Safra Kanalı Kanseri Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Safra Kanalı Kanseri Nedir?

Safra kanalı içindeki sağlıklı hücreler kontrol dışı kaldığında tümör adı verilen bir kitleler oluşturmakta ve safra kanalı kanseri gelişmektedir. Oluşan bu tümörler ya iyi huylu ya da kötü huyludur. Kanserli bir tümör bulunduğu yerde kalmakta, büyümekte ve vücudun diğer bölgelerine yayılabilmektedir. Diğer yandan, iyi huylu olan tümörler büyümekte ancak yayılmamaktadır. Safra kanalı kanserine genellikle kolanjiokarsinom denmektedir. ¹ 

Safra kanalı, karaciğer ve safra kesesini ince bağırsağa bağlayan 10-12 cm uzunluğunda bir tüptür. Safra yolu, safra akışını sağlamaktadır. Safra sıvısı, karaciğerde üretilmekte ve safra kesesinde saklanmaktadır. Bu sindirim sıvısı gıdalardaki yağları parçalamaya yardımcı olmaktadır. Aynı zamanda vücudun karaciğer tarafından kan dolaşımından filtrelenen atık maddelerden kurtulması için de bir rol üstlenmektedir. ² 

Safra kanalı karaciğerde başlamaktadır. Karaciğerde, küçük kan damarları gibi daha küçük tüpler (veya intrahepatik safra kanalları), karaciğerdeki hücrelerden safrayı büyük ve daha büyük dallara iletmektedir. Bu dallar, ortak safra kanalı adı verilen bir tüpte birikmektedir. Safra yolunun sonu ise ince bağırsağa boşalmaktadır.

Safra kesesi, yemek bağırsaklara ulaşana kadar safra sıvısını tutan bir organdır. Kistik kanal olarak adlandırılan küçük bir kanalla ortak safra kanalına bağlanmaktadır. Bu ek parça karaciğerden gelen safra kanalının yaklaşık üçte birinde bulunmaktadır. ³ 

Safra Kanalı Kanseri Türleri

Kanser, safra kanalının herhangi bir yerinde oluşabilmektedir. Bu nedenle, safra kanalı kanseri tümörün oluştuğu yere bağlı olarak türlere ayrılmaktadır:

Ekstrahepatik kolanjiokarsinom: Safra kanalının karaciğer dışında bulunan kısmına ekstrahepatik ismi verilmektedir. Çoğu vakada kanser bu alanda oluşmaktadır. Kanserin bu bölgede oluşan türü tedavi için daha uygundur.

Hiler kolanjiokarsinom: Safra kanalı kanserinin daha az yaygın olarak oluştuğu bölgedir. Sağ ve sol karaciğer kanallarının birleştiği nokta olarak bilinmektedir. Bu bölgede başlayan tümör, bazen Klatskin tümörü olarak da adlandırılmaktadır.

İntrahepatik kolanjiokarsinom: Safra kanalı kanserlerinin yaklaşık % 5 ile % 10’u intrahepatiktir. Bunlar karaciğerin içinde bulunmaktadır. ⁴ 

Safra Kanalı Kanseri Belirtileri

Çoğu kanser türünde olduğu gibi safra kanalı kanserinde de, hastalığın erken evrelerinde ya da diğer bir deyişle safra kanalı kanseri başlangıcında, herhangi bir belirti yaşanmamaktadır. Diğer yandan, safra kanalı vücudun derininde bulunduğu için rutin kontrollerde gelişen kanseri erken teşhis etmek de mümkün olamamaktadır.

Safra kanalı içindeki gelişen tümör safra ve bilirubinin karaciğerden veya safra kesesinden bağırsağa akmasını engellemektedir. Sonuç olarak da, cildin ve göz beyazlarının sarı bir renk aldığı sarılık görülmektedir. Safra kanalı kanserinin en yaygın ve en erken belirtileri ise anormal karaciğer fonksiyonlarıyla ilişkilidir. Bu belirtiler sarılık dışında istenmeyen kilo kaybını ve dışkı veya idrarda meydana gelen değişikliklerini içermektedir. ⁵ 

Safra kanalı kanseri nasıl anlaşılır? Safra kanalı kanseri belirtileri ayrıntılı olarak şöyle açıklanmaktadır:

Sarılık

Sarılık cildin ve göz beyazlarının sararması ile karakterize edilen bir durumdur. Normalde, safra karaciğer tarafından üretilmektedir ve bağırsağa salınmaktadır. Sarılık, bilirubin adı verilen yeşilimsi-sarı bir kimyasalın bulunduğu safradan kurtulamaması sonucu ortaya çıkmaktadır. Sonuç olarak, bilirubin kan dolaşımına girmekte ve vücudun farklı bölgelerine yerleşmektedir. Bu bölgeler genellikle cilt ve gözlerdir.

Sarılık, safra kanalı kanserinin en yaygın belirtisidir, ancak bu demek değildir ki, bütün sarılık vakaları kanser nedeniyle gelişmektedir. Sarılık genellikle hepatitten (karaciğer iltihabı) veya safra kanalına geçen safra taşından kaynaklanmaktadır. Koşul ne olursa olsun, sarılık oluştuğunda hemen bir doktora başvurulmalıdır. ⁶ 

Kaşıntı

Kaşıntı, kandaki aşırı bilirubin cilde ulaştığında ortaya çıkmaktadır. Oluşan kaşıntı, safra kanalı kanser geliştiren hastalarda yaygın şekilde fark edilmektedir. ⁷ 

Dışkıda Değişiklikler

Bilirubin maddesi bağırsak hareketlerine müdehale ederek, dışkının kahverengi olmasını sağlamaktadır, bu nedenle de, bağırsaklara ulaşmaması durumunda, dışkının rengi daha açık olabilmektedir.

Safra kanalı kanseri, safra ve pankreatik sularının bağırsağa salınmasını engellediğinde, kişi yağlı gıdaları sindirememektedir. Sindirilmemiş yağ, dışkının alışılmadık derecede solgunlaşmasına neden olmaktadır. ⁸ 

İdrarda Değişiklikler

Bilirubin seviyelerinin kanda çok fazla yükselmesi, idrar renginin koyulaşmasına yol açabilmektedir.

Karın Ağrısı

Safra kanalı kanserinin erken evrelerinde genellikle ağrı hissedilmemektedir, ancak, kanserin daha da ilerlemesi durumunda, özellikle sağ taraftaki kaburgaların hemen altında bir karın ağrısı yaşanmaktadır. ⁹ 

İstenmeyen Kilo Kaybı

Safra kanalı kanseri geliştiren hastalar iştah kaybı yaşayabilmektedir. Bu da, zamanla istenmeyen kilo kayıplarına yol açabilmektedir.

Ateş

Safra kanalı kanseri geliştiren bazı hastalarda ateş belirtisi yaşanabilmektedir. ¹⁰ 

Mide Bulantısı ve Kusma

Mide bulantısı ve kusma gibi belirtiler safra kanalı kanserinin ortak belirtileri arasında değildir, ancak, safra kanalı tıkanıklığı sonucu bir enfeksiyon (kolanjit) geliştiren hastalarda ortaya çıkabilmektedir. Genellikle, beraberinde ateş de yaşanmaktadır. ¹¹ 

Safra kanalı kanseri sık yaşanan bir kanser türü değildir ve sıralanan bu belirtiler safra kanalı kanseri dışındaki sağlık koşullarında da ortaya çıkabilmektedir. Örnek vermek gerekirse, safra taşı sahibi olan hastalar da benzer belirtiler geliştirmektedir.

Özellikle, karın ağrısının safra kanalı kanseri dışında pek çok nedeni olabilmektedir. Diğer yandan, sarılık belirtisi de sıklıkla Hepatit (çoğunlukla virüsün neden olduğu enflamasyonlu bir karaciğer hastalığı) sonucu görülmektedir. Yine de, sıralanan belirtilerin yaşanması durumunda, ihmal etmeyip bir doktora başvurulması tavsiye edilmektedir. ¹² 

Safra Kanalı Kanseri Nedenleri

Safra yolları, sindirim sisteminin önemli bir parçasıdır ve sistemin düzgün bir şekilde çalışmasını sağlamaktadır. İltihaplanma, tahriş ya da tıkanıklık gibi safra kanalı sorunları, sindirim sistemi problemlerine, sarılığa ya da kronik bir hastalığa yol açabilmektedir. Bu koşulların aynı zamanda, safra kanalı kanseri riskini artırdığı da düşünülmektedir. ¹³ 

Safra kanalı kanseri, safra kanalında bulunan hücrelerin DNA’sında meydana gelen mutasyonlar sonucu oluşmaktadır. DNA mutasyonları, sistemin düzgün bir şekilde çalışmasını sağlayan talimatlarda değişikliklerin yaşanmasına neden olabilmektedir. Bunun bir sonucu olarak, hücreler kontrol dışında büyümeye başlayarak, zaman içinde tümörleri meydana getirmektedir. Kansere yol açan genetik mutasyonların nedeni henüz tam olarak açıklanamamaktadır. ¹⁴ 

Safra kanalı kanseri neden olur? Safra kanalı kanseri nedenlerini şöyle sıralamak mümkündür:

Yaş

İlerleyen yaş, safra kanalı kanseri riskini de artırabilmektedir. Her yaşta gelişme ihtimali bulunan bu kanser türünün, 60-70 yaş aralığında ya da üstünde olan kişilerde daha sık görüldüğü gözlemlenmektedir. Diğer yandan, safra kanalı kanserinin oldukça nadir gelişen bir kanser türü olduğunu da unutmamak gerekir. ¹⁵ 

Primer Sklerozan Kolanjit

Primer sklerozan kolanjit (safra kanallarının iltihaplanmasıyla karakterize edilen kronik bir karaciğer hastalığı), oldukça nadir görülse de, bir safra yolları iltihaplanma şeklidir. Primer sklerozan kolanjit gelişimine neyin neden olduğu tam olarak bilinememektedir. Bu sağlık sorununa sahip olan hastaların, safra kanalı kanseri gelişme riski de yükselebilmektedir. Yapılan araştırmalara göre, primer sklerozan kolanjit geliştiren her 10 kişiden 1 – 2’sinde safra kanalı kanseri gelişmektedir. ¹⁶ 

Ülseratif Kolit

Yapılan çalışmalar ve gözlemlere göre, ülseratif kolit geliştiren hastaların safra kanalı kanseri geliştirme riski de artmaktadır. Genel bir oran vermek gerekirse, ülseratif kolit geliştiren hastaların yaklaşık 200’den 1’inde safra kanalı kanseri görülmektedir.

Diğer yandan, kalın bağırsağı tamamen etkileyebilen ülseratif kolit geliştiren 10 kişiden 1’inde de primer sklerozan kolanjit görülmektedir. Bu koşuldan yola çıkarak, safra kanalı kanseri riskinin sadece ülseratif kolit hastalığından ziyade, beraberinde gelişen primer sklerozan kolanjit ile bağlantılı olduğu düşünülmektedir. ¹⁷ 

Safra Kanalı Kisti

Safra kanalı kistleri nadir olarak yaşanan bir sağlık sorunudur. Safra kanalı kisti ile birlikte doğan çocuklar, erken çocukluk dönemlerinde belirtiler geliştirebilmektedir. Diğer yandan, bazı çocuklar yetişkinlik dönemine kadar herhangi bir belirti göstermeyebilmektedir.

Safra kanalı kisti, safra kanalına tutunan ve safra sıvısı ile dolu olan bir kesedir. Yavaş yavaş gelişmektedir ve 2 litreye kadar safra sıvısı içerebilmektedir. Kistlerin alınmaması durumunda, 10 kişiden 2’sinde safra kanalı kanseri geliştirme riski devam edebilmektedir. ¹⁸ 

Caroli Hastalığı

Caroli hastalığı, safra kanalı kistine benzer bir sağlık durumudur. Oldukça nadir yaşanmaktadır ve doğuştandır. Bu durumda, karaciğerdeki safra kanalları daha da genişlemektedir. Sonuç olarak da, safra kanalı kanseri geliştirme riski artmaktadır.

Karaciğer Parazitleri

Karaciğer parazitleri, safra kanalını istila eden ve safra kanalı kanseri riskini artıran solucanlardır. Bu parazitler insan vücuduna, tüketilen enfekte yiyecek ve içeceklerle girmektedir. ¹⁹ 

Safra Kanalı Taşı

Safra kanalında bulunan taşlar, safra kanalının koruyucu astarını tahriş edebilmektedir. Bu durum zamanla iltihaplanmaların yaşanmasına da yol açmaktadır. Bütün bu süreç göz önünde bulundurulunca, safra kanalı kanseri geliştirme riski artabilmektedir. Ancak, yine de, diğer koşullara oranla risk artışı daha azdır.

Safra kanalı taşları, genellikle yaşanan enfeksiyonların ya da safra kanalı geçişlerinin normalden yavaş olması sonucu oluşmaktadır. ²⁰ 

Safra Kanalı Kanseri Risk Faktörleri

Diğer pek çok faktörün de safra kanalı kanseri geliştirme riskini artırabileceği söylenmektedir. Safra kanalı kanseri geliştirme riskini artıran faktörler bilimsel açıdan hala araştırılmasıyla birlikte şunları içermektedir:

• Karaciğer sirozu
• Hepatit C enfeksiyonu
• HIV enfeksiyonu
• Diyabet
• Aşırı kilolu olmak
• Safra kanalı adenomları adı verilen safra kanalında kanserli olmayan (benign) büyümeler
• Alkol
• Sigara içmek ²¹

Safra Kanalı Kanseri Tedavisi

Safra kanalı kanseri nasıl geçer? Safra kanalı kanseri tedavi yöntemleri ayrıntılı olarak şöyle açıklanmaktadır:

Safra Kanalı Kanseri Ameliyatı

Cerrahi müdehale ile vücuttaki kanserli hücrelerin alınması amaçlanmaktadır. Safra kanalı kanseri durumunda uygulanabilecek cerrahi yöntemler arasında ise şunlar bulunmaktadır:

• Safra kanalının alınması (safra kesesi ameliyatı): Kanser hücresinin küçük olması ve sadece safra kanalında bulunması durumunda, safra kanalının ameliyatla alınması gerekebilmektedir. Kanserli hücrelerin varlığı mikroskop kullanılarak belirlenmekte ve sonrasında safra kanalı alınmaktadır.
• Whipple ameliyatı (pankreas cerrahisi): Bu cerrahi yöntemde safra kesesi, pankreasın başı, ince bağırsağın bir kısmı, safra kanalı ve midenin bir kısmı çıkarılmaktadır. Pankreasın işlevi insülin ve yeterli sindirim suları üretmektir, dolayısıyla muhafaza edilmektedir.
• Kısmi hepatektomi (karaciğer ameliyatı): Bu tür tedavi yöntemi seçeneğinde, karaciğerin bir kısmında bulunan kanser alınmaktadır. Çıkarılan parça, bir parça kanser hücresi veya karaciğerin büyük bir parçası olabilmektedir. Diğer yandan, komşu normal hücrelerle birlikte komple bir lob da çıkarılabilmektedir.

Cerrah operasyon sırasında belirlenen tüm kanser hücrelerini yok etmesine rağmen, birkaç hastada dokulardaki kanser hücrelerini yok etmek için ameliyattan sonra kemoterapi ve radyoterapi alınmasını önerilmektedir. ²² 

Kemoterapi

Kemoterapi kanser hücrelerini öldürmek için ilaç kullanılan bir tedavi yöntemidir. Kemoterapi bir karaciğer nakli öncesinde kullanılabilmektedir. İleri seviye safra kanalı kanseri olan hastalar için hastalığı yavaşlatmaya ve belirtileri hafifletmeye yardımcı olabilmektedir. ²³ 

Radyoterapi

Radyoterapi, kanser hücrelerine hasar vermek veya yok etmek için fotonlar (x-ışınları) ve protonlar gibi yüksek enerjili kaynakların kullanılmasıdır. Radyasyon tedavisi, vücuttaki radyasyon ışınlarını yönlendiren bir makine ile uygulanmaktadır.

Karaciğer Nakli

Kanserli karaciğerin alınıp yerine bir dönerden alınan karaciğerin yerleştirilmesi (karaciğer nakli), bazı safra kanalı kanseri hastalarında etkili olabilmektedir. Karaciğer nakli, hiler safra yolu kanseri (Klatskin tümörü) bulunan hastalar için bir tedavi yöntemi olabilmektedir. Diğer yandan, nakil sonrasında kanserin tekrarlama riski bulunmaktadır. ²⁴ 

Fotodinamik Tedavi

Bu tedavi yönteminde, ışığa duyarlı bir kimyasal, damara enjekte edilmektedir. Bu kimyasal hızlı büyüyen kanser hücrelerinde birikmektedir. Kansere odaklanan lazer ışığı, kanser hücrelerinde kimyasal reaksiyona girerek onları öldürmektedir.

Genellikle birden çok tedaviyle birlikte uygulanmaktadır. Fotodinamik tedavi belirtileri hafifletmeye yardımcı olabilmekte, aynı zamanda kanser gelişimini de yavaşlatabilmektedir. Tedaviden sonra güneşe maruz kalmaktan kaçınılması gerekmektedir. ²⁵ 

Biliyer Drenaj

Kanserin ilerlemesine yol açan safra kanalı tıkanıklığını açmayı amaçlayan bir tedavi yöntemidir. Safrayı akışını yönlendirmek için pay-pas ameliyatı gerekli olabilmektedir. Biliyer drenaj sonucu safra kanalı kanseri belirtilerini hafifletmek mümkün olabilmektedir. ²⁶ 

Palyatif Bakım

Palyatif bakım, ciddi hastalıklar ve belirtileriyle mücadele etmeye yardımcı olmada uzmanlaşmış tıbbi bakımdır. Palyatif bakım uzmanları, uygun tedavinin devam etmesi için aile bireyleri ve doktorlarla birlikte çalışmaktadır. Palyatif bakım, ameliyat gibi ağır tedaviler uygulanırken kullanılabilmektedir.

Palyatif bakım diğer uygun tedavilerle birlikte uygulandığında, kanser hastasının kendisini daha iyi hissetmesi sağlanabilmekte ve daha uzun süre yaşaması mümkün olabilmektedir.

Palyatif bakım doktorlar, hemşireler ve diğer özel eğitim görmüş profesyonel ekipler tarafından sağlanmaktadır. Bu ekipler kanserli kişiler ve aileleri için yaşam kalitesini yükseltmeyi amaçlamaktadır. ²⁷ 

Safra Kanalı Kanseri İçin Hangi Doktora Gidilir?

Safra kanalı kanseri için kapsamlı bir tedavi uygulanmaktadır. Bu tedavi süreci boyunca gastroenteroloji ve hepatoloji, radyoloji, medikal onkoloji, radyasyon onkolojisi, patoloji, cerrahi, nakil ve gerektiğinde diğer alanlardaki uzmanlara başvurulmaktadır.