Gribal Enfeksiyon Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

Gribal Enfeksiyon Nedir?

Gribal enfeksiyon (influenza), viral bir enfeksiyondur. İnsanlar genellikle “gribal enfeksiyon” terimini, grip benzeri belirtileri olan soğuk algınlığı veya mide virüsü gibi hafif hastalıkları tanımlamak için kullanmaktadır. Ancak gerçek gribal enfeksiyon bu hastalıklardan biraz farklıdır. Gribal enfeksiyon belirtileri genellikle soğuk algınlığı belirtilerinden çok daha kötü ve şiddetlidir. Gribal enfeksiyon genellikle yetişkinlerde kusma veya ishale neden olmamaktadır.

Çoğu gribal enfeksiyon vakası sonbaharın son günlerinde ve kış aylarında gerçekleşmektedir. Belirtiler birkaç güne kadar başlayacağından ilk günler enfeksiyona sahip olduğunuzu bilmeden başka insanlara da yayabilirsiniz.  

Gribal enfeksiyon genellikle A ve B influenza virüslerinden kaynaklanmaktadır. Gribal enfeksiyon virüsünün her yıl farklı türleri de ortaya çıkmaktadır.

Gribal enfeksiyon, ateş, vücut ağrıları, baş ağrısı, kuru bir öksürük ve boğaz yanması ya da boğaz ağrısı gibi belirtilere neden olmaktadır. Gribal enfeksiyon olan kişi kendisini her zamankinden daha yorgun ve daha az enerjik hissedebilmektedir. Belirtiler genellikle ilk 3-4 gün içinde en kötü halini almaktadır. Ancak, tamamen iyileşmek 1 ile 2 hafta kadar sürebilmektedir. ¹

Gribal Enfeksiyon Belirtileri

Gribal enfeksiyon belirtileri genel olarak ateş, titreme, baş ağrısı, kas ağrıları, boğaz ağrısı, burun akıntısı ve yorgunluğu içermektedir. Gribal enfeksiyon başlangıcı belirtileri genellikle ateşle ile başlamaktadır. Sonrasında diğer belirtiler de hızlı bir şekilde ortaya çıkar.

Hastalık geliştikçe belirtiler muhtemelen soğuk algınlığı belirtilerine benzeyecektir. Ancak, gribal enfeksiyon durumunda belirtiler muhtemelen daha şiddetli olacaktır. ²

Gribal enfeksiyon nasıl anlaşılır? Gribal enfeksiyonun bazı ortak belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Ani bir ateş – 38 C veya daha yüksek bir ateş
• Kuru ve göğüsten gelen bir öksürük
• Baş ağrısı
• Yorgunluk ve zayıflık
• Titreme
• Kas ağrısı
• Ekstremite veya eklem ağrısı
• İshal veya abdominal (karın) ağrı
• Mide bulantısı ve kusma
• Boğaz ağrısı
• Burun akıntısı veya tıkanması
• Hapşırma
• İştah kaybı
• Uyku zorluğu ³

Gribal Enfeksiyon ve Soğuk Algınlığı Belirtileri Arasındaki Farklar

Sık görülen soğuk algınlığı, gribal enfeksiyon virüsüne kıyasla farklı virüslerden (örn. korona virüsü veya rinovirüsler) kaynaklanmaktadır, ancak iki çeşit enfeksiyonda da ortak olarak yaşanan birkaç belirti bulunmaktadır:

• Boğaz ağrısı
• Yorgunluk
• Ateş
• Hapşırma
• Öksürme
• Burun akması
• Burun tıkanıklığı
• Genel olarak keyifsiz olma hissi

Gribal enfeksiyonun soğuk algınlığından ayrılmasını ve tanısı koymasını sağlayan bazı belirtiler şunları içermektedir:

• Genel olarak daha şiddetli belirtiler
• Yüksek ateş
• Halsizlik ve terleme
• Baş ağrısı
• Vücut ve kas ağrıları
• Gribal enfeksiyon salgını sırasında oluşan hastalık

Bazen gribal enfeksiyon mide bulantısı, kusma ve ishale de neden olabilir. Bu belirtiler çocuklarda daha sık görülmektedir.

Daha az yaygın olarak yaşanan bir belirti ise gribal enfeksiyon geçiren kişinin günler, haftalar boyunca ya da kalıcı olarak koklama hissini kaybetmesidir. Gribal enfeksiyon, tipik olarak iki hafta sürmektedir. En şiddetli belirtiler iki veya üç gün sonra düzelmektedir. Ancak, gribal enfeksiyon kaynaklı yorgunluk haftalarca sürebilmektedir. ⁴

Çocuklarda Gribal Enfeksiyon Belirtileri

Çocuklarda gribal enfeksiyon belirtileri yetişkinlerde görülen belirtilere benzemektedir ancak çocuklarda bulantı, karın ağrısı, kusma ve ishal gibi belirtileri yaşamaya daha eğilimlidir.

Gribal enfeksiyon belirtileri küçük çocuklar da dikkat çekici derecede sinir bozucu olabilmektedir. Bebeklerdeki belirtiler uyuşukluk ve yetersiz beslenmeyi de içerebilmektedir.

Çocuklardaki burun kanalları yetişkinlere oranla daha dar olduğu için özellikle burun tıkanıklığı çocukları çok rahatsız edebilmektedir. Buna ek olarak, bebekler ve küçük çocuklar çoğu zaman ağız yoluyla nefes almakta zorlanmaktadır. ⁵

Gribal Enfeksiyon ve Ateş

Bazen gribal enfeksiyon virüsüne maruz kalan kişilerin ateşi olmaz, en azından diğer belirtiler başlamadan önce ateş oluşmaz. Bazı insanlar ise ateş geliştirmeye daha eğilimlidir. Bununla birlikte hiç ateş problemi yaşamayan hastalar da bulunmaktadır. Ateşli ya da ateşsiz de olsa gribal enfeksiyon oldukça bulaşıcıdır ve her iki durumda da başka insanlara bulaşabilmektedir. ⁶

Acil Olarak Tıbbi Yardım Gerektiren Belirtiler

Başka bir hastalığınız yoksa ve gribal enfeksiyon belirtileri yaşamaya başladıysanız genelde doktora gitmeye gerek yoktur. Daha iyi hissetmek için pek çok tedavi yöntemi bulunmaktadır. Aşağıdaki faktörler ve belirtiler durumunda doktora başvurmalısınız:

• 65 yaş ve üstündesiniz
• Hamileyseniz
• Diyabet, kalp hastalığı, akciğer hastalığı, böbrek hastalığı veya nörolojik hastalık gibi uzun süreli tıbbi bir durumunuz varsa
• Zayıflamış bir bağışıklık sisteminiz varsa (örneğin, kemoterapi görüyorsanız ya da HIV varsa)
• Göğüs ağrısı, nefes darlığı veya kanlı öksürmeye başladıysanız
• Belirtileriniz zamanla kötüye gitmişse veya bir hafta sonra bile düzelme yoksa
• Bu gibi durumlarda gribal enfeksiyon virüsünün komplikasyonlarını önlemek veya tedavi etmek için ekstra tedavi gerekebilir. ⁷ 

Gribal Enfeksiyon Nedenleri

Gribal enfeksiyon neden olur? Gribal enfeksiyon, her ne kadar soğuk algınlığı belirtileri ile benzer belirtilere sahip olsa da, ikisi de farklı hastalıklardır. 100’den fazla farklı virüs soğuk algınlığına neden olabilirken, gribal enfeksiyon A, B ve C gribal enfeksiyon virüsleri nedeniyle oluşmaktadır.

Tip A ve B virüsleri mevsimsel salgınlara neden olmaktadır. Tip C genellikle hafif solunum yolu belirtileri ile sonuçlanır. Gribal enfeksiyon aşısı sizi A ve B tiplerinden korumaya yardımcı olabilirken, C tipi virüs için aşı etkisiz kalmaktadır.

Tip A gribal enfeksiyon virüsü, ördekler, tavuklar, domuzlar, balinalar, atlar ve foklar gibi birçok farklı hayvanda da bulunmaktadır. B tipi virüsler ise yalnızca insanları etkilemektedir. ⁸

Diğer Gribal Enfeksiyon Türleri

Mevsimsel gribal enfeksiyon kadar çeşitli gribal enfeksiyon türleri de bulunmaktadır. Bunlar arasında şunlar bulunur.

• Kuş gribi – nadir durumlarda insanları da etkileyen bir gribal enfeksiyon olmasına rağmen kuşlar arasında yayılan bir tür gribal enfeksiyon olarak bilinmektedir.
• Domuz gribi – 2009-2010 yılları arasında gribal enfeksiyon salgınından sorumlu olan bir gribal enfeksiyon türüdür.
• Mide gribi (gastroenterit) – bakterilerin veya norovirüs gibi virüslerin neden olduğu sindirim sisteminin bir enfeksiyonudur. ⁹

Gribal Enfeksiyon Nasıl Yayılır?

Gribal enfeksiyon çok bulaşıcı bir hastalıktır. Gribal enfeksiyon virüsü taşıyan hastanın hapşırması veya öksürmesi ya da dokunduğu eşyalara temas edilmesi hastalığın yayılmasına neden olmaktadır.

Gribal enfeksiyon virüsünü nefes ya da öpüşme yoluyla da alabilirsiniz. Gümüş eşyalar, kapı mandalları, kulplar, televizyon uzaktan kumandaları, bilgisayar klavyeleri ve telefonlar gibi nesnelere dokunduğunuzda virüs bulaşabilir.

Virüs, burnunuza, gözlerinize veya ağzınıza ellerinizle dokunduğunuzda vücudunuza kolayca girebilmektedir. ¹⁰

Gribal Enfeksiyon Salgını

Salgınlar iki şekilde gruplandırılmıştır:

• Epidemiler belli bir alanda meydana gelir.
• Pandemi dünya çapında bir ölçekte görülür.

Yapılan araştırmalarda, kış salgınlarının her yıl 300.000 ile 600.000 kişiyi etkilediği belirtilmiştir. Yaklaşık 200.000 kişi hastaneye kaldırılmaktadır ve 3000 ile 49.000 arasında ölüm gerçekleşmektedir. ¹¹

Gribal Enfeksiyon ve Kış Mevsimi

Gribal enfeksiyonun kış mevsiminde çok daha sık yaşanmasının bazı nedenleri bulunmaktadır:

• Virüs, kışın daha uzun süre içeride yaşar, çünkü hava dışardan daha az nemlidir.
• Virüs canlı iken havada olması, insanların içe çekmesi ya da gözler, burun ve ağız yoluyla vücut içine alması daha kolaydır.
• Kapalı alanlarda daha fazla vakit geçirildiği ve yakın temasların daha çok olması nedeniyle kış mevsiminde gribal enfeksiyon daha çok insanı etkilemektedir.

Gribal enfeksiyon belirtileri başladıktan 7 gün sonraya kadar kişi virüsleri diğer insanlara yayabilmektedir. Virüs mukusta da yaşayabilir. Kendinizi kötü hissetmeye başlamanız 24 sonra başlayabilir. Bu, belirtilerin başlamasından bir tam gün önce hastalığı başkalarına bulaştırabileceğiniz anlamına gelir.

Küçük çocuklar, gribal enfeksiyon hastalığın ikinci haftasına kadar bile virüsü yayabilmektedir.  ¹²

Gribal Enfeksiyon Tedavisi

Gribal enfeksiyon nasıl geçer? Genellikle, gribal enfeksiyon belirtilerine evde kendiniz müdehale edebilirsiniz ve bu durumda doktorunuzu görmeniz gerekmez. Çoğu insan bir hafta içinde daha iyi hissetmeye başlamaktadır.

Ciddi derecede hasta olma riskiniz yüksekse, doktorunuzu görmeyi düşünmelisiniz. Aşağıda sıralanan faktörler doktora başvurma riskini artırmaktadır:

• 65 yaş veya üstü olma
• Hamilelik
• Akciğer, kalp, böbrek, karaciğer veya nörolojik hastalığa yakalanma
• Zayıflamış bağışıklık sistemine sahip olmak
• Şeker hastalığı

Bu durumlarda, doktorunuz antiviral ilaç almayı önerebilmektedir. ¹³

Gribal Enfeksiyon Evde Tedavisi

Eğer başka bir sağlık probleminiz yoksa evde bol bol dinlenmek, kendinizi sıcak tutmak ve susuz kalmayı önlemek için bol miktarda su içmekle iyileşme sürecini hızlandırabilirsiniz.

Kendinizi iyi hissetmiyorsanız ve ateşiniz varsa, ateşi düşürmek ve ağrılarınızı hafifletmek için parabetamol veya ibuprofen gibi antiinflamatuar ilaçları kullanabilirsin. 16 yaşın altındaki çocuklara aspirin verilmemelidir.

Kendinizi iyi hissettirene kadar işyerinden veya okuldan uzak kalmaya çalışın. Çoğu insan için, hastalık süresi yaklaşık bir hafta sürmektedir. Belirtileriniz bir haftadan daha uzun sürdüyse veya kötüleştiyse doktorunuza başvurun. ¹⁴

Antiviral İlaç Tedavisi

Antiviral ilaçlar, gribal enfeksiyon virüsünün vücutta çoğalmasını durdurarak çalışmaktadır. Bu ilaçlar gribal enfeksiyonu tedavi etmeyecektir, ancak hastalığın süresini biraz azaltmaya ve belirtilerin bir kısmını hafifletmeye yardımcı olabilmektedir.

Yapılan son araştırmalara göre, bazı antiviral ilaçlar gribal enfeksiyon komplikasyonları riskini azaltmada etkili olamayacağı gibi bazı yan etkilere de sebebiyet verebilmektedir. Araştırmacılar, tüm doktorların antiviral ilaç önermesi gerektiğini kabul etmediklerini ileri sürmektedir.

Ancak, gribal enfeksiyon nedeniyle hastaneye yatırılan hastalarda antiviral ilaçların ölüm riskini azaltabileceğine dair kanıtlar da bulunmaktadır. ¹⁵

Antibiyotik Tedavisi

Bakteriyel göğüs enfeksiyonu gibi gribal enfeksiyon komplikasyonu gelişmediği sürece antibiyotikler virüs üzerine herhangi bir etkisi olmadıklarından gribal enfeksiyon için reçete edilmez.  

Gribal Enfeksiyondan Korunma Yöntemleri

Dünyadaki sağlık uzmanları ve devlet kurumları, gribe karşı korumanın en iyi yolunun her yıl aşı yaptırmak olduğunu söylemektedir.

İki çeşit aşı bulunmaktadır, bunlar gribal enfeksiyon aşısı ve burun spreyi gribal enfeksiyon aşısıdır. Gribal enfeksiyon aşısı, genellikle kola bir iğne ile uygulanır. Sağlıklı kişiler ve kronik sağlık koşulları olanlar da dâhil olmak üzere, 6 aylıktan büyük herkes için onaylanmıştır. Nazal sprey gribal enfeksiyon aşısı ise, hastalığa neden olmayan, canlı, zayıflatılmış gribal enfeksiyon virüsüyle yapılmış bir aşıdır.

Yapılan gribal enfeksiyon aşısı üç influenza virüsünü içerecektir:

• İnfluenza (H3N2) virüsü
• İnfluenza (H1N2) virüsü
• B virüsü

Koruma, aşı yapıldıktan yaklaşık 2 hafta sonra başlamaktadır. ¹⁶

Bazı bireyler gribal enfeksiyon aşısına başlamadan önce doktorlarıyla görüşmelidir:

• Tavuk yumurtalarına karşı şiddetli alerjisi olan kişiler
• Geçmişte gribal enfeksiyon aşısına şiddetli tepki gösteren kişiler
• Gribal enfeksiyon aşısı alındıktan sonra 6 hafta içinde Guillain Barre Sendromu geliştiren kişiler
• 6 aylıktan küçük çocuklar
• Ateşi orta ile şiddetli bir hastalık geçiren bireyler, aşı olmadan önce düzelene kadar beklemelidir ¹⁷

Gribal Enfeksiyon İçin Hangi Doktora Gidilir?

Gribal enfeksiyon tanısı ve tedavisi için başvurabileceğiniz bazı sağlık uzmanları şunlardır:

• Aile hekimi
• İç hastalıkları uzmanı
• Çocuk doktoru

Belirtiler açık değilse veya ciddi komplikasyonlar gelişirse, bulaşıcı hastalıkların tedavisinde uzmanlaşmış bir doktora da ihtiyaç duyulabilir.