Rahim Kanseri Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir?

Rahim Kanseri Nedir?

Rahim kanseri ya da diğer adıyla uterus kanseri, oldukça yaygın olarak görülen bir tür kadın üreme sistemi kanseridir. Rahim hücrelerinde başlayan kötü huylu bir kanserdir. Bu demek oluyor ki, yakında bulunan dokulara yayılarak büyüme riski taşımaktadır. Metastaz olarak tanımlanan bu durum gerçekleştiğinde, kanserin tedavisi çok daha zor bir hale gelmektedir.

Rahim kadın üreme sisteminin bir parçasıdır ve hamilelik sırasında bebek bu alanda yerleşmekte ve büyümektedir. Rahim astarına ise endometriyum ismi verilmektedir. Endometriyum pek çok bez içeren dokulardan oluşmaktadır. ¹ 

Bazı durumlarda rahimde bulunan hücreler değişime uğramakta, büyümekte ya da normal davranmamaya başlamaktadır. Bu sürecin bir sonucu olarak da endometrioz gibi kanserli olmayan veya iyi huylu sağlık sorunları meydana gelmektedir. Diğer yandan, rahim fibroidleri gibi kanserli olmayan tümörler de gelişebilmektedir.

Ancak, bazı durumlarda ise rahimde hücrelerinde meydana gelen bu değişiklikler kötü huylu kansere de yol açabilmektedir. Temelde iki çeşit rahim kanseri bulunmaktadır. Biri endometriyal kanser olarak adlandırılmaktadır ve rahim iç yüzeyinde meydana gelmektedir. Diğer ise rahim sarkomudur ve kas, yağ, kemik ve fibröz doku gibi rahimin diğer destekleyici dokularında gelişmektedir. ² 

Rahim Kanseri Belirtileri

Rahim kanseri nasıl anlaşılır? Rahim kanseri başlangıcında en sık görülen belirti regl dönemlerinde ya da regl dönemleri dışında oluşan anormal vajinal kanamalardır.

Anormal kanamalar şu şekilde gerçekleşebilmektedir:

• Menopoz sonrası vajinal kanama
• Alışılmadık derecede ağır olan veya dönemler arasında olan kanama
• Vajinal akıntı ³

Anormal Vajinal Kanama

Rahim kanseri teşhisi konan hastaların yaklaşık olarak %90’ından fazlası düzensiz vajinal kanamalar yaşamaktadır. Hasta özellikle menopoza girdikten sonra bunu yaşıyorsa, kayda değer bir belirti olarak görülmektedir. Henüz menopoza girmemiş olan diğer hastalarda ise regl dönemlerinde ağır kanamalar veya cinsel ilişki sırasında kanama yaşanabilmektedir.

Kanlı Akıntı

Kanlı, koyu veya kokulu olan akıntı genellikle herhangi bir enfeksiyonun ilk belirtisidir. Ancak bazen, servikal veya endometriyum kanseri için bir haberci olabilmektedir. ⁴ 

Rahim kanserinin ortak belirtileri arasında yer alan düzensiz vajinal kanama, aynı zamanda diğer pek çok sağlık durumunun da bir belirtisi olabilmektedir. Rahim kanseri dışındaki diğer nedenler şunlardır:

• Endometriyozis (çikolata kisti)
• Miyomlar
• Rahim astarının kalınlaşması (endometriyal hiperplazi)
• Rahim astarında büyüme (polipler)

Bazen altta yatan herhangi bir neden olmadan da kanama olabilmektedir. Bu durum işlevsiz uterin kanama olarak adlandırılmaktadır.

Düzensiz kanaması bulunan kadınların sadece çok azında kanamaların nedeni rahim kanseri olarak belirlenmektedir. ⁵ 

Rahim kanserinin daha az görülen belirtileri arasında ise şunlar bulunmaktadır:

• İdrarda kan görme (hematüri)
• Düşük kırmızı kan hücresi seviyesi (anemi)
• Yüksek trombosit sayısı (trombositoz)
• Yüksek kan şekeri seviyesi

Doktorunuz, muayene sırasında rahminizin normalden daha büyük olduğunu veya karnınızda ya da pelvisinizde bir kitle (yumru) olduğunu hissedebilir.  

Menopoz sonrasında vajinal kanamalar yaşıyorsanız ya da cinsel ilişki sırasında ya sonrasında kanama oluyorsa, bir doktora başvurmalısınız.

Menopozdan sonra devam eden kanama vakalarının 10’da 1’inde rahim kanseri teşhis edilmektedir. Bu demek oluyor ki, bütün kanamalar kesinlikle rahim kanserini işaret etmemektedir. ⁶ 

Rahim Kanseri Çeşitleri

Rahim kanserinin farklı çeşitleri bulunmaktadır. Kanser uzmanları tarafından rahim kanserinin çeşidi tespit edilebilmektedir. Bu durumda da, kanserin durumu ve seyri hakkında daha fazla bilgi almak ve en uygun tedaviyi uygulamak mümkün olabilmektedir.

Rahim bölgesinin farklı yerlerinde gelişen tümöre bağlı olarak, rahim kanseri ikiye ayrılmaktadır:

• Endometrium kanseri: Endometrium kanseri, endometriyum adı verilen rahmin iç kısmında gelişmektedir. Rahim kanseri vakalarının yaklaşık olarak % 95’inden fazlasını endometrium kanseri oluşturmaktadır.
• Rahim sarkomu: Rahim sarkomu ise daha nadir bir rahim kanseri çeşididir ve uterusun kasları veya diğer dokularında meydana gelmektedir.

Rahim ağzı kanseri, rahim boynunun alt kısmında gelişmektedir, bu nedenle de bir rahim kanseri çeşidi değildir. ⁷ 

Rahim Kanseri Nedenleri

Rahim kanseri neden olur? Rahim kanseri rahimde bulunan hücrelerin değişime uğrayarak anormal ve kontrolsüz bir şekilde çoğalmaya başlaması sonucunda oluşmaktadır. Hızla büyüyen hücreler birikerek tümörü oluşturmaktadır. Bu sürecin neden meydana geldiği tam olarak bilinememektedir. Ancak, pek çok risk faktörünün bir rolü olduğu düşünülmektedir. ⁸ 

Rahim kanseri risk faktörleri şöyle sıralanmaktadır:

Yaş

Yaş arttıkça rahim kanserine yakalanma riski de artmaktadır. Rahim kanseri olan kadınların çoğu menopoz dönemindedir. Ortalama yaş aralığı ise 40 ila 74 arasındadır.  

Östrojen Hormonu

Östrojen bir kadın hormonudur. Menstrüel dönemleri düzenlemektedir. Progesteron adı verilen başka bir kadın hormonu ile birlikte kadın üreme döngüsünün kontrolünü sağlamaktadır.

Menopozdan sonra yumurtalık hormon üretmeyi durdurmaktadır, ancak vücut az miktarda östrojen yapmaya devam etmektedir. Bu durumda yağ hücreleri de östrojen yapmaktadır.

Östrojen, rahimdeki hücrelere bölünerek mevcut dengeyi bozmaktadır. Östrojen miktarı arttıkça da rahim kanseri riski artmaktadır. ⁹ 

Aşırı Kilo ya da Obezite

Aşırı kilolu veya obez olmak, rahim kanserine yakalanma riski artırabilen bir diğer faktördür. Yapılan çalışmalara göre, çok fazla kilolu ya da obez olan kadınlar, sağlıklı ağırlığa sahip kadınlardan daha fazla rahim kanseri geliştirmektedir.

Aşırı kilo ile rahim kanseri arasındaki bağlantı şöyle açıklanabilmektedir:

Östrojenin artması: Aşırı kilosu olan kadınlarda östrojen seviyesi de artmaktadır. Yağ hücreleri hormonları östrojene dönüştürmeye başlamaktadır. Bu nedenle, vücut ağırlığı ne kadar fazla ise östrojen de o kadar üretilmektedir. Östrojen hormonu rahim duvarını oluşturmaktadır. Daha fazla östrojen hormonu ise daha fazla hücre üretildiği anlamına gelmektedir. ¹⁰ 

İnsülinin artması: Aşırı kilo ve rahim kanseri arasındaki bir diğer bağlantı ise insülin seviyeleridir. İnsülin tüketilen gıdalardan enerji üretilmesine ve kullanılmasına yardımcı olmaktadır. Aşırı kilolu insanlarda insülin direnci gelişebilmektedir. Bu durumda, vücut tarafından doğru şekilde kullanılamamaktadır.

Vücuttaki artan insülin seviyeleri rahim kanseri riskini de artırabilmektedir. İnsülin rahim duvarının çok daha hızlı bir şekilde bölünmesine yol açmaktadır, bu da kanserli hücrelerin ortaya çıkmasına neden olabilmektedir.  

Diyet ve Alkol

Diyet tercihlerinin rahim kanseri üzerinde bir etkisinin olabileceği düşünülmektedir. Yine de, belirli bir diyetin rahim kanserine yol açabileceğini söylemek mümkün değildir. Bununla birlikte, ne kadar sağlıklı bir diyet tercih edilirse, rahim kanserine yakalanma riski de o kadar azalmaktadır.

Diğer yandan, aşırı kahve ve alkol tüketiminin diğer kanser çeşitlerinde olduğu gibi rahim kanserinde de bir risk oluşturulabileceği söylenmektedir. ¹¹ 

Çocuk Sahibi Olmak

Yapılan çalışmalara göre, çocuk sahibi olmak rahim kanserine yakalanma riskini azaltmaktadır.

Hamilelik sırasında östrojen hormonu seviyeleri düşmekte ancak progesteron seviyeleri yükselmektedir. Adet döngüsü sırasında vücutta progesteron olmayan östrojen bulunmaktadır. Buna karşılanmamış östrojen denmektedir. Karşılıksız östrojen rahim kanseri riskini artırmaktadır, ancak hamilelik sırasında bu durum engellenmektedir.  

Menstrüasyon Öyküsü

Menstrüel dönemler ve rahim kanseri arasında bir bağlantı olabilmektedir. Nedeni ise menstrüel dönemlerin tamamen östrojen seviyeleriyle kontrol edilmesidir. Bunun bir sonucu olarak, genç bir yaşta regl olmaya başlamak ve geç bir yaşta menopoza girmek rahim kanseri riskini artırabilmektedir.

Endometriyal Hiperplazi

Endometriyal hiperplazi, iyi huylu rahim içi kalınlaşmasıdır. Ancak, kalınlaşan hücreler anormal bir şekilde bunu yapıyorsa, rahim kanseri gelişme riski de artabilmektedir.

Endometrial hiperplazi belirtileri arasında ağır dönemler, dönemler arasında kanama ve menopoz sonrasında oluşan kanamalar bulunmaktadır. ¹² 

Polikistik Over Sendromu

Polikistik over sendromlu hormon dengesizliğine yol açmaktadır. Bu da, regl dönemlerinin düzensiz bir hale gelmesi neden olmaktadır. Sonuç olarak, rahim kanserine yakalanma riski artırabilmektedir. Artışın nedeni belirsizdir ancak muhtemelen hormon dengesizliği ile bağlantılıdır.

Polikistik over sendromu ayrıca, aşırı kilolu ve tip 2 diyabet olmak üzere insülin direnci ile de ilişkili bir durumdur. Bunlar zaten daha önce de belirtildiği üzere, rahim kanseri için risk faktörleridir.

Ailede Kanser Öyküsü

Yapılan çalışmalara göre, ailesinde rahim kanseri bulunan kadınların rahim kanserine yakalanma riski artabilmektedir. Diğer yandan, bu sadece rahim kanseriyle sınırlı kalmayabilmektedir. Ailede bağırsak kanseri öyküsü olması da bir kıstas olabilmektedir. ¹³ 

Kanser Geçmişi

Geçmişte meme ya da yumurtalık kanseri geçirmiş olmak, gelecekte rahim kanseri geliştirme riskini artırabilmektedir. Bu durum bazen yaşam tarzı veya çevresel faktörler nedeniyle tetiklenebilmektedir.

Bir ortalama yapmak gerekirse, geçmişte meme kanseri geçirmiş olan kadınların aşırı kilolu kadınlara oranla rahim kanserine yakalanma riski daha yüksektir. Bu durum kanser tedavisinde kullanılan tamoksifen ilacına bağlı olabilmektedir. ¹⁴ 

Tamoksifen

Tamoksifen, meme kanserini tedavi etmek için kullanılan hormon terapisidir. Ancak, rahim içinde östrojen gibi davranabileceği için rahim kanseri riskini yükseltebileceği düşünülmektedir.

Diyabet

Yapılan çalışmalara göre, hem Tip 1 hem de Tip 2 diyabet rahim kanseri riskini artırabilmektedir. Diyabet hastalığı genellikle aşırı kilo ile ilişkilidir.

Fiziksel Aktivite Azlığı

Düzenli fiziksel aktivite içinde olmak hem fiziksel hem de zihinsel sağlığı desteklemeye yardımcı olmaktadır. Fiziksel açıdan aktif olmayan kadınların kilo problemi yaşaması da olağandır. Fiziksel aktivite aynı zamanda östrojen ve insülin gibi hormonları da kontrol altına almaktadır. ¹⁵ 

Rahim Kanseri Tedavisi

Rahim kanseri nasıl geçer? Rahim kanserini tedavi etmek için öncelikli olarak rahim kanserinin çeşidine, kanserin hangi evrede olduğuna, hastanın yaşına, genel sağlık durumuna ve kişisel tercihlerine dikkat edilmektedir. Sonrasında uygulanacak olan tedavi seçenekleri arasında ise ameliyat, hormon tedavisi, radyasyon tedavisi, kemoterapi ve palyatif bakım bulunmaktadır. ¹⁶ 

Rahim kanseri tedavi seçenekleri daha ayrıntılı olarak şöyle sıralanmaktadır:

Rahim Kanseri Ameliyatı

En sık karşılaşılan rahim kanseri çeşidi olan endometriyal kanseri tedavi etmek için genellikle rahim ameliyatı önerilmektedir. Bu ameliyat sırasında rahim tamamen alınmaktadır. Histerektomi isimli bu cerrahi işlemle rahim dışında fallop tüpleri ve yumurtalıklar da çıkarılmaktadır. Histerektomi ameliyatından sonra çocuk sahibi olmak mümkün olmamaktadır.

Bununla birlikte, hemen hemen bütün kanser ameliyatlarında olduğu gibi, doktor uygun gördüğü takdirde rahim çevresindeki bir miktar sağlıklı dokuyu ve lenf bezlerini de alabilmektedir. ¹⁷ 

Radyasyon Tedavisi

Kanserli hücreleri öldürmek için radyasyon tedavisi uygulanmaktadır. Bu işlem sırasında X ışınları ve protonlar gibi güçlü enerji ışınları tümöre doğru yönlendirilmektedir. Bazı hastalarda rahim ameliyatından sonra kullanılmaktadır, böylece kanserin nüksetme riski en aza indirilmektedir. Bununla birlikte, bazı hastalarda da tümörün küçülmesini sağlamak için rahim ameliyatından önce yapılmaktadır.

Diğer bir seçenek ise rahim kanserinin ameliyat edilecek kadar küçük olmamasıdır. İlerlemiş olan rahim kanseri vakalarında kanser nedeniyle oluşan ağrıların hafifletilmesi için radyasyon tedavisi uygulanabilmektedir. ¹⁸ 

Radyasyon tedavisi şu şekillerde yapılabilmektedir:

• Harici radyasyon: Radyasyon makinası harici olarak hastanın vücuduna yönlendirilmektedir. Hasta masa üzerinde uzanırken radyasyon makinası tümöre odaklanmaktadır.
• İç radyasyon: Diğer bir seçenek için brakiterapi yani iç radyasyon tedavisidir. Bu durumda, ufak radyasyon dolu cihazlar kısa bir süre için vajinanın içine yerleştirilmektedir.  

Hormon Tedavisi

Vücuttaki hormon seviyelerine etki etmesi için hormon tedavisi uygulanabilmektedir. Bu tedavi yöntemi genellikle rahim dışına yayılmış olan ileri seviye rahim kanseri vakaları için düşünülmektedir.

Hormon tedavisi seçenekleri şunlar olabilmektedir:

Progesteronu artırmak: Vücuttaki progesteron seviyelerini artırmak için hormon tedavisi yapılabilmektedir. Bir çeşit yapay progesteron hormonu kullanılarak kanser hücrelerinin hızla büyümesi durdurulmaktadır.

Östrojeni azaltmak: Rahim kanseri nedenleri arasında görülen vücuttaki yüksek seviye östrojen seviyelerini azaltmak için hormon ilaçları alınabilmektedir. Böylece vücudun östrojeni kullanma kabiliyeti de azalmaktadır. ¹⁹ 

Kemoterapi

Kemoterapi, kanser hücrelerinin öldürmesini ve büyümesini yavaşlatması için kullanılan ilaçları içeren yaygın bir kanser tedavisi yöntemidir. Rahim kanseri sırasında kemoterapi içerikli ilaçlar ya da bu ilaçların bir kombinasyonu verilebilmektedir.

Kemoterapi ilaçları damar yoluyla ya da ağız yoluyla alınabilmektedir. Kan dolaşımına giren kemoterapi ilaçları kanserli hücreleri bırakarak onları öldürmektedir. Genellikle, kanser rahim dışında yayıldığında ve tekrarladığında önerilmektedir. ²⁰ 

Palyatif Bakım

Kanser gibi yaşamı tehdit eden hastalıklar durumunda palyatif bakım uygulanmaktadır. Palyatif bakım, hastalığın belirtilerini hafifletmeye odaklanan bir tedavi yöntemidir. Doktorlar, hemşireler ve diğer özel eğitimli profesyoneller tarafından hastaya ekstra destek sağlanmaktadır. Cerrahi yöntemler, kemoterapi ve radyasyon tedavisi gibi sert tedaviler sırasında da kullanılabilmektedir.

Palyatif bakım diğer uygun tedavilerle birlikte kullanıldığında, hasta kendisini daha iyi hissetmeye başlamaktadır. Böylece hastanın daha uzun süre yaşatılması da mümkün olabilmektedir. ²¹