Kramp Nedir? Kramp Girince Ne Yapılmalıdır?

Kramp Nedir?

Kramplar, kasların büzülmesi sonucu oluşmaktadır. Ağrıya da neden olan kas krampları, kişinin hareket etmesini engelleyebilmektedir. Halk arasında oldukça yaygın olarak görülmektedir ve genellikle gece saatlerinde ortaya çıkmaktadır.

Kramplar aniden ortaya çıkmaktadır ve şiddeti kişiden kişiye göre değişebilmektedir. Vücudun pek çok yerinde görülmektedir, ancak özellikle el, ayak, bacak, baldır ve karın bölgesinde yaşanmaktadır. Birkaç saniye kadar süren kas krampları bazen kişiyi oldukça zor duruma sokabilmektedir. Örneğin, kişi yüzerken bacağına kramp girdiği takdirde yüzmeye devam edemeyebilmektedir. ¹ 

Kramp Belirtileri

Kramp nasıl anlaşılır? Kaslarda meydana gelen kramplar, her ne kadar birkaç saniye ya da dakika sürse de, kabul etmek gerekir ki oldukça rahatsız edicidir. Bazen ağrıya da yol açan bu kramplar, çok hızlı gelişmekte ve yoğun bir şekilde hissedilmektedir.

Bazı durumlarda, krampa maruz kalan kişi yaptığı işi hemen durdurmak zorunda kalabilmektedir. Kramp hareket etmeye devam edilmesini zor bir hale getirmektedir. İlk kramptan sonra oluşmaya devam eden kramplar da olabilmektedir. Bunlar gecikmeli veya noktürnal kramplar şeklinde tanımlanabilmektedir. Kramplar özellikle, devamlı olarak fiziksel aktivite içinde bulunan sporcuları etkilemektedir.

Krampların en ayırt edici belirtisi, etkilenen kasta veya kaslarda hissedilen keskin ve aniden gelen ağrıdır. Bacaklar veya baldırlarda olduğu gibi büyük bir kasta krampın gelişmesi söz konusu ise, cildin hemen altında bir yumru ya da düğüm hissedilebilmektedir. ² 

Kramplar Ne Kadar Sürer?

Kaslarda meydana gelen kramplar ortalama birkaç saniye veya dakika sürmektedir. Bazı vakalarda, bir saatten daha uzun sürebildiği de görülmektedir. Kas krampları tamamen gidene kadar üst üste sıklıkla tekrarlamakta ve yoğun bir şekilde hissedilmektedir.

Kramp oldukça yaygın bir sağlık problemidir. İnsanların yaklaşık olarak yüzde 95’inden fazlasının hayatlarının bir döneminde kas kramplarından muzdarip olduğu tahmin edilmektedir. Bununla birlikte, özellikle yetişkinlerde daha fazla görülmektedir. Diğer yandan, bu, gençlerin kramplarla mücadele etmek zorunda kalmayacağı anlamına gelmemektedir.  

Kramptan Hangi Kaslar Etkilenir?

Vücuttaki hemen hemen tüm kaslarda krampların meydana gelme ihtimali bulunmaktadır. Ancak, sıklıkla bacaklarda, baldırlarda ve ayaklarda hissedilmektedir. Bununla birlikte, bağırsak, idrar yolu, rahim, safra ve kan damarı gibi çeşitli organlarda bulunan kaslarda da ortaya çıkabilmektedir. ³ 

Kramp Tipleri Nelerdir?

Kas krampları oluştukları bölgelere ve belirtilerine göre farklılaşabilmektedir. Vücudun farklı bölgelerinde ortaya çıkabilen bu kramplar, kasların aniden kasılmasına ve ağrımasına yol açmaktadır.

• Bacak Krampları

Tempolu bir koşunun ardından ya da futbol maçının hemen sonrasında bacaklara kramp girmesi oldukça sık yaşanan bir durumdur. Bu tip kramplar genellikle baldırlarda ve diz altında bulunan kirişlerde hissedilmektedir.

Sporcular düzenli olarak fiziksel aktivite içinde olduğu için bacak krampları yaşamaya daha eğilimlidir, ancak bu demek değil ki, bacak krampları sadece sporcularda görülen bir durumdur. Pek çok insan dinlenirken veya gece uyurken bacak kramplarına maruz kalmaktadır. ⁴ 

• Adet Krampları

Pek çok kadının muzdarip olduğu adet krampları, dismenore olarak adlandırılmaktadır. Bu durumda, adet günleri oldukça ağrılı ve kramplı geçmektedir. Genel olarak, alt karın, alt sırt, kalça ve uyluklarda ağrıyan bir his olarak kendini göstermektedir. Bazı kadınlar kasılmaya benzer spazmlar yaşarken, diğerleri rahatsız edici ağrılar hissetmektedir.

• Mide Krampları

Mide krampları da aslında diğer kramp tipleri gibi oldukça sık yaşanmaktadır. Diğer yandan, pek çok insan mide krampını mide ağrısı olarak da tanımlamaktadır. Mide kaslarında meydana gelen kramplar çeşitli ciddi ve ciddi olmayan rahatsızlıklarda neden olabilmektedir.  

Hamilelikte Kas Krampları

Hamilelik sırasında gelişen kas krampları, anne adaylarının pek çoğunda görülen ortak bir rahatsızlıktır. Özellikle, baldırlarda ve alt ekstremitelerde hissedilmektedir. Aniden ortaya çıkan kas krampları çoğunlukla geceleri gelişmektedir.

Hamilelikte kas krampları herhangi bir kas veya kas grubunda ortaya çıkabilmektedir. Genellikle ise bacaklarda görülmektedir. Sırtta veya karın bölgesinde meydana gelen kas spazmları da mümkün olabilmektedir.

Hamilelikte hissedilen kas kramplarının ortak belirtileri şunlardır:

• İstemsiz kasılma veya kasın sıkışması
• Aniden gelen kramp
• Krampın akabinde keskin bir ağrı

Belirtiler çok sık ortaya çıkıyorsa, şişlik veya kızarıklıkla ilişkiliyse ve geleneksel yöntemlerle rahatlama sağlanmıyorsa, doktorunuza danışmalısınız. ⁵ 

Acil Tıbbi Yardım Alınması Gereken Kramp Belirtileri

Kramplar genellikle zararsızdır ve kendi kendine geçmektedir. Bununla birlikte, bazı kramp vakalarının bir doktor tarafından değerlendirilmesi gerekebilmektedir. Olağan kabul edilmeyen kramp belirtileri ise şunlardır:

• Kollarda veya gövdede meydana gelen kramplar
• Kas seğirmesi
• Alkolizm
• Güçsüzlük
• Sıvı kaybı (diüretikleri kullandıktan sonra ortaya çıkan kramplar)
• Krampla aynı zamanda oluşmayan his ve ağrı kaybı

Kollar ve gövdede hissedilen kramplar ya da kas seğirmelerinin nedeni elektrolit veya endokrin bozukluk gibi bir bozukluk olabilmektedir. ⁶ 

Kramp Nedenleri

Kramp neden olur? Kramplar, kasın aşırı şekilde kullanımı, dehidratasyon yani sıvı kaybı, kasların gerilmesi ve uzun bir süre aynı pozisyonda durma gibi koşulların bir sonucu olarak ortaya çıkabilmektedir. Bununla birlikte, çoğu zaman tam olarak nedenini tespit etmek mümkün olmayabilmektedir.

Genellikle, oluşan kas krampları herhangi bir tehlike oluşmaktadır. Bununla birlikte, bazı vakalarda gelişen krampların altında yatan başka tıbbi nedenler olabilmektedir. Bazı örnekler ise şunlardır: ⁷ 

• Kan Dolaşımının Yetersiz Olması

Bacaklarda bulunan ve kanın ilerlemesini sağlayan damarlar daraldığı (ekstremitelerin aterosklerozu gibi) takdirde, egzersiz nedeniyle kramplar ve ağrılar yaşanabilmektedir. Bununla birlikte, bu tip bir kramp problemi egzersiz bittikten sonra kendiliğinden gitmektedir.

• Sinirlerin Sıkışması

Omurgada bulunan sinirler sıkıştığı (lomber dar kanal (lumbal spinal stenoz) gibi) zaman, kramp ve ağrılar meydana gelebilmektedir. Özellikle bacakları etkileyen bu durum, yürüme sırasında daha da kötüleşmektedir. Hafif bükülmüş bir şekilde yürümek belirtileri kötüleştirebilmekte ya da geciktirebilmektedir.

• Mineral Eksikliği

Sağlıklı insan vücudunda minerallerin rolü oldukça büyüktür. Bu nedenle, potasyum, kalsiyum ve magnezyum gibi minerallerin eksikliği söz konusu olduğunda, kramplar kaçınılmaz olabilmektedir. Yüksek tansiyonun kontrol altına alınması için reçete edilen diüretik ilaçların vücuttaki minerallerin seviyesini azaltma gibi yan etkileri olabilmektedir.  

Egzersizle İlişkili Olan Kas Krampları

Egzersiz sırasında ya da sonrasında oluşan krampların temel nedenlerinden bazıları şunlardır:

• Kasların aşırı kullanımı kas kramplarının oluşma riskini artırabilmektedir. Aşırı kullanılan kaslardaki lif uzaması yeteneği azaltmak ve kramplarla birlikte kas yorgunlukları yaşanmaktadır.
• Nöromusküler bozukluklar kramplara neden olabilmektedir. Pek çok kas ve sinir hastalıklarını içeren bu bozukluklar kas kramplarına ve ağrılarına yol açabilmektedir.
• Egzersiz nedeniyle aşırı terleme ve yeterince sıvı tüketmeme sonucu vücutta sıvı kaybı yaşanabilmektedir. Aşırı terleme elektrolit dengesizliği de yaşatabildiği için krampların ortaya çıkması daha muhtemel bir hale gelebilmektedir.
• Daha önce yaşanan kramp vakalarının tamamen geçmesini beklemeden egzersize devam etmek yeni krampların ortaya çıkmasına yol açabilmektedir.
• Egzersizlerden sonra yeterince dinlenmemek kas kramplarının tekrarlamasına neden olabilmektedir. Kasların yorgun olması krampları daha da şiddetlendirebilmektedir. ⁸ 

Noktürnal Kramp Nedenleri

Noktürnal kramplar geceleri ortaya çıkan kramplardır. Nedenleri ise şunları içerebilmektedir:

• Uzun süreli olarak yetersiz sıvı almaya devam etmek ya da başka bir deyişle yetersiz sıvı almayı bir yaşam tarzı haline getirmek, dehidratasyona neden olmakta, bu da geceleri ortaya çıkan kramplara yol açmaktadır. Çok fazla alkol tüketmek de vücuttaki sıvı kaybını hızlandırabilmektedir.
• Eksik magnezyum, kalsiyum veya potasyum gibi vücuttaki elektrolit dengesizlikleri gece kramplarına neden olabilmektedir.
• Kasların tamamen rahatlamasını sağlayacak şekilde uzun bir süre dinlenememek de gece krampların gelişmesini tetikleyebilmektedir.
• Vücuttaki yetersiz ya da kötü olan kan dolaşımı gece kramplarının ortaya çıkmasına neden olabilmektedir.  

Krampın Diğer Nedenleri

Günlük aktiviteler sırasında ve gece boyunca ortaya çıkan bacak krampları, aşağıdakiler gibi tıbbi durumların bir belirtisi olabilmektedir, ancak tamamen emin olmak için ayrıntılı araştırma yapılması gerekmektedir.

• Periferik vasküler hastalık
• Üremi (kanda üre ve diğer azotlu atık düzeylerin artması)
• Diyabet
• Tiroid disfonksiyonu
• Alfa motor nöron bozuklukları ⁹

İlaç Kullanımıyla İlişkili Olan Kramplar

Bazı ilaçlar bir yan etki olarak kas kramplarının ortaya çıkmasına neden olabilmektedir. Etkisi olabilecek ilaçlar arasında ise şunlar bulunmaktadır:

• Diüretikler
• Kalsiyum kanal blokerleri (nifedipin gibi)
• Uzun etkili ß2-agonistler
• Steroidler
• Lityum
• Statinler
• Simetidin

Aldığınız ilaçların kramplara neden olabileceğinden endişe ediyorsanız, lütfen bu durumu doktorunuza veya eczacınıza danışın.  

Risk Faktörleri

Bazı koşullar krampların oluşma riskini artırabilmektedir.

Yaş: İnsan yaşlandıkça kas kütlesini kaybetmeye başlamaktadır. Bu nedenle de kaslar daha kolay aşınabilmekte ve kramplar meydana gelmektedir.

Hamilelik: Hamilelik sırasında kas kramplarının yaşanması daha olasıdır. ¹⁰ 

Kramp Tedavisi

İskelet kasları normalde insanın kontrolü altında olan kaslardır ve bunlar kemikleri hareket ettirmektedir. İskelet kası istemsiz olarak kasılmaya başladığında ise bu durum kas krampları olarak değerlendirilmektedir. Genellikle ciddi bir sağlık sorununa yol açmayan kramplar bazı evde tedavi yöntemleriyle kontrol altına alınabilmektedir. ¹¹ 

Kramp nasıl geçer? Kramp tedavisine yardımcı olabilecek bazı yöntemler şöyle sıralanmaktadır:

Düzenli Egzersiz Yapmak

Kaslar oldukça güçlüdür ve pek çok zorluğa karşı dayanabilmektedir. Bununla birlikte, kasların yoğun hareketlere uyum sağlaması yaşla birlikte değişebilmektedir. Yaş ilerledikçe kas kaybı meydana gelmektedir.

Diğer yandan, düzenli olarak çalışmaya alışkın olan kasların yorgunluk, ağrı ve kramp gibi problemleri daha az yaşadığı da gözlemlenmiştir. Düzenli egzersizi hayatın bir parçası haline getirmek faydalı olabilmektedir. Egzersize başlarken ılımlı hareketlerle başlamak ve zaman içinde kademeli olarak gücü artırmak en doğrusu olacaktır.  

Bol Su İçmek

Kasların düzgün çalışması için su hayati bir önem taşımaktadır. Bu nedenle, vücutta meydana gelen sıvı kaybı kaslarda da krampların meydana gelmesine neden olabilmektedir. Gece uykudan uyandıran krampların ortaya çıkması söz konusu ise bu durum yüksek ihtimal dehidratasyonla ilgilidir.

Ortalama yapmak gerekirse, kadınlar günlük olarak 9 bardak suya ihtiyaç duyarken, erkeklerde bu ölçü 13 bardaktır. Bu miktarlar, aktivite seviyelerine, yemek alışkanlıklarına ve diğer faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebilmektedir. ¹² 

Gerekli Mineralleri Almak

Potasyum, magnezyum, kalsiyum ve sodyum gibi mineraller kas sağlığı için önemlidir. Bu mineraller kasların kasılmasını tetikleyen sinyalleri düzenlemeye yardımcı olabilmektedir. Özellikle sporcular ya da yoğun egzersiz yapan kişilerde görülen mineral eksikliğinin nedeni aşırı terlemedir. Aşırı terleme nedeniyle mineraller vücuttan çıkmaktadır. Geri tedarik edilmediği takdirde de vücutta mineral eksikliği ortaya çıkmaktadır.

Sağlıklı kas yapısı için gerekli olan mineralleri süt, meyve, yapraklı sebzeler ve tam tahıllar gibi çeşitli mineral açısından zengin olan yiyecekleri tercih ederek almak mümkündür. ¹³ 

Esneme- Germe Hareketleri Yapmak

Herkesin başına gelebilen normal kas krampları için özel bir tedavi yöntemi bulunmamaktadır. Kaslarınızı doğru bir şekilde gerdiğiniz zaman kramp düzelebilmektedir.

• Kramp bacaklarda veya ayaklarda hissediliyorsa, kalkıp bir süre yürümek, etrafta dolaşmak faydalı olabilmektedir. Kramp baldırlarda hissedildiği takdirde ise yere sırt üstü uzanıp bacaklarınızı duvara yaslayabilirsiniz. Bir dakika boyunca bacaklarınızı aşağı yukarı hareket ettirin. Bir dakika dinlenin ve tekrar edin. Böylece, kramplara neden olan kan dolaşımındaki tıkanıklıklar giderilebilmektedir.
• Kasları germek için yapılabilecek bir diğer yöntem, ayak parmaklarınızı kendinize doğru çekmek olabilir. ¹⁴ 

Isı Tedavisi

Sıcaklık kasları gevşetmeye ve daha esnek olmasına yardımcı olabilmektedir. Sıcak su şişesinden, sıcak havlulardan, sıcak banyodan veya duştan yardım alabilirsiniz. 5-10 dakika boyunca nazikçe ısıyı uygulayabilirsiniz. Daha şiddetli olan kas krampları söz konusu olduğunda, ağrıları hafifletmek için mentol içeren merhemler ya da uçucu yağlar içeren yağlar da etkilenen bölgeye uygulanabilmektedir.

Steroid Olmayan Antiinflamatuar İlaçlar Almak

İbuprofen gibi steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlar kasların kasılmasını engellemeye etki etmemekte ancak kramp nedeniyle oluşan ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilmektedir. Bu tip ilaçlar alındığında alkol kullanılmamalıdır. ¹⁵ 

Statin Dozajlarının Ayarlanması

Statin kolesterolü düşürmek için reçete edilen bir ilaçtır, ancak beraberinde kas krampları gibi yan etkilere de neden olabilmektedir. Bu durumda ilaç dozajlarının yeniden ayarlanması için doktorunuza başvurmalısınız. Statin miktarında yeniden bir ayarlama yapılırsa, kas kramplarının ortaya çıkması önlenebilmektedir.

B Vitaminleri

B vitaminleri sağlıklı kas ve sinir yapısı için gereklidir. Bunlar gerekli enerjiyi temin ederek kasların ve sinirlerin normal işlevlerini yerine getirmesine yardımcı olmaktadır. B vitamini açısından zengin olan gıdaları tüketebilir ya da B-kompleksi takviyeleri alabilirsiniz. B vitaminleri, bazı statinler de dahil olmak üzere diğer ilaçlar ile etkileşime girebilmektedir. Bu nedenle, kullanmadan önce mutlaka doktorunuza danışmalısınız. ¹⁶