Kanıtlanmış Faydalarıyla Elma Sirkesi

Elma oldukça faydalı bir gıdadır ve pek çok kullanım alanı vardır. Elma sirkesi de bu kullanım alanlarının başında gelir. Elma sirkesi yemeklerde çokça kullanıldığı gibi güçlü bir temizleyicidir de. 

Elma sirkesi yapımı iki aşamadan oluşan bir mayalanma sürecidir.  Elmanın içindeki şekerin fermente edilmesi ile alkol oluşur ve daha sonra bu alkolik karışıma bakteriler eklenerek fermente işlemine devam edilir, sonuç olarak asetik asit yani sirke elde edilir.

2016 senesine ait bir incelemede günde 15 ml elma sirkesi (yaklaşık 750 mg asetik asit) tüketmenin obezite, kardiyovasküler hastalıklar, kanser ve mikrobiyal enfeksiyonlara karşı koruma sağladığı söyleniyor (1).

1. İçerdiği Besin Değerleri

100 gram elma sirkesi 21 kaloridir. 

Kalsiyum, demir, magnezyum, fosfor, potasyum, sodyum, çinko, bakır ve selenyum gibi mineraller içerir. (2)

2. Zararlı Bakterilerle Savaşır

Geçmişte modern tıbbın babası Hipokrates’in de kullandığı gibi sirke, yaraların, enfeksiyon ve mantarların dezenfekte edilmesinde kullanılmıştır. Bunun sebebi sirkenin birçok patojeni yok edebilmesidir. 

Sirke aynı zamanda yiyecekleri bakterilerden korumak amacıyla da kullanılır. Örneğin turşu yapılırken bozulmaması için içerisine sirke eklenir. Çalışmalar sirkenin anti mikrobiyal özelliklerini kanıtlar nitelikte hatta E. Coli gibi bakterilere karşı da etkili olduğu kanıtlanmıştır. (3)

Antimikrobiyal özelliklerinden ötürü ev temizliğinde bile kullanılmaktadır.

Özet: Antiseptik özellikleri bilinen ve kullanılan sirke geçmişte yara ve iltihaplı bölgelerin temizliği için kullanılmıştır. E. Coli bakterisi gibi pek çok bakteriyi öldürebilen sirke yiyecekleri mikrobiyal aktiviteden korumak için de kullanılabilir.

3. Diyabeti Önler ve Kan Şekerini Düşürür

Tip 2 diyabet dünya üzerinde en çok görülen hastalıklardan biridir. Bu tip diyabette yüksek kan şekeri değerleri gözlenir. Tip 2 diyabetin sebepleri arasında yaş, genetik faktörler, etnik köken gibi önlenemeyecek faktörler bulunurken, beslenme, fiziksel aktivite ve sigara gibi önlenebilir faktörler de bulunmakta.

Bu faktörlerden beslenme üzerinde yapılmış birçok araştırma bulunmaktadır. Örneğin, sirkenin insülin direnci problemi olan insanlarda ve tip 2 diyabet hastalarında insülin hassasiyetini arttırdığı gözlenmiştir.  (4) (5)

Bir başka çalışmada deneye katılanlara 50 gram beyaz ekmek tüketiminden önce 1 gram asetik asit yani sirke verildi. Bu sayede kan şekerinin %31.4 azaldığı gözlendi. (6)

Özet: Diyabetin sebepleri arasında beslenmenin önemli bir yeri vardır ve hastalığın önlenmesi ve tedavisinde büyük bir yere sahiptir. Yemeklerle beraber sirke tüketilmesi kan şekeri değerlerinin daha kontrollü biçimde yükselmesine yardımcı olur, insülin hassasiyetini arttırır. 

4. Kilo Vermeye Yardımcı Olur

Yukarıda sirkenin insülin hassasiyetini arttırdığı ve kan şekerini düşürdüğünden bahsetmiştik. Bir yiyeceği yedikten sonra kan şekerimizin aniden artması kilo vermek için iyi bir şey değildir çünkü yedikten hemen sonra tekrar açlık hissederiz ve daha fazla yeme ihtiyacı duyarız. Bu yüzden diyet yapanlar glisemik indeksi düşük, yani kan şekerini aniden yükseltmeyen yiyecekler tercih ederler. Yapılan çalışmalar ise sirkenin kan şekerinin ani yükselişine engel olduğunu gösteriyor, yani yiyeceklerin glisemik indeksini düşürüyor. Yani diyet yaparken tok hissetmek için yemekle beraber sirke kullanabilirsiniz. (7)

Sirkenin doygunluk hissi verdiği tezinin üzerine yapılan bir araştırmaya göre gerçekten de kalori alımının 200 ile 275 kalori arasında azalma gösterdiği kaydedilmiştir. (8)

Japonyada 12 hafta boyunca üç deney grubuna günlük 0,15 ve 30 ml sirke içeren 500 mililitrelik içecekler verildi. Deneyin sonunda sirke tüketenlerin daha fazla kilo verdiği ve bel çevrelerinin gözle görünür biçimde daha fazla inceldiği gözlenmiştir. Bu araştırmaya göre sirkenin kilo vermeye ve bel çevresindeki yağları yok etmeye yardımcı olduğu söylenebilir. (9)

Özet: Sirke yiyeceklerin glisemik indeksini düşürerek tokluk hissini arttırır ve daha az yemek yememizi sağlar. Bu yüzden kilo vermeye yardımcıdır. Ayrıca karın bölgesindeki yağların erimesini kolaylaştırıldığı düşünülmektedir.

5. Temizlikte Oldukça Etkilidir

New Mexico Eyalet Üniversitesi tarafından yayınlanan bir incelemede çeşitli temizlik maddelerin etkileri geniş bir biçimde ele alınmış. Türk kadınlarının da geçmişten beri temizlik ürünü olarak kullandığı elma sirkesini bir de bilimsel açıdan incelememize olanak sağlayan bu incelemede temizlik ürünü olarak kullanılabilen asitlerin zayıf, orta ve güçlü olarak sınıflandırılması yapılmış bulunmakta. Zayıf asit olarak nitelendirilen asetik asit yani elma sirkesinin yanında limon suyu da bu sınıflandırmanın içerisinde bulunuyor. Beyaz elma sirkesi genelde temizlik amacıyla kullanılıyor.

Yukarıda E. Coli bakterisi gibi bakterileri yok edebildiğinden bahsettiğimiz elma sirkesi dezenfekte dışında başka amaçlarla da kullanılabilir.

Elma sirkesi asidik ürünler tarafından aşınacak mermer gibi yüzeyler dışında her yüzeyde kullanılabilir.

Sirke cam yüzeyler üzerindeki su izlerini, paslanmış yüzeyleri, pirinç ve bakır yüzeylerdeki kararmayı giderir. 

Sodyum karbonat, borax gibi bazik temizlik malzemelerini kullandıktan sonra dengelemek amacıyla durulama şeklinde kullanılabilir. (10)

Özet: Ülkemizde yaygın olarak temizlik alanında kullanılan elma sirkesi gerçekten de iyi bir dezenfektandır. Pas ve kararma gibi sorunları giderir ve cam yüzeylerdeki su lekelerini yok eder. Ayrıca güçlü bazik temizlik malzemeleri kullanıldıktan sonra sirke ile durulanabilir.

6. Kanser Tedavisinde Etkilidir

1900’lerin başında Nobel ödüllü Otto Warburg kanserin kandaki yüksek asidite ve düşük oksijen seviyeleri ile doğru orantıda büyüdüğünü ortaya koyan çalışmalar yapmıştır. 

Bu çalışma şimdilerde Alkali yani kandaki asit seviyesini düşürmeye yönelik beslenme trendini ortaya çıkardı. . Bu trend elma sirkesi tüketimine olumlu yaklaşıyor çünkü elma sirkesi diğer sirkelerin aksine kanın asitliğini düşürüyor. Kandaki asit miktarının bu şekilde düşürüleceği düşüncesi savunuluyor fakat kanımızın pH seviyesi yediklerimizden çok organlarımızın sağlıklı çalışmasına bağlı. Yani bu düşünce fazla bir bilimsel dayanağa sahip değil. 

Fakat yine de kanser ve asetik asit yani elma sirkesi bağlantısı üzerine yapılan çalışmalar umut verici görünüyor. 

2014’te fare ve insanların kanserli mide tümörleri üzerinde yapılan bir çalışmaya göre asetik asit kanserli hücreleri öldürmekte oldukça etkili ve çalışmaya göre güçlü bir anti kanser unsuru olarak nitelendiriliyor. (11)

Özet: Günümüzde kanseri engellemede için alkali beslenmenin sık sık önerildiğini duyuyoruz. Alkali beslenme trendine göre elma sirkesi tüketimi olumlu olarak görülse de alkali beslenme tam olarak bilimsel olarak desteklenen bir teori değil. Buna rağmen kanserin mide kanseri üzerinde olumlu etkisi olduğuna dair güçlü araştırmalar bulunmakta. Mide kanserinin dışındaki kanserler üzerinde de pozitif etki sağladığı düşünülmekte. 

7. Sindirime Yardımcı Olur

Filtrelenmemiş elma sirkesi içerisinde yararlı probiyotikleri bulundurur ve bilindiği gibi probiyotikler sindirim sistemi organlarını özellikle de bağırsakları destekleyerek sindirime yardımcı olur. 

Şişkinliğin bir sebebi de düşük mide asidi seviyesidir. Özellikle yaşlandıkça mide asidi salınımı azaldığı için bu tip problemlerle karşılaşılabilir. Bu konuda henüz elle tutulur bir araştırma olmasa da asidik elma sirkesinin midedeki asit seviyesini yükselterek bu sorunu çözebileceği düşünülebilir. Yine de sahip olduğunuz mide problemini kendiniz saptayamayacağınız için doktora danışmadan problemi elma sirkesiyle çözmeye çalışmamak gerekir. (12)

Özet: İçerisinde bulunan probiyotikler sayesinde elma sirkesi sindirimi kolaylaştırır ve sindirim organlarının düzenlenmesini sağlar. Teorik olarak mide asidi eksikliğinden kaynaklanan sindirim sorunlarını çözdüğü düşünülse de mide rahatsızlıklarına bu tür bir tedavi uygulamadan önce doktora danışılmalıdır.

Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler 

Elma sirkesinin birçok faydasından bahsettik fakat kullanırken elma sirkesinin asidik olduğu unutulmamalı. Elma sirkesi gibi asidik besinler fazla tüketildiğinde diş minesine zarar verir. Başta fark edilemeyen bu zararlar zaman geçtikçe diş hassasiyeti şeklinde kendini gösterir. İleri safhada çürüklere yol açabilir bu yüzden az miktarda ve seyreltilerek veya yemekle beraber tüketilmesi önerilir. 

Nasıl Saklanmalı?

Sirke asidik olduğu için bakır ya da teneke kutularda aşınmaya neden olur bu yüzden cam kaplarda saklanması en uygun seçenektir.

Soğuk ve güneş almayan bir yerde saklanması tazeliğini daha uzun süre korumasını sağlar. Daha uzun süre kullanmak istiyorsanız buzdolabında da muhafaza edebilirsiniz, böylece aroması da korunmuş olur. Bu şekilde 6 ay kadar saklanabilir.

Nasıl Tüketilmeli?

Sirkeyi salatalarınıza tek başına ekleyebilirsiniz fakat sirkeli salata sosları halinde kullanmak da lezzetli bir seçenek olabilir. 

Örneğin; 1 fincan zeytinyağı, bir tatlı kaşığı kekik, yaptığınız salata miktarına göre tuz, limon, nar ekşisi ve elma sirkesini karıştırarak harika bir salata sosu elde edebilirsiniz. 

Elma Sirkeli Salata Sosu Tarifi

Bir kaba 4 çorba kaşığı tahin ekleyin, daha sonra 3 çorba kaşığı elma sirkesi, 2 çay kaşığı bal ve 1/3 su bardağı su ilave edin. Tuz ve karabiber ekledikten sonra iyice karıştırın yada bu tarifi bir kavanozda birleştirip kapağını kapatıp çalkalayın. İsteğinize göre  kıvamını ayarlamak için daha fazla su ekleyebilirsiniz.

Sonuç

Bu yazıda sirkenin çeşitli faydalarından ve içeriğinden söz ettik. Antimikrobiyal özellik gösteren bu madde dezenfekte ve yiyecekleri bozulmaktan koruma amacıyla kullanılır. Dezenfektan olarak kullanılmasının yanı sıra başka temizlik alanlarında da kullanılabilen sirke, bulaşıklardaki su lekelerini giderir, metal yüzeylerdeki pas ve kararma gibi problemleri yok eder, güçlü bazik temizlik malzemelerinin kullanımının ardından yüzeydeki kimyasalı nötrlemek, zararsız hale getirmek için kullanılabilir. Kan şekerini düşürücü etkisiyle insülin direnci ve tip 2 diyabet hastalarının semptomlarına fayda sağlar ve insülin hassasiyetine olumlu etki eder. Elma sirkesi içerdiği probiyotikler ve asiditesi sayesinde sindirim sorunlarına yardımcı olur. Son olarak kilo vermeye ve bel çevresi yağlarını eritmeye yardımcı olan sirke doğru kullanıldığında oldukça faydalı bir gıdadır fakat asidik yapısıyla dişlerimize zarar vermemesi için seyrelterek kullanmamız daha doğrudur. 

UYARI: Burada yer alan bilgiler sağlıklı bireyler içindir. Tek tip tüketim önerilmemektedir. İçerikte yer alan bilgiler özel durumlarda veya hastalıklarda farklılık gösterebilir. En doğru bilgi için hekiminize ve diyetisyeninize danışınız.