Deniz Yanığı Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

Deniz Yanığı Nedir?

Deniz yanıkları dokunulduklarında acı veren, kırmızı renkli kabarcıklar şeklinde oluşan cilt hastalıklarıdır. Güneş ışınlarının yol açtığı deniz yanıkları çok fazla ultraviyole ışığa maruz kalmanın sonucunca ortaya çıkarlar.

Deniz yanıkları nedeniyle cildin hasar görmesi, ciltte bazı sorunların oluşma riskini artırmaktadır. Bu sorunlar cilt kuruluğu, cildin buruşması, erken yaşlanma, ciltte koyu lekeler oluşması ve melanom gibi cilt kanseri riskidir. Deniz yanıkları genellikle basit ev ilaçları ile tedavi edilebilirler. Ancak daha ciddi vakalarda tıbbi yardım almak gerekebilir.

Deniz yanıkları birkaç gün içinde yok olabilirler. Cildi güneş ışınlarından koruyarak deniz yanıklarının oluşması önlenebilir. Özellikle öğlen vakitlerinde denize girildiğinde, denizden çıkınca gölgeli yerlerde oturmak ya da koruyucu kıyafetler giymek, deniz yanıklarının oluşma riskini azaltmaktadır. ¹

Deniz yanığı komplikasyonları nelerdir?

Deniz yanığı ciltte, erken yaşlanma, cilt kanseri ve görme problemleri gibi komplikasyonlara neden olabilir.

Cildin erken yaşlanması:  Güneşe maruz kalma ve tekrarlanan güneş yanıkları, cildin yaşlanma sürecini hızlandırabilirler. UV ışığının neden olduğu cilt değişikliklerine foto yaşlanma denir. Foto yaşlanma sonucunda;

• Ciltte derin kırışıklıklar
• Kuru ve pürüzlü bir cilt
• Yanaklarda, burunda ve kulaklarda ince ve kırmızı damarlar
• Çoğunlukla yüzde ve omuzlarda çiller
• Yüzde, ellerde, kollarda, göğüste ve sırtın üst kısmında koyu veya renksiz lekeler ortaya çıkabilir.

Kanser öncesi cilt lezyonları: Bu lezyonlar, güneşten zarar görmüş bölgelerde kaba ve pullu lekeler şeklinde görünür. Beyazımsı, pembe veya kahverengi renkte olabilirler. Genellikle açık tenli insanların kafa, yüz, boyun ve ellerinin güneşe maruz kalan bölgelerinde ortaya çıkarlar. Bu yamalar cilt kanserine dönüşebilir.

Cilt kanseri: Aşırı güneşe maruz kalma deniz yanığı olmasa bile, melanom gibi cilt kanseri riskini artırır. Cilt hücrelerinin DNA’sına zarar verebilir. Çocukluk ve ergenlikteki güneş yanıkları, yaşamın ilerleyen dönemlerinde melanom gelişme riskini artırabilir.

Deri kanseri, özellikle kafa derisi, yüz, dudaklar, kulaklar, boyun, göğüs, kollar, eller ve bacaklar dahil olmak üzere güneş ışığına en fazla maruz kalan bölgelerde gelişir. Bacakta cilt kanseri kadınlarda erkeklerden daha sık görülür.

Göz hasarı: Güneş ışınları gözlere de zarar verebilir. Çok fazla UV ışığı retina, lens veya korneaya zarar verir. Güneş ışınlarından etkilenen gözlerde bulanık görüşler oluşabilir. Özellikle yaşlılarda katarakt gibi görme problemleri ortaya çıkabilir. ²

Deniz Yanığı Belirtileri

Deniz yanığı nasıl anlaşılır? Deniz yanığı başlangıcı kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Cildi hassas olanlarda semptomlar daha belirginken, özellikle koyu tenli kişilerde semptomlar daha belirsizdir. Deniz yanığının ortak belirtilerini şu şekilde sıralayabiliriz;

• Pembemsi ya da kırmızımsı bir cilt: Ultraviyole ışınlarına maruz kalan ciltte ilk etapta pembelikler ve kırmızılıklar meydana gelir. Açık tenli kişilerde cilt tonundaki değişimler ve lekeler daha belirgindir.
• Cilt hassasiyeti: Deniz yanıklarında dokunmaya karşı aşırı hassasiyet oluşabilir. Kıyafet giyerken bile giysinin tene sürtünmesi nedeniyle acılar artabilir.
• Ağrı ve kaşıntı: Cildin hassaslaşmasının bir sonucu olarak ağrı ve kaşıntılar görülebilir. Kaşınan cilde dokunmamak gereklidir aksi halde enfeksiyon kapma riski oldukça yüksektir.
• Kabarcıklar: Lekelerin olduğu yerlerde içleri sıvı dolu kabarcıklar ortaya çıkabilir. Bu kabarcıklar patlatılmamalıdır. Patlatılırlarsa iyileşene kadar sarımsı ya da kahverengimsi bir kabuk oluştururlar.
• Güneş yanığı şiddetli ise baş ağrısı, ateş, bulantı ve halsizlik görülebilir.

Kafa derisi, kulak memesi, yüz, boyun ve dudaklar gibi vücudun açıkta kalan kısımları güneş ışınlarından etkilenebilir ve yanabilir. Bunu önlemek için ultraviyole ışınları geçirmeyen ve bu ışınları yansıtan kıyafetler giyilebilir. Eğer kıyafetler ışığı geçiriyorsa cildin açıkta kalmayan kısımları da zararlı ışınlardan etkilenir ve yanabilir. Ultraviyole ışınlarından çok hassas olan gözler de etkilenebilir. Deniz yanıklarında gözlerde acı hissedilir ya da göze bir şey batıyor gibi bir his vardır.

Deniz yanığı belirtileri genellikle güneş ışınlarına maruz kaldıktan birkaç saat sonra ortaya çıkar. Yanıkların şiddetlenmesi birkaç günü bulabilir. Birkaç gün sonra yanıklar nedeniyle cilt soyulmaya başlayabilir. Cildin soyulması, vücudun kendini yenilediğinin bir işaretidir. Soyulan deri nedeniyle ciltte geçici olarak düzensiz lekeler meydana gelir. Eğer yanıklar şiddetliyse iyileşmeleri birkaç günden daha fazla sürebilir

• Derideki yanıklar zamanla büyüyorsa
• Yüksek ateş, baş ağrısı, bulantı ve üşüme varsa
• Yanıklar birkaç gün içinde iyileşmiyorsa
• Enfeksiyon belirtileri varsa mutlaka doktora gidilmelidir. ³

Deniz Yanığı Nedenleri

Deniz yanığı neden olur? Deniz yanığı çok fazla ultraviyole ışınına maruz kalınca ortaya çıkan bir cilt sorunudur. Ultraviyole radyasyonu, insan gözünün göremeyeceği kadar kısa bir aralıktadır. Deniz yanıklarına neden olan güneş ışınları şu şekildedir;

Ultraviyole A (UVA): Cildin yaşlanmasına neden olan güneş ışını türüdür. Ultraviyole A ışınlarına maruz kalan ciltte buruşmalar ve sarkmalar meydana gelir.

Ultraviyole B (UVB): Güneş yanıklarına neden olan güneş ışınlarıdır. Cilt kanserine yol açabilir.

Ultraviyole A ve ultraviyole B ışınları bronzlaşmak isteyenlerin ciltlerine çok fazla temas ettiğinde güneş yanıkları oluşur.

Melanin, cilde doğal rengini veren ve cildin dış katmanındaki epidermiste bulunan koyu renk pigmentidir. Cilt ultraviyole ışınlarına maruz kaldığında vücuttaki melanin üretimi hızlanır ve cilt kendini korumaya çalışır. Vücutta fazladan üretilen melanin pigmenti deride koyu renkli lekelerin oluşmasına yol açar. ⁴

Güneş yanığı, ciltte çok fazla melanin pigmenti üretilmesi nedeniyle ortaya çıkar. Vücudun üreteceği melanin pigmenti miktarı genetik olarak belirlenmektedir. Ancak dışardan gelen uyaranlar nedeniyle vücut bir tepki verir ve kendini korumak melanin üretmeye başlar.

Bazı insanların vücudunda yeterince melanin üretilmemektedir. Bu nedenle ultraviyole ışınları ile temas eden deride ağrılar, kızarıklıklar ve şişmeler meydana gelebilir. Deniz yanıkları bulutlu ya da serin havalarda da oluşabilir. Ultraviyole ışınlarının yüzde 80’i bulutlardan geçebilir. Kum, deniz suyu ve diğer yüzeyler ultraviyole ışınlarını yansıtır ve cilt bu nedenle doğrudan güneş ışığı ile temas eder. Bunun sonucunda da şiddetli yanıklar oluşabilir.

Deniz yanıkları için risk faktörleri şunlardır;

• Açık tenli, mavi gözlü, kızıl veya sarı saçlı olmak
• Aşırı sıcak bölgelerde yaşamak ya da tatil yapmak
• Açık havada çalışmak
• Korunmasız kıyafetler giymek ve derinin doğrudan ultraviyole ışınlarını almasına neden olmak ⁵

Deniz yanığına ne iyi gelir?

İkinci derece yanıkların iyileşmesi hiç de önemsiz değildir. Zarar görmüş cilt ile karakterize edilen ve epidermise daha fazla zarar veren ikinci derece yanıklar, birinci derece yanıklardan daha ciddidir. Birçok kişi güneşten gelen tehlikeli UV ışınlarına uzun süre maruz kalındığında ikinci dereceden yanıklar yaşamaktadır ve bu da rahatsız edici ve ağrılı güneş yanığına neden oluyor. Cildinizi yüzerek klora veya okyanus ve deniz suyuna maruz bırakmak yanıkların üzerindeki tahrişi artırabilmektedir. Bu durumda sınırlama getirmek en doğrusudur.

Zarar görmüş cildi havuz suyundaki kimyasallara veya okyanus ve deniz suyunun yüksek tuz içeriğine maruz bırakmak tahriş ve olası enfeksiyon için sakıncalı olabilir. İkinci dereceden bir yanık sonrası yüzmek ise, yanıklarla ilgili olası komplikasyonlara yol açar, çünkü kimyasallar hasarlı cilt katmanına nüfuz edebilir ve iyileşme ile ilgili sorunlara neden olabilir. Yanık tamamen iyileşene ve vücudun herhangi bir yerinde kesik kalmayıncaya kadar yüzmekten kaçınmakta fayda vardır.⁶ 

Deniz Yanığı Tedavisi

Deniz yanığı nasıl geçer? Deniz yanıklarını engellemek için ilk olarak cildi güneşten korumak gereklidir. Düzenli olarak güneş kremi kullanmak, güneşin zararlı ışınlarından korunmayı sağlar. Suya dayanıklı olan ve minimum 30 faktör olan güneş kremleri tercih edilirse denize girildiğinde bu kremler etkilerini yitirmezler, böylece cildin zarar görmesini engellerler.

Şiddetli yanıklarda cildi soğutmak için soğuk kompres uygulanabilir. Ancak soğuk kompres uygularken buz kullanmaktan kaçınılmalıdır. Çünkü buz, cilde zarar verebilir ve cildi tahriş edebilir. Soğuk kompres oldukça acı vericidir, ancak etkili olabilmesi için yanık üzerine 10 ya da 15 dakika boyunca uygulanmalıdır.

İbuprofen veya aspirin gibi anti-enflamatuar ilaçlar almak yanıkların iyileşmesine yardımcı olabilir. Yanıklar çok fazla rahatsız ediyorsa topikal kremler kullanılabilir. Kabarcıklar için gazlı bez iyi bir çözümdür. Antibiyotikli merhem sürüldükten sonra üzeri gazlı bezle örtülürse hem enfeksiyon kapılması önlenir hem de yanıkların daha hızlı bir sürede iyileşmesi sağlanır. Yanıklar iyice düzelene kadar dar kıyafetler giymemek fazladan acı çekilmesini önler. ⁷

Deniz yanığı için hangi doktora gidilir? Deniz yanığı tedavisinde hastanelerin Cilt Hastalıkları bölümlerinden randevu alınmalıdır.