Kusmaya Sebep Olan Etmenler Nelerdir? Nasıl Önlemler Alınabilir?

Kusma Nedir?

Kusma, midede bulunan içerdiğin ağız yoluyla atılması durumudur. Genellikle, mide bulantısı ile birlikte görülen kusma çoğu zaman istemsiz olarak gelişmektedir. Hemen hemen herkesin yaşayabildiği bu durum, pek çok nedenden ötürü yaşanabilmektedir ve görülen en sık belirtilerden biridir.

Mide bulantısı ile başlayan mide rahatsızlığı hissi, sonrasında kontrol dışı kusmaya yol açmaktadır. Diğer yandan, her mide bulantısı kusma ile sonuçlanmayabilmektedir. Mide bulantısı ve kusma normal şartlar altında tıbbi bir sorun değildir ve altta yatan başta bir neden sonucu gelişmektedir. ¹

Kendi başına tıbbi bir sorun olarak değerlendirilmeyen kusma, pek çok tıbbi nedenin bir belirtisi olarak ortaya çıkabilmektedir. Bu nedenler arasında en sık karşılaşılanlar ise gıda zehirlenmesi, gastrit ya da halk arasında mide gribi olarak bilinen gastroenterit hastalığıdır. Daha nadir ve ciddi olan nedenler arasında kafa yaralanmaları ya da beyin kanseri bulunmaktadır. ²

Kusma Belirtileri

Mide bulantısı ve kusma genellikle mide gribi ya da enfeksiyonal hastalıklarda görülen bir belirti şekilde ortaya çıkmaktadır.

Kusma nasıl anlaşılır? Kusma başlangıcı, sonrası ve nedenine bağlı olarak oluşabilecek diğer belirtileri şunları içerebilmektedir:

• Karın ağrısı
• İshal
• Ateş
• Baş dönmesi
• Vertigo
• Nabzın hızlanması
• Aşırı terleme
• Ağızda kuruluk
• İdrara çıkma sıklığının azalması
• Göğüs ağrısı
• Bayılma
• Karışıklık
• Aşırı uyku hali
• Kan kusma ³

Yukarıda sıralanmış olan belirtiler, en genel kusma ve kusmayla birlikte yaşanan belirtileri tanımlamaktadır. Kusma altında yatan tıbbi bir neden sonucu geliştiği için bu tıbbi koşullardan bazıları ve beraberinde yaşanan diğer belirtileri ayrıntılı olarak şöyle açıklanabilmektedir.

Gastroenterit Belirtileri

Gastroenterit aslında halk arasında mide gribi veya mide üşütmesi olarak da bilinen hastalığın tıbbi terimidir. Gastroenterit, çocuklarda yaygın olarak rotavirüs nedeniyle oluşurken, erişkinlerde norovirüs nedeniyle oluşan bakteriyel bir enfeksiyondan kaynaklanmaktadır. ⁴

Gastroenterit durumunda en net belirti ishaldir. Kolon (kalın bağırsak) enfekte olduğunda, sıvıları tutma kabiliyetini kaybetmektedir. Sonuç olarak da, dışkı daha gevşek veya sulu bir hale gelmektedir. Mide bulantısı ve kusmanın çok sık görüldüğü gastroenterit hastalığının diğer belirtileri şunlardır:

• Karın ağrısı veya kramp
• Ateş
• Zayıf beslenme (bebeklerde)
• İstenmeyen kilo kaybı (sıvı kaybı belirtisi de olabilir)
• Aşırı terleme
• Nemli bir cilt
• Kas ağrısı veya eklem sertliği
• Dışkı kontrolü kaybı ⁵

Gıda Zehirlenmesi Belirtileri

Gıda zehirlenmesi başlangıcı belirtileri saatler ya da günler içinde gelişebilmektedir. Zamanlama gıda zehirlenmesine bağlı olarak da değişebilmektedir. Ayrıca, bu durum tüketilen yiyecek veya içecek miktarına bağlı da olacaktır. Gıda zehirlenmesi nasıl anlaşılır? Mide bulantısı ve kusma belirtilerinin sıklıkla yaşandığında gıda zehirlenmesi durumunda oluşabilecek diğer belirtiler şunlardır:

• Karın ağrısı
• İshal
• Ateş
• İştah kaybı
• Zayıflık ve yorgunluk

Diğer yandan, gıda zehirlenmesi belirtileri kişinin ne kadar mikrop veya toksin tükettiğine de bağlıdır. Ayrıca, bir kişinin mikrop veya toksine karşı olan hassasiyeti diğer bir kişiden farklı olabilmektedir. ⁶

İç Kulak İltihabı (Labirentit)

Labirentit iç kulak ilthabının tıbbi ismidir. Bu, sadece işitme duyusunu etkilemekle kalmayan aynı zamanda mide bulantısı ve kusmaya da neden olabilen bir durumdur. Vertigo gibi daha şiddetli bir belirti yaşanması durumunda kişi için oldukça yorucu olabilmektedir. Kusma ile birlikte görülebilecek diğer belirtileri şunlardır:

• Görüşün bulanıklaşması
• Düşecekmiş gibi dengesiz hissetmek
• Suda yüzüyor gibi sersemlemiş hissetmek
• Kulaklarda çınlama ya da işitme kaybı ⁷

Gastroözofageal Reflü Hastalığı Belirtileri

Gastroözofageal reflü (GER) ya da Gastroözofageal reflü hastalığının (GERD) gelişmesi durumunda, midedeki asit içeriği yemek borusundan yukarı doğru çıkmaktadır. Pek çok belirtiye yol açabilen bu durum, mide bulantısı ve kusma ile de sonuçlanabilmektedir. Diğer belirtileri ise şunlardır:

• Yanma hissi
• Ağız kokusu
• Göğüs ve üst karın bölgesinde ağrı
• Yutma sorunları
• Solunum problemleri ⁸

Stres ve Anksiyete Belirtileri

Mide bulantısı ve kusma sık görülen stres ve anksiyete belirtileri arasında gelmektedir. Bulantı kusmadan daha yaygın olarak yaşanmaktadır, ancak kişi çok endişeli ya da stresli olduğunda ikisi de birlikte ortaya çıkabilmektedir. Kusma öncesinde ya da sonrasında görülebilecek diğer belirtiler ise şunlardır:

• Mide bulantısı
• Kusma dürtüsünün yarattığı bir huzursuzluk hissi
• Kusmayı düşününce midenin daha da bulanması
• Midede bir şişkinkik ya da doluluk hissi
• Ağız kuruluğu
• Aşırı terleme
• Ağız kokusu ⁹

Periyodik Kusma Sendromu Belirtileri

Periyodik kusma sendromu, kişinin belirli aralıklarla kusması durumudur. Periyodik kusma sendromu belirtileri genellikle sabahları başlamaktadır. Belirtileri şunları içerebilmektedir:

• Bir saat içinde birkaç kez meydana gelen şiddetli kusmalar
• Bir haftadan daha az süren kusma atakları
• Son 6 ay içinde belirli bir neden olmadan ve herhangi bir zamanda ortaya çıkabilen kusma (en az 3 en fazla 5 kez) atakları
• Şiddetli mide bulantısı
• Yoğun bir şekilde terleme

Kusma atakları sırasında gelişebilecek diğer belirtiler ise şunlardır:

• Karın ağrısı
• İshal
• Ateş
• Baş dönmesi
• Işığa duyarlılık
• Baş ağrısı

Kusma ataklarının geliştiği dönemlerin bitmesi sonrasında geçen süre içinde kişi genellikle herhangi bir belirti yaşamamaktadır. ¹⁰

Hamilelikte Kusma

Kusma ve mide bulantısı hamilelikte çok sık görülmekte ve normal olarak kabul edilmektedir. Çoğu kadın hamileliğinin ilk 3 ayında hafif belirtiler yaşamaya başlasa da, 4. aydan sonra belirtiler artabilmektedir.

Hamilelik sırasında yaşanan kusma belirtileri, halk arasında sabah bulantısı olarak adlandırılsa da, belirtiler gün boyunca yaşanabilmektedir.

Sabah bulantısı: Bazı hamile kadınlar mide bulantısı ve kusmayı sadece sabah saatlerinde yaşamaktadır. Bununla birlikte, kadınların çoğunluğu gün boyu mide bulantısı yaşamaya devam etmektedir.

• Hamilelik sırasında, ağızda artan tükürük üretimi, kokulara karşı aşırı hassasiyet ve bazı gıdaların tadındaki değişiklikler de kusmayı tetiklemektedir.
• Belirtiler genellikle son regl döneminden 4 ile 8 hafta sonra başlamaktadır. 9 ve 11. hafta içinde ise şiddetlenmektedir.
• Ateş, ishal ve şiddetli karın ağrısı, hamilelik sırasında bulantı ve kusma ile birlikte görülen belirtiler olarak kabul edilmemektedir. Bu belirtiler yaşanması durumunda doktora danışılması en doğrusu olacaktır.

Hiperemezis gravidarum: Hamilelikte oluşan aşırı mide bulantısı ve kusmayı tanımlayan bir durumdur. Bunun bir sonucu olarak, anne adayı fazla kilo ve sıvı kaybetmeye başlayabilmektedir. Durumun hastanede tedavi ile kontrol altına alınması gerekmektedir. ¹¹

Acil Tıbbi Yardım Alınması Gereken Kusma Belirtileri

Mide bulantısı ve kusma özellikle ishal ile birlikte yaşanıyorsa, kişi için oldukça yorucu olabilmektedir. Her zaman ciddi bir problemin işareti olmasa da, bazı durumlarda nedeni net değildir ve hemen tespit edilmesi durumun daha da kötüleşmeden önlenmesine yardımcı olabilmektedir.

Aşağıda sıralanmış olan belirtilerin yaşanması durumunda hemen tıbbi bir yardım alınmalıdır:

• Şiddetli mide ağrısı
• Şiddetli baş ağrısı
• Kan kusma
• Dışkıda kan görme
• Karışıklık
• Son 24 saat içinde önemli bir kafa travması geçirmiş olmak
• Belirtileri kontrol edemiyorsanız
• Diyabetiniz varsa
• Seyahat ettikten sonra belirtiler şiddetleniyorsa
• Bağırsak hareketlerinde uzun süren bir anormallik varsa
• Cilt ve göz rengi sarıya dönüyorsa
• Dışkının gri, beyaz ya da yağlı olması

12 saat boyunca idrar çıkışı, ayakta durma ve tükenme sırasında baş dönmesi veya bayılma gibi dehidratasyon (sıvı kaybı) belirtileriniz de oluştuysa, acil tıbbi yardım istenmelidir. ¹²

Çocuklarda Kusma Belirtileri

Çocuklar mide bulantısı ve kusma gibi belirtileri yaşamaya yetişkinlerden daha yatkın olabilmektedir. Çocuklarda da tıpkı yukarda sıralanan belirtilerin yaşanması durumunda hemen tıbbi bir yardım alınması gerekmektedir. Kusma ve ishal kaynaklı sıvı kaybı özellikle çocuklarda hemen kontrol altına alınması gereken bir durumdur.

Çocukların kusma ile birlikte yaşayabileceği ve ciddiye alınması gereken diğer belirtiler ve koşullar şunlardır:

• Ateş
• Çocuk 6 aylıktan daha küçükse
• Kronik tıbbi problemler ya da erken doğma söz konusu ise
• Dışkıda veya kusmukta kan olması
• Önemli miktarda kusma veya ishal
• Kalıcı kusma
• Dehidrasyon belirtileri (8 saatte idrar çıkışı, batık gözler, kuru veya yapışkan bir ağız, az veya hiç olmayan gözyaşı)
• Davranış değişikliği (artan huzursuzluk veya uyuşukluk)
• Yeşil veya koyu sarı olan kusmuk ¹³

Kan Kusma

Kan kusma ya da diğer adıyla hematemez, çeşitlik tıbbi nedenler sonucu ortaya çıkan kusarken kan çıkması durumudur. Vücutta nedenine bağlı olarak değişen bu kanamalar, burun ya da bağırsaklarda da meydana gelebilmektedir.

Kusmukta çıkan kanın rengi ve kıvamı nedenine bağlı olarak değişiklik gösterebilmektedir. Ancak, nedeni ne olursa olsa, kan kusma oldukça ciddi bir durumdur ve hemen tıbbi yardım alınmalıdır.

Kan kusma sırasında yaşanabilecek belirtiler şunlardır:

• Baş dönmesi, bayılma hissi veya bayılma
• Karışıklık
• Serin, nemli ve solgun bir cilt
• Artan kalp atış hızı, anksiyete veya ajitasyon
• Göz bebeklerinin büyümesi
• Bulanık görüş
• Mide bulantısı
• Zayıflık
• Hızlı, sığ bir solunum
• İdrar üretiminin azalması ¹⁴

Kusma Nedenleri

Kusma neden olur? Kusma, beyindeki kusma merkezi sistemi aktif bir hale geldiği zaman gerçekleşmektedir. Bu sistemi harekete geçirebilecek pek çok sindirim sistemi veya beyin bozuklukları ya da yutulan maddeler bulunmaktadır. ¹⁵

Kusma nedenleri daha ayrıntılı olarak şöyle sıralanabilmektedir:

Yetişkinlerde Kusma Nedenleri

Gastroenterit

Eğer kusma ile birlikte ishal problemi de yaşanıyorsa, bunun nedeni muhtemelen gastroenterit olabilmektedir. Yetişkin insanlarda gastroenterit genellikle kusmanın bir nedeni olarak ortaya çıkmaktadır.

Bu durum çoğu zaman, virüs ile enfekte olan gıdaların tüketilmesi sonucu oluşan zehirlenmeler ya da kişinin norovirüs gibi virüsler ile enfekte olması sonucu oluşmaktadır.

Gastroenterit rahatsızlığının gelişmesi söz konusu olduğunda, bağışıklık sistemi birkaç gün boyunca bu enfeksiyonlar mücadele etmeye çalışmaktadır. Bu süreç boyunca kusma bir belirti olarak ortaya çıkabilmektedir. ¹⁶

Hamilelik

Hamilelikte kusma oldukça sık yaşanan bir belirtidir. Özellikle, hamileliğin erken dönemlerinde bulantı ve kusma atakları sık sık tekrarlanabilmektedir. Gün boyunca da devam edebilen bu belirtiler genellikle ”sabah bulantısı” şeklinde tanımlanmaktadır.

Genel olarak, mide bulantıları ve kusma hamileliğin ilk 3 ayında daha sık görülmektedr ve yaklaşık olarak 16-20 haftalık bir süreçten sonra geçmektedir. ¹⁷

Migren

Migren oldukça yoğun bir baş ağrısı tipidir. Oldukça yoğun ve kişi için yorucu olan bu baş ağrıları, birkaç saat aralıksız devam ettikten sonra mide bulantısı ve kusmaya yol açabilmektedir.

İç Kulak İltihabı (Labirentit)

Mide bulantısı ve kusmayla birlikte vertigo olarak da anladırılan yoğun bir baş dönmesi de varsa, tüm bu belirtiler labirentit yani bir iç kulak iltihabının bir sonucu olarak ortaya çıkabilmektedir. ¹⁸

Seyahat Etmek

Seyahat etmek ya da diğer bir deyişle, bir araçla (araba, uçak ya da gemi gibi) hareket halinde olmak bazı insanlarda mide bulantısı ve kusmaya yol açabilmektedir. Kişi bu tür bir sıkıntıyı seyahat sırasında, müzik dinleyerek ya da görüş açısını bir noktada sabitleyerek kontrol altına alabilmektedir. ¹⁹

Apandisit Hasarları ya da Yaralanmaları

Şiddetli apandisit ağrısı kişide mide bulantısı ve kusmaya neden olabilmektedir. Aniden karın bölgesinin neredeyse her yerine yayılan ve giderek kötüleşen bir ağrı yaşanması durumunda, hemen tıbbi bir yardım alınmalıdır. ²⁰

Zehirlenme

Bozulmuş ya da çürümüş olan yiyecekler bakteriyel enfeksiyonlara yol açabilmektedir. Bu bakteriler yiyecekler birlikte vücudu girdiklerinde beraberinde E. coli, Listeria ve Salmonella bakterilerini de getirmektedir. Sonuç olarak, zehirlenen kişi doğal olarak kusma belirtisi yaşamaya başlamadıktadır. ²¹

Asit Reflüsü

Son yıllarda pek çok insanın muzdarip olduğu asit reflüsü, midedeki asit içeriğinin yukarı doğru yani yemek borusuna doğru çıkması sonucu oluşmaktadır. Tahriş edici olan bu madde yanmaya neden olduğu gibi kişide mide bulantısı ve kusmaya da yol açabilmektedir. ²²

Psikolojik Faktörler

Kişinin yaşadığı yoğun stres ya yoğun baskı mide bulantısı ve kusmaya yol açabilmektedir. Özellikle, sosyal anksiyete, performans kaygısı, stres, korku, aşırı heyecan gibi ruhsal sıkıntılar kusma gibi istemsiz reaksiyonlara neden olabilmektedir. ²³

Kafa Travmaları ve Beyin Hasarları

Kusma isteği kafatasında basınç yaratan enfeksiyonlar (meninjit ve ensefalit gibi), migren ve bozukluklarını içeren belirli beyin veya merkezi sinir sistemi bozuklukları nedeniyle ortaya çıkabilmektedir. Kafa içinde meydana gelen basınç beyin tümörleri, beyin kanaması ve ciddi kafa yaralanmaları sonucu da oluşabilmektedir. ²⁴

Karaciğer ve Böbrek Sağlının Kaybedilmesi

Mide bulantısı ve kusma isteği vücutta ciddi kontrol bozukluğu veya ciddi karaciğer yetmezliği, böbrek yetmezliği gelişen diyabetlerde ve metabolik değişiklikler olduğunda ortaya çıkabilmektedir.

Periyodik Kusma Sendromu

Periyodik kusma sendromu, kişinin belirli aralıklarla kusması durumudur. Zaman zaman gelen kusma isteği dışındaki süreçte kişi kendisini sağlıklı hissetmektedir. Bu durum genellikle çocukluk dönemlerinde başlamaktadır, ancak yetişkinliğe kadar sürebilmektedir. ²⁵

Diğer Nedenler

Yukarıda sıralanmış olan en yaygın nedenler dışındaki diğer nedenler de yetişkinlerde kusmaya yol açabilmektedir. Diğer kusma nedenleri şunlar olabilmektedir:

• Antibiyotikler ve opioid ağrı kesiciler gibi bazı ilaçların kullanımı
• Çok fazla alkol almak
• Böbrek enfeksiyonları ve böbrek taşları
• Herhangi bir fıtık veya safra taşı nedeniyle bağırsaklarda oluşan tıkanıklık
• Kemoterapi ve radyoterapi tedavisi görmek
• Akut kolesistit yani safra kesesi iltihabı ²⁶

Çocuklarda Kusma Nedenleri

Çocuklar yetişkinlere göre çok daha hassas bir metabolizmaya sahiptir, bu nedenle, pek çok sebepten ötürü kusma problemi yaşayabilmektedir. Örnek vermek gerekirse, yetişkinlerden farklı olarak çocuklarda süt alerjisi, aşırı yeme ya da içme, rahatsız edici öksürük, soğuk algınlığı, mesane enfeksiyonu veya bozulmuş olarak yiyecekler kusmaya neden olabilmektedir. ²⁷

Çocuklarda kusmaya neden olan durumlar şöyle açıklanabilmektedir:

Gıda Zehirlenmesi

Gıda zehirlenmesinin belirtileri tıpkı viral gastroenterit durumunda yaşananlara benzemektedir. Beliriler bozulmuş ve çümüş olan gıdayı tükettikten birkaç gün sonra ortaya çıkabilmektedir. Bazen sindirim sorunları, çölyak hastalığı veya laktoz intoleransı gibi uzun süreli tıbbi durumlar da, çocuklarda aylarca sürebilen kronik kusmaya neden olabilmektedir. ²⁸

Gastroenterit

Bir virüsün, parazitin ya da bakterinin neden olduğu gastroenterit çocuklarda kusmanın ortaya çıkmasına yol açabilmektedir. Diğer yandan, çocuklarda kusma ile birlikte ishal de sıklıkla görülmektedir.

Gıda Alerjileri

Çocuklar bazı yiyeceklere karşı reaksiyon gösterebilmektedir. Bunun bir sonucu olarak da kusmaktadır. Gıda alerjileri beraberinde pek çok belirtiye de yol açabilmektedir. ²⁹

Hareket Hastalığı

Gözleri ve eklemleri hareket etmediği halde iç kulakları hareket eden çocukların kusma yaşaması söz konusu olabilmektedir. Kulakla ilgili bir bozukluk olan hareket hastalığı durumunda, çocuklarda iştah kaybına, soğuk soğuk terleme ve mide problemleri de yaşanabilmektedir.

Kulak Enfeksiyonları

Kulakta sıvı birikimi söz konusu olduğunda, çocuklarda mide bulantısı ve kusma görülebilmektedir. Oluşan kulak enfeksiyonu geçtiğinde genellikle kusma belirtisi de geçmektedir. ³⁰

Stres

Bazı çocuklarda kusma, stres ve gerginlik ile birlikte ortaya çıkabilmektedir. Genellikle, ciddi ve sürekli bir durum olasa da, devam etmesi durumunda bir doktora başvurulması en doğrusu olacaktır.

Zehirli Maddeler

Çocuğun yanlışlıkla zehirli bir maddeyi yutması durumunda, kusma meydana gelebilmektedir. Bu durumda, hemen zaman kaybedilmeden acil tıbbi yardım alınması gerekmektedir. ³¹

Kusma Tedavisi

Kusma nasıl geçer? Hemen hemen herkesin kusma gibi bir problem yaşaması normaldir ve basit bir kusma vakasında çoğu zaman, mide içeriği dışarı atıldıktan sonra kişi kendini daha iyi hissetmeye başlamaktadır. Diğer yandan, kusma eyleminden sonra mide bulantısının devam etme ihtimali de olabilmektedir.

Herhangi bir sağlık problemi olmadan kısa süreli kusma problemi yaşayan yetişkinlerde ve büyük çocuklarda genellikle daha fazla tıbbi müdahaleye ihtiyaç duyulmamaktadır. Özellikle, başta su olmak üzere, bol sıvı tüketimi kusma nedeniyle oluşan sıvı kaybını önlemeye yardımcı olabilmektedir. ³²

Yaşlı yetişkinler ve küçük çocuklarda ise devam eden kusma (yani bir günden fazla) problemleri, özellikle beraberinde mide ağrısı, baş ağrısı, kafa karışıklığı veya güçsüzlük gibi başka belirtiler de söz konusu ise, bir doktor tarafından tedavi edilmelidir.

Kusma isteğini tetikleyen güçlü kokulardan ve tatlardan uzak durmakta fayda vardır. Gün boyunca mide bulantısını hafifletmeye yardımcı olan yiyecek ve içeceklerin tercih edilmesi daha doğru olacaktır. ³³

Kusma eylemi devam ettiği zaman, bulantıyı engelleyici (anti-bulantı) ilaçları doktor tarafından reçete edilebilmektedir. Diğer yandan, genellikle altta yatan tıbbi bir neden sonucu ortaya çıkan kusma problemlerini durdurmak için tıbbi nedeninin tespit edilip tedavi edilmesi gerekmektedir. ³⁴

Evde Tedavisi

Dinlenmek: Çok fazla aktivite içinde olmak ya da gerekli olduğu kadar dinlenmemek kusma ve varsa beraberinde yaşanan belirtileri daha da kötüleştirebilmektedir. Bu nedenle, vücut için oldukça yorucu olabilen devam eden kusma problemleri durumunda, mümkün olduğunca dinlenmeye özen gösterilmelidir. ³⁵

Bol sıvı tüketmek: Başta su olmak üzere sıvı alımını artırın. Özellikle, kaybedilen elektrolitlerin geri kazandırılmasını sağlamak için kullanılan oral dehidrasyon çözeltileri eczanelerden temin edilebilmektedir.

Bununla birlikte, zencefilli ve limonlu içecekler mide bulantısını hafifletmeye yardımcı olabilmektedir. Spor içecekleri, gazlı içecekler, meyve suları ve benzer içecekler çok az sodyum ve çok fazla karbonhidrat içerdiği için kullanılmamalıdır. ^36,37

Çocuklar yetişkinlere göre, daha az miktarlarda oral çözeltilerden yararlanmalıdır. Doktorun da tavsiye etmesi dahilinde, genellikle çocuğa bu sıvılar her 5 dakikada bir 1 çay kaşığı (5 mililitre) verilmektedir.

Sıvı almayı reddeden ya da çok şiddetli kusma yaşayan çocuklarda, kaybedilen sıvıların temini damar yoluyla (intravenöz sıvılar) da verilebilmektedir. ³⁸

Tetikleyicilerden kaçınma: Yiyecek ve yemek kokusu, parfüm, duman, havasız odalar, aşırı ısı, nem, loş ışıklı mekanlar ve araç kullanma gibi mide bulantısı ve kusmanın olası tetikleyicileri arasında yer almaktadır, bu nedenle, mümkün olduğunca bunlardan uzak durulmalıdır. ³⁹

Hafif yiyecekleri tüketme: Yemek yemeye kolay sindirilen gıdalarla başlamaya özen gösterin. Tahıl, pirinç, meyve ve tuzlu veya yüksek proteinli, yüksek karbonhidratlı yiyecekleri tercih edebilirsiniz. Yağlı veya baharatlı yiyeceklerden kaçınmalısınız. Son kusma eyleminden yaklaşık altı saat sonra katı yiyecekleri denemeye çalışabilirsiniz. ⁴⁰

İlaç Tedavisi

Doktorun reçete edebileceği bazı bulantı engelleyici ilaçlar (antiemetik) bulunmaktadır. Bu ilaçlar, alabilme kişinin alma imkanına bağlı olarak farklı şekillerde uygulanabilmektedir. İlaçlar, dil üzerinde veya altında çözünen hap, sıvı veya tabletler, intravenöz veya intramüsküler enjeksiyon veya rektal fitil ile kullanılabilmektedir.

Mide bulantısı ve kusmayı kontrol etmek için kullanılan yaygın ilaçlar arasında şunlar bulunmaktadır:

• Prometazin
• Proklorperazin
• Droperidol
• Metoklopramid
• Ondansetron ⁴¹

Bulantı ve kusmayı azaltmak için yetişkinlerde sıklıkla kullanılan ilaçlar, faydaları kanıtlanmadığı için çocuklarda daha az kullanılmaktadır. Ayrıca, bu ilaçların yan etkileri de olabilmektedir. Bununla birlikte, bulantı veya kusma şiddetli ise veya devam ederse, doktorlar 2 yaşın üzerindeki çocuklara prometazin, proklorperazin, metoklopramid veya ondansetron verebilmektedir. ⁴²

Kusma Ameliyatı

Kusmanın nedenine bağlı olarak, bazı durumunda ameliyat bir seçenek olabilmektedir. Örnek vermek gerekirse, sürekli olarak devam eden kusma, kafa içinde meydana gelen basınç artışının ya da bazı tıkanma şekillerinin bir belirtisi ise, ameliyat uygulanabilmektedir. ⁴³

Hamilelikte Kusmanın Tedavisi

Her ne kadar çok rahatsız edici olsa da, mide bulantıları ve kusma sağlıklı hamileliğin bir parçası olarak görülmektedir. Belirler şiddetli değilse, daha öncesinde ve sonrasında başka tıbbi belirtiler yaşanmadıysa, kusma için özel bir tedavi yöntemi uygulanmasına gerek duyulmamaktadır. Evde tedavi yöntemleriyle hamile kadınlarınw daha iyi hissetmesi sağlanabilmektedir.

Kusma sık sık gelişiyorsa, doktor sıvı kaybının yaşanmasını önlemek için elektoritler içeren sıvı takviyelerini tavsiye edebilmektedir. Ağız ya da damar yoluyla alınan bu sıvılar, neredeyse tek seferde anne adayının kendisini daha iyi hissetmesine ve kusma döngüsünün kırılmasına yardımcı olabilmektedir. ⁴⁴

Periyodik Kusma Sendromu Tedavisi

Periyodik kusma sendromu iyileştirmek için uygulanabilecek herhangi bir tedavi yöntemi yoktur, ancak genellikle çocukluk dönemlerinde başlayan bu durum erişkinlik döneminden sonra son bulmaktadır. Periyodik kusma atakları yaşayanlar için tedavi, belirtileri kontrol altına almak için uygulanabilmektedir. Periyodik kusma sendromu bulunan kişiye aşağıdakiler reçete edilebilmektedir:

• Bulantı karşıtı ilaçlar
• Ağrı giderici ilaçlar
• Mide asidini baskılayan ilaçlar
• Antidepresanlar
• Anti-nöbet ilaçları

Migren belirtilerini hafifletmek için kullanılan aynı tip ilaçlar bazen periyodik kusma dönemlerini durdurmaya veya hatta önlemeye yardımcı olabilmektedir. Bu ilaçlar, kusma atakları sık ve uzun süreli olan veya aile öyküsü olan kişiler için önerilebilmektedir.

Dehidrasyonları yani sıvı kaybını önlemek için intravenöz sıvılar verilebilmektedir. Uygulanacak olan tedavi, komplikasyonların varlığının yanı sıra belirtilerin şiddeti ve süresine göre kişiye özel olarak belirtilenebilmektedir. ⁴⁵

Kusma İçin Hangi Doktora Gidilir?

Kusma problemlerinin altında yatan tıbbi nedenin teşhis ve tedavi edilmesi için gastroenteroloji (mide bağırsaklar ve karaciğer hastalıkları ile ilgilenen alan) bölümüne başvurulmaktadır. ⁴⁶