Felç Hastalığı Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

Felç Hastalığı Nedir?

Felç hastalığı genel olarak, duyu kaybı ile ilişkilendirilebilecek bir şekilde gelişim gösteren ve geneli itibarı ile vücuttaki kas fonksiyonlarının kaybı neticesinde meydana gelen bir hastalıktır. Genellikle vücudun tamamen veya bir kısmının işlevsiz kalması durumunda felç teşhisinin konulduğu görünür. Yunancadan dilimize yerleşen felç kelimesi devre dışı anlamına gelir. Böyle denmesinin sebebi, felcin motor fonksiyonlarının ve duyusal işlevlerin kaybedilmesine yol açmasıdır.

Felç hastalığının farkındalığı ve tanımı aslında çok basit durumlarla bile kendini gösterebilir. Bu hastalık temel olarak sinir sistemine ve beynin motor sistemlerine etki eden ve bu temel hareketleri işlevsiz kılan bir rahatsızlıktır. Temel motor hareketlerdeki kayıplar felcin en net özellikleri olarak görülmektedir. Felç hastalığının belirgin özellikleri konuşma ve yürüme bozukluğudur. Normal bir şekilde yürüyen veya konuşan bir insan, bir anda konuşma bozukluğu ve yürüme bozukluğu gibi durumlar yaşarsa buna dikkat edilmelidir. Çünkü felç hastalığının ilk sinyalleri bunlardır. Ek olarak yüzün bir tarafının bir anda aşağı düşmesi ve göz bebeklerinin aşırı derecede büyümesi de önemli sinyaller olarak bilinir. Felç hastalığı temelde beyinin ve sinirlerin işlevsiz kalması hastalığıdır. ¹

Felç hastalığının tanımı genel olarak dinamik kas ve sinir gücünün işlevsiz hale gelmesidir. Felç, sinir veya kas dokusunun genel yapısındaki değişikliklere sebep olan hastalıklardan veya kas ile sinir dokusuna zarar verecek, temel motor duyuları etkileyebilecek türde olan hastalıklardan ötürü olabilir. Sebeplerine bağlı olarak Felç hastalığı, belirli bir kas grubunu işlevsiz hale getirebildiği gibi, vücudun belirli bölgelerini de etki altına alarak o bölgelerdeki işlevselliği ve motor fonksiyonları yok edebilir. Ayrıca felcin etki alanına göre vücudun sadece üst tarafını etkileyen durumlar da mevcuttur. Felç vücudun bir kısmını etkiliyor ise, tıp dilinde buna hemipleji denmektedir. Ancak vücudun tüm bölgeleri felçten etkilenmeye başladığı anda, bu duruma bilateral hemipleji denir. Vücudun belden aşağısının etkilendiği durumlarda ise, parapleji olarak durum teşhisi yapılır. Vücudun tamamının etkilendiği felç belirtilerine ise, kuadripileji denmektedir. Ayrıca vücut üzerindeki bir takım kas kayıp durumu için de Pals terimi kullanılmaktadır. ²

Felç Hastalığı Belirtileri

Felç hastalığı nasıl anlaşılır? Felç hastalığı beynin bir bölümünün işlevsiz hale gelmesi ve temel motor fonksiyonlarının yapılamaması durumudur. Felç hastalığı başlangıcı aniden ortaya çıktığı gibi, zaman içerisinde de ortaya çıkabilir. Bu durumları doktorlar gayet net bir şekilde görebilirler. Ancak deneyimli doktorlar bu durumdan beynin hangi bölgelerinin çalışmadığını görebilirler. Beynin bir tarafını kontrol eden bölgeler, genellikle karşı bölgelerde bulunmaktadır. Kısacası beyninizin sol lobu sağ tarafınızı, sağ lobunuz ise sol tarafınızı kontrol etmektedir. Bu sebeple beynin bir bölgesindeki kan eksikliği veya problemleri, vücuttaki karşıt alanlarda kendini göstermektedir. Felç hastalığının ise en yaygın belirtileri şunlardır;

• Hafıza ve görme kaybı
• Şiddetli baş ağrıları
• Bilinç kaybı
• Bilinç karmaşası
• Denge bozulması ve baş dönmesi
• Vücutta ani uyuşukluklar, yüzde veya kollarda işlevsizlik, zayıflıklar
• Konuşma yetisini kaybetme veya anormal konuşma durumları
• Büyük veya küçük abdesti kaçırma
• Kasların istemsizce kasılması veya dengesizleşmesi
• Zihnin bulanıklaşması

Bazı durumlarda felç kalıcı bir hale bürünebilir. Bu durumlarda vücutta çeşitli tepkilerin görüldüğünü gözlemleyebiliriz. Eğer felç anında bu tepkiler hasta tarafından görülmeye başladıysa beynin ciddi şekilde felçten etkilendiğinin bir kanıtı olarak kabul edilir. Özellikle felç hastalığında ilk etkilerden sonraki zaman zarfında şu belirtiler görülüyor ise, felç kalıcı bir hale gelmiş olabilir. Bunları sıralarsak;

• Görme bozukluğu
• Anlama ve konuşma yetilerinde sıkıntılar
• Felç gelen kısmın zayıflığı veya işlevsizliği (Hemipleji)
• Yutkunma zorluğu ve yeme problemleri
• Depresyon ve psikolojik problemler
• Duyguları kontrolde güçlük ve uygunsuz durumlarda ifade kullanımında fazlalaşma. ³

Felç Hastalığı Nedenleri

Felç hastalığı neden olur? Felç hastalığı genellikle kasların yapısını ve hareketlerini etkileyebilen ve dolaylı yoldan hem sinir hem de kas sistemine etki edebilecek nöronların etkisizleşmesiyle oluşabilecek bir hastalıktır. Aslında birçok sebebi olsa da, genel anlamda en sık görülen sebepler; kafa travmaları, omurilik zedelenmeleri ve halk arasında MS hastalığı olarak bilinen Multiple Skleroz’dur. Ancak bunlar dışında birçok sebep de felç hastalığının temel kaynağıdır. Bunları sıralarsak;

Kardiyolojik Problemler: Doğrudan kalp kasındaki zayıflığı tetikleyebilecek veya kalp kasının zayıflığı sebebiyle oluşabilecek felç durumlarını dikkate almak gerekir. Çünkü kalp vücudun kan pompalayan organı olduğu için, kalp kasının bir kısmının bile zarar görmesi durumunda kan akışı olmayan bölgedeki sinirlerin zayıflaması ve ölmesi muhtemeldir. Özellikle genetik bir hastalık olan kas distofisi ve dermatomiyozit ve polimiyozit gibi hastalıklarda (ciddi kalp kası iltihabı olarak bilinir) felç olma ihtimalleri oldukça fazladır. ⁴

Bununla beraber alkol ve uyuşturucu kullanımına bağlı olarak ve uzun yıllar içerisinde gelişebilen kardiyomiyopati gibi hastalıklar da felci tetikleyen durumlar arasında ilk sıralarda yer almaktadır. Yapılan araştırmalarda uzun yıllar alkol bağımlılığı çeken deneklerin neredeyse tamamında kardiyomiyopati ye bağlı felç geçirme olasılığı yüzde seksen beşin üzerindedir.

Nörolojik Sebepler: Felç hastalığının önemli nedenlerinden birisi de nörolojik rahatsızlıklardır. Özellikle toksisiteye bağlı olarak gelişen akut rahatsızlıklar ve fokal sinir yaralanmaları ciddi şekilde kasların felç olmasına sebep olmaktadır. Bazen de fazla sinirlenmeden ötürü felç rahatsızlığı bünyede hâsıl olmaktadır. Nörolojik nedenler hastalığa, toksisiteye veya bir veya daha fazla sinirlere bağlı olabilir. Ayrıca bazı nöropatik durumlardan ötürü de felç hastalığı oluşabilmektedir. Bunları şöyle sıralayabiliriz;

• Amyotrofik lateral skleroz
• Beyin felci
• B12 vitamini eksikliği
• Difteri hastalığı
• Ağır metal zehirlenmeleri
• Doğal olmayan zehirlenmeler (yılan, akrep sokması gibi)
• Gıda zehirlenmeleri ⁵

Ayrıca viral enfeksiyonlar da Guillain Bare sendromu sebebiyle sinir sistemine ve kas sistemine doğrudan viral zararlar verilebilir. Viral antijenlerde ise çok daha sıkıntılı durumlar söz konusu olabilir. Bunu birçok doktor teşhis koyarken zorlanmaktadır. Bu viral enfeksiyonlardan bazıları ise şöyledir;

• Myastenia Gravis (konuşma, solunum ve yutma güçlüğü)
• Lyme hastalığı (keneler yoluyla bulaşır)
• Organofosfat zehirlenmeleri (Duman veya mantar vb.)
• Zehirli böceklerle temas veya ısırılma
• Omuriliğe verilen zarar veya zedelenme

Bu durumlar belirli başlı koşullar içerse de, özellikle tromboz ve akut zehirlenmelerde felç olasılığı oldukça fazladır. Genel olarak felçten korunmak için çok sinirli olmamaya ve bilinmeyen yerlerde doğa yürüyüşleri yapmamaya özen gösterilmelidir. Ayrıca aşırı düzeyde alkol ve uyarıcı madde alımı da sınırlandırılmalı, mümkünse bırakılmalıdır. Felç hastalığının temel oluşumunun kan akışının ve sinir sisteminin bozulması sebebiyle meydana geldiği unutulmamalıdır. Bazı durumlarda vücutta oluşan pıhtı sebebiyle de felç gelişimi mümkün olmaktadır. Özellikle pıhtının yaratacağı blok bazı durumlara göre oldukça tehlikeli olmaktadır. Beyin hasarına sebebiyet veren bu serebral pals sebebiyle vücutta bir takım dengesizlikler de oluşmaktadır. Beyin hasarına sebep olan felç çeşitlerinin de ölümcül olduğunu belirtmekte fayda var. Beyin bölgesindeki kan akışı duran yerin ise tedavi edilmesinin oldukça zor olduğunu belirten nörologlar, hastalığın tanısı için bir an önce doktora başvurulmasını öneriyorlar. ⁶

Felç Hastalığı Tedavisi

Felç hastalığı nasıl geçer? Felç hastalığının geçme ihtimali neredeyse çok düşüktür. Bu hastalığın en önemli özelliklerinden birisi de, sinir sistemine ve kas sistemine verdiği zararlardan sonra artık geriye dönüşün kolay şekilde olmayışıdır. Zaten birçok felç hastası bu konuda oldukça sıkıntılı süreçler geçirir. Bu hastalık temelde motor hareket sistemine zarar verdiği için, beynin zarar gören bu bölümünün düzelme ihtimali oldukça zayıftır. Felç hastalığının tedavi yöntemleri bu sebepten oldukça kısıtlı olsa da, yapılacak farklı terapiler ile hastalığın etkisini kırmak oldukça mümkündür. Bu terapileri sıralarsak;

Moralin Yüksek Tutulması: Felç hastalığının en önemli unsurlarından birisi de moraldir. Felç hastalığının en çok darbe vurduğu yerin sinir sistemi ve kas yapısı olduğunu düşünürsek moral seviyesinin bu hastalıkta ne kadar önemli olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Moral seviyesinin yüksek olması hastalığın etkilerini azaltmaktadır. Ayrıca moral yüksekliği sayesinde vücudun salgıladığı mutluluk hormonları sinir sisteminde zarar gören nöronların tekrar kendini yenilemesine ve hatta zarar gören hücrelerin kendini yenilemesini sağladığı görülmüştür. Moral seviyesinin yüksekliği aynı zamanda ileride oluşacak felç ataklarının riskini de düşürmektedir. ⁷

Beslenme Düzeni: Felçli hastaların moral durumlarından sonra dikkat etmeleri gereken en önemli konu beslenme alışkanlıklarıdır. Bilindiği gibi felç hastalığı genetik olan bir hastalık olsa da, sinir sisteminin aşırı tepkileri veya aşırı alkol kullanımı sonunda da felç hastalığının olduğu bilinmektedir. Eğer felç hastalığı bu tip sebeplerle oluşmuşsa öncelik yeme içme alışkanlıklarının düzenlenmesi olacaktır. Özellikle aşırı alkol tüketimi veya tansiyonu yükseltici şekilde tuzlu ve yağlı yemeklerden uzak durulması gerekir. Çünkü aşırı alkol tüketiminin felç hastalığına sebep olması dışında, felç sonrası alınan alkol vb. keyif verici maddelerin sinir sistemindeki zararları kalıcı hale getirdiği ve tedavinin etkisinin yarım kaldığı birçok durum görülmüştür. Keyif verici maddelerin genel olarak sinir sistemini zayıflattığı düşünülürse, bu durumun pek de iyi olmayacağı görülebilir. Tansiyon hastası insanların da, genellikle diyabet hastalarının yaptığı türde diyet yapmaları felç hastalığının ilerlemesini engelleyecektir.

Görsel ve Fiziksel Egzersizler: Felç sonrası oluşan sinir ve nöron kaybını zeka çalıştırıcı egzersizler ile aşmak mümkündür. Özellikle Alzheimer hastalarına verilen boyama veya dikkat odaklayışına yönelik kitapların hastalığın tedavisinde önemli rol oynadığı bilinmektedir. Beynin aktif ve bolca kullanımı, felç olan bölgedeki sinirlerin tekrar beyin tarafından uyarılmasına ve sinir sisteminin tekrar çalışmasına katkı sağlayacağı bilinen bir gerçektir. ⁸