Boğaz Yanması Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

Boğaz Yanması Nedir?

Halk arasında boğaz yanması terimi, çoğu zaman sıcak bir içecek ya da yiyeceğin boğazı geçici olarak yakması sonucu oluşan durumunu tanımlamak için kullanılmaktadır. Ancak, bu tip bir boğaz yanması geçicidir ve kendi kendine iyileşmektedir. Diğer yandan, boğaz yanması hem enfeksiyon kaynaklı olan hem de enfeksiyon kaynaklı olmayan pek çok hastalığın ortak bir belirtisi olarak ortaya çıkmaktadır.

Boğaz, solunum ve sindirim sisteminin bir parçasıdır. Hem boğaz yoluyla hava alınmakta hem de yiyecek ve içecekler boğaz yoluyla mideye gitmektedir. Bu nedenle, boğazda meydana gelen ağrı ya da yanma gibi belirtiler genellikle solunum ya da sindirim sistemi sorunlarından kaynaklanmaktadır.

Boğazda hissedilen ağrı ve yanma kişiden kişiye göre farklı şekillerde tanımlanabilmektedir. Örneğin, bazı insanlar bu ağrıyı sadece ağrı olarak tanımlarken diğerleri sancı ya da sızı şeklinde tanımlayabilmektedir. Yanma hissi de tıpkı bu şekilde kişiden kişiye göre farklılık gösterebilmektedir. Bazılarına göre sadece yanma hissinden ibaretken diğerlerinde yanma hissi ağrıya da neden olmaktadır. Çoğu zaman, bu tip bir boğaz yanması enfeksiyon hastalıkları nedeniyle oluşan bir iltihaplanma belirtisidir. ¹

Boğaz Yanması Belirtileri 

Boğaz yanması nasıl anlaşılır? Boğazda hissedilen yanma ve ağrı kendi başına tıbbi bir durum değil, bir belirtidir. Nedenine bağlı olarak, beraberinde diğer birçok belirti de ortaya çıkabilmektedir. Boğaz yanması başlangıcında ilk problem rahatsız edici yanma hissidir. Beraberinde yaşanabilecek diğer belirtileri ise şunlardır:

• Yutma güçlüğü
• Yutkunurken ağrı hissetme
• Ses kısıklığı ya da sesin fısıltı gibi çıkması
• Öksürük
• Konuşurken ağrı
• Boğazın kaşınması
• Boğaz kızarıklığı
• Bademciklerin şişmesi ²

Üst solunum yolu enfeksiyonları ile birlikte ortaya çıkabilen diğer belirtiler şunlardır:

• Baş ağrısı
• Ateş
• Boyundaki lenf bezlerinin şişmesi
• Burun akıntısı ve hapşırma
• Öksürük (kuru veya üretken)
• Gözlerin sulanması ³

Reflü gibi sindirim sistemi problemleri nedeniyle ortaya çıkan boğaz yanmasıyla birlikte oluşabilecek diğer belirtiler şunlardır:

• Kusma olan veya olmayan mide bulantısı
• İştahın açılması ya da azalması
• Yedikten sonra belirtilerin daha da kötüleşmesi
• Kilo kaybı (birden ya da zaman içinde)
• Karın ağrısı
• İshal (bazen)
• Aşırı geğirme ⁴
• Hamilelikte Boğaz Yanması

Hamilelikte boğaz yanması çok da nadir rastlanan bir durum değildir. Genellikle nedeni mide ekşimesi daha diğer adıyla asit reflüsüdür. Mide içeriğinin yemek borusundan ağıza kadar gelmesi nedeniyle boğazda yanma hissedilmektedir.

Boğaz yanması, gaz, şişkinlik gibi problemler genellikle hamileliğin ikinci veya üçüncü trimesterinde başlamaktadır. Bununla birlikte, bazı kadınlar bu belirtiler daha erken yaşayabilmektedir.

Boğaz yanması problemi muhtemelen doğum gerçekleşene kadar hissedilecek, ancak doğumla birlikte ortadan kalkacaktır. Diğer yandan, hamilelik süresi boyunca çok fazla kilo alan kadınların doğumdan sonra da boğaz yanması ve mide ekşimesi hissetme ihtimali bulunmaktadır. ⁵

Yanan Ağız Sendromu Belirtileri

Yanan ağız sendromu; dil, dudak, diş etleri, damak, ağız ve boğazda uzun süreli yanma ve ağrıya yol açan bir durumdur. Belirgin bir nedeni bulunmamaktadır. Bu sendroma sahip olan kişiler ağız ve boğazda hissedilen yoğun kuruluk ya da ağızda tuzlu metalik bir tat gibi problemler de yaşamaktadır. ⁶

Yanan ağız sendromu belirtileri şunlardır:

• Dili, dudakları, dişetlerini, damağı, ağızı ve boğazı etkileyen yanma hissi
• Ağız kuruluğu
• Sık sık susama
• Ağızda acı ve metalik bir tat
• Tat kaybı
• Yanan ağız sendromu belirtileri şu şekillerde yaşanabilmektedir:
• Sabahları daha az hissedilebilmektedir.
• Gün ilerledikçe belirtiler daha da kötüleşebilmektedir.
• Tüm gün devam etmektedir.
• Belirtiler gelip gidebilmektedir.

Ağız yanması yıllarca süren bir rahatsız olabilmektedir. Nadir de olsa, bazen belirtiler birden bire kendi kendine yok olabilmektedir. Bazı yiyecekler ve içecekler yanma hissini geçici olarak rahatlatabilmektedir. ⁷

Acil Tıbbi Yardım Alınması Gereken Boğaz Yanması Belirtileri

Boğaz yanması ile birlikte diğer grip benzer belirtiler de yaşıyorsanız ve ateşiniz varsa, muhtemelen bir strep boğaz enfeksiyonu yaşıyorsunuzdur. Bu bakteriyel bir durumdur ve hemen tedavi edilmesi gerekmektedir. ⁸

Boğaz yanması ve grip benzeri belirtiler birkaç gün sonrasında giderek iyileşmiyorsa, nedeni enfeksiyöz mononükleoz olabilmektedir. ⁹

Boğaz yanması ve diğer grip benzeri belirtileri yaşayan bir çocuk veya genç bir insansa ya da hamile, KOAH hastası, diyabet hastası veya astım hastası ise belirtiler durumu daha da kötüleştirebilmektedir.

Boğaz yanması 2 haftadan uzun sürdüyse ve beraberinde ses kısıklığı da varsa, bu durum boğaz ya da ağız kanserinin bir habercisi olabilmektedir. ¹⁰

Boğaz yanması 1 haftadan daha uzun sürdüyse ve beraberinde geniz akıntısı, hapşırma ve gözlerin sulanması da söz konusu ise, kişi alerji geliştirmiş olabilmektedir.

Boğaz yanması ile birlikte boğulma, yutkunma güçlüğü, nefes almada zorluk çekme gibi başka problemler yaşıyorsanız, daha ciddi bir sağlık sorunu söz konusu olabilmektedir.

Boğaz yanması ve boğaz ağrısı kulaklara kadar yayılıyorsa, hemen bir doktora başvurmakta fayda vardır. ¹¹

Strep Boğaz Enfeksiyonu: Strep boğaz enfeksiyonu, bakteriyel bir enfeksiyondur ve sorumlusu da A grubu streptokok bakterileridir. Özellikle, çocuklar ve genç yetişkinler arasında daha yaygındır. Belirtileri ise şunlardır:

• Boğaz yanması ve boğaz ağrısı
• Yutkunma güçlüğü
• Yüksek ateş
• Ağız çatısında ve arkasında kırmızı lekeler
• Bademciklerin şişmesi ve kızarması
• Baş ağrısı
• Bağırsak ağrısı
• Kusma ¹²

Enfeksiyöz mononükleoz: Enfeksiyöz mononükleoz (mono) genellikle halk arasında öpüşme hastalığı olarak da bilinmektedir. Bunun nedeni, hastalığa neden olan virüsün salya yoluyla yayılmasıdır. Belirtileri ise şunları içermektedir:

• Yorgunluk
• Boğaz yanması ve boğaz ağrısı
• Ateş
• Boyun ve koltuk altlarındaki lenflerin şişmesi
• Bademciklerin şişmesi
• Baş ağrısı
• Cilt döküntüsü
• Yumuşak ve şişmiş bir dalak ¹³

Boğaz kanseri: Boğaz kanseri; boğazda, ses kutsunda ya da bademciklerde gelişen kanserli tümörleri tanımlanmaktadır. Boğaz kanseri belirtileri şunları içermektedir:

• Öksürük
• Ses kısıklığı veya konuşma güçlüğü gibi değişiklikler
• Yutma güçlüğü
• Kulak ağrısı
• İyileşmeyen bir yumru ya da yara
• Boğaz yanması
• Boğaz ağrısı
• Kilo kaybı ¹⁴

Boğaz Yanması Nedenleri

Boğaz yanması neden olur? Hemen hemen herkesin muzdarip olabileceği boğaz yanması oldukça rahatsız edici olabilmektedir. Bu rahatsız edici hissin pek çok nedeni olabilmektedir. Bu durumda, hissedilen yanmanın hafifletilmesini sağlamak için öncelikli olarak, bu duruma neyin neden olduğunu tespit etmek gerekmektedir. ¹⁵

Boğaz yanması nedenleri daha ayrıntılı olarak şöyle sıralanmaktadır:

Gastroözofageal Reflü Hastalığı

Boğaz yanması sıklıkla bir gastroözofageal reflü hastalığı belirtisi olarak ortaya çıkmaktadır. Bu hastalık geliştiği zaman, midede bulunan asitli içerik mideden yukarı yani yemek borusuna doğru geri dönmektedir. Sonuç olarak da, asitli içerik boğazda yanma hissine neden olmaktadır. Ayrıca, ağızda hoş olmayan ekşi bir tat, mide bulantısı ve tahrişi gibi belirtiler de yaşanmaktadır. ¹⁶

Alerjiler

Boğaz yanmasının bir diğer nedeni ise alerjilerdir. Alerjenin solunması durumunda, boğazda tahriş meydana gelmektedir ve yanma hissedilmektedir. Çevre kirliliği ve bazı gıdalar da boğazı tahriş edebilmektedir. Ayrıca, iltihaplanma, kaşıntı, mide bulantısı ve baş ağrısı da yaşanabilmektedir.

Yemek Borusu İltihabı (Özofajit)

Özofajit, yemek borusunun iltihaplanması sonucu meydana gelmektedir. Bu durumda, boğaz yanması bir belirti olarak gelişebilmektedir. Ayrıca, göğüs ağrısına ve çok fazla geğirmeye de neden olabilmektedir. ¹⁷

Yanan Ağız Sendromu

Yanan ağız sendromu, dil, dudak, diş etleri, damak, ağız ve boğazda uzun süreli yanma ve ağrıya yol açan bir durumdur. Belirgin bir nedeni bulunmamaktadır. Bu sendroma sahip olan kişiler ağız ve boğazda hissedilen yoğun kuruluk ya da ağızda tuzlu metalik bir tat gibi problemler yaşayabilmektedir. ¹⁸

Viral ve Bakteriyel Enfeksiyonlar

Solunum yolu enfeksiyonu, boğazda yanma ve tahrişin ortaya çıkmasına yol açan en yaygın nedenler arasında bulunmaktadır. Solunum yolu enfeksiyonları viral ya da bakteriyel olabilmektedir. Bu enfeksiyonlar burun geçişlerini, sinüsleri, boğazı, nefes borusunu, bronşları ve akciğerleri etkileyebilmektedir.

Solunum yolu enfeksiyonu kategorisine giren bazı hastalıklar şunlardır:

• Bademcik iltihabı
• Faranjit
• Larenjit
• Soğuk algınlığı
• Grip
• Sinüzit
• Bronşit
• Zatürre

Boğaz yanmasıyla birlikte genellikle ateş, boğaz ağrısı, öksürük ve baş ağrısı da yaşanmaktadır. ¹⁹

Geniz Akıntısı 

Geniz akıntısı, sinüslerden gelen mukus ve sıvının boğaza akması durumudur. Oldukça rahatsız edici olan geniz akıntısı, boğaz yanmasına neden olabilmektedir. Geniz akıntısına yol açabilecek bazı hastalıklar ve koşullar şunlardır:

• Alerjiler
• Sinüs enfeksiyonları
• Soğuk algınlığı gibi viral enfeksiyonlar
• Nazal ve sinüs pasajının anatomik anomalileri
• Bazı dekonjestanların aşırı kullanımı ²⁰
• Kuruluk

Boğazın kuruması boğazı tahriş etmekte ve yanma hissinin yaşanmasına neden olmaktadır. Evlerdeki düşük nem seviyesi, ağız, burun ve boğazdaki dokuların normalden daha fazla kurumasına yol açmaktadır.

Normalde solunum sistemindeki tüm hava yolları ve çevresindeki yumuşak dokular, gerekli nemi sağlamak için mukus salgılayan özel kanallardan oluşmaktadır. Ancak, nem dengesinin bozulması sonucunda özellikle boğaz, burun ve sinüs bölgelerinde yanma hissedilmektedir. ²¹

Alkol

Çok fazla alkol aldıktan sonra boğazda yanma hissedilmesi olası bir durumdur. Alkol yemek borusu sfinkterini gevşetmektedir. Bu nedenle, kişi daha fazla alkol almaya devam edebilmektedir. Sonrasında ise sfinkter açılmakta ve mide içeriği yemek borusuna doğru geri dönmektedir. Bu da, boğazı tahriş ederek yanmasına neden olmaktadır. ²²

Hamilelik

Hamile kadınlarda boğazda yanma hissi yaşanabilmektedir. Hamilelik süresince sindirim sistemi bir dereceye kadar yavaşlamaktadır. Bunun nedeni de, progesteron adı verilen bir hormonun salgılanmasıdır. Sonuç olarak, sindirim suları ve yemek borusuna geri akan asitler boğazın tahriş olmasına ve yanmasına yol açmaktadır. ²³

Boğaz yanmasına ne iyi gelir?

Çoğumuz, sıcak bir içeceği yudumladık ya da sıcak yiyecekleri yediğimizde sonrasında ağız ve dilimizde yanma hissederiz. Bununla birlikte, aşırı sıcak olan yiyecekleri veya sıvıları yutmak bazen yanmış boğazlara da neden olabilir. Bazı insanlar gastrik sıvılar ve asitlerin boğaz dokularıyla doğrudan temasa girmesi nedeniyle boğaz yanma hissederler. Bu yanma türü gün içinde bikaç kez tekrarlayıp can sıkıcı olabilmektedir. ²⁴

Boğaz Yanması Tedavisi

Boğaz yanması nasıl geçer? Sıcak içecekler ya da yiyecekler nedeniyle boğazda yanma hissediliyorsa, bu durum geçicidir ve yapılacak ilk şey kendi kendine geçmesini beklemektir. Hemen bir rahatlama sağlanması isteniyorsa, başta su olmak üzere daha serin ve yumuşak içecekler veya yiyeceklerden yararlanılabilir.

Diğer boğaz yanması vakalarının tedavisi öncellikli olarak nedenine bağlı olarak belirlenmektedir. Bu durumda, sıklıkla başvurulan yöntemler evde tedavi yöntemleri ve ilaç tedavisidir. ²⁵

Boğaz yanmasını tedavi etmek için etkili olabilecek bazı yöntemler şunlardır:

Steroidal Olmayan Antienflamatuar İlaçlar

Steroidal olmayan antienflamatuar ilaçlar genellikle boğaz yanması tedavisinde kullanılan ilk yöntemlerden biridir. Bu ilaçlar özellikle, asit reflüsü nedeniyle oluşan yemek borusu, mide ve boğaz yanmasını hafifletmeye yardımcı olabilmektedir. Genelde parasetamol ya da ibuprofen gibi ilaçlar tercih edilmektedir.

Soğuk Gıdalar

Dondurmalar boğaz yanmasını hafifletmenin en keyifli yollarından biridir. Boğaz yanması belirtilerinden kurtulmaya yardımcı olabilmektedir. Dondurma gibi diğer soğuk içecekler ya da yiyecekler de boğaz yanmasını hafifletebilmektedir. ²⁶

Boğaz Pastilleri

Piyasada pek çok çeşidi bulunan boğaz pastilleri, boğaz yanması belirtilerini hafifletmeye yardımcı olabilmektedir. Bu pastiller boğazdaki tahrişi ve iltihaplanmayı azaltarak yanma hissini tedavi edebilmektedir.

Tuzlu Su Gargarası

Boğaz yanması için evde uygulanabilecek basit tedavi yöntemlerinden biri de tuzlu su ile yapılan gargaradır. Bir bardak ılık su ve yarım kaşık tuz ile hazırlanan tuzlu su çözeltisini gargara olarak kullanabilirsiniz. Boğaz yanmasını sakinleştirmeye yardımcı olacaktır. ²⁷

Alkol ve Sigaradan Kaçınmak

Boğaz yanması mide asidi nedeniyle ortaya çıkıyorsa, mutlaka alkol ve sigaradan uzak durulmalıdır. Alkol tüketilmesi durumunda da, boğazdaki nem dengesini korumak için olabildiğince su içilmesi önerilmektedir. Sigara dumanı boğazı tahriş ettiği için yanma hissi geçici olarak hafifletilse de, sigara nedeniyle muhtemelen tekrarlayacaktır. Bu nedenle, en doğru karar tamamen bırakmak olacaktır.  ²⁸

Asit Reflü Tedavisi

Eğer boğaz yanmasının nedeni mide içeriğinin yemek borusundan yukarı doğru çıkması ise, asit reflüyü yönetmek için diyette ve yaşam tarzında yapılacak değişiklikler son derece önemli olabilmektedir. Asit reflüyü kontrol altına almak için faydalı olabilecek bazı tavsiyeler şunlardır:

• Aşırı yorucu olan büyük öğünler halinde yemek yememek
• Yemekten sonra 2 saat içinde yatmamak
• Sigara ve alkolden uzak durmak
• Kafein (kahve, çay, yeşil çay ve kolada bulunur) tüketimini sınırlandırmak
• Baharatlı veya biber, narenciye ve meyve suyu, domates gibi asitli gıdalardan kaçınmak
• Mideyi boşaltma oranını düşüren yağlı gıdalardan kaçınmak
• Yemeklerden hemen sonra egzersiz yapmamak ²⁹

Yukarda sıralanmış olan yöntemler dışında, doktor tarafından asit üretimini kontrol altına almak için antiasit ilaçlar da reçete edilebilmektedir.

Reflü hastalığı durumunda cerrahi oldukça nadir de olsa, hem yaşam tarzı değişiklerinin hem de ilaç tedavisinin sonuçsuz kaldığı daha ciddi vakalar için düşünülebilmektedir. ³⁰

Soğuk Algınlığı, Nezle ve Grip Tedavisi

Boğaz yanması soğuk algınlığı, grip ve nezlenin ortak bir belirtisidir. Üst solunum yolu hastalıkları iyileştiğinde boğaz yanması da ortadan kalkacaktır. Bu tip sağlık sorunları söz konusu olduğunda ise, boğaz ağrısını da hafifletmek için faydalı olabilecek bazı yöntemler şunlardır:

Boğaz ağrısı yatıştırmak için ılık su ve tuzla hazırlanan gargaralar kullanılabilmektedir.

Esans yağlar eklenerek hazırlanan buhar terapileri burun tıkanıklığını açarak kişinin daha rahat nefes almasını sağlayabilmektedir.

Dekonjestan içeren ilaçlar tıkanıklığın geçici bir süre açılmasına yardımcı olabilmektedir.

Antihistaminikler, göz sulanması ve burun akıntısı gibi belirtileri gidermek için kullanılabilmektedir.

Yapılan bazı araştırmalara göre, çinko pastilleri soğuk algınlığı belirtilerinin süresini kısaltabilmektedir. Antibiyotikler, soğuk algınlığı ve belirtilerini tedavi etmek için kullanılmamalıdır. ³¹

Boğaz Yanması İçin Hangi Doktora Gidilir?

Boğaz yanması tanısı ve tedavisi için kulak-burun-boğaz (KBB) ya da gastroenteroloji bölümüne başvurulmaktadır.³²

 UYARI: Burada yazılanlar sadece bilgi amaçlıdır. Tıbbi tavsiye, tanı ve tedavi sağlamaz. En doğru tedavi ve bilgi için doktorunuza danışınız.