Mide Şişkinliğine Ne İyi Gelir? Belirtileri Nelerdir?

Mide Şişkinliği Nedir?

Halk arasında mide şişkinliği çoğu zaman karın bölgesinde meydana gelen şişkinliği tanımlamak için kullanılmaktadır. Bu alan göğüs kafesinin hemen altından başlamakta ve kalça kemiklerine kadar uzanmaktadır. Medikal anlamda, karın bölgesi olarak tanımlanan bu alan, mideyi de içermektedir. ¹ 

Bazen göbek olarak da adlandırılan bu alan, mide dışında bağırsak, karaciğer, safra kesesi, pankreas ve çok sayıda kan damarı dahil olmak üzere birçok organı içermektedir. ² 

Genel olarak, iç organlara baskı yaparak şişen mide bölgesi, özellikle büyük ya da ağır yemeklerden sonra ortaya çıkmaktadır. Bu tür bir mide şişkinliği, besin sindirimiyle ilgili sorunlar nedeniyle gelişmektedir.

Mide şişkinliği genellikle herkesin yaşayabileceği basit nedenlerden ötürü ortaya çıksa da bazı durumlarda, altta yatan diğer bir sağlık sorununun bir belirtisi olarak gelişebilmektedir. Bu nedenle, mide şişkinliğinin ne kadar ciddi olup olmadığı, diğer belirtiler de değerlendirilince tespit edilebilmektedir. ³

Mide Şişkinliği Belirtileri

Mide şişkinliği başlangıcı çoğu zaman gaz gibi diğer belirtilerle birlikte ortaya çıkmaktadır. Genellikle, sağlık açısından ciddiyet oluşturmayan nedenlerden ötürü geliştiği için bir süre sonra kendiliğinden geçmektedir. Sağlık sorunları nedeniyle gelişmesi durumunda, başka belirtilerle birlikte oluşabilmekte ve asıl neden tedavi edilmeden uzun bir süre boyunca devam edebilmektedir. 4 

Mide şişkinliği nasıl anlaşılır? Mide şişkinliği farklı şekillerde tanımlanabilmektedir. Halk arasında pek çok belirti mide şişkinliği ile tanımlanırken, genel olarak aşağıdakileri içermektedir:

• Midede gerginlik hissi
• Mide basıncında hissi
• Mide şişkinliği hissi

Şişen mide beraberinde başka belirtilere de yol açabilmektedir. En yaygın olanları ise şunlardır:

• Mide ağrısı
• Nefes darlığı

Mide şişkinliği nedeniyle nefes darlığı çekilmesinin nedeni, midede oluşan şişkinliğin akciğer ve diyaframa baskı yapmaya başlamasıdır. Neticesinde kişi nefes almakta zorluk çekmektedir. ⁵ 

Mide şişkinliği genellikle diğer belirtilerle birlikte ortaya çıkmaktadır çünkü sindirim sisteminde gelişmiş olan bir problem mide şişkinliğini tetikleyebilmektedir. Bu durumda, oluşabilecek diğer belirtiler ise şunlar olabilmektedir:

• Gaz
• Geğirme
• Kabızlık
• İshal
• Mide bulantısı
• Kusma
• Ateş
• Yorgunluk ve bıkkınlık
• Göz bebeklerinin ve cildin sararması, sarılık
• Kilo kaybı
• İştah kaybı
• İdrara çıkma sıklığında azalma ⁶

Mide şişkinliğinin tanısı için tüm belirtilerin çok dikkatli bir şekilde değerlendirilmesi gerekmektedir. Örneğin, hasta zaten çok kilolu ya da obez ise ya da büyük öğünler yeme veya hızlı yemek yeme gibi bir yeme alışkanlığı problemi varsa, mide şişkinliği bunları dikkate alarak değerlendirilmektedir.

Mide şişkinliği genellikle uzun süre devam ettiği zaman bir problem olarak değerlendirilmek ve altında yatan sağlık sorunu tespit edilmeye çalışılmaktadır. Bu nedenle, oluşan belirtiler bir süre boyunca takip edilmektedir. ⁷ 

Hazımsızlık Belirtileri

Mide şişkinliği hazımsızlığın en sık görülen belirtilerinden biri olarak ortaya çıkmaktadır. Hazımsızlık geliştiğinde yaşanabilecek diğer belirtiler ise şunlardır:

• Mide veya göğüs üst kısmında ağrı, doluluk veya rahatsızlık (mide yanması)
• İştah kaybı
• Hasta hissetmek
• Gaz

Hazımsızlığın nedenine bağlı olarak, belirtiler de çok hızlı bir şekilde gelebilmekte, gidip gelebilmekte veya uzun süre ya da düzenli bir şekilde devam edebilmektedir.

Aşağıdaki belirtilerin ve faktörlerin bulunması durumunda acil tıbbi yardım alınması gerekmektedir:

• Açıklanamayan kilo kaybı
• 55 ve üstü bir yaştaysanız ve açıklanamayan ya da devam eden hazımsızlık belirtileri yaşıyorsanız
• Şiddetli ağrı ya da giderek kötüleşen ağrı
• Kusarken kan görme (sadece kan lekesi olsa bile) ⁸ 

Kabızlık Belirtileri

Mide şişkinliği kabızlık sırasında oldukça yaygın olarak yaşanan bir belirtidir. Diğer belirtileri ise şunları içermektedir:

• Bağırsakların tamamen boşalmadığı hissi
• Karın bölgesinden gelen gürültülü sesler
• Gaz
• Hazımsızlık
• Nadir bağırsak hareketleri
• Sert, kuru olan dışkının çıkarken çok zorlaması
• İştah kaybı
• Göbek bölgesinde ağrı veya basınç
• Sıkışmanın bir sonucu olarak kanama ⁹

İshal Belirtileri

İshal, gevşek ve sulu dışkıları tanımlamaktadır, bu nedenle kendisi başka koşulların bir belirtisi olarak değerlendirilmektedir. Mide şişkinliğinin bir belirtisi olarak ishalin gelişmesi durumunda aşağıdakiler de yaşanabilmektedir:

• Mide ağrısı
• Mide krampları
• Susuzluk
• Kilo kaybı
• Ateş

Kan veya akıntı, ateş, dehidrasyon bulguları, sürekli kusma, kronik ishal veya kilo verme gibi daha ciddi belirtiler ciddi bir hastalığın belirtileri olarak kabul edilmektedir. ¹⁰ 

İrritabl Bağırsak Sendromu Belirtileri

Mide şişkinliği, irritabl bağırsak sendromu belirtileri arasında sık görülen belirtilerden biridir. Diğerleri ise şöyle sıralanmaktadır:

• Bağırsak alışkanlıklarında değişme
• Mide ağrısı ve kramplar (genellikle tuvalete gittikten sonra kişi rahatlamaktadır)
• Tuvalete gittikten sonra bile bağırsakların tamamen boşaltılmadığı hissi
• Artan gaz problemi
• Rektumdan mukus geçişi
• Ani ve acil tuvalete gitme ihtiyacı

Çoğu belirti, yemek yedikten sonra daha da kötüleşmektedir. Genellikle, hastalığın en şiddetli hali 2-4 gün kadar sürmektedir ve daha sonra belirtiler düzelmekte veya tamamen kaybolmaktadır. ¹¹ 

Çölyak Belirtileri

Çocuklarda çölyak belirtileri yetişkinlere göre daha rahatsız edici olabilmekte ve genelde glüten tükettikten sonra ortaya çıkmaktadır. Yetişkinlerde ise belirtiler belirgin ya da belirgin olmaksızın daha ciddi olabilmektedir.

Mide şişkinliği çölyak hastalığı nedeniyle çok sık ortaya çıkmaktadır. Çölyak hastalığının diğer belirtileri ise aşağıdakilerin bazılarını veya tümünü içerebilmektedir:

• Kilo kaybı
• Hazımsızlık, mide ağrısı ve sinirlilik (bu genel olabilir veya belirli gıdaların sindirimiyle ilişkili olabilir)
• Kötü kokulu gastrointestinal değişiklikler
• İshal veya kabızlık
• Mide bulantısı ve kusma
• Anemi (genellikle demir eksikliğinden kaynaklanır)
• Folik asit ve vitamin B12 eksiklikleri
• Yorgunluk ve genel zayıflık
• Düşük kalsiyum seviyelerine bağlı kas krampları
• Kabarık, kaşıntılı veya ağrılı döküntü (özellikle dizler, dirsekler, kalça ve sırtta (dermatitis herpetiformis)) ¹² 

Crohn Hastalığı Belirtileri

Crohn hastalığı son derece kişisel bir hastalıktır. Bu nedenle de, Crohn başlangıcı ve ilerleyişi belirtileri kişiden kişiye ve hastalığın etkilediği bölgeye bağlı olarak değişebilmektedir. Yaygın belirtilerinden biri olan mide şişkinliği dışında oluşabilecek diğer Crohn hastalığı belirtileri arasında şunlar bulunmaktadır:

• Mide ağrısı ve diyare
• Yorgunluk ve zayıflık
• Ateş
• Genel rahatsızlık hissi
• Ağız ülseri
• İştah kaybı ve kilo verme
• Anemi (kansızlık)

Belirtiler hafif olabilirken, bazı hastalarda daha da ağırlaşabilmektedir. ¹³ 

Tıbbi Yardım Alınması Geren Mide Şişkinliği Belirtileri

Mide şişkinliğine aşağıdakilerden herhangi biri de eşlik ediyorsa, bir doktora başvurmanız en doğrusu olacaktır:

• Şiddetli veya devam eden mide ağrısı
• Dışkının koyu renkli olması, katran görünümlü dışkı ya da dışkıda kan
• Yüksek ateş
• İshal
• Kötüleşen mide ekşimesi
• Kusma
• Açıklanamayan kilo kaybı ¹⁴

Mide Şişkinliği Nedenleri

Mide şişkinliği hemen hemen herkesin yaşayabileceği oldukça normal bir durumdur. Nedenine bağlı olarak, her insanın yaşadığı mide şişkinliği problemi farklı olabilmektedir. Çoğu zaman, seyri tahmin edilebilir olan ve ciddi bir sıkıntı yaşatmayan mide şişkinliği, bazı vakalarda diğer bir sağlık sorunun bir belirtisi olarak da gelişebilmektedir.

Mide şişkinliği neden olur? Mide şişkinliğinin nedenlerini daha ayrıntılı olarak şöyle sıralamak mümkün olabilmektedir:

Gaz

Mide ve bağırsaklarda biriken gaz, mide şişkinliğinin en yaygın nedeni olarak bilinmektedir. Gaz sebebiyle gelişen mide şişkinliğinin ne kadar yoğun olduğu gazın nedenine bağlı olarak değişmektedir. Bazı durumlarda gaz çok fazla kalmadan çıkmakta ve çok ağrıya neden olmamaktadır. Diğerleri ise daha uzun bir süre için gaz ve mide şişkinliğinden muzdarip olabilmektedir. ¹⁵ 

Kabızlık

Bağırsakların doğru ve sağlıklı bir şekilde boşaltılmaması kabızlığa yol açmaktadır. Bağırsak yolundaki gazların sıkışması da mide şişkinliğine neden olabilmektedir. Gaz problemi giderilse de, kabızlık devam edebilmektedir. Haftada en fazla 3 kez bağırsak hareketliliği kabızlığın habercisi olabilmektedir. ¹⁶ 

Hazımsızlık

Dispepsi yani diğer adıyla hazımsızlık, mide bölgesinde ağrı ve rahatsızlığa neden olan bir durumdur. Çok fazla yemek yeme, çok hızlı yemek yeme, sindirimi zor olan yağlı ve baharatlı gıdaları çok sık tüketme, çok fazla kafein alma, gazlı içecekler tüketme, sinirlilik ve hatta sigara içmek bile hazımsızlığa yol açabilmektedir. Mide şişkinliği dışında yaşanabilecek diğer belirtiler ise mide bulantısı, asit reflüsü, geğirme ve gaz olabilmektedir. ¹⁷ 

İrritabl Bağırsak Sendromu

İrritabl bağırsak sendromu, uzun bağırsakta yer alan kaslarda krampların oluşmasına neden olmaktadır. Bunun bir sonucu olarak da, kişi yoğun bir ağrı ile hemen tuvalete gitme ihtiyacı hissetmektedir. İrritabl bağırsak sendromu genellikle mide şişkinliği, kabızlık, ishal ve mukus gibi belirtilerin ortak bir nedeni olarak gelişmektedir.

Laktoz İntoleransı

Laktoz, süt ve süt ürünlerinde bulunan bir şeker türüdür ve bazı insanlar laktozu sindiremediği için laktoz intoleransı geliştirmektedir. Bu durumun, şekeri sindirmeye yardımcı olan laktaz enziminin eksikliği nedeniyle geliştiği düşünülmektedir. Laktoz intoleransı mide şişkinliği, mide krampları, aşırı gaz, mide bulantısı ve ishal gibi belirtilere yol açabilmektedir. ¹⁸ 

Crohn Hastalığı

Crohn hastalığı, mide şişkinliği, mide ağrısı, ishal, kilo kaybı ve besin yetersizliğine yol açabilecek inflamatuar bir bağırsak hastalığıdır. Belirtileri kişiden kişiye göre değişiklik gösterse de, genel olarak, ağızdan anüse kadar herhangi bir yerde belirtileri gelişebilmektedir.

Çölyak Hastalığı

Bazı gıdalarda bulunan gluten isimli protene karşı bağışıklık sisteminin reaksiyon göstermesi hastalığına Çölyak hastalığı denmektedir. Bağışıklık reaksiyonu ince bağırsakta meydana gelmekte ve zamanla, bağırsak astarına zarar vermektedir. Temel besin maddelerinin az emilmesine, kilo kaybına, yorgunluğa, mide şişkinliğe ve anemiye yol açabilmektedir. ¹⁹ 

Ülseratif Kolit

Sindirim sisteminde meydana gelen uzun süreli inflamasyonlar ve ülserler ile sonuçlanabilen irritabl bağırsak sendromu zamanla kalın bağırsağın astarını da tahrip edebilmektedir. Ciddi bir sağlık sorunu olan bu durum, bazen hayatı tehdit eden komplikasyonlara da neden olabilmektedir. Ülseratif kolit belirtileri arasında mide şişkinliği, diyare, mide ağrısı ve kilo kaybı bulunmaktadır. ²⁰ 

Peptik Ülserler

Mide astarı, özofagus veya ince bağırsağın ilk kısmında meydana gelebilen peptik ülserler, genellikle o bölgelerde ağrıya neden olmaktadır. H. Pylori olarak bilinen bakteriyel bir enfeksiyonun sonucu olarak gelişen bu ülserler, mide şişkinliği gibi pek çok sindirim sistemi sorununa yol açabilmektedir.

Divertikülit

Kolonun zayıf olan noktalarında gelişebilen divertikülit isimli küçük kesecikler, iltihaplı bir hale gelebilmektedir. Bu keselerin yırtılma, şişme ve enfekte olma riski bulunmaktadır. Belirtileri arasında ise mide şişkinliği, ateş, mide bulantısı ve kusma yer almaktadır.

Safra Taşları

Safra kesesi taşları, safra kesesinin doğru ve sağlıklı bir şekilde boşaltılmaması sonucu gelişmektedir. Boyutları kişiden kişiye göre değişen safra taşları, mide şişkinliği, şiddetli karın ağrısı, sarılık ve ateş gibi belirtilere neden olabilmektedir. ²¹ 

Böbrek Taşı

İdrar yolunda taşların gelişmesi, genellikle yanlar adlandırılan, bel bölgesinin yanlarında ve arkasında şiddetli ağrıya neden olabilmektedir. Oluşan taş idrar yollarından geçerken daha fazla bir ağrıya yol açmaktadır. Mide şişkinliği, ateş, mide bulantısı, kusma, üşüme, bulanık ve kokulu idrar gibi belirtiler yaşanabilmektedir.

Yumurtalık Kistleri

Yumurtalık kistleri, kadın üreme sisteminde gelişen sıvı dolu keseciklerdir. Oldukça yaygın bir sağlık sorunu olan yumurtalık kistlerini, bazı hastalar rahatsız edici belirtiler yaşamadan geliştirebilmektedir. Bununla birlikte, mide şişkinliği de bir yumurtalık kisti belirtisi olarak da değerlendirilebilmektedir. ²² 

Rahim Urları

Uterin fibroidleri rahim içinde gelişen urlardır ve pelvis bölgesinde şişkinlik, ağrı ve baskıya neden olabilmektedir. Diğer belirtileri arasında ise sık idrara çıkma, kabızlık, sırt ve bacaklarda hissedilen ağrılar bulunmaktadır.

Diğer yandan, çoğu rahim uru vakasında, hasta ağrılı belirtiler yaşamamaktadır. Genellikle, doğurganlık yaşlarında ortaya çıkan rahim urları, ufak bir tohum ya da iri bir kütle büyüklüğünde olabilmektedir.

Diğer Nedenler

Mide şişkinliği gibi belirtilere neden olabilecek diğer tıbbi nedenler ise şunlardır:

• Assit
• Akut pankreatit
• Kistik fibroz
• Eozinofilik gastroenterit
• Giardiyaz
• Apandisit
• Gıda alerjisi
• Peritonit
• Dış gebelik
• Malabsorpsiyon sendromu
• Alkolik karaciğer hastalığı
• Fıtık
• Sleroderma
• Konjestif kalp yetmezliği
• Wilms tümörü
• Staphylococcus aureus gıda zehirlenmesi
• Kancalı kurt hastalığı
• Mide kanseri
• Karaciğer kanseri
• Hepatit A, B, C, E
• Endometriyal kanser
• Hirschsprung hastalığı
• Kolorektal kanser
• İnfektif endokardit
• Sarıhumma
• Hepatorenal sendrom
• Burkitt lenfoması
• Nekrotizan enterokolit
• Bağırsak tıkanıklığı
• Yumurtalık kanseri
• Gebelik
• Polikistik karaciğer hastalığı
• Pseudomonas aeruginosa enfeksiyonu
• Adet öncesi sendromu (PMS)
• Strongiloides
• Tropikal döküm
• İnce bağırsakta aşırı bakteri çoğalması
• Whipple hastalığı
• Kilo almak ²³

Mide Şişkinliği Tedavisi

Mide şişkinliği nasıl geçer? Mide şişkinliği çoğu zaman basit bir problemdir ve evde tedavi yöntemleriyle tedavi edilebilmektedir. Örneğin, nedeni kabızlık ise, bağırsak hareketlerini hızlandıran pek çok bitkisel tedavi yöntemi ve ilaç tedavisi bulunmaktadır. Bunları uygulamak şişkinliği de ortadan kaldırmayı sağlamaktadır.

Bununla birlikte, diğer sağlık sorunlarından kaynaklanan mide şişkinliğini tedavi etmek için doktor tarafından uygun bulunduğu takdirde, reçeteli ilaçlar ve ameliyat da uygulanabilmektedir.

Sonuç olarak, mide şişkinliğinin tedavisi genel anlamda altında yatan nedene bağlı olarak değişmektedir. Aşağıdakileri de içeren tedavi yöntemleriyle çoğu zaman kontrol altına alınabilmektedir: ²⁴ 

Tetikleyicilerden Uzak Durma

Bazı yiyecekler ve içecekler ya da yiyeceklerin tüketilme zamanları mide şişkinliğini tetikleyebilmektedir. Bunları belirlemek için bir günlük tutmak oldukça faydalı bir yöntem olabilmektedir.

Hangi yiyeceklerden sonra mide şişkinliği, gaz problemi ya da farklı bağırsak hareketleri yaşadığınızı not almalısınız. Yiyecekleri teker teker ve yavaş yavaş tüketmelisiniz. Şişkinliği gaz yapıcı etkisi olan lifli gıdalardan kaynaklandığını düşünüyorsanız, bu gıdalara bir sınırlama getirebilirsiniz.

Yiyecek ve içecekler nedeniyle geline mide şişkinliğini kontrol altına almak için bir diyetisyenden de yardım alabilirsiniz. ²⁵ 

Laktoz intoleransı: Laktoz intoleransı nedeniyle gelişen mide şişkinliğini kontrol altına almak için mümkün olduğunca süt ve süt ürünlerini tüketmekten kaçınılmalıdır.

İrritabl bağırsak sendromu: İrritabl barsak sendromu nedeniyle gelişen mide şişkinliği söz konusu ise, diyete lif açısından zengin olan gıdaları dahil etmek faydalı olabilmektedir. Stres seviyelerini de azaltmak hastalığı kontrol altına almak için doğru bir adım olacaktır.

Sıvı birikmesi: Mide bölgesinde sıvı toplanması (ödem) nedeniyle mide şişkinliği gelişmişse, bu daha ciddi bir sorun olarak görülmektedir ve sıvıları tutma özelliği olan tuzun diyetlere daha az dahil edilmesi şişkinliği azaltmaya yardımcı olabilmektedir. ²⁶ 

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Hava yutmak, gaza neden olmakta, gaz da mide şişkinliğine yol açmaktadır. Örneğin, ağzınız açık bir şekilde sakız çiğniyorsanız, çok fazla hava yutabilirsiniz.

Sigarayı bırakmak, alkol tüketimini sınırlandırmak, egzersiz yapmak ve yeme alışkanlıklarını değiştirmek mide şişkinliğini önlemenin en etkili yolları arasında yer almaktadır.

Büyük öğünler yemek, çok fazla yemek ve çok hızlı yemek genel olarak, mide şişkinliğinin en önde gelen nedeni olmaktadır. Büyük öğünler yerine küçük öğünlerle beslenmek ve yavaş yavaş, iyice çiğneyerek gıdaları tüketmek sindirim sürecini desteklemenin yöntemleridir.

Yemeklerden sonra mide şişkinliği hissedilmesi söz konusu olduğunda, hafif bir yürüyüş doluluk hissinin hafiflemesine yardımcı olabilmektedir. ²⁷ 

İlaçla Tedavisi

Doktor, mide şişkinliğinin bağırsak tıkanıklığından, sıvı birikiminden (ödem) ya da olası yapısal bir bozukluktan kaynakladığını düşünüyorsa, alta yatan nedeni tespit etmek için endoskopi veya kolonoskopi, röntgen, ultrason veya BT taramaları yapılmasını isteyebilmektedir.

Mide yanması, aşırı bakteriyel büyüme, irritabl bağırsak sendromu, kabızlık veya mide şişmesine neden olabilecek diğer enfeksiyonları tedavi etmek için çeşitli ilaçlar reçete edebilmektedir. ²⁸ 

Diüretikler: Midede meydana gelen şişkinlik o bölgede yoğunlaşan sıvı birikimi ya da diğer adıyla ödemden kaynaklanıyorsa, diüretikler sıvı birikimini hafifletmeye yardımcı olabilmektedir.

Antibiyotikler: Midedeki şişkin enfeksiyonal bir hastalık sonucu gelişmişse, durumu kontrol altına almak için antibiyotik tedavisi uygulanabilmektedir. ²⁹ 

Mide Şişkinliği Ameliyatı

Bağırsaklarda meydana gelen bir tıkanıklık sonucu oluşan mide şişkinliği pek rastlanan bir durum değildir, ancak varlığı söz konusu ise, doktor sorunu ortadan kaldırmak için ameliyatı önerebilmektedir. Cerrahi müdahalelerle bağırsaklardaki tıkanıklık giderilmektedir. ³⁰ 

Mide Şişkinliği İçin Hangi Doktora Gidilir?

Mide şişkinliği tanısı ve tedavisi için gastroenteroloji (sindirim sistemi hastalıklarıyla ilgilenen bilim dalı) bölümüne başvurulabilmektedir. ³¹