Ayak Kaşıntısı Nedir?

Ayak Kaşıntısı Nedir?

Ayak kaşıntısı; mantar enfeksiyonları, egzama, cilt kuruluğu, böbreklerdeki işlev bozuklukları, karaciğer hastalıkları, tiroid sorunları ya da diyabet gibi kronik hastalıkların bir sonucu olarak ortaya çıkabilen dermatolojik bir hastalıktır. Kaşıntılar yaşla birlikte artabilir. Bazı hastalarda kaşıntılar o kadar şiddetlidir ki hastaların uyku düzeni değişebilir ve yaşam kalitesi olumsuz olarak etkilenebilir.

Ayak kaşıntıları genellikle ayaklardaki serbest sinir uçlarının hasar görmesi sonucu ortaya çıkar. Kaşıntı hissi spinothalamik kanal yoluyla serebral kortekse iletilir. Bunun sonucunda spinal bir refleks olarak kaşıntı oluşur. Sebep ne olursa olsun, ayaktaki kaşıntılar genellikle ciltteki iltihaplar, havanın çok sıcak ya da soğuk olması, stres ve cilt problemleri nedeniyle daha da şiddetlenir.¹

Ayak kaşıntıları tek başına herhangi bir rahatsızlığı açıklamak için yeterli değildir. Ürtiker ya da diğer alerjik reaksiyonları olan kişilerde mast hücreleri tarafından salınan histamin, genellikle kaşıntıya neden olur. Bununla birlikte alerjik durumlar haricinde histamin, kimyasal alerjenler nedeniyle de salınabilir. Kolestaz, lenfoma ya da üremi gibi çeşitli hastalıklar, kaşıntı gibi semptomlara neden olabilir. Narkotik enjeksiyon alan hastaların ise yüzde 90’ında ayak kaşıntıları görülmektedir. Egzaması olan astımlı hastalarda solunum yolu hiperreaktivitesine bağlı olarak kaşıntılar sıkça görülmektedir.

Semptomlar kötüleşirse doktora gidilmesi gerekebilir. Doktor ayak kaşıntısının nedenini teşhis etmek için fiziki muayenenin ardından son zamanlarda ilaç kullanılıp kullanılmadığını, tahriş edici alerjenlere maruz kalınıp kalınmadığını, diyabet ya da egzama gibi kronik sorunların var olup olmadığını ve ailede bu sorunu yaşayan akrabaların bulunup bulunmadığını soracaktır.²

Ayak kaşıntıları nasıl teşhis edilir?

Kaşıntının nedenini bulmak zaman alabilir, çünkü pek çok hastalığın semptomlarında kaşıntı görülebilir. Doktorun fizik muayenesi ve tıbbi geçmişle ilgili sorular hastalığın nedenini teşhis etmek için yetersiz kalabilir, bu durumda doktor bazı testleri yapmak isteyebilir. Kaşıntıya neden olan sorunu tespit etmek için istenebilecek olası testler şunlardır;

Kan testi: Tam kan sayımı, demir eksikliği gibi kaşıntıya neden olan içsel bir durumun varlığını saptamaya yardımcı olabilir.

Tiroid, karaciğer ve böbrek fonksiyon testleri: Karaciğer, böbrek bozuklukları ve hipertiroidizm gibi tiroid anormallikleri kaşıntıya neden olabilir.

Göğüs röntgeni: Göğüs röntgeni, kaşıntılı deri ile birlikte genişleyen lenf bezlerinin olup olmadığını gösterebilir.

Ayak Kaşıntısı Belirtileri

Ayak kaşıntısı nasıl anlaşılır? Ayak kaşıntısı başlangıcı altta yatan hastalığa veya duruma bağlı olarak farklı semptomlarla birlikte ortaya çıkabilir. Ayak kaşıntıya neden olan bazı durumlar diğer vücut sistemlerini de ilgilendirebilir. Ayak kaşıntısının en yaygın belirtilerini şu şekilde sıralayabiliriz;

Deride döküntüler ve pullanma: Egzama ya da sedef hastalığı gibi problemler, ayak dahil vücudun çeşitli yerlerinde kaşıntılara yol açarlar. Eğer cilt yeterince nemlendirilmezse ya da günlük su alımı yetersizse cilt kuruluğu sonucunda deride döküntüler, pullanmalar ve çatlaklar meydana gelebilir.

Kızarıklık veya şişlikler: Böbrek, karaciğer ya da tiroid sorunları nedeniyle meydana gelen ayak kaşıntıları sonucunca deride kızarıklıklar oluşabilir. Kızaran bölgeler zamanla şişebilir ve ayakta şekil bozuklukları görülebilir.

Diğer belirtiler: Ani kaşıntılar, böcek ısırıkları, bir gıda ya da kimyasal madde alerjisi nedeniyle ortaya çıkabilir. Bu tip kaşıntılar hayatı tehdit eden ciddi alerjik reaksiyonlara karşı vücudun savunma mekanizmasının verdiği tepkilerdir. Yüzde ve boğazda şişlikler, nefes almada zorluk çekme, bayılma, bilinç kaybı ya da uyanıklık seviyesinde farklılıklar görülürse derhal acil servise gidilmelidir.

Öksürük, ateş, titreme, baş ağrısı, burun akıntısı, eklemlerde sertlik ve ağrı varsa, yapılan tedavilere rağmen kaşıntılar devam ediyorsa altta yatan nedenler tam olarak tespit edilip tedaviye devam edilmelidir.³

Ayak Kaşıntısı Nedenleri

Ayak kaşıntısı neden olur? Ayak kaşıntıları ayakların çok fazla baskı altında kalması sonucu kaşınır. Örneğin ayaklar uzun süre ve sıcak bir ortamda vücut ağırlığını taşımak zorunda kaldığında ayaklarda bir basınç meydana gelir. Bu basınç, ciltte kuruluğa ve tahrişe neden olabilir. Kaşınmayı tetikleyen bir başka neden de mantar enfeksiyonları gibi cilt sorunlarıdır. Çeşitli kronik hastalıklar ve stres gibi koşullar da kaşıntı gibi rahatsızlıklara yol açabilirler. Ayak kaşıntısının nedenlerini şu şekilde sıralayabiliriz:

Cilt kuruluğu

Cildin az nemlenmesi ya da stres gibi koşullar, ayaklardaki kaşıntıyı daha da artırır. Cilt kuruluğu aynı zamanda yaşlanma ile, bazı vitaminlerin eksikliği ile, besin değeri zengin olmayan bir diyetle ya da çeşitli cilt temizleyicileri nedeniyle oluşabilir.

Yağ bezleri bulunmayan ayaklarda cilt kuruluğu daha yaygındır. Ayak tabanları vücudun diğer bölümlerine göre daha kalındır ve uzun süre basınç ya da sürtünmeye maruz kaldıklarında kalınlaşabilir ve sertleşebilirler. Özellikle kış mevsimlerinde çatlakları önlemek için düzenli olarak krem veya losyon kullanılmalıdır.

Mantar enfeksiyonları

Mantar enfeksiyonları ayaklarda pullu bir döküntüye neden olurlar. Bu döküntüler deride şiddetli kaşıntılara yol açarlar. Daha çok ayak parmakları arasında gelişen mantar enfeksiyonları kabarcıklar ya da iltihaplı döküntüler şeklindedir. Kaşıntıyı azaltmak için mantar önleyici ilaçlar ya da topikal kortikosteroidler kullanılabilir.⁴

Cilt problemleri

Ayak kaşıntısı, egzama (atopik dermatit) gibi altta yatan bir cilt problemi nedeniyle ortaya çıkabilir. Egzama kalıtsal olabileceği gibi stres nedeniyle de ortaya çıkabilir. Çevresel koşullar egzamayı şiddetlendirerek ayak kaşıntılarının artmasına yol açabilir. Ayakların nemsiz kalması ya da aşırı sıcağa maruz kalması, cildin kurumasına ve tahriş olmasına neden olur.

Hastalıklar

Karaciğer hastalıkları, nefrolojik hastalıklar, tiroid bezi rahatsızlıkları, kanser ve diyabet gibi problemler bağışıklık sisteminin verdiği tepkilere bağlı olarak ayaklarda kaşıntıya yol açabilir.

Kimyasal tetikleyiciler

Deterjanlar, çeşitli ilaçlar ya da cildi tahriş edebilecek maddeler ayakların kızarmasına, döküntülere ve kaşınmasına yol açabilir. Ayakları hassas olan kişilerde tırnak bakım ürünlerindeki kimyasallar ya da merhemlerde kullanılan neomisinler kaşıntıları şiddetlendirebilir.⁵

Ayak Kaşıntısına Ne İyi Gelir?

Ayak kaşıntıları altta yatan neden bir hastalık ya da ciddi bir durum değilse evde tedavi yöntemleri ile ya da bazı bitkiler kullanılarak hafifletilebilir.

Ayak kaşıntısı bitkisel tedavisi

Çay ağacı yağı: Araştırmalar; çay ağacı yağının mantarları öldürmeye yardımcı olabileceğini göstermektedir. Antibakteriyel ve antifungal özelliklere sahip olan çay ağacı yağı, kaşıntıları önlemede oldukça etkilidir.

Sarımsak: Özellikle mantar enfeksiyonları nedeniyle oluşan kaşıntıları gidermek için sarımsak kullanılabilir.

İyotlu hidrojen peroksit: Peroksit ve iyot genellikle kesiklerin ve yaraların dezenfekte edilmesinde ve cilt üzerindeki mikropların öldürülmesinde kullanılır. İyot ve peroksit seyreltilmeden kullanılmamalıdır, aksi halde cildin tahriş olmasına, istenmeyen lekelere ya da döküntülere yol açabilirler.⁶

Sirke: Kaşıntılı ayaklar için en etkili ev ilaçlarından biri ayaklara beyaz sirke uygulanmasıdır.

Yulaf ezmesi: Az miktarda pişmemiş yulaf ezmesi ile ayaklarınızı ılık suda bekletmek kaşıntı ve tahrişi azaltmaya yardımcı olabilir.

Limon: Taze sıkılmış bir limonun suyu, ayak kaşıntılarından kurtulmanıza yardımcı olabilir.

Nane: Taze nane yaprakları veya nane çayı, ayaklardaki kaşıntılardan kurtulmak ve ciltteki tahrişi önlemek için kullanılabilir.

Aloe Vera: Kaşıntıyı iyileştirmek için Aloe vera kullanmak cildin nemli kalmasına da yardımcı olur. Aloe vera cilt kuruluğu nedeniyle oluşan kaşıntı salgınlarını önleyerek cildin E vitamini ihtiyacını karşılamaya yardımcı olur.

Yoğurt: Yoğurt, ayaklarda çoğalabilecek tüm bakterileri yok etmeye yardımcı olacak anti-bakteriyel özelliklere sahiptir.

Papatya: Papatya çayı alerjik reaksiyonlarla mücadele etmeye yarayan anti histaminler içerir.⁷

Ayak kaşıntısı evde tedavi yöntemleri

• Kaşıntı eğer ayakların aşırı terlemesi nedeniyle oluyorsa, ayaklara tam oturan ayakkabılar tercih edilmelidir.
• Çoraplarınızı düzenli olarak sıcak suyla yıkayın. Mantar oluşumunu önlemek için daima kuru ve temiz çoraplar giyin.
• Mantar enfeksiyonu riskini en aza indirmek ve ayrıca alerjik döküntüleri tetikleyebilecek alerjenlere maruz kalmaktan kaçınmak için çimlerde çıplak ayakla yürümekten kaçının.
• Ayaklarınızı düzenli olarak yıkayın.
• Ayakkabı giymeden önce ayaklarınızın iyice kuruduğundan emin olun.⁸

Ayak Kaşıntısı Tedavisi

Ayak kaşıntısı nasıl geçer? Ayak kaşıntısı tedavisi altta yatan neden saptandıktan sonra çeşitli ilaçlarla yapılabilmektedir. Kaşıntıyı önlemek için en çok reçete edilen ilaçlar; antihistaminikler ve kortikosteroidlerdir.

Antihistaminikler: Bu ilaçlar histamin reseptörlerini bloke eder. Farklı etkilere sahip 2 tip histamin reseptörü vardır. H1 reseptörleri, kılcal damarların genişlemesini ve damarların daralmasını kontrol ederler. Bu reseptörler kızarıklık, ürtiker (kurdeşen) veya nefes darlığı gibi semptomların ortaya çıkmasını engeller.

Kortikosteroidler: Steroidler inflamasyonu ve şişmeyi azaltmaya yardımcı olurlar. Özellikle alerjik reaksiyonlar nedeniyle ortaya çıkan kaşıntılarda topikal kortikosteroidler kullanılabilir.⁹

Oral ilaçlar: Fluoksetin (Prozac) ve sertralin (Zoloft) gibi geri alım inhibitörleri olarak adlandırılan antidepresanlar, bazı kronik kaşıntı türlerinin hafifletilmesinde yardımcı olabilir.

Işık terapisi (fototerapi): Fototerapi, ayaklardaki kaşıntı geçene kadar belli bir süre ayakların ışığa maruz kalmasını gerektirir. Girilecek seans sayısı kaşıntının şiddetine bağlı olarak değişiklik gösterir.¹⁰

Ayak kaşıntısı için hangi doktora gidilir? Ayak kaşıntıları ciltte oluşan sorunlar nedeniyle ortaya çıktığı için ilk olarak Cilt Hastalıkları doktorlarına gidilmelidir.

UYARI: Burada yazılanlar sadece bilgi amaçlıdır. Tıbbi tavsiye, tanı ve tedavi sağlamaz. En doğru tedavi ve bilgi için doktorunuza danışınız.