Dudak Çatlaması Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

Dudak Çatlaması Nedir?

Dudaklar, yumuşak ve hassas bir yapıya sahiptirler.  Dudağı dış etmenlerden koruyan tek şey, sadece ince bir cilt tabakasıdır. Dudağın yapısında diğer dokulara göre çok az sayıda yağ bezi vardır ve ter bezi hiç yoktur. Bu sebeplerden dolayı dudaklar özellikle kış mevsimlerinde kuruyabilir, çatlayabilir. Çatlama sonucu dudaktan kan gelebilir. Bu çatlamalar bazı insanlarda kronik bir şekilde vuku bulabilir. Dudak çatlamaları genellikle çok ciddi bir sağlık problemi olarak görülmese bile çoğu zaman acı verici ve rahatsız edici olabilir. Uzun süre iyileşmeyen dudak çatlamaları ise ciddi cilt problemlerinin habercisi olabilir. Böyle bir durumda hemen uzman bir cilt doktoruna görünmek gereklidir.¹ 

Dudak çatlaması önemsenmediği takdirde ciddi sorunlara neden olabilir. İki üç hafta içinde geçmeyen dudak çatlamaları bazı cilt sorunlarına yol açabilir. Dudaklarda lezyonlar oluşabilir ve lezyonların mikroskop altında incelenerek biyopsisi yapılması gerekebilir.

Dudak çatlaması komplikasyonları

Dudak çatlamaları kendine kendine geçebilen ve tekrar ortaya çıkabilen rahatsızlıklardır. Dudakların ısırılması, susuz kalması ya da dışardan bir darbe alması dudaklarda çatlamaya neden olabilir. Kanama ve enfeksiyon gibi komplikasyonlar iyileşme sürecini geciktirebilir, ağrı ve rahatsızlığı artırabilir. En sık karşılaşılan dudak çatlaması komplikasyonları şunlardır;

• Deri lezyonları
• Kozmetik ürünlerdeki kimyasal maddeler nedeniyle dudakların tahriş olması
• Estetik operasyonlar sırasında ya da sonrasında ortaya çıkan aşırı kanama ve dudak dokusunun bozulması
• İlaçlara verilen olumsuz reaksiyonlar
• Yaraların geç kapanması veya hiç kapanmaması
• Deri ülserleri
• Enfeksiyon riskinin artması
• Dudaklarda şişlik

Eğer dudaklar çok fazla kanıyorsa bunun altında başka sebepler olabilir. Bunları sıralarsak;

• Kan pıhtılaşma anormallikleri: Trombosit sayısının düşük olması, karaciğer yetmezliği, hemofili ve von Willebrand hastalığına neden olabilir.
• İlaçlar: Aspirin, klopidogrel, warfarin, dipiridamol, heparin ve dabigatran gibi bazı ilaçların yan etkileri olabilir.
• Reçetesiz satılan preparatlar: Balık yağı, ginkgo biloba çayı, ginseng kapsülleri, E vitamini ve Dong quai kökü gibi preparatlar yanlış kullanıldığı takdirde dudak çatlamalarını tetikleyebilir.²

Dudak Çatlaması Belirtileri

Dudak çatlaması nasıl anlaşılır? Dudak çatlaması başlangıcı diğer hastalıklara göre belirtisi daha az olan bir rahatsızlıktır. Dudaklarda oluşan çatlamalar dışardan kolayca anlaşılabildiği gibi, oluşan acı nedeniyle fark edilmeleri de oldukça kolaydır.

Dudak çatlakları çoğu zaman dudak kuruluğu ile karıştırılabilen bir durumdur. Dudak kuruluğunda dudak çatlamasına göre daha az acı ve rahatsızlık oluşur. Dudak kuruluğunda kan akmaz veya dudaklarda yarıklar oluşmaz. Sadece dış görünüş olarak kötü bir görüntü meydana gelir. Öte yandan dudak kuruması olan durumlarda dudak nemlendirilmez ise ilerde çatlamalar oluşabilir. Bu sebepten ötürü dudak kuruluğu yaşandığı zamanlarda dudakların nemlendirilmesi gerekir. Dudak çatlamasının en yaygın belirtileri şunlardır:³

Dudakların dış derisinin soyulması: Dudak çatlaması başlangıcında, epidermis kuruyarak soyulur ve kabuk atmaya başlar. Dudaklar birbirine yapıştıkça eski nemliliğini kaybeder. Konuşmadıkça veya ağzı açmadıkça daha da kuruyan dokuya müdahale edilmediğinde çatlaklar meydana gelir. Bunun önüne geçmek için, zararlı kimyasallar içermeyen veya doğal karışımlarla elde edilen nemlendiriciler kullanılabilir. Aynı zamanda bol bol sıvı tüketmek de dudak çatlamasının önüne geçmeye yardımcı olur.

Dudak yarılmaları: Dudak çatlamalarında en fazla görülen sorunlardan biri de dudak yarılmalarıdır. Dudağın yapısı hassas olduğu için dudak kuruması veya diğer durumlarda çatlaklar meydana gelebilir. Aynı zamanda dudağa alınan fiziki darbeler de dudakta yarıklar açılmasına yol açabilir. Dudak yarılmaları genel olarak tehlikeli bir durum teşkil etmez iken bazı hususlara dikkat edilmelidir. Çünkü yarılan yerlere mikrop bulaşabilir, iltihap kapabilir ve daha sonraki zamanlarda daha ciddi problemler ortaya çıkabilir. Dudakta oluşan yarıklar bazen kanlı olabilirken bazen de sadece yarık şeklindedir. Eğer dudak yarılması probleminiz varsa kendi kendine iyileşmesini beklemeden müdahale etmeniz gerekir. Çünkü dudaklar dış tehlikelere karşı korumasızdır. Dışarıdan gelebilecek mikrop ve bakteriler yarık açılan bölgelerde enfeksiyon ve iltihaplara neden olabilir. Böyle durumlarla karşılaşmamak için dudak yarılması olan bölgelere doktorların tavsiye ettiği kremler sürülmelidir. Eğer dudak yarılması uzun süre geçmez ise veya enfeksiyon kaparsa hemen hastanelerin cildiye bölümüne başvurulması gerekir.⁴

Dudak kanaması: Dudak çatlamalarında çok sık görülen bir durum olan kanama genellikle tehlike teşkil etmez. Dudak yarılmalarında da görülen bu kanamalarda çok fazla kan akışı olmaz. Bunun nedeni dudak çatlamalarında kılcal damarların çok fazla zarar görmemesidir. Eğer dudak çatlaması veya dudak yarılması durumlarında kan akışı çok ise ve kan akışı durdurulamıyor ise hastaneye başvurulması gerekir. Hastaneye başvurulması gereken diğer bir durum ise kanayan bölgenin iltihaplanması veya enfeksiyon kapmasıdır.

Dudak kanaması her zaman çatlamalar sonucu oluşmayabilir. Dudaklara gelen fiziki bir darbe de hassas bir yapıya sahip olan dudakların kanamasına yol açabilir. Fiziki darbe sonucu oluşan dudak kanamaları daha tehlikelidir. Dudak yapısı ve kılcal damarlar ciddi zararlar görmüş olabilir.⁵

Dudak Çatlaması Nedenleri

Dudak çatlaması neden olur? Dudaklar insanda bulunan en hassas dokulardan biridir. Bir milyondan fazla sinir hücresine sahip olan dudaklar, aynı zamanda vücudun en savunmasız dokusudur. Dudağın yapısında sınırlı sayıda yağ bezesi ve yok denecek kadar ter bezi vardır. Vücuttaki diğer dokularda bulunan koruma zarı ise dudaklarda yoktur. Bu nedenler kuruyup çatlamaları çok sık görülür.⁶ 

İnsanların yaşamları boyunca sıklıkla karşılaştığı dudak çatlaklarının birçok sebebi vardır. Bu sebepler şunlardır;

Hava şartları: Dudak çatlamalarına sebebiyet veren durumların başında hava koşulları gelir. Soğuk kış aylarında çoğu insanda dudak çatlamaları görülür. Soğuk havanın hassa bir yapıya sahip olan dudaklara uzun süre teması, çatlamalara neden olabilir. Öte taraftan güneş ışınları da dudakların kurumasına ve çatlamasına yol açabilir. Aşırı derece güneş ışınlarına maruz kalan insanlarda “aktinik keilitis” denilen durum ortaya çıkabilir ve bu da dudak kanserine yol açabilir. Böyle durumlarla karşılaşmamak için dört mevsim dudak nemlendiricileri ve dudak koruyucu kremleri kullanılmalıdır.

Sigara içmek: Sigara kullanımı vücudun birçok dokusuna zarar verdiği gibi dudaklara da zarar verir. Sigarada bulunan kimyasallar dudaklarda çatlamaya yol açar. Sigara dumanı ise dudakların nemli kalmasını engeller ve dudakta kuruma meydana gelir. Aynı zamanda, sigara ağız ve diş sağlığını olumsuz etkiler, dişlerin sararmasına yol açar, ağızdaki tat alma reseptörlerinin zarar görmesine yol açar ve ağızda kötü koku oluşturur.⁷ 

Alerjik reaksiyonlar: İnsan yapısının kimyasal ürünlere karşı alerjisi olabilir. Bu alerjilerin çoğu insanlar tarafından bilinmez. Bilinmeyen bu alerjiler kimyasal madde içeren ürünleri kullandıktan sonra dudak çatlamalarına neden olabilir. Dudak çatlamalarına neden olan kimyasalların en sık görüldüğü ürünler kozmetik bakım ürünleridir. Kullanılan parfümlerin, sabunların veya şampuanların içinde bulunan kimyasallar alerjik reaksiyonlar göstererek çatlamalara neden olabilir. Bu durumlardan muzdarip olmamak için içeriği bilinmeyen kimyasal ürünler kullanılmamalı veya doğal karışımlar ile elde edilen ürünler kullanılmalıdır. 

Vitamin ve mineral eksikliği: Dudak çatlamasına yol açan diğer bir neden ise vitamin ve mineral eksikliğidir. A vitamini eksikliği, B2 vitamini (riboflavin) eksikliği ve C vitamini eksikliği dudak çatlamalarına neden olan vitamin eksikliklerindendir. Dudak çatlamaları kronik bir hale gelmiş ise nedeni vitamin eksikliği olabilir. Vitamin eksikliğinden şüphelenildiği durumlarda hastanelere başvurulmalıdır. Hastanelerde yapılacak olan kan testi sonucunda vitamin eksikliği tespit edilirse hemen vitamin takviyesine başlanılmalıdır.⁸ 

Mantar enfeksiyonu: Dudak çatlamalarına neden olan bir diğer faktör de mantar enfeksiyonlarıdır. Eğer dudaklarınızda beyazlama ve mantar oluşumu başlamışsa dikkatli olmanız gerekir. Dudağı sürekli dil yardımı ile tükürüklemek mantarların çoğalmasına neden olur. Bol su içmek ve dudakları yalamayı bırakmak mantar enfeksiyonlarının önüne geçilmesini sağlar. Eğer mantar enfeksiyonlarının önüne geçemiyorsanız uzman bir cildiye doktoruna başvurmanız gerekir. 

Dehidratasyon (Su kaybı): Dehidratasyon, vücuda alınandan daha fazla su kaybetmektir. Bu durum birçok sağlık problemini ortaya çıkarırken dudakların çatlamasına da yol açar. Dehidratasyonun önüne geçmek için günde en az 6-10 bardak (2 litre) arası su içmek gerekir. Eğer bir sporcu iseniz bu miktar size az gelecektir ve daha fazla sıvı tüketmeniz gerekecektir.⁹ 

A vitamini fazlalığı: A vitaminin vücutta çok fazla olması dudaklar için olumsuz bir etki yaratır. A vitaminin fazla olması genellikle dışarıdan A vitamini takviyesi sonucu oluşur. Bu takviye sonucu dudaklarda çatlama görülürse hemen doktorunuzla görüşmelisiniz.

İlaç kullanımı: Kimyasallar dudaklarda alerjik reaksiyon gösterdiği gibi çeşitli ilaçlar da dudaklar için alerjiye neden olabilir. Kullanılan ilaçlardan sonra dudaklarda çatlama meydana gelirse ilacın alındığı doktor ile görüşülmelidir.¹⁰ 

Dudak Çatlamasına Ne İyi Gelir

Dudak çatlaması daha çok kış aylarında yaygın olarak görülmektedir ve evde hazırlanan ilaçlar yardımıyla tedavi edilebilmektedir. Fakat kronik dudak çatlakları farklı hastalıkların belirtileri olabilir. Soğuk havadan veya kuru ciltten kaynaklanan dudak çatlakları bitkisel ilaçlarla tedavi edilebilmektedir fakat kronik dudak çatlaklarının neden oluştuğunu öğrenmek ve bir tedavi metodu belirlemek için mutlaka doktora başvurmak gerekir.

Dudak Çatlaması Tedavisi

Dudak çatlaması nasıl geçer? Dudakların kuruması ve soyulması genelde can sıkıcı bir durumdur. Bunu önlemenin en iyi yolu dudakların susuz kalmasını önlemektir. Tüketilen su miktarı alınan su miktarından fazlaysa ciltte dehidratasyon meydana gelir ve ciltte çatlaklar oluşur. Nemlendirici krem kullanmak bir çözümdür fakat tek başına yeterli değildir. Ne kadar ilaç veya dudak kremi kullanırsanız kullanın, yeterince su içmezseniz dudaklarınız çatlamaya devam edecektir. Dudak çatlamasında en çok kullanılan tedavi seçenekleri şunlardır;

Dudak nemlendiricisi kullanma: Dudaklarda ter bezlerinin yok denecek kadar az olması sebebiyle sürekli kuruma meydana gelebilir ve nemliliğini kaybeden dudak ilerde çatlayabilir. Dudak nemlendiricileri ile dudakların kurumasının önüne geçilebilir. Dudak nemlendiricisi alırken dikkat edilmesi gerekir ve içeriği bilinmeyen nemlendiriciler kullanılmamalıdır. İçerisinde bol miktarda kimyasal bulunan nemlendiriciler, alerjik reaksiyonlara sebebiyet verebileceği için doğal solüsyonlarla elde edilen nemlendiricilerin kullanılması tavsiye edilir.¹¹ 

Su ile yıkama: Su ile yıkama, kuruyan dudakları nemlendirmek veya çatlama sonucu kanayan dudakların dezenfeksiyon işlemini yapmak için en kolay ve pratik yollardan biridir. Kuruyan dudakların nemlendirilmesi için önemli bir rol oynayan su, aynı zamanda doğal bir dezenfektan olduğu için kanayan çatlakların mikrop kapmasını önler. Dudakları su ile yıkarken dikkatli olunması gereklidir. Yıkama işleminde el yardımı ile dudaklar ovulacaksa bu yumuşak ve yavaşça yapılmalıdır. Çünkü kuruyan ve çatlayan hassas dudak yapısı, sert bir fiziki hamle sonucu daha büyük zararlar görebilir ve daha büyük yarıklar oluşabilir.

Soğuk pres uygulama: Dudak çatlamaları kanama veya yarılma şeklinde gerçekleşirse soğuk pres tedavisi uygulanabilir. Özellikle çatlayan bölgede morluklar ve şişlikler oluşmuşsa buz gibi soğuk malzemelerle çatlayan bölgeye soğuk pres yapılmalıdır. Soğuk pres işlemi uygulanırken dikkatli olunması gereklidir. Soğuk pres işlemi tek seferde en fazla 2 dakika yapılmalıdır. Aksi takdirde dudaklar soğuktan daha fazla çatlayabilir.¹² 

Dudak çatlaması ameliyatı: Dudaklarda oluşan yarıklar çok büyükse ve ciddi boyutlara gelmişse dikiş atılması gerekir. Yarılan bölgelere dikiş atılmaması sonucu yara enfeksiyon kapabilir ve iltihaplanmalar meydana gelebilir. Yaranın açık kalması böylesine önemli sorunlara yol açacağı için yaranın dikiş atılarak kapatılması gerekir.

Enfeksiyonun diğer bölgelere yayılması halinde ciddi cilt problemleri oluşabilir. Bunun için enfeksiyon kapan bölgenin temizlenmesi gerekir. ¹³

Dudak çatlaması için hangi doktora gidilmelidir: Dudak çatlamaları için hastanelerin cildiye bölümlerine başvurulmalıdır ve bölümlerdeki doktorlara gidilmelidir.

 UYARI: Burada yazılanlar sadece bilgi amaçlıdır. Tıbbi tavsiye, tanı ve tedavi sağlamaz. En doğru tedavi ve bilgi için doktorunuza danışınız.