Horlama Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

Horlama Nedir? 

Horlama, kişinin uyurken yüksek bir şekilde boğuk ya da sert ses çıkarmasıdır. Nefes alırken, hava yollarının titreşmesi sonucu ortaya çıkmaktadır. Kişi nefes aldığında solunum yoluna giren havayla birlikte burun, ağız ya da ikisinin birleşimi yoluyla horlamaya başlamaktadır. Horlama uyku her aşamasında ortaya çıkabilmektedir.

İnsanların yaklaşık yarısı hayatlarının bir noktasında horlama problemi yaşamaktadır. Horlama erkeklerde daha sık görülmektedir, ancak kadınlar arasında da sık yaşanmaktadır. Yaşlandıkça daha yaygın hale geldiği düşünülmektedir. Yetişkin erkeklerin yaklaşık yüzde 40’ı ve yetişkin kadınların yüzde 24’ü horlama sorunundan muzdarip olmaktadır. Erkekler 70 yaşından sonra horlamaya daha az yatkın hale gelmektedir.¹ 

Horlama özellikle kişi sırtüstü yattığında ortaya çıkmaktadır. Bu pozisyonda boğaz daha kolay gevşemekte ve tıkanmaktadır. Diğer yandan, soğuk algınlığı ve alerjiler de burun yollarını tıkadığı için sıklıkla horlamanın altında yatan neden olmaktadır.

Horlama, eş ve evde yaşayan diğer bireyler için bir sıkıntı haline gelebilmektedir. Horlama sesine uyanan ev sakinleri kadar kişi de bazen kendi horlama sesine uyanmaktadır. Çoğu durumda horlayan kişi bunun farkında değildir. Horlama ile geçen bir gecenin sonunda ağız kuruluğu, boğaz ağrısı veya boğaz tahrişi de ortaya çıkabilmektedir.

Hafif horlama genel uyku kalitesini bozmamalıdır. Ancak diğer yandan, şiddetli horlama, obstrüktif uyku apnesi, ciddi bir uyku bozukluğu, kalp hastalığı, felç, diyabet ve diğer birçok sağlık sorunları için bir risk faktörü oluşturabilmektedir. 

Kilo verme, alkolden kaçınma ve yan yatmaya özen göstermek gibi yaşam tarzı değişiklikleri horlamadan kurtulmanıza yardımcı olabilir. Buna ek olarak, rahatsız edici olan horlamayı azaltabilecek tıbbi cihazlar ve ameliyatlar da bulunmaktadır. Bununla birlikte, bunlar horlayan herkes için uygun veya gerekli olamayabilmektedir. ² 

Horlama Belirtileri

Horlama, kişi uyurken çıkardığı sert ya da boğuk sestir. Kişi uykuda homurdanıyor ya da sallanıyor gibi de gözükebilir. Tıbbi uzmanlar, üç seviyeli bir derecelendirme sistemi aracılığıyla durumun ciddiyetini teşhis etmektedir.

Birinci sınıf yani horlama başlangıcı, nadir ve nispeten sessiz olan horlamadır. İkinci sınıf normal horlamaya ise uyku kalitesi üzerinde olumsuz etkilere neden olabilecek bazı solunum sorunları eşlik edebilmektedir.

Son olarak, üçüncü sınıf horlama ise her gece yüksek sesle horlayan kişileri kapsamaktadır. Üçüncü dereceden horlamadan muzdarip birçok insan hafif uykuda olma haliyle uyumaktadır veya tamamen uyanıktır. Tekrarlayan uyku bozuklukları kişinin ertesi gün oldukça yorgun hissetmesine yol açabilmektedir.³ 

Horlama nasıl anlaşılır? Horlamanın asıl belirtisi sesin kendisidir. Horlamanın neden olduğu diğer belirtileri ise aşağıdakileri içerebilmektedir:

• Gece boyunca uykunun sık sık kesilmesi
• Nefes alma sorunları çekme
• Ağız kuruluğu
• Yorgunluk ve gündüz uykusu ihtiyacı
• Duygudurum değişiklikleri, kaygı, depresyon
• İlişkilerdeki sorunlar, çalışabilme veya okula başlama becerisinde düşüş
• Azalan cinsel istek
• Huzursuz bir uyku (sık sık banyoya gitme, nefes nefese kalma ve uyku esnasında pozisyon değiştirme ile karakterize olmaktadır)
• Hafızanın güçsüzleşmesi, odaklanma sorunları, zihinsel işlev ve yargı eksikliği
• Gece yaşanan göğüs ağrısı
• Yüksek tansiyon (hipertansiyon)
• Sabahları baş ağrısı⁴

Sürekli olarak horlama problemi yaşayan kişiler genellikle uykusuzluktan muzdarip olmaktadır. Bu durum çoğu zaman horlayan kişinin eşini ya da evdeki diğer sakinleri de etkilemektedir. Sonuç olarak, tüm aile bireyleri arasında gergin ilişkiler, gündüz uykusuzluğu ve zayıf konsantrasyona neden olabilmektedir. Uyku yoksunluğu kötü iş performansına ya da kaza ve yaralanma riskinde artışa da yol açabilmektedir.

Uyku apnesi horlamanın en yaygın nedenlerinden biridir ve tedavi edilmediği takdirde sonuç olarak yüksek tansiyon (hipertansiyon), kalp yetmezliği, inme, koroner arter hastalığı, hafıza kaybı, pulmoner hipertansiyon, zihinsel sağlık sorunları ve cinsel isteksizlik gibi komplikasyonlara sebebiyet verebilmektedir. Uyku apnesine sahip olan çocuklar dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu geliştirebilmektedir. 

Uyku Apnesi Belirtileri

Uyku apnesinin başlangıcının en sık yaşanan belirtisi yüksek sesle horlamadır. Bununla birlikte, uyku apnesine sahip olup horlamayan kişiler de bulunmaktadır. Uyku apnesi durumunda, kişi uyurken nefes nefese kalmakta, boğulmakta ya da derin ve sığ solumaktadır. Bu nedenle de, sıklıkla uykudan aniden uyanılmaktadır. Gündüz uykusu da uyku apnesinin bir başka yaygın belirtisidir.

Uyku apnesi nasıl anlaşılır? Uyku apnesinin diğer belirtileri şunlardır:

• Sabahları baş ağrısı
• Kuru bir ağız veya boğaz ağrısı ile uyanma
• Gün boyunca öğrenme veya konsantrasyon güçlüğü
• İdrar yapmak için gece sıkça uyanma
• Merkezi uyku apnesi durumunda ani nefes darlığı ile uyanma⁵

Çocuklarda Horlama Belirtileri

Çocuğunuz da tıpkı yetişkinler gibi horlama belirtileri gösterebilmektedir. Horlamanın altında yatan nedenleri tespit etmeniz çocuğunuzun horlama sonucu oluşan rahatsız edici belirtilerden kurtulmasına yardımcı olabilmektedir.

Küçük çocuklarda horlama belirtileri:

• Uyku eksikliği
• Beslenme eksikliği
• Doğru kiloda olamama
• Gelişimde zayıflık

Daha büyük çocuklarda horlama belirtileri:

• Hiperaktif olmak
• Öğrenmede sorun yaşamak
• Agresif olmak
• Görevler ve işler üzerinde doğru odaklanamama
• Kişilik değişiklikleri ⁶

Çocukta uyku apnesi sonucu oluşabilecek horlama probleminin belirtileri şunlar olabilmektedir:

• Alışılmadık uyku pozisyonları
• Sık sık ve yüksek sesle horlama
• Birkaç saniye nefes almanın durması
• Uykuda nefes nefese kalma veya nefes nefese uyanma
• Ağır nefes alarak uyuma
• Huzursuz bir uyku
• Erken yattıktan sonra bile zorlukla uyanma
• Özellikle sabahları baş ağrısı
• Öfkeli ve huysuz olma
• Evde, okulda veya gündüz bakımında davranış sorunları yaşama
• Yatağı ıslatma

DEHB yani dikkat eksikliği ya da hiperaktif bozukluk ciddi bir durumdur. Dolayısıyla, doğru teşhis koymak önemlidir. Çoğu zaman, çocuklar gerçekte obstrüktif uyku apnesine sahip oldukları zamanlarda DEHB tedavisi görmektedir. Çocuğunuzu doktora götürmeden önce, belirtileri gözden geçirdiğinizden emin olun. Uyku apnesi için bir uyku uzmanına başvurulması en doğrusu olacaktır.⁷ 

Horlama Nedenleri

Horlama neden olur? Horlama, uyku sırasında boğazda meydana gelen hareketler sonucu oluşan bir durumdur. Çevre dokular titreşmekte ve horlama sesini ortaya çıkarmaktadır. Genellikle, nefes alma sırasında hava boğazdan ve burun dokusundan geçerken çevre dokuları titreştirmekte ve horlamaya neden olmaktadır. Diğer yandan, bazen dilin konumu da pürüzsüz nefes alma yolunda bir engel oluşturabilmektedir.

Pek çok insan farklı nedenlerden kaynaklı olarak horlama problemi yaşayabilmektedir. Horlamanın önüne geçmek için nedenin ne olduğunu anlamak oldukça önemli olabilmektedir. ⁸ 

Horlamanın nedenlerini şöyle açıklamak mümkündür:

Alkol Tüketimi

Alkol horlamaya neden olabilmektedir. Alkolün vücut üzerinde yarattığı gevşeme etkisi boğazdaki kasları da rahatlamakta ve solunum yolunu sıkıştırmaktadır. Sonuç olarak da, kişi nefes aldığında hava yollarında bulunan çevre dokular titreşmeye başlamaktadır.

Geceleri rahatlamak için alkol etkili olabilmektedir, ancak horlamaya eğilimli bir yapınız varsa, alkol bunu daha da tetikleyecektir. Alkol tüketmeyi bırakmak olumlu sonuçlar almak için yeterli olabilmektedir. 

Aşırı Kilolu Olmak

Aşırı kilolu olmak pek çok açıdan sağlıksal sorunlar yaratabilmektedir. Aşırı kilo horlamanın en yaygın nedenlerinden biridir. Genellikle de sağlıklı kiloya ulaşıldığında kendiliğinden ortadan kalkmaktadır.

Aşırı kilo hava yollarını tıkamakta ve horlamaya yol açmaktadır. Yağ dokusu nedeniyle olmasa bile kilonun yarattığı aşırı baskı hava yollarını engelleyebilmektedir. Vücut ağırlığı, uyku apnesine de yol açabilecek en büyük faktörlerden biridir.⁹ 

Burunla İlgili Problemler

Bazen horlamanın nedeni burunla ilgili bir sorun olabilmektedir. Kişinin alerjisi ya da sinüs problemleri varsa, bunlar horlamaya yol açabilmektedir. Çoğu zaman mevsimsel olan bu durumlar, horlamanın en yaygın nedenlerinden biri haline gelebilmektedir.

Bazen burun deliklerinde fiziksel engeller olmaktadır. Bu durumda, oldukça kolay bir düzeltme ve çeşitli çözümler ile tıkanıklığın ve horlamanın önüne geçilebilmektedir. ¹⁰ 

Uyku Pozisyonları

Yan yatmak yerine sırt üstü yatıyorsanız horlama olasılığınız daha fazladır. Bu uyku pozisyonunda dil boğaza düşmekte ve titreşimlerin oluşmasına yol açmaktadır. Yat yatmaya çalışmak horlamayı engellemeye yardımcı olabilmektedir.

Bu tür horlama kolayca engellenebilmektedir. Dilin istenilen şekilde durmasını sağlamak için kullanılan bazı cihazlar da bulunmaktadır. Böylece sırt üst yatılsa bile horlamanın önüne geçilebilmektedir. ¹¹ 

Genetik Faktörler ve Ağız Yapıları

Çoğu insanda horlamanın nedeni bulmak kolayca mümkün olabilirken, bazı insanlarda horlama tamamen genetik bir yatkınlıktan kaynaklanmaktadır.

Horlama genetik bir faktör sonucu gerçekleşiyorsa, yumuşak damakta veya uvula bölgesinde bazı farklılıklar olabilmektedir. Yumuşak damak ağzın çatısını kaplamaktadır. Uvula ise ağız ve bademcikler arasında, damaktaki yumuşak dokuya asılı durmaktadır.

Genetik olarak yumuşak damak yapısı diğerlerininkinden daha kalın veya çıkıntılı olabilmektedir. Bu, hava akışı için doğal bir engel oluşturmaktadır. Genetik faktörler daha büyük veya daha asılı bir uvulaya sahip olmaya da yol açabilmektedir. Büyük veya alçak bir uvula da uyku sırasında hava akışını kısmen engellemektedir. ¹² 

İlerleyen Yaş

Bazen ilerleyen yaş, horlamaya neden olabilmektedir. İleri bir yaşın neden olduğu horlama durumunda, boğazdaki kaslar zayıflamakta ve gevşemektedir. Boğaz kasları eski yapısını kaybedince hava yollarının tıkanmasına yol açabilmektedir.

Uyku Apnesi

Horlamanın nihai ortak nedeni uyku apnesi adı verilen bir durumdur. Uyku apnesine sahipseniz, uyurken nefes almanız kesilebilir. Bu, uyku sırasında birden çok kez gerçekleşmektedir. Uyku apnesi kendi başına çok ciddi bir durumdur, bu yüzden uyku kalitesine müdehale ediyorsa, bir doktora başvurmanızda fayda vardır.¹³ 

Horlama Tedavisi

Horlama nasıl geçer? Horlama oldukça sık yaşanan bir problemdir ve bazı durumlarda tedavi edilmesi gerekli olabilmektedir. Horlama, gündüz yorgunluğunu, gün boyunca yaşanan uykusuzluk ve normal aktivitenin bozulması gibi hayatı etkileyen sonuçlara neden olabilmektedir.

Horlama sabah saatlerinde baş ağrıları, huzursuzluk veya diğer belirtilerle sonuçlanırsa veya eşi de rahatsız ediyorsa, tıbben tedavi edilmelidir.

Çocuklarda, adenoid (geniz eti) veya bademciklerin genişlemesi horlamaya neden olabilmektedir ve bu nedenle de horlama gibi bir belirtinin yaşanması durumunda bir doktora başvurulmalıdır. ¹⁴ 

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Yaşam tarzı değişiklikleri ile horlamayı tedavi etmek bazen mümkün olabilmektedir. Horlamayı önlemeye yardımcı olabilecek yaşam tarzı değişiklikleri kilo vermeyi, uyurken yatmadan hemen önce alkolden kaçınmayı, sigarayı bırakmayı ve hava yolu ve boyun kaslarını daha güçlü hale getirmek için düzenli egzersiz yapmayı içerebilmektedir. Bazı ilaçların değiştirilmesi veya durdurulması da yardımcı olabilir, ancak bu tıbbi muayene altında yapılmalıdır.

Özellikle sırt üstü yattığı için horlama problemi yaşayan kişinin uyku pozisyonunun değişmesi da bazen yararlı olabilmektedir. Son olarak, basitçe kulak tıkacı takmak, horlama herhangi bir tıbbi problem oluşturmadığı sürece eşler arasındaki anlaşmazlığı önlemeye yardımcı olabilmektedir. ¹⁵ 

Horlamayı Önleyen Burun Aparatları

Horlamayı önlemek için pek çok yöntem tasarlanmıştır. Burun tıkanıklığı nedeniyle oluşan horlamayla mücadele etmek için yardımcı olan burun bantları veya burun genişleticileri bulunmaktadır. Bunlar burun deliklerinin uyku esnasında kapanmasını veya daralmasını önlemektedir.

Burun bantları ya da burun genişleticileri, kendinden yapışkanlı bant şeritlerinden veya burun halkalarını açan halka şeklinde aparatlardan oluşmaktadır. İkisi de kullanılabilmektedir. 

Horlamayı Önleyen Ağız Aparatları

Bu aparatlar burun için kullanılanlara benzer şekilde çalışmaktadır ancak ağıza takılmaktadır. Kendinden yapışkanlı bir çene şeridinden veya vestibüler bir kalkandan ya da hava akışını engellemek için ağızda bulunan plastik bir cihazdan oluşabilmektedir. Böylece solunumun engellenmediğinden emin olunmakta ve horlama önlenmektedir.

Mandibula (Alt Çene) İlerletici Ağız İçi Cihaz

Bu cihaz dilin ve çenenin uykuda ilerlemesini sağlayan kalkan benzeri bir cihazdır. Orofarinks (boğazın hemen arkasındaki boşluk) içerisindeki hava akışı miktarını arttırmakta ve hava yolunun daralmasını önlemektedir. ¹⁶ 

Horlama Ameliyatı

Horlamayı engellemeye yardımcı olan cerrahi yöntemler de bulunmaktadır, ancak ameliyat horlamanın kişinin sağlığını veya yaşam kalitesini etkilemesi halinde düşünülmektedir. Ayrıca birçok horlama türü ameliyatla düzeltilememektedir.

Horlama için cerrahi, havayolu daralması ve yumuşak doku titreşimine neden olan büyük bademcikler veya adenoidleri gidermek için yapıldığında yararlı olabilmektedir. ¹⁷ 

Horlama için uygulanabilecek cerrahi yöntemler arasında şunlar bulunmaktadır:

• Tonsillektomi ve adenoidektomi: Genişlemiş bademcikler ve adenoidleri ortadan kaldırmaktadır.
• Pillar yumuşak damak implantları (Pillar prosedürü): Gevşek dokuyu sertleştirmek için yumuşak damağa küçük plastik implantlar yerleştirilmektedir.
• Uvulopalatofaringoplasti (UPPP): Damaktaki ve uvuladaki fazla doku alınmaktadır.
• Septoplasti: Sapmış nazal septumu onarmaktadır.
• Somnoplasti: Dilin tabanına radyofrekans enerji uygulanarak gevşek doku sertleştirilmektedir.
• Lazer yardımlı uvulopalatoplasti (LAUP): Uvula’nın kısaltılması ve yumuşak damakta küçük kesikler yapmak için bir lazer kullanılmaktadır. Kesikler iyileştikçe, çevresindeki dokular sertleşmekte ve titreşimler önlenmektedir.

Düşük başarı oranları ve potansiyel sağlık riskleri nedeniyle horlama için cerrahi son çare olarak düşünülmelidir. ¹⁸