygulanabilmektedir. ⁽³⁰⁾

Hamilelikte Mide Bulantısı Tedavisi

Her ne kadar çok rahatsız edici olsa da, mide bulantıları ve kusma sağlıklı hamileliğin bir parçası olarak görülmektedir. Belirler şiddetli değilse, daha öncesinde ve sonrasında başka tıbbi belirtiler yaşanmadıysa, kusma için özel bir tedavi yöntemi uygulanmasına gerek duyulmamaktadır. Evde tedavi yöntemleriyle hamile kadınların daha iyi hissetmesi sağlanabilmektedir.

Mide bulantısı ve kusma sık sık gelişiyorsa, doktor sıvı kaybının yaşanmasını önlemek için elektoritler içeren sıvı takviyelerini tavsiye edebilmektedir. Ağız ya da damar yoluyla alınan bu sıvılar, neredeyse tek seferde anne adayının kendisini daha iyi hissetmesine ve kusma döngüsünün kırılmasına yardımcı olabilmektedir. ⁽³¹⁾

Mide Bulantısı İçin Hangi Doktora Gidilir?

Mide bulantısı problemlerinin altında yatan tıbbi nedenin teşhis ve tedavi edilmesi için gastroenteroloji (mide bağırsaklar ve karaciğer hastalıkları ile ilgilenen alan) bölümüne başvurulmaktadır.