Cüzzam Nedir?

Cüzzam Nedir?

Cüzzam, hem deriye hem de periferik sisteme zarar veren Mycobacterium leprae bakterisinin neden olduğu bir hastalıktır. Hastalık yavaş yavaş gelişir, cilt lezyonları ve deformiteleriyle sonuçlanır. Çoğu zaman gözler, burun, kulak memesi, eller, ayaklar ve testisler gibi bölgeleri etkileyebilir. Deri lezyonları ve deformiteleri bireylerin çok kötü görünmelerine ve toplumdan dışlanmalarına neden olabilir. Hastalık, tüberküloza benzer bir kronik granülomatöz hastalık olarak adlandırılır çünkü zamanla deride ve sinirlerde iltihaplı nodüller oluşmasına yol açar. ¹

Cüzzam; yüzde, kollarda, bacaklarda ve vücudun diğer bölgelerinde ciddi şekil bozukluğuna, yaralara ve sinir hasarına yol açabilir. Cüzzamlı kişiler çok eski zamanlardan beri toplum tarafından dışlanmış ve kabul edilmemişlerdir. Cüzzamın bulaşıcı olmasını sağlayan şey, cüzzamlı kişilerin ağır ve burunlarından çıkan sıvılarla temas edilmesidir. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, çoğu Afrika ve Asya’da olmak üzere dünya çapında yaklaşık 180.000 cüzzamlı kişi bulunmaktadır. ²

Cüzzam Türleri

4 tip cüzzam vardır. Bunları sıralarsak;

Tüberküloid tip cüzzam: Hafif ve az şiddetli bir cüzzam türüdür. Bu tip insanların derileri soluktur ve cildin etkilenen bölgesi, oluşan sinir hasarı nedeniyle uyuşmuş hissedilir. Tüberküloit cüzzam diğer cüzzam türlerine göre daha az bulaşıcıdır.

Lepramatöz tip cüzzam: Hastalığın en şiddetli bir formudur. Yaygın deri döküntüleri, uyuşma ve kas güçsüzlüğü vardır. Burun, böbrekler ve erkek üreme organları da etkilenebilir. Tüberküloit cüzzama göre daha bulaşıcıdır.

Borderline tipi cüzzam: Bu tip cüzzamlı insanlar hem tüberküloit hem de lepromatöz formlarının belirtilerine sahiptir.

İndetermine tip cüzzam: Çocuklarda daha sık görülen indetermine tipi cüzzam, derideki açık renkli lekelerle kendini belli eder. Leke zamanla büyüyebilir ve orta kısmı normal deri renginde görülebilir. ³

Cüzzam Belirtileri

Cüzzam nasıl anlaşılır? Cüzzam başlangıcı oldukça belirsizdir ve hastalık son derece yavaş bir şekilde ilerler. Hastalığın semptomlarının fark edilmesi bazen yıllarca sürebilir. Cüzzam belirtileri sifiliz (frengi), tetanoz ve leptospirosis (weil hastalığı) semptomları ile benzerdir. Bununla birlikte belli başlı cüzzam semptomları şunlardır; ⁴

İlk aşamada uyuşma, üşüme, dokunma hissinde azalma, karıncalanma, eklemlerde ağrı, sinir hasarı, kilo kaybı, deride kabarcıklar ve döküntüler, ağrısız ülserler, derinin renk kaybetmesi ve soluklaşması, gözde kuruluk ve görme sorunları vardır.

Cüzzamın ilerlemesiyle birlikte; ülserler ciddileşir, saç dökülmesi başlar, kaşlar dökülür, denge kayıpları görülebilir, yüzde şekil bozuklukları ortaya çıkabilir ve burun kaybı yaşanabilir. Hastalığın daha da ilerlemesiyle birlikte ellerde ayaklarda, yüzde ve dizlerde ciddi şekil bozuklukları oluşur. ⁵

Cüzzam Nedenleri

Cüzzam neden olur? Çubuk şeklinde olan Mycobacterium leprae isimli bir bakterinin cüzzama neden olduğu bilinmektedir. Mycobacterium leprae bakterisi mikroskobik ortamda analiz edildiğinde mikolik asit içeren bakteriler arasında yer aldığı tespit edilmiştir. Bu bakteriler tüberküloz ve cüzzama neden olan bakterilerdir. Mycobacterium leprae bakterisinin çoğalması çok uzun zaman alır. Bu süre yaklaşık 12 – 14 gün arasında değişir. Ayrıca bu bakteriler 80,9 F ila 86 F arasında büyürler. Diğer bakterilere göre üremeleri ve çoğalmaları yavaş olduğu için vücuda girdiklerinde hastalık semptomlarının oluşması yıllar sürebilir. ⁶

Cüzzam hastalığının oluşmasına neden olan risk faktörleri şunlardır:

• Cüzzamın endemik olduğu bölgelerdeki insanlarla sürekli fiziksel temas halinde olan kişiler risk altındadır. Bu bölgeler; Hindistan, Çin, Japonya, Nepal ve Mısır gibi ülkelerdir.
• Bağışıklık sisteminde genetik bir bozukluk olan insanların enfekte olma olasılığı daha yüksektir.
• Mycobacterium leprae bakterisi taşıdığı bilenen Afrika şempanzesi, isli mangabey ve java maymunları gibi hayvanlara temas ederken ya da onları tedavi ederken eldiven kullanmamak, bakterilerin yayılmasına neden olabilir. ⁷

Cüzzam Tedavisi

Cüzzam nasıl geçer? Cüzzamlı vakaların çoğu klinik bulgularla teşhis edilebilmektedir. Hastalardan alınan doku örnekleri deri biyopsisi ile muayene edilir. Hastalığı teşhis etmek için smear testi de uygulanabilir. Bunların yanı sıra diğer organların cüzzamdan etkilenip etkilenmediğimi belirlemek için karaciğer fonksiyon testleri, kreatinin testi veya sinir biyopsisi gibi diğer testler de yapılabilir.

Cüzzam genellikle antibiyotiklerle tedavi edilir. Kullanılan antibiyotiklerin dozajları ve uygulama süreleri, hastalığın ilerleme durumuna göre değişir. Genellikle, antibiyotikler hastalığı iyileştirmek için 6 ay ile 12 ay boyunca verilir. Cüzzam hastalığında kullanılan antibiyotikler rifampisin, minosiklin (Minocin) veya ofloksasin (Floxin) gibi deri lezyonu olan hastaları iyileştirmeye çalışır. Steroid ilaçları acıyı ve akut enflamasyonu en aza indirmek için kullanılır. ⁸

Cüzzam ameliyatı: Cüzzam hastalığının tedavisinde cerrahi uygulama, medikal tedaviden sonra ortaya çıkan negatif cilt lekelerini önlemek için yapılır. Her hastada estetik olarak oluşan bozulmaları düzeltmek ve hastanın kaybolan bazı sinirsel fonksiyonlarını eski haline getirmek için ameliyat gerekebilir. ⁹

Cüzzam hastalığı için hangi doktora gidilir? Cüzzam tedavisinde bulaşıcı hastalık uzmanları, dermatologlar, nörologlar ve immünologlar birlikte çalışabilir. Bu doktorların yanı sıra bazı hastalar, bazı hareket işlevlerini eski haline getirmek ya da estetik olarak daha iyi görünmek için cerrahlardan yardım isteyebilir. ¹⁰

 UYARI: Burada yazılanlar sadece bilgi amaçlıdır. Tıbbi tavsiye, tanı ve tedavi sağlamaz. En doğru tedavi ve bilgi için doktorunuza danışınız.