Safra Kesesi Kanserinin Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir?

Safra Kesesi Kanseri Nedir?

Safra kesesi kanseri, safra kesesi hücrelerinde başlayan bir kanser türüdür. Kanserli (kötü huylu) olan bir tümör, yakında bulunan dokulara yayılabilen ve o dokuları da yok edebilen bir grup hücredir. Bu tür kötü huylu tümörlerin vücudun diğer bölümlerine (kan ve lenf bezleri gibi) yayılma riski de bulunmaktadır.

Safra kesesi sindirim sisteminin parçası olan bir organdır. Vücudun sağ tarafında bulunmaktadır. Aynı zamanda, karaciğerin hemen altında bulunan bu küçük organ, armut şeklindedir. Karaciğer, vücudun yağları sindirmesine yardımcı olması için sarı-yeşil renkte ismi safra olan bir sindirim sıvısı üretmektedir. Safra yolları ise karaciğerden safra kesesine safra taşıyan kanallardır. Safra kesesi safra sıvısını toplamakta ve ardından ince bağırsağa salmaktadır. Karaciğer, safra kesesi ve safra kanalları birlikte safra sistemi veya safra yolları olarak adlandırılmaktadır. ¹

Safra kesesi içinde bulunan hücreler mutasyon olarak bilinen hücre değişiklikleri yaşayabilmektedir. Mutasyona uğrayan hücreler artık normal bir şekilde büyümemekte ve normal davranmamaktadır. Bu değişiklikler, kolesistit gibi kanserojen olmayan koşullara da yol açabilmektedir. Kolesistit safra kesesi iltihabıdır ve safra kesesi taşlarının gelişimi için bir tetikleyici olmaktadır. Değişiklikler ayrıca adenomlar gibi kanserli olmayan tümörlere de neden olabilmektedir. ²

Ancak bazı durumlarda, safra kesesi hücrelerinde meydana gelen bu değişiklikler kanser ile sonuçlanabilmektedir. Çoğu vakada, safra kesesi kanseri safra kesesinin astarındaki bez hücrelerinde başlamaktadır. Bu hücreler mukus, enzimler veya hormonlar gibi maddeleri salmaktadır. Safra kesesinde gelişen bu kanser türüne adenokarsinom denmektedir. Tüm safra kesesi kanserlerinin yaklaşık % 90’ını bu tür bir kanser gelişimi oluşturmaktadır.

Diğer yandan, kanser, skuamöz hücreler adı verilen ince düz hücrelerde de başlayabilmektedir. Nadir olarak görülen bu kanser türüne ise safra kesesinin skuamöz hücreli karsinomu ismi verilmektedir. ³

Safra Kesesi Kanseri Belirtileri

Safra kesesi vücudun derinliklerinde olan bir organ olduğu için, safra kesesi kanseri başlangıcında, kanseri tespit etmek oldukça zordur. Diğer yandan, bu kanser türü, ilerlemedikçe herhangi bir belirtiye de yol açmamaktadır. Bu da, hastalığın erken teşhisi için bir engel oluşturabilmektedir.

Safra kesesi kanseri belirtileri, başlangıçta, herhangi bir mide virüsü enfeksiyonu belirtileri gibi başka tıbbi sorunların belirtilerine benzeyebilmektedir. Genellikle de, safra taşı gibi başka bir safra problemi nedeniyle yapılan testler sırasında tespit edilmektedir. ⁴

Safra kesesi kanseri nasıl anlaşılır? Safra kesesi kanseri başlangıcı belirtileri şöyle sıralanmaktadır:

• Mide bulantısı ve kusma
• Yağlı yiyecekleri hazmetmede sorunlar yaşama
• İştah kaybı
• Ateş ve titreme ⁵

Safra kesesi kanserinin ileri safhaları aşağıdakileri de içeren diğer belirtilere neden olabilmektedir:

• Sarılık
• Kaşıntı
• İstenmeyen kilo kaybı
• Üst abdomenin sağ tarafında oluşan hassasiyet
• Tümör veya safra artışı nedeniyle karında oluşan dolgunluk ya da şişlik (bazen doktor fizik muayene sırasında normalden büyük (saflaştırılmış) bir safra kesesi hissedebilir)
• Karaciğerin büyüklüğündeki artış
• Karında sıvı birikimi (bu duruma ascites (asit) denmektedir) ⁶

Sarılık

Sarılık, karaciğerin düzgün bir şekilde çalışmadığı ya da safra sisteminde meydana gelen tıkanıklığın bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Belirtiler aşağıdakileri içerebilmektedir:

• Cildin ve göz beyazlarının sararması
• Bazı insanlarda şiddetli kaşıntı
• Koyu renkli idrar
• Soluk renkli dışkılar

Sarılık, safra tuzlarının kanda birikmeye başlamasından kaynaklanmaktadır. Kanser nedeniyle ortak safra kanalının tıkanması söz konusu olduğunda, safra normalde olduğu gibi bağırsağa akamamaktadır. Bu da, safra tuzlarının kan ve vücut dokularda birikmesine yol açmaktadır.

Safra tuzları cildi ve gözlerin beyazlarını sarıya çevirmektedir. Ayrıca, cilt kaşıntısına da sebebiyet vermektedir. İdrarın rengi daha koyu bir renk almaktadır ve safra sıvısı bağırsağa geçemediği için dışkılar normalden çok daha soluk bir renkte olmaktadır.

Safra kesesi kanseri tanısı konan kişilerin yaklaşık yarısından sarılık yaşanmaktadır. Bu, kanserin genellikle sonraki evrelerini işaret etmektedir. ⁷

Abdominal Ağrı

Safra kesesi kanserinin gelişmesi durumunda, karnın sağ tarafında ağrı hissi yaşanabilmektedir. Kanserin veya safra taşlarının safra kanalını tıkaması sonucu, daha keskin bir ağrı oluşabilmektedir. ⁸

Safra Kesesinin Büyümesi

Safra kanalının tıkanması durumunda, safra kesesi safra ile dolmakta ve şişmektedir. Bunun bir sonucu olarak safra bezi büyümektedir. ⁹

Hasta Hissetmek

Safra kesesi kanserinin sonraki aşamalarında bu çok yaygındır. Safra kesesi kanseri tanısı konan kişilerin yarısından fazlası hastalığın bir aşamasında kendilerini kötü hissetmeye başlamaktadır. Bu durum, genellikle anti-hastalık ilaçları ile kontrol altına alınmaktadır. ¹⁰

Safra Kesesi Kanseri Evreleri

Kanser evresi, kanserin vücuda ne kadar yayılmış olduğunu ve hastalara sağlanacak tedaviyi belirlemektedir. Safra kesesi kanseri evrelerini belirlemenin yolları şunlardır:

• Safra kesesi tümörünün boyutu ve yayılma derecesi
• Kanser hücreleri lenf nodlarına kadar uzanıp uzanmadığını belirleme
• Kanserin vücudun diğer organlarına kadar uzanıp uzanmadığını belirleme

Safra kesesi kanseri evrelerini tanımlamak için doktorlar tarafından numaralandırma sistemi kullanılmaktadır. Genellikle, bu durum, 1. evre, 2. evre, 3. evre ve 4. evre olarak belirlenmektedir. Bazı doktoralar 0’ı da bir aşama olarak değerlendirmektedir. ¹¹

0 Evre Safra Kesesi Kanseri

Bu, kanserin safra kesesi dokusunun astarını etkilemeye başladığı en erken safra kesesi kanseri evrelerinden biridir. Kanserin vücudun diğer organlarına yayılması riski bu aşamada önem taşımamaktadır.

1. Evre Safra Kesesi Kanseri

Kanserin en erken evresidir ve safra kesesini kaplayan iç doku tabakaları etkilemektedir. Henüz lenf nodlarına, komşu dokulara ve diğer organlara yayılmamıştır. ¹²

1. Evre Safra Kesesi Kanseri

Safra kesesi kanserinin bir sonraki aşamasıdır. Kanser safra kesesi duvarı kaslarının tabakasına ve bağ dokusuna yayılmaktadır, ancak henüz organın dış kısmına kadar uzanmamaktadır.

1. Evre Safra Kesesi Kanseri

Safra kesesi kanserinin bu evresi, Evre 3A ve Evre 3B olmak üzere ikiye ayrılmaktadır:

• 3A Evresi: Bu evrede, safra kesesi duvarları boyunca kanserli hücreler büyümektedir, ancak henüz lenf nodlarına kadar yayılmamıştır.
• 3B Evresi: Bu evrede, kanserli hücreler safra kesesi duvarları boyunca yayılmaktadır ve komşu lenf nodlarına kadar ulaşmaktadır. 13
  1. Evre Safra Kesesi Kanseri
• 4A Evresi: Bu, kanserli hücrelerin, karaciğer veya karaciğerden daha fazla organa giden ana kan damarlarından birine nüfuz etmesi anlamına gelmektedir. Bu evrede lenf nodları etkilenebilir ya da etkilenmeyebilir.
• 4B Evresi: Bu evrede, kanser kendisinden daha uzakta bulunan lenf nodlarına bile nüfuz etmektedir, ancak, henüz bazı organlara kadar ulaşamamaktadır. Bununla birlikte, hastalığın karaciğere uzak diğer organlara yayılma ihtimali tamamen göz ardı edilmemektedir. ¹⁴

Safra Kesesi Kanseri Nedenleri

Safra kesesi kanseri neden olur? Safra kesesi kanserinin nedeni tam olarak açıklanamamaktadır. Sağlıklı safra kesesi hücrelerinde meydana gelen mutasyonlar sonucu, hücreler kontrol dışı kalmakta ve birikerek safra kesesi içinde büyüyen, vücudun diğer alanlarına yayılma riski de taşıyan tümörü oluşturmaktadır.

Çoğu safra kesesi kanseri vakasında, kanser safra kesesinin iç yüzeyinde bulunan bezin hücrelerinde başlamaktadır. Bu tip bir hücrede başlayan safra kesesi kanseri adenokarsinom olarak da adlandırılmaktadır. ¹⁵

Safra kesesi kanseri gelişimini etkileyen başka sağlık nedenleri ve gelişme riskini artıran pek çok risk faktörü bulunmaktadır. Safra kesesi kanseri nedenlerini ve risk faktörlerini daha ayrıntılı olarak şöyle açıklamak mümkündür:

Yaş ve Cinsiyet

Kanser türlerinin çoğunda olduğu gibi, safra kesesi kanseri de artan yaşla birlikte daha fazla yaygın bir hale gelmektedir. Genç bireylere oranla yaşlılarda daha sık görülmektedir. Yapılan gözlemlere göre, safra kesesi kanseri 70 yaşından büyük insanlarda daha yaygındır.

Diğer yandan, yaş gibi cinsiyet de safra kesesi kanseri gelişiminde rol oynamaktadır. Safra kesesi kanseri kadınlarda erkeklere oranla 3 kat daha fazla görülmektedir. ¹⁶

Safra Kesesi Kanseri Aile Öyküsü

Safra taşı hastalığıyla ilgili herhangi bir aile öyküsü ya da safra kesesi kanseri olan birinci derece akraba (ebeveyn, kardeş veya çocuk) sahibi olmak safra kesesi kanseri geliştirme riskini 5 kat artırmaktadır. Diğer yandan, safra kesesi kanseri oldukça nadir görülen bir kanser türü olduğu için, riskin hala küçük olduğunu söylemek mümkündür. ¹⁷

Etnik Köken

Safra kesesi kanseri geliştirme riski, dünyanın farklı yerlerinde yaşayan insanlar ve farklı ırk grupları için çok farklı olabilmektedir. Bu muhtemelen enfeksiyon, safra taşı, inflamasyon veya diyet gibi bu popülasyonları etkileyen faktörlerden kaynaklanmaktadır.

Örnek vermek gerekirse, Latin Amerika, Asya, Doğu ve Orta Avrupa ülkelerinde safra kesesi kanseri vakaları daha yüksektir. Diğer yandan, İngiltere, ABD, Avustralya, Kanada, Yeni Zelanda gibi batılı ülkeler ve Akdeniz Avrupa ülkelerinde bu oran çok daha düşüktür.¹⁸

Safra Kesesi Taşı ve Safra Kesesi İnflamasyonu

Safra kesesi taşı ve safra kesesinin inflamasyonu (kolesistit) safra kesesi kanseri için en sık rastlanan risk faktörleridir.

Safra taşları, safra kesesi içinde oluşan, küçük sert topaklardır. Çoğunlukla kolesterol, safrada bulunan diğer maddelerle karıştırarak bu taşları meydana getirmektedir. Safra kesesi kanseri tanısı konan 10 hastanın 6 ile 8’inde  (% 60 ile % 80) safra taşı veya safra kesesi iltihabı bulunmaktadır.

Safra taşları oldukça yaygın yaşanan sağlık sorunlarıdır ancak safra kesesi kanseri çok nadir görülmektedir. Safra kesesi iltihabı veya safra kesesi taşı olan insanların çoğu safra kesesi kanseri geliştirmemektedir. ¹⁹

Porselen Safra Kesesi

Porselen safra kesesi, kronik iltihaplanma sonucu oluşmaktadır. Bu durumda, safra kesesinin iç duvarında kalsiyum birikintileri oluşmaktadır. Safra kesesi kanseri, porselen safra kesesi hastalarında nadir de olsa görülebilmektedir.

Sık sık safra kesesi iltihabı yaşayan kişilerin, porselen safra kesesi geliştirme riski bulunmaktadır. Böyle bir durumun gelişmesi söz konusu olduğunda, doktor genellikle safra kesesinin ameliyatla alınmasını önermektedir. ²⁰

Primer Sklerozan Kolanjit

Primer sklerozan kolanjit, bir safra yolu iltihaplanması türüdür. Nadir olarak yaşanan bu sağlık sorununun nedeni tam olarak bilinmemektedir. Primer sklerozan kolanjit geliştiren hastalarda, safra kesesi kanseri gelişme riski biraz daha yüksektir.

Sigara İçmek

Sigara içen insanların safra kesesi kanseri geliştirme riski neredeyse 5 kat (% 20) artmaktadır. ²¹

Obezite

Aşırı kilolu ya da obez olmak, diğer pek çok kanser türü gibi safra kesesi kanseri riskini de artırmaktadır. Aşırı kilo, özellikle kadınlarda, hormonal değişikliklere yol açabilmektedir. Hormonal değişiklikler, safra kesesi kanseri gelişiminde bir rol oynayabilmektedir. Diğer yandan, aşırı kilonun safra kesesi taşı geliştirmede etkisi olduğu bilinmektedir. Yukarda da belirtildiği üzere, safra kesesi taşı, safra kesesi kanseri nedenleri arasında yer almaktadır. ²²

Pankreas ve Safra Kanalı Anormallikleri

Pankreas ve safra yollarının bazı anormallikleri safra kesesi kanseri geliştirme riskini arttırabilmektedir. Bu anormallikler arasında şunlar bulunmaktadır:

• Safra kanalı boyunca büyümeler (koledok kistleri)
• Safra kanalı ile pankreas arasındaki birleşmenin anormalliği

Sıralanan bu kişi koşulda doğuştan gelmektedir ve çok nadir görülmektedir. Koledok kistleri olan çoğu insanda anormal bir safra kanalı bulunmaktadır. ²³

Safra Kesesi Polipleri

Safra kesesi polipleri küçük büyümelerdir ve kanser riski taşımamaktadır. Pek çok kişide geliştiği gözlemlenmektedir. Fakat bazıları uzun süre devam etmesi durumunda, kansere dönüşebilmektedir.

Safra kesesi polipleri ne kadar büyükse, kanser olma riski de o kadar yüksektir. 1 santimetreden (10 mm) büyük bir polip olması durumunda, safra kesesini temizlemek için ameliyat olunması gerekebilmektedir.

Şeker Hastalığı

Şeker hastalığının olması durumunda, safra kesesi kanseri veya safra kanalı kanseri geliştirme riski daha da yüksektir. ²⁴

Enfeksiyonlar

Tifo hastalığının nedeni olan Salmonella typhi bakterisinin oluşturduğu enfeksiyonun, safra kesesi kanseri geliştirme riskini artırdığı düşünülmektedir. Diğer yandan, tifo aşısı bulunan ve artık çok nadir görülen bir hastalıktır.

Helicobacter bakterilerinin safra kesesi kanseri riskini artırabileceği konusu üzerinde hala çalışılmaktadır. Bu bağlantıyı doğrulamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır.

Alkol Tüketimi

Alkol tüketilmesi safra kesesi kanseri geliştirme riskini artırabilmektedir. Ilımlı alkol tüketenlerden ziyade, çok ağır tüketenlerde görülmektedir. Ne kadar az alkol tüketilirse, kanser geliştirme riskini de o kadar azalmaktadır.

Birden Fazla Doğum Yapma

Kadınlar için safra kesesi kanseri riski sahip oldukları her çocukta biraz daha artmaktadır. Safra kesesi kanseri oldukça nadir bir kanser türü olduğu için bu risk faktörünün yine de çok düşük olduğunu belirtmek gerekir. ²⁵

Safra Kesesi Kanseri Tedavisi

Safra kesesi kanseri nasıl geçer? Safra kesesi kanseri tedavisi öncelikle kanserin evresine ve kanser derecesine bağlı olarak belirlenmektedir. Uygulanacak olan tedavide hastanın genel sağlığını da göz önünde bulundurulmaktadır.

Cerrahi, kanserin erken evrelerinde ilk uygulanan tedavi yöntemidir. Sonrasında tedaviyi, radyoterapi veya antikanser ilaçlarla yapılan kemoterapi takip edebilmektedir.

Diğer tedavi seçenekleri, artı, eksileri ve yan etkileriyle birlikte hastaya açıklanmaktadır. Uygun tedavi seçiminde söz sahibi olmanıza izin verilmektedir. Örnek vermek gerekirse, çok ileri evre kanser hastaları, daha fazla yan etki getiren ve yaşam kalitesini daha da düşürebilecek anti kanser tedavisine ihtiyaç duyabilmektedir. Bu hastalar, palyatif bakım, ağrı kesici ve kalan yaşamın son zamanları bakımını seçebilmektedir. ²⁶

Safra Kesesi Kanseri Ameliyatı

Safra kesesi kanseri tanısı konduktan sonra alanında uzman olan doktorlar, kanserin hangi bölgede olduğunu ve ameliyatla çıkarılmaya müsait olup olmadığını anlamak için bazı incelemeler yapmaktadır. Fiziksel olarak büyük ameliyatlara dayanabilen kişiler için ameliyat ilk seçenek olarak görülmektedir.

Safra kesesi kanseri için birkaç farklı ameliyat seçeneği bulunmaktadır. Temelde sadece safra kesesi (kolesistektomi) alınmaktadır. Ameliyatın türü genellikle kanserin bulunduğu bölgeye, çevredeki dokulara, karaciğere veya diğer organlara ve lenf bezlerine yayılıp yayılmadığına bağlı olarak değişmektedir.

Ameliyat sırasında çevresinde bulunan lenf bezleri de incelenmektedir. Bazı lenf bezleri safra kesesi çevresinden çıkarılmaktadır. Bu cerrahi yönteme lenfadenektomi ismi verilmektedir. Lenf bezlerine yayılmış olabilecek kanser hücrelerini kontrol etmek için uygulanmaktadır. ²⁷

Radyoterapi

Radyoterapi, kanser hücrelerini öldürmek için yüksek enerjili X ışınlarını kanserli alana odaklanmayı amaçlayan bir tedavi yöntemidir. Radyasyon tedavisi genellikle ameliyattan sonra kalan kanser hücrelerini öldürmek için uygulanmaktadır. Bu işlemin ismi adjuvan radyoterapi olarak bilinmektedir.

Radyoterapi, düzenli aralıklarla yapılmaktadır. Radyoterapi makinesinden harici olarak verilebilmekte veya radyoaktif materyali tümörün yakınına yerleştirerek dâhili olarak (brakiterapi) uygulanabilmektedir.

Belirtileri hafifletmek için ileri safra kesesi kanserlerinde radyasyon tedavisi de kullanılabilir. Bu işleme de palyatif radyoterapi denmektedir. ²⁸

Kemoterapi

Bu tedavi yöntemi antikanser ilaçların kullanımını içermektedir. Bu ilaçlar, kalıntı hücrelerin öldürülmesi için safra kesesinin cerrahi olarak çıkarılmasından sonra kullanılabilmektedir.

Bazen kemoterapi radyasyon terapisi ile birlikte uygulanmaktadır. Kemoterapi ilaçları, saç dökülmesi, iştah, ishal, bulantı, kusma, enfeksiyona yakalanma eğilimi ve kanama eğilimleri gibi yan etkilere neden olmaktadır. ²⁹

1. Evre Safra Kesesi Kanseri Tedavisi

Safra kesesi kanserini erken evrede tespit etmek nadir yaşanan bir durumdur. Bu söz konusu olduğunda, safra kesesinin ameliyatla alınması genellikle yeterli olmaktadır.

Safra kesesi kanserlerinin yaklaşık % 20’si, safra kesesi için basit bir kolesistektomi veya safra kesesinin inflamasyonu sırasında tespit edilmektedir. ³⁰

Evre safra kesesi kanseri vakalarının çoğu genellikle, safra taşı için basit bir kolesistektomi veya safra kesesi iltihabı muayenesi sırasında tespit edilmektedir. Bu evredeki kanser, daha kapsamlı bir ameliyat veya uzun kolesistektomi gerektirebilmektedir. Ameliyat sonrası doktor, kemoterapi veya radyoterapi önerebilmektedir. ³¹

Evre safra kesesi kanserlerinde kolesistektomi önerilmektedir. Bazı durumlarda ise daha kapsamlı veya radikal bir cerrahi yöntem tercih edilebilmektedir.

Ameliyat sonrası radyoterapi önerilebilmektedir. Belirtileri kontrol altına almak için kemoterapi ile radyoterapi birlikte uygulanabilmektedir. ³²

Radyasyon ve kemoterapi ile genellikle palyatif tedavi önerilmektedir. Palyatif bakım bir tedavi yöntemi değildir, ancak kanserin büyümesini yavaşlatmaya yardımcı olabilmektedir.

Safra kanalı tıkanmış olan hastalar, safra akışını sağlamak için stentler yerleştirilebilmektedir. Bazı hastalar fotodinamik terapiden de yararlanmaktadır. Bu yöntem, kanser hücrelerini yok etmek için kullanılan lazer ışığının ve ışığa duyarlı ilacın bir kombinasyonunu içermektedir. ³³

Safra Kesesi Kanseri İçin Hangi Doktora Gidilir?

Safra kesesi kanseri için kapsamlı bir tedavi uygulanmaktadır. Bu tedavi süreci boyunca gastroenteroloji ve hepatoloji, radyoloji, medikal onkoloji, radyasyon onkolojisi, patoloji, cerrahi, nakil ve gerektiğinde diğer alanlardaki uzmanlara başvurulmaktadır.