Mide Ülseri Nedir? Ne İyi Gelir?

Mide Ülseri Nedir?

Midede ülseri, gastrik veya peptik ülser olarak da adlandırılmaktadır. Hem kadınlarda hem erkeklerde hem de çocuklarda oldukça sık görülen ağrı rahatsızlıktır. Çoğunlukla midedeki asitlerin tahrişlerinden tetikleyen açık yaralar veya midenin astarındaki lezyonlardır. Diğer nedenler ise, fiziksel yaralanma, alkol tüketimi ve yanıklar olabilmektedir. Non steroidal antienflamatuar haplar, aspirin, naproksen veya ibuprofen gibi ağrı kesici ilaçların da mide ülseri gelişiminde rolü büyüktür. ¹ 

Mide ülseri, kusma, hazımsızlık, karın ağrısı, mide bulantısı, şişme ve benzerleri gibi bazı belirtilerle ilişkili olabilmektedir. Tüm bu belirtiler nedeniyle oldukça rahatsız edici ve acı verici bir hale gelebilmektedir. Mide ülserinden muzdarip olan insanların çoğu, şiddetli mide ağrısı çekerken, diğerleri herhangi bir belirti yaşamamaktadır.

Ülserler çok derinleşirlerse delinebilmekte ya da kan akabilmektedir. İçten olan bu kanama, genellikle kusma ya da dışkı yoluyla dışa vurulmaktadır. Bu tür şiddetli vakalarda hemen tıbbi bir yardım alınması gerekmektedir. ² 

Mide Ülseri Belirtileri

Mide ülseri, sindirim sisteminin astarında gelişen ağrılı yaralardır. Bu yaralar genellikle midede oluşmaktadır, ancak bazen ince bağırsakta (özellikle duodenum adı verilen bir bölüm) veya özofagusta da gelişebilmektedir.

Mide ülseri başlangıcı, daha hafif olan ve çabucak kendiliğinden geçen bazı belirtilere neden olabilirken, ağrı gibi daha rahatsız edici belirtilere de yol açabilmektedir. Ülser belirtileri, genellikle hafiftir ancak, ciddi haldeyken genellikle fark edilir derecede ağrılıdır. ³ 

Mide ülseri nasıl anlaşılır? Mide ülseri belirtilerini şöyle açıklamak mümkündür:

Karın ağrısı: H. pylori mide ve ince barsak astarında ağrılı bir iltihaba neden olabilmektedir. Ağrı ayrıca gaz birikimi ve kabızlık sonucu da oluşabilmektedir.

Mide yanması: Asit reflüsü veya gastroözofageal reflü hastalığı olarak da adlandırılmaktadır. Asit düşük olduğunda, gıdaların sindirimi yavaşlar ve zorlaşır. Çok üretildiğinde ise, mide astarına zarar verdiği için mide yanmasına yol açmaktadır.

Kansızlık: Kansızlık, H. pylori enfeksiyonuyla yakından ilişkilidir.  H. pylori enfeksiyonu ise mide ülserinin en sık rastlanan nedenidir. Bu enfeksiyon sırasında, protein (demir içeren) sindirimi özellikle zorlaşmaktadır. ⁴ 

Hafif abdominal rahatsızlık: Genel olarak yemeklerden 2-4 saat önce veya sonra hissedilen bir rahatsızlıktır.

Kötü nefes: Mide asidinde bulunan H pylori organizmaları amonyak oluşturmaktadır. Sonuç olarak da, ağız kokusu ortaya çıkmaktadır.

Göğüs ağrısı: H. pylori enfeksiyonu midede bir enflamasyona neden olduğunda, mideden gelen ağrı sinyalleri göğüs, omuz ve karın bölgelerinde refleks oluşturabilmektedir. Yani, mide ağrısı göğüs bölgesine kadar ulaşmaktadır.

Kabızlık: H. pylori düşük mide asidine neden olduğu için gıdaların düzgün bir şekilde sindirilmesine engel olmaktadır. Sindirilmeyen gıda maddeleri de kabızlığa yol açmaktadır. ⁵ 

İshal: İshal, seyrek olarak görülen bir belirtidir. Diğer yandan, H. pylori’nin enfeksiyonunun ne kadar kronik olduğuna bağlı olarak neredeyse her gün olabilmektedir.

Gastrit: Gastrit, mide astarında bir iltihaplanması sonucu oluşmaktadır. H. pylori ise mide astarına zarar vererek iltihaplanmasına neden olmaktadır.

Bulantı ve kusma: H, pylori mide bulantısına neden olmaktadır, ancak bunun nedeni tam olarak belli değildir. Vücut kendiliğinden kurtulmaya çalıştıkça, kusma isteği tetiklenebilmektedir. ⁶ 

Yukarda sıralanmış olanlar birincil mide ülseri belirtileridir. Bu belirtiler diğer başka ikincil belirtileri de tetikleyebilmektedir. Diğer mide ülseri belirtileri ise şunlardır:

• Anksiyete
• Depresyon
• Yorgunluk veya enerji düşüklüğü
• Baş ağrısı veya migren
• Cilt problemleri
• Menstrüel dönem öncesi stres
• Sinüs sorunları
• Uyku sorunları
• Kilo kaybı ya da kilo alımı ⁷

Mide ülseri ince bağırsakta görülen belirtilerden biraz farklı belirti ve bulgulara sahiptir. Mide ülseri ağrısı daha az tutarlı olmakla birlikte daha az belirgin belirtiler gösterme eğilimindedir. Bazen ağrı yemek yedikten sonra daha da kötüleşmektedir.

İnce bağırsak ülserinin tutarlı bir ağrı üretmesi daha olasıdır. Ağrı bazen gece ortasında daha da kötüleşmektedir, ancak sabahları hafiflemektedir. Ağrı o günün ilerleyen saatlerinde ortaya çıktığında, yemek yendiğinde ise azaltma eğilimindedir.

Bazı mide ülserleri fark edilmeden kendi kendine geçmektedir. Hazımsızlık tipi ağrılar da göstermemektedir. Bu ülserler daha az yaygındır ve ülser kanaması başladıktan sonra teşhisi konulabilmektedir. Bazı ülserler mide duvarında bir delik haline gelebilmektedir. Bu, delinme oldukça ciddi bir durumdur. ⁸ 

İç Kanama

İç kanama, mide ülserlerinin en sık görülen komplikasyonudur. Bir kan damarı yerinde bir ülser geliştiğinde ortaya çıkabilmektedir. Kanama aşağıdakilerden biri olabilir:

• Yorgunluk, nefes darlığı, soluk cilt ve kalp çarpıntılarına (belirgin kalp atışlarına neden olur) neden olan yavaş ve uzun süreli kanama
• Kan kusmanıza veya siyah, yapışkan ve katran benzeri dışkılara neden olan hızlı ve şiddetli kanama

Bu belirtilerin yaşanması durumunda, iç kanama ihtimali gibi ciddi bir duruma karşı hemen tıbbi bir yardım almalısınız. ⁹ 

Mide ülserleri kanamaya başladıklarında, bunlar dikkat edilmesi gereken en muhtemel uyarı işaretleridir:

• Siyah ve kokulu dışkı
• Mide bulantısı veya kusma
• Göğüs ve sırt ağrısı
• Bayılma ve titreme ¹⁰

Mide Ülseri Nedenleri

Mide, normalde yiyecekleri sindirmeye yardımcı olmak ve mikropları (bakteri) öldürmek için asit üretmektedir. Bu asit oldukça aşındırıcıdır ve bu nedenle de, midenin iç astarındaki bazı hücreler ve duodenum olarak bilinen bağırsağın (ince barsak) ilk kısmı doğal bir mukoza bariyeri oluşturmaktadır. Bu da, mide ve duodenumun korumasını sağlamaktadır.

Mide ülseri neden olur? Normalde mide tarafından üretilen asit miktarı ile mukoza savunma bariyeri arasında bir denge bulunmaktadır. Bu dengede bir değişiklik olduğunda, asidin mide veya duodenumun tabakasına zarar vermesi söz konusu olmakta ve sonuç olarak da, mide ülseri gelişmektedir. Mide ülserine neden olan bazı faktörler bulunmaktadır. ¹¹ 

Helikobakter Pilori (H.pylori)

Çoğu mide ülseri vakasının nedeni H. pylori nedeniyle oluşan enfeksiyondur. Yapılan araştırmalara göre, insanların dörtte biri hayatlarının bir döneminde H. pylori ile enfekte olmaktadır.  Enfekte olduğunuzda, gerekli tedavi uygulanmazsa, enfeksiyon genelde hayatınızın geri kalanında vücudunuzda kalmaktadır.

Birçok insanda sorun yaratmamaktadır. Bu bakterilerin birçoğu sadece karın ve duodenumun astarında zararsız bir şekilde yaşamaya devam etmektedir. Bununla birlikte, bazı insanlarda, bu bakteri, midenin veya duodenumun astarında bir iltihaba neden olabilmektedir. Sonuç olarak da, savunma mukozası bariyerinin bozulmasına (ve bazı durumlarda asit miktarının arttırılmasına) ve iltihaplanma ya da mide ülserinin oluşmasına yol açmaktadır. ¹² 

Non Steroid Antienflamatuar İlaçlar

Non steroid antienflamatuar ilaçlar, ağrı, yüksek sıcaklık (ateş) ve inflamasyon (şişme) tedavisinde yaygın olarak kullanılan ilaçlardır.

Sık kullanılan non steroid antienflamatuar ilaçlar arasında şunlar bulunmaktadır:

• İbuprofen
• Aspirin
• Naproksen
• Diklofenak

Birçok kişi herhangi bir yan etki yaşamadan bu ilaçları kullanabilmektedir, ancak uzun süre ilaç alındıklarında veya yüksek dozlarda alındıklarında mide ülseri gibi problemlere maruz kalınabilmektedir.

Genellikle, mide ülseri bulunan kişilere ya da geçmişte mide ülseri yaşamış olan kişilere non steroid antienflamatuar ilaçlar almaları önerilmemektedir. Parasetamol genellikle alternatif bir ağrı kesici olarak kullanılabilir, çünkü genel olarak daha güvenli kabul edilir. Ancak, doktorun tavsiyesi olmadan herhangi bir ilacın alınması kesinlikle güvenli değildir. ¹³ 

Diğer Nedenler

Mide ülserinin diğer nedenlerle ortaya çıkması nadir bir durumdur. Örnek vermek gerekirse, bazı viral enfeksiyonlar mide ülserine yol açabilmektedir. Crohn hastalığı bağırsakta diğer problemlere ek olarak mide ülserine de sebebiyet verebilmektedir.

Mide kanseri ilk önce ülsere benzeyebilir. Mide kanseri nadir bir durumdur ancak bir mide ülseri tanısı aldıysanız, mide ülserinin ciddiyetini netleştirmek gerekebilir. ¹⁴ 

Yaşam Tarzı Faktörleri

Mide ülserlerine, baharatlı gıdalar, stres ve alkol gibi bazı yaşam tarzı faktörlerinin neden olabileceği de düşünülmektedir. Bunun doğruluğunu gösteren çok az kanıt bulunmaktadır, ancak bu faktörler ülser belirtilerini daha da kötüleştirebilir.

Bununla birlikte, sigara içilmesinin mide ülseri geliştirme riskini arttırdığı ve tedaviyi daha az etkili hale getireceği de bilinmektedir. ¹⁵ 

Mide Ülseri Tedavisi

Mide ülseri nasıl geçer? Mide ülserinin tedavisi mide ülserinin nedenine bağlı olarak değişmektedir. Uygun tedaviyle, çoğu ülser bir ya da iki ay içinde iyileşmektedir.

Oluşan mide ülseri bir Helicobacter pylori (H. pylori) bakteri enfeksiyonundan kaynaklanıyorsa, bir dizi antibiyotik ve proton pompa inhibitörü adı verilen bir ilaç önerilmektedir.

Mide ülserinin H. pylori enfeksiyonu ve non steroidal antiinflamatuar ilaçlar kombinasyonundan kaynaklandığı düşünülen durumlarda da yine bu tedavi yöntemi uygulanmaktadır. ¹⁶ 

Eğer mide ülseri sadece non steroidal antiinflamatuar ilaçları kullanmaktan kaynaklanıyorsa, sadece proton pompa inhibitörü tedavisi önerilebilir. Non steroidal antiinflamatuar ilaçlar yerine de kullanılabilecek alternatif bir ağrı kesici tavsiye edilebilir.

Proton pompa inhibitörü yerine H2-reseptör antagonistleri olarak bilinen alternatif bir ilaç türünün kullanılması da olası bir durumdur. Bazı durumlarda ise kısa vadede belirtilerinizi hafifletmek için antasitler adı verilen ek ilaçlar verilebilir.

Doktorunuz mide ülserinin iyileşip iyileşmediğini kontrol etmek için 4-6 hafta sonra tekrar gastroskopi yapabilir.

Tedavi sırasında uygulamanız gereken özel bir yaşam tarzı önlemi bulunmamaktadır, ancak stres, alkol, baharatlı gıdalar ve sigara içmekten kaçınma, ülseriniz iyileşirken belirtilerinizi azaltabilir. ¹⁷ 

Antibiyotik Tedavisi

1. pylori enfeksiyonu nedeniyle mide ülseri yaşıyorsanız, antibiyotik tedavisine başlanmaktadır. En sık kullanılan antibiyotikler amoksisilin, klaritromisin ve metronidazol bulunmaktadır.

Bu antibiyotiklerin yan etkileri genellikle hafiftir ve aşağıdakileri içerebilmektedir:

• Hasta ve halsiz hissetme
• İshal
• Ağzında metalik bir tat

Midenizde herhangi bir H. pylori bakteri olup olmadığını görmek için antibiyotik bitiminden sonra en az dört hafta tekrar test yaptırmanız istenecektir. Bakteri hala mevcutsa, farklı antibiyotikler kullanarak eradikasyon tedavisi için başka bir yol da izlenebilir. 18 

Proton Pompa İnhibitörleri

Proton pompa inhibitörleri midenin ürettiği asit miktarını azaltmaya yardımcı olmaktadır. Böylece de, ülserin iyileşmesine engel olabilecek daha fazla hasar önlenmiş olur. Genelde, en fazla dört ile sekiz hafta boyunca alınması reçete edilmektedir.

Omeprazol, pantoprazol ve lansoprazol, mide ülserlerinin tedavisinde en sık kullanılan proton pompa inhibitörleri olarak bilinmektedir. Bu inhibitörlerin yan etkileri genellikle hafif olmakla birlikte aşağıdakileri içerebilmektedir:

• Baş ağrısı
• İshal veya kabızlık
• Hasta hissetmek
• Karın ağrısı
• Baş dönmesi
• Döküntüler

Tedavi tamamlandıktan sonra bu belirtiler iyileşmektedir. ¹⁹ 

H2-reseptör Antagonistleri

H2-reseptör antagonistleri de midenin ürettiği asit miktarını azaltmaya yardımcı olmaktadır. Ranitidin, mide ülserlerinin tedavisinde en çok kullanılan H2-reseptör antagonist olarak bilinmektedir.

Yan etkileri nadirdir, ancak şunları içerebilmektedir:

• İshal
• Baş ağrısı
• Baş dönmesi
• Döküntüler
• Yorgunluk ²⁰

Antasitler ve Alginatlar

Doktorunuz diğer ilaçları almanız durumunda, mide asidinizi nötralize etmek için ek olarak antiasit ilaçları almanızı da önerebilir. Ancak kısa süreli belirtileri hafifletmeye yardımcı olmaktadırlar. Bazı antasitler, midenin astarında koruyucu bir kaplama oluşturan Alginat adlı bir ilacı da içerebilmektedir.

Antasitleri belirtiler yaşadığında veya belirtilerin başlayacağını düşündüğünüz durumlardan biri olan yemek yedikten sonra alabilirsiniz. Alginat içeren antiasitlerin yemeklerden sonra alınması daha doğrudur.

Her iki ilacın yan etkileri genellikle küçüktür ve aşağıdakileri içerebilir:

• İshal veya kabızlık
• Gaz
• Karın krampları
• Hasta hissetme ²¹

Mide Ülseri Ameliyatı

Kanamanın nedenini belirlemek için bir endoskopi kullanılacaktır. Endoskopi sırasında da tedavisi yapılmaktadır. Bazen, kanamalı ülserleri durdurmak için röntgen ışınlarıyla yürütülen uzmanlaşmış prosedürler de kullanılmaktadır. Ara sıra da olsa, etkilenen kan damarını onarmak için ameliyat daha uygun olabilir. Kaybettiğiniz kanın yerine geçmesi için kan nakli yapılması da gerekebilir. ²² 

Mide Ülseri İçin Hangi Doktora Gidilir?

Mide ülseri tanısı ve tedavisi için başlangıç olarak iç hastalıkları uzmanına başvurabilirsiniz. Daha ileri testler için bir sindirim sistemi hastalıkları (gastroenterolog) uzmanına yönlendirilebilirsiniz. ²³