Diş İltihabi Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Diş İltihabı Nedir?

Diş ağrısı ısrarla devam ettiğinde ve basit diş ağrısından daha fazla endişe verici bir hale geldiğinde, bunun nedeni diş iltihaplanması olabilmektedir. Enfekte olan diş iltihap toplamakta ve apse oluşturmaktadır. Apse, dişin kökünde veya diş kökünün çevresindeki dokularda ortaya çıkabilmektedir.

Dişin içinde yer alan diş pulpası isimli alan kan damarlarını ve sinirleri içermektedir. Apse oluşmadan önce ise diş enfeksiyonla mücadele etme yeteneğini büyük oranda kaybettiği için bakteriler kolaylıkla bu alana sızmakta ve orda çoğalmaktadır. Bakteriler çoğaldıkça da diş pulpasına yayılarak diş köküne doğru ulaşmaktadır. Sonuç olarak, ölü beyaz kan hücrelerinden, doku döküntülerinden ve bakterilerden meydana gelen irin ile dolu olan apse ortaya çıkmaktadır. ¹ 

Diş apsesi ile diş eti apsesi enfeksiyon kaynakları nedeniyle farklı şeylerdir. Diş apsesi dişin pulpası içinde gerçekleşmektedir ve diş kökünün dibinden dışarı çıkmaktadır. Diş eti apsesi ise dişin dışında ve köke yakın olan diş eti boşluğunda başlamaktadır. Doğal olarak, uygulanan tedavi yöntemleri de bu iki nedene bağlı olarak değişmektedir. ² 

Diş İltihabı Belirtileri

Çoğu insan diş ve ağız sağlığıyla ilgili problemleri görmezden gelmeyi tercih etmektedir. Bu problemler tüm gün devam ettikten sonra sakinleşince, diş ve ağız içinde oluşan sıkıntının da gittiği düşünülmektedir. Ancak, çoğu vakada görmezden gelinen belirtiler zamanla büyük problemlere, hatta diş kayıplarına bile yol açabilmektedir. ³ 

Diş problemlerinin çoğu dişin iltihaplanması ya da diğer bir deyişle diş apsesinin ortaya çıkmasıyla başlamaktadır.

Ağızda bulunan bakteriler çeşitli bakteriyel enfeksiyonların gelişmesine yol açabilmektedir. Her ne kadar hemen hemen herkesin muzdarip olabileceği bir sağlık sorunu olsa da, diş iltihabı yaşattığı belirtiler nedeniyle kişinin hayatı olumsuz yönde etkileyebilmektedir. ⁴ 

Diş iltihabı belirtileri nasıl anlaşılır? Ortak diş iltihabı belirtileri şöyle sıralanmaktadır:

Şişin ve Yanağın Şişmesi

Diş iltihabı başlangıcında ilk dikkat çeken belirti şişin ve yanağın şişmesidir. Diş kökünden iltihaplandığı için bu durum yanak içini dolasıyla da yüzü etkilemektedir. ⁵ 

Diş Renginin Değişmesi

Çürüyen diş genellikle koyu bir renge dönüşmektedir. Dişetine yakın bölgede oluştuysa, diş etini ve çevre dokuyu da etkileyebilmektedir. Bu bölgelerde de renk bozulmaları göze çarpabilmektedir. Başlangıçta herhangi bir ağrıya neden olmasa da, enfeksiyonun oluşması sonucu durum oldukça can sıkıcı bir hale gelmektedir. ⁶ 

Diş Ağrısı

Diş kırıkları ve çürümeleri neticesinde oluşan enfeksiyon ve diş apsesi şiddetli diş ağrısına neden olmaktadır. En başta gelen ortak diş iltihabı belirtisi diş ağrısıdır. ⁷ 

Bazen ağrı zonklama şeklinde hissedilebilmektedir, ancak her halükarda bu şiddetli bir ağrı tipidir. Genellikle, enfeksiyonun yayılması nedeniyle diş etlerini ve kemik yapısını da etkilemektedir. ⁸ 

Kötü Tat ve Ağız Kokusu

Şişen diş irin toplamaktadır. Genellikle, bir sivilce gibi görünmektedir. Bazen yemek yeme nedeniyle ya da ağız içindeki dil hareketleri nedeniyle tıpkı sivilce gibi uç yapan şişlik patlayabilmekte ve irin ağzın içine akabilmektedir. Bu enfeksiyonun tipik bir belirtisidir. Bunun bir neticesi olarak da, ağızda kötü bir tat ve koku hissedilmektedir. ⁹ 

Yüksek Ateş

Diş kökünde ya da iliğinde iltihaplanma meydana geldiği zaman, hastanın ateşinin yükselmesi de muhtemeldir. Bu durum, vücudun enfeksiyonla mücadele etmesinin bir sonucudur.

Yüksek ateş problemi olan bazı hastalar, ateşin diş iltihabıyla ilişkili olup olmadığını bilmediği için ateş düşürücü ilaçlar kullanabilmektedir. Ancak, herhangi bir ilacı kullanmadan önce mutlaka doktora danışılması gerekmektedir. ¹⁰ 

Diş Hassasiyeti

Diş hassasiyeti her zaman olan ve her zaman normal karşılanan bir durum değildir. Diş hassasiyeti, diş, dişeti ve ağız sağlığında bir şeylerin yolunda gitmediğini haber vermektedir.

Diş iltihabı oluştuğu takdirde, kişi yiyecekleri ısırırken ve çiğnerken rahatsız hissetmektedir. Diş iltihabı nedeniyle diş hassasiyeti yaşamak oldukça ayırt edici bir belirtidir. ¹¹ 

Dişin Kırılması

Diş çürüdüğü zaman çatlamaya ya da kırılarak dökülmeye karşı eğilimli bir hale gelmektedir. Bu durumda, dişinizi kendi kendinize çekmemeye çalışın. Dişin kırılması ciddi bir belirtidir. Her zaman en doğru olanı, dişi kaybetmeden önce mutlaka rutin diş hekimi kontrollerine gitmektedir. ¹² 

Lenf Bezlerinin Şişmesi

Bazı vakalarda, diş iltihabı yüzün, çenenin ve çevresinde bulunan lenf bezlerinin şişmesine neden olabilmektedir. Bu durum şiddetli enfeksiyon belirtisi olarak değerlendirilmektedir. Şişkinlik bazen çene ağrısına da yol açabilmektedir. ¹³ 

Nadir de olsa, bazen iltihaplanmış bir diş herhangi bir belirtiye yol açmadan gelişmektedir. Bu durumda, diş canlılığını yitirdiği için uyarıcı hisleri de yok olabilmektedir. Sonuç olarak da, hiç ağrı hissedilmemektedir. Bununla birlikte, enfeksiyonun mevcut olan apseden daha fazla yayılmış olma riski de bulunmaktadır. ¹⁴ 

Akut ve Kronik Diş İltihabı

Hızlı bir şekilde başlayan, yayılan ve genellikle hastaya büyük ağrı ve sıkıntı veren diş iltihabı akuttur. Bunun birlikte, yukarıda da belirtildiği üzere, yavaş yavaş gelişen ve herhangi bir ağrıya neden olmayan diş iltihabı ise kroniktir. Çoğu zamanda, diş röntgeni sırasında fark edilmektedir. Kronik diş iltihabı, kademe kademe ilerlemektedir ve çevre dokulara yayılmaktadır. Aynı zamanda, periapikal apse olarak adlandırılmaktadır.

Neticesinde, oluşan irin bir fistül ya da sinüs yoluyla kemiklerde ve dokularda bir tünel oluşturabilmektedir. Böylece, irin bu alandan geçmekte ve ağız içinde bir sivilce gibi gözükmektedir. ¹⁵ 

Acil Tıbbi Yardım Alınması Gereken Belirtiler

Diş iltihabıyla ilgili şüphelendiğiniz herhangi bir belirti varsa, hemen zaman geçirmeden bir diş hekimine başvurulmalısınız. Böylece, erken müdahale ile hem enfeksiyon engellenebilmekte hem de diş kaybetme gibi istenmeyen sonuçlar önlenebilmektedir.

Bununla birlikte, eğer şişlik ve yüksek ateş varsa, nefes almakta zorlanıyorsanız veya yutkunma problemleri yaşıyorsanız, diş hekiminize ulaşamadığınız takdirde hemen acil servise başvurun. Bu tür belirtiler enfeksiyonun çeneye, çevre dokulara veya vücudun diğer bölgelerine yayıldığı haber edebilmektedir. ¹⁶

Diş İltihabı Nedenleri

Diş iltihabı neden olur? Diş iltihabı diş kökünde ya da diş iliğinde biriken enfeksiyon sonucu iltihabın ya da apsenin oluşması durumudur. Enfeksiyon diş olmayan alanda da gelişebilmektedir, ancak bu durumda hemen bir doktora başvurulması en doğrusudur. ¹⁷

Enfeksiyona neden olan bakteriler diş pulpasına, dişin kan damarlarına, sinirlerine ve bağ dokusuna girebilmektedir. Dişte bulduğu her boşluktan ya da çatlaktan içeri girebilen bakteriler, diş kökünün çürümesine neden olmaktadır. Sonuç olarak da, enfeksiyon gelişmekte ve şişerek iltihaplanmaktadır. ¹⁸

Diş iltihabının üç ayrı tipi bulunmaktadır ve şunları içermektedir:

• Dişeti apsesi: İltihaplanma sadece dişin et dokusunda meydana gelmektedir. Dişi ya da periodontal ligamanı etkilememektedir.
• Periodontal apse: Diş iltihabının bu tipi, dişleri destekleyen kemik dokusu yapılarında meydana gelmektedir.
• Periapikal apse: Periapikal apse ise dişin kök ucunda (apeks) başlamaktadır. ¹⁹ 

Diş Kökü Nedeniyle Oluşan Problemler

Diş iltihabının en sık rastlanan nedeni diş çürümesidir. Çürüyen ve kırılarak dökülen diş, düzenli diş ve ağız temizliğine dikkat edilmemesinin bir sonucudur. Diş üzerinde oluşan herhangi bir travma bir şekilde dişin iltihaplanmasına ya da diğer bir deyişle apse yapmasına neden olabilmektedir.

Diş eti hastalığı, diş eti iltihabı (gingivitis) ve şiddetli periodontal hastalık da dişin iltihaplanmasına neden olan başlıca nedenler arasında bulunmaktadır. Bu vakalardan biri meydana geldiğinde veya uzun bir süre tedavi edilmeden bırakıldığında, enfeksiyonun bir sonraki aşaması başlayabilmektedir. ²⁰ 

• Periapikal Apse Nedir?

Diş çürüdüğü zaman ya da dişin sert dış tabakası tahriş olduğunda, bakteriler bu boşluklardan içeri girmektedir. Sonrasında ise dentinin parçalanmaya başlamaktadır. Çürüme devam ettiği takdirde, açılan delik dişin yumuşak iç dokusuna kadar ulaşmakta ve enfekte olmaktadır.

Pulpitis olarak da bilinen bu durum, ilerlemeye devam ettiği zaman bakteriler dişi çevreleyen ve destekleyen kemiğe doğru ilerlemektedir. Bu duruma da periapikal apse denmektedir. ²¹ 

• Periodontal Apse Nedir?

Diş plaklarında biriken bakteriler, diş etlerini etkileyebilmektedir. Bu durumda, periodontit gelişebilmektedir. Periodontit, diş etlerinin iltihaplanmasını ve diş kökünü destekleyip çevreleyen dokunun diş tabanından ayrılmasını içeren bir diş eti hastalığıdır.

Periodontal cep, diş ve dişeti arasında meydana gelen boşluktur. Bu boşluk kirlenmeye karşı daha eğilimlidir ve bu alanı temiz tutmak oldukça zor olabilmektedir. Bakteriler periodontal boşlukta biriktikçe, periodontal apse ortaya çıkmaktadır.

Bazı hastalarda, diş problemleri için uygulanan tedaviler sırasında periodontal cepler meydana gelebilmektedir. Bununla birlikte, periodontit tedavisi için uygulanan ilaçlar gelişen periodontal apseyi maskeleyebilmektedir. Nedeni periodontit olmasa bile, dişetlerinde oluşan hasarlar periodontal apsenin gelişmesine katkıda bulunabilmektedir. ²² 

Enfeksiyonun Yayılması

Diş tahrip olduktan sonra enfeksiyon oluşmakta ve iltihaplanma meydana gelmektedir. Diş kırıldığı zaman, ya bu dişin kendisi olmakta ya da dişin en sert katmanı olan diş emayesi olmaktadır. Bakteri dişin pulpasına sızmakta ve enfekte olmaktadır.

Hemen müdahale edilmediğinde, enfeksiyon pulpadan dişin köküne kadar ve hatta dişin bağlı olduğu kemiğe kadar yayılabilmektedir. Bununla birlikte, enfeksiyonun bu noktada durmayıp ağzın geri kalan bölgelerine yönelmesi de söz konusu olabilmektedir. ²³ 

Diş İltihabı Risk Faktörleri

Diş apsesinin yani diş iltihabının gelişme riski artırabilen bazı faktörler bulunmaktadır. Diş iltihabı risk faktörleri şunlardır:

• Yetersiz Diş ve Ağız Hijyeni

Daha önce de belirtildiği üzere, diş ve dişeti iltihaplarıyla mücadele etmenin en etkili yöntemi düzenli olarak diş ve ağız temizliğine dikkat etmektir. Dişlerin her gün fırçalanması ve düzenli olarak diş ipinin kullanılması diş çürümesi, diş eti hastalığı, diş apsesi ve diğer diş ve ağız problemlerinin gelişme riskini azaltabilmektedir.

• Aşırı Şeker Tüketimi

Çok fazla şeker tüketmek ya da soda veya şekerleme gibi şeker içerikli gıdaları tercih etmek, diş çürüklerinin kolayca ortaya çıkmasına yol açabilmektedir. Bunun bir sonucu olarak da diş iltihabı meydana gelebilmektedir. ²⁴

Diş İltihabı Tedavisi

Diş iltihabı nasıl geçer? Diş iltihabı nedeniyle oluşan belirtilerin hafifletilmesi ve uygun tedavinin başlatılması için hemen bir diş doktoruna başvurmakta fayda vardır. Böylece, diş doktoru tarafından diş ağrısı ve şişmesi gibi rahatsız edici belirtilere yol açan diş iltihabının nedeni tedavi edilebilmektedir.

Bununla birlikte, bazı vakalarda diş iltihabı yutma ve solunum zorlukları gibi belirtilere yol açabilecek kadar ilerlemiş olabilmektedir. Bu durumda, hemen acil servise gidilmelidir. ²⁵ 

Diş iltihabı için uygulanabilecek tedavi yöntemleri daha ayrıntılı olarak şöyle sıralanabilmektedir:

• Periapikal apse tedavisi: Periapikal apse söz konusu olduğunda, oluşan apseyi çıkarmak için kök kanal tedavisi uygulanmaktadır. Ölen dişin içine bir delik açmak için doktor tarafından dişçi matkabı kullanılmaktadır. Bu sırada da irin dışarı çıkarılmaktadır. Hasarlı dokular da çıkarıldıktan sonra daha fazla enfeksiyonun oluşmasını önlemek için dolgu malzemesi ile açıklıklar doldurulmaktadır.

• Periodontal apse tedavisi: Diş apsesi periodontal ise, iltihabın biriktiği periodontal cep iyice temizlenmektedir. Sonrasında, diş eti tekrar dişin üstünde getirilmektedir. Böylece dişin iyileşmesi sağlanabilmektedir. Ayrıca, olası enfeksiyonların oluşması da önlenebilmektedir. ²⁶ 

Diş apsesi kendi kendine iyileşmemektedir. Apse patlasa, aksa ya da diş ağrısı dursa bile, iltihaba neden olan diş problemi hala devam ettiği için enfeksiyonun da yeniden tekrarlaması oldukça muhtemeldir.

İnsizyon

Diş apsesinde biriken iltihabın akıtılması için doktor tarafından uygulanabilmektedir. Doktor, yerel anestezi uygulamakta ve sonrasında küçük bir kesi yaparak bakterileri içeren irini akıtmaktadır.²⁷

Antibiyotik Tedavisi

Antibiyotik tedavisi, diş iltihabına yol açan ve apsenin içinde biriken bakterileri öldürmek için kullanılmaktadır. Diş hekimleri x-ışınları taramasından sonra diş iltihabını tespit ettikleri zaman, genellikle penisilin reçete etmektedir. Bu durumda, hastanın penisilin alerjisi olup olmadığı da oldukça hayati bir kıstas oluşturmaktadır.

Antibiyotik tedavisi diş iltihabını hafifletmede oldukça başarılı olabilmektedir. Tedaviye başladıktan sonra genellikle 2 gün içinde belirtiler hafifleyebilmektedir.

Enfeksiyon sadece apse oluşan alanla sınırlıysa, antibiyotik tedavisine gerek duyulmayabilmektedir. Diğer yandan, eğer enfeksiyon diğer dişlere, çeneye ya da diğer bölgelere yayılmışsa, antibiyotik tedavisi reçete edilecektir. ²⁸ 

Tuzlu Su Gargarası

Apsenin kendi kendine patlama ihtimali bulunmaktadır. Bu durumda, sıcak ve tuzlu olan sularla ağzın çalkalanması faydalı olabilmektedir. Böylece iltihabın aktığı bölge yumuşamakta ve temizlenmektedir. Ayrıca, iyileşme sürecini de hızlandırabilmektedir. ²⁹ 

Ağrı Kesiciler

Diş iltihabı şiddetli diş ağrısına neden olmaktadır. Bu durumda ağrı kesicilerden faydalanılabilmektedir. İbuprofen gibi ağrı kesiciler ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilmektedir. Bununla birlikte, apse üzerinde herhangi bir iyileştirici olarak görev görmemektedir.

Kök Kanal Tedavisi

Kök kanal tedavisi hem enfeksiyonun temizlenmesine hem de dişin daha fazla hasar almadan kurtarılmasına yardımcı olmaktadır. Öncelikli olarak, oluşan apsenin içi boşaltılmaktadır. Sonrasında da, dişin pulpa odası ve kök kanalları dolgu malzemesiyle doldurulmaktadır. ³⁰ 

Dişin Çekilmesi

Kök kanal tedavisi için geç kalınmışsa, enfeksiyonu ortadan kaldırmak için hasar görmüş olan diş çekilmektedir. Enfeksiyonun tamamen kaldırılması için yumuşak dokular doktor tarafından iyice temizlenmektedir.

Diş İltihabı Ameliyatı

Ağızın ya da boğazın diğer alanlarına yayılmış olan iltihap, ameliyatla temizlenebilmektedir. Apsenin hala iyileşmemesi ya da kök kanal tedavisinden sonra bile genişlemesi durumunda ise büyük olasılıkla ameliyat ve kök ipuçlarının doldurulması, ayrıca tanısal biyopsi yapılması gerekecektir.

Hastanede Tedavi

Ciddi diş ve çene enfeksiyonlarının hastanede tedavi edilmesi gerekmektedir çünkü  ikincil enfeksiyonlar ve komplikasyonlar hayatı tehdit edebilmektedir. ³¹ 

Diş İltihabı İçin Hangi Doktora Gidilir?

Diş iltihabı tanısı ve tedavisi için diş hekimine başvurulmaktadır.