Alopesi Areata (Saçkıran) Hastalığı Nedir? Tedavileri Nelerdir?

Alopesi Areata (Saçkıran) Hastalığı Nedir?

Yastığınızda, saç fırçanızda veya duş alanınızda çok fazla saç görmeye başladıysanız ya da ayna baktığınızda küçük küçük saç dökülmeleri olduğunu fark ettiyseniz, halk arasında saçkıran olarak da bilinen alopesi areata adlı bir otoimmün bozukluğunuz olabilir.

Otoimmün bir hastalığınız olduğunda bağışıklık sistemi kendi vücudunuza saldırır. Alopesi areata ile saldırıya uğramış saç follikülleri de bu durumun bir sonucudur. Otoimmün bu saldırılar saç dökülmesine, çoğunlukla madeni para boyutu ve şekline sahip saç açılmalarına neden olur. Saç dökülmesi miktarı kişiden kişiye göre farklılık gösterir. Bazı insanlar bu dökülmeleri yalnızca birkaç noktada yaşarken diğerleri çok daha fazla saç kaybeder. ¹ 

Bu oldukça nadir bir durum olmasına rağmen kafanızdaki tüm saçları (alopesi areata totalis) veya tüm tüyleri (alopesi areata universalis) kaybetme ihtimali de bulunmaktadır.

Her alopesi areata vakası farklıdır. Bazı insanlarda saçlar büyür, ancak daha sonra tekrar yeniden dökülür. Diğerlerinde ise saçlar tıpkı eskisi gibi büyür ve normale döner. ² 

Alopesi Areata’nın (Saçkıran) Belirtileri

Alopesi areata yani saçkıranın başlangıcında en belirgin semptomu yamalı saç dökülmesidir. Madeni para büyüklüğündeki bölgelerde saçlar çoğunlukla saç derisinden düşmeye başlar. Bununla birlikte, sakal ve kirpikler gibi saç büyümesinin olduğu herhangi bir bölgesi de alopesi areata’dan etkilenebilir.

Alopesi areata nasıl anlaşılır? Saç dökülmesi ani olabilir, sadece birkaç gün içinde veya birkaç haftalık bir dönemde gelişebilir. Saç dökülmeden önce bölgede kaşıntı veya yanma olabilir. Saç kırıkları olan bölgelerdeki saç follikülleri yok olmaz ve folliküllerin iltihabı yatışırsa saç yeniden büyür. Sadece birkaç yerde saç dökülmesi yaşayan insanlar genellikle herhangi bir tedavi şekli olmaksızın kendiliğinden, tamamen iyileşirler. ³ 

Alopesi areata sıklıkla asemptomatiktir, ancak bazı hastalar (% 14) etkilenen bölgede yanma hissi ya da kaşıntı geçirmektedir. Durum ilk göründüğünde genellikle aşağıdaki gibi lokalizedir:

• Tek yerde dökülme – % 80
• İki yerde dökülme – % 2.5
• Çoklu dökülmeler – % 7.7 ⁴

Alopesi areata geliştiren bireylerin yaklaşık yüzde 30’u durumlarının ya daha yaygın hale geldiğini ya da saç dökülmesinin ve yeniden büyümesinin sürekli bir döngü haline geldiğini söylemektedir.

Alopesi areata’dan muzdarip olan hastaların yaklaşık yarısında bir yıl içinde iyileşme görülür, ancak birçoğu birden fazla sayıda saçkıran yaşamaktadırlar. İnsanların yaklaşık yüzde 10’u alopesi totalis veya alopesi universalis geliştirmeye devam etmektedir. ⁵ 

Nadiren, bazı insanlar daha geniş saç dökülmesi yaşayabilir. Bu, genellikle başka türden bir alopesinin göstergesidir, örneğin:

• Alopesi totalis: Kafa derisindeki tüm saçların kaybı olan alopesi türüdür.
• Alopesi universalis: Tüm vücudun tüm saçlarının, kıllarının ve tüylerinin kaybedilmesi durumu olan alopesi türüdür. ⁶ 

Alopesi areata el ve ayak tırnaklarını da etkileyebilir ve bazen bu değişiklikler durumun ilerlemekte olduğunun ilk işaretidir. Tırnaklarda meydana gelebilecek küçük değişiklikler şunları içermektedir:

• Nokta benzeri çukurlaşmalar görünür
• Beyaz lekeler ve çizgiler görünür
• Tırnaklar kaba hale gelir
• Tırnaklar parlaklığını kaybeder
• Tırnaklar ince ve parçalı hale gelir

Ek klinik bulgular şunları içerir:

• Saçların kırıldığını gösteren saç dipleri – saç dökülmelerinin ve kelliğin olduğu bölgenin genelde kenarındaki kısa ve kırılmış saç telleri
• Kırık saç telleri – kıllar cildin yüzeyine ulaşmadan önce kırılmıştır
• Saç dökülmesinden etkilenen bölgelerdeki beyaz saçların yeniden oluşması ⁷

Alopesi Areata (Saçkıran) Nedenleri

Alopesi areata neden olur? Alopesi areata’nın birinci ve temel nedeni otoimmün bir bozukluk olarak kabul edilse de diğer faktörlerin ona katkıda bulunabileceği veya tetikleyiciler olarak işlev göreceği düşünülmektedir. Genetik yatkınlık bilinen tek risk faktörüdür ve otoimmün bozukluk bu nedenle kalıtsaldır. Bununla birlikte, henüz açıkça risk faktörleri olarak tanımlanmayan diğer katkıda bulunan faktörler de rol oynayabilmektedir. Bu faktörler şöyle sıralanabilir:

• Tiroidit, miyastenia gravis ve vitiligo gibi diğer otoimmün bozukluklar,
• Alerjik astım ve alerjik rinit gibi bir atopik dermatit ve atopi öyküsü,
• Down Sendromu
• Şeker hastalığı
• Depresyon ve diğer duygudurum bozukluklarından kişilik ve paranoid bozukluklara kadar değişen psikiyatrik koşullar, (saçları yolma (trikotillomani) bu bozukluklar arasında tanımlanmalıdır)
• Keder ve kaygı ile ilişkili duygusal stres ⁸

Alopesi areata, saç dökülme nedenleri altında tartışılan telogen effluvium (saç dökülmesi anlamına gelen bir terim) ile görülen birkaç risk faktörü ile ilişkili olabilir gibi de görünmektedir. Bu predispozan (bir duruma hazırlayıcı nedenler) faktörler arasında şunlar olabilir:

• Febril hastalıklar (ateşli hastalıklar)
• Gebelik
• Travma
• Ciddi bir ameliyat
• Bazı ilaçlar
• Viral enfeksiyonlar

Alopesi Areata ve HIV

HIV’de saç dökülmesi nadir değildir. Bu durum birçok HIV / AIDS hastası tarafından bildirilmiştir. Hastalar saç dökülmesi (telogen effluvium) konusunda genel bir bilgi sahibi olmasına rağmen, çoğu durumda yamalı saç dökülmesi (alopesi areata) olduğu görülmektedir. Özellikle indinavir gibi ajanlar kullanan hastalarda, yüksek derecede aktif antiretroviral tedavi gören hastalarda daha sık görülme eğilimi gösterir. ⁹ 

Alopesi Totalis

Alopesi totalis tüm saçın dökülmesine neden olan otoimmün bozukluktur, ancak sadece saçlı kafa derisi üzerinde oluşmaktadır. Yumuşak saç derisinde saç dökülmesine neden olan alopesi areata’nın neden olduğu bir durumdur.

Bu durum, bağışıklık sisteminizin saç foliküllerine saldırması nedeniyle oluşan otoimmün bozukluğun bir sonucu olarak ortaya çıkar. Çoğu durumda saçları kurtarma şansı azdır, ancak tam bir yenilenme sağlanan vakalar da bulunmaktadır. Bilinmeyen bir tetikleyiciye sahip olan ve bazen bilinmeyen nedenlerle “tetiklenemeyen” genetik bir oto bağışıklık durumudur. Saç foliküllerinin neden otoimmün aktivitelerin hedefi olduğunu hala araştırılmaktadır. ¹⁰

Tüm vücut kıllarının tamamen kaybedildiği bir durumdur. ¹¹ 

Alopesi universalis’in altında yatan kesin sebep şu anda bilinmemektedir. Bu, yuvarlak şekillerde saç dökülmesinin yol açan alopesi areata’nın ileri bir formudur. Alopesi universalis’in, bağışıklık sisteminin saç köklerine saldırdığı otoimmün hastalık olduğu düşünülmektedir. Genetik çalışmalarda AA ve AU’nun bağışıklıkla ilgili birçok gen ile ilişkili olduğunu bulmuştur; bununla birlikte, muhtemelen çoklu genetik ve çevresel faktörlerin etkileşiminin yol açtığı karmaşık bozukluklardır. ¹² 

Saçkırana Ne İyi Gelir?

Alopesi areata yani saçkıran,  saçların küçük yamalar halinde dökülmesine neden olan bir hastalıktır. Bağışıklık sistemi saç köklerine saldırdığında gelişir ve saç dökülmesine neden olur. Saç derisinde ve vücudun diğer kısımlarında aniden saç dökülmesi oluşabilir. Durum nadiren toplam saç dökülmesine veya alopecia universalis durumuna neden olur, ancak saçların büyümesini de önleyebilir. Saçlar büyüdüğünde, saçların tekrar dökülmesi mümkündür. Saç dökülmesinin ve yeniden büyümenin derecesi kişiden kişiye değişir.

Şu anda alopesi areata için herhangi bir tedavi mevcut değil. Bununla birlikte, saçların daha çabuk büyümesini tetikleyecek ve dolayısıyla gelecekteki saç dökülmesini önleyebilecek tedaviler vardır. Ayrıca insanların hastalıkla baş etmesine yardımcı olacak kaynaklar da bulunmaktadır. ¹³

Alopesi Areata (Saçkıran) Tedavisi

Bazen bir dermatolog alopesi areata’yı saç dökülmesine bakarak teşhis edebilir. Eğer saç dökülme yaması genişliyorsa, doktor birkaç kıl çıkarabilir. Bunu tüyleri mikroskop altında incelemek için yapacaktır.

Bazen dermatolog, hastalığın alopesi areata olduğunu teyit etmek için deri biyopsisi de isteyebilir. Deri biyopsisi yapmak için dermatolog, küçük bir cilt parçasını çıkararak mikroskopta incelenmesini sağlar. Dermatolog, hastanın başka bir otoimmün hastalığı olabileceğini düşünmesi durumunda kan testlerini de gerekli görebilir. ¹⁴ 

Alopesi areata nasıl geçer? Alopesi areata için herhangi bir tedavi yöntemi bulunmamaktadır. Saç sıklıkla kendi kendine büyür. Tedavi, saçların daha hızlı büyümesine yardımcı olabilir. Dermatolog, saçların daha hızlı büyümesine yardımcı olmak için aşağıdakilerden birini veya birkaçını reçete edebilir:

Kortikosteroidler: Bu ilaç bağışıklık sistemini bastırır. Dermatolog, ilacı saç dökülmesi olan yerlere enjekte ederek verebilir. Bazen cilt üzerine topikal olarak da uygulanır. Krem, losyon veya merhem de yardımcı olabilir. Daha seyrek olarak, hastalar kortikosteroid hapları alırlar.

• Alopesi areata’lı yetişkinler için, bu enjekteler genellikle denenmiş ilk tedavi yöntemidir. Hastalar 3-6 haftada bir enjekte alır. Saç ekimi, son enjekteden yaklaşık 4 hafta sonra başlar. Bazen daha uzun sürer.
• Topikal kortikosteroidler enjektelerden daha az etkilidir. Bu genellikle çocuklar için en iyi tedavidir.
• Kortikosteroid hapları ciddi yan etkilere neden olabilir. Bu nedenle dermatologlar onları düzenli olarak reçete etmemektedir. ¹⁵ 

Minoxidil: Saçı yeniden büyütmek için, minoxidil bazı hastaların saçlarını yeniden büyütmesine yardımcı olabilir. Hem çocuklar hem de yetişkinler bunu kullanabilirler. Hastalar günde iki kez kafa derisine, kaşlarına veya sakallara uygulayabilirler. Yeni saçlar yaklaşık 3 ay içinde büyümeye başlayabilir. Hastalar sıklıkla bu ilacı başka bir tedavi ile kullanmaktadır.

Antralin: Bu ilaç cildin bağışıklık fonksiyonunu değiştirir. Dermatolog hastanın cildine katran benzeri bir madde sürer ve 20 ila 60 dakika boyunca bırakır. 20 ila 60 dakika sonra cildin tahriş olmasını önlemek için antralin yıkanır.

Difenfron: Bu ilaç kel olan derisine uygulanır. Küçük bir alerjik reaksiyona neden olur. Reaksiyon meydana geldiğinde, hastada kızarıklık, şişme ve kaşıntı görülür. Dermatologlar, bu alerjik reaksiyonun bağışıklık sistemini kandırarak, kafa derisinin yüzeyine beyaz kan hücrelerini göndermesine neden olduğuna inanmaktadırlar. Bu durumda iltihapla savaşılmaktadır. Ayrıca, saç foliküllerinin uyku halini almasını ve saç dökülmesine neden olmamasını sağlamaktadır. Difenfron ile saçın yeniden büyümeye başlaması 3 ay sürebilir. ¹⁶ 

Diğer tedaviler: Hastalar bir seferde genellikle 1’den fazla tedavi alırlar. 2 veya daha fazla tedavinin bir karışımı genellikle başarıyı artırır.

Olası yan etkileri (ilaçlardan kaynaklanabilecek sağlık sorunları) konusunda dermatoloğunuzdan bilgi alın. İlaca kötü tepki verirseniz derhal dermatoloğunuzu arayın.

Araştırmacılar, alopesi areata tedavisinde ilerlemek için çalışmaktadırlar. Hastanın bağışıklık sistemi üzerinde çalışan diğer ilaçları araştırmaktadırlar. Ayrıca lazerler ve ışık temelli tedavilerle ilgili araştırmalar da devam etmektedir. ¹⁷ 

Tedavilerin Sonuçları

Alopesi areata tedavisine vücut olumlu tepki verdiğinde saçların yeniden büyümesi başlayacaktır. Bazı durumlarda tedaviler sonuç vermemektedir. Hatta bazı durumlarda tedaviler saç dökülmesini de artırabilmektedir. Her şey tamamen bağışıklık sisteminin tepkisine bağlıdır.

Aşağıdakiler, neler olabileceğini açıklamaktadır:

Saçların yeniden büyümesi: Saçın tedavi olmadan da büyümesi muhtemeldir. Yine de dökülme devam da edebilir. Çoğu hasta, hastalık iyiye gitmeden önce bir kereden fazla saçlarını kaybeder. Kafa derisi ve vücudundaki tüm saçları kaybeden insanlarda bile saçlarının yeniden büyümesi mümkündür. Saç dökülmesi yaygın olduğunda, saçların yeniden büyümemesi daha büyük bir olasılıktır.

Saçlar yeniden yetiştiğinde, başlangıçta beyaz veya ince olabilir. Kişinin kendi saç rengi ve dokusu genellikle daha sonra geri gelir.

Ne kadar sürer: Bu durum kişiden kişiye gör değişir. Bazı insanlar için hastalık geri dönmez. Bazı insanlar için ise saçlar uzun yıllar sonra yeniden büyür. Saçın ne zaman yeniden büyüyeceğini kimse tahmin edemez. Bu kontrol yetersizliği, hastalığı sinir bozucu hale getirebilir. ¹⁸