Larenjit Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

Larenjit Nedir?

Larenjit, larenks yani gırtlakta bulunan ses tellerinin iltihaplanmasıdır. Enfeksiyon, aşırı kullanım veya tahriş nedeniyle oluşabilmektedir. Ses telleri iltihaplandığında doğru şekilde titreyememekte ve sonuç olarak da, boğuk, gergin ve bazen zorlukla duyulabilir bir ses ortaya çıkmaktadır.

Larenjit kısa süreli (akut) veya uzun süreli (kronik) olabilmektedir. Genel olarak ise larenjit akut olarak oluşmaktadır ve iki haftadan az sürmektedir. Belirtiler iki haftadan daha uzun sürdüğünde, bu durum daha ciddi bir sorunun belirtisi olabilmektedir. ¹ 

Larenjit, sıklıkla viral bir üst solunum yolu hastalığı nedeniyle ortaya çıkmaktadır. Sigara içmek ya da bağırarak ses tellerini aşırı kullanmak da larenjite neden olabilmektedir. Reflünün neden olduğu larenjite laringofaringeal ismi verilmektedir ve mideden boğaz kadar gelen asidin ses tellerini tahriş etmesi sonucu oluşmaktadır. Çoğu zaman, mide yanması veya hazımsızlık gibi reflü belirtileri yaşanmamaktadır.

Genel olarak, larenjit birkaç gün içinde ve kesinlikle iki hafta içinde çözülmelidir. Belirtiler genellikle de özel bir tedaviye ihtiyaç duyulmadan kendiliğinden düzelmektedir. Belirtileriniz başlangıçta sesi dinlendirme, konservatif ses kullanımı ve genel dinlenme ile tedavi edilebilir, böylece vücudun tamamen güçlenmesi de sağlamaktadır. İçme suyu ve boğaz pastilleri de duruma yardımcı olabilir. Ancak, diğer yandan larenjitin nedeni olan altta yatan herhangi bir başka sağlık durumu varsa, uygun tedaviyle larenjitin de iyileşmesi sağlanabilmektedir. ² 

Larenjit Belirtileri

Larenjit belirtileri şunları içerebilmektedir:

• Ses kısıklığı
• Ses kaybı
• Konuşurken ağrı
• Boğaz ağrısı
• Boğazda kaşıntı veya yanma hissi

Daha ciddi larenjit belirtileri şunları içerebilir:

• Yutma güçlüğü
• Yutkunurken ağrı
• Hırıltı
• Konuşmaya çalışırken vokal spazmlar
• Kronik öksürük veya boğaz temizleme isteği ³

Larenjit nasıl anlaşılır? Viral bir üst solunum yolu enfeksiyonundan kaynaklanan akut larenjit durumunda ses kısıklığı yaşanmaktadır. Bazen, ses fısıltı şeklinde de çıkabilmektedir. Larenjit başlangıcının en sık görülen belirtisi boğaz bir tahriş hissidir. Hasta devamlı boğazını temizlenme ihtiyacı hissetmektedir.

Kronik larenjitte ise sesin kullanımında ve ses kalitesinde düşüş, boğazda kuruluk, acı hissi veya yıpranma hissi (özellikle sabahları daha kötüdür) ses kısıklığa ek olarak oluşabilecek diğer belirtilerdir.

Konuşma ya da yutma gibi gırtlak bölgesini etkileyen hareketlerde ağrı yaşanması şiddetli larenjit durumunda yaşanan genel bir durumdur. Egzersiz nedeniyle yaşanan kronik öksürük ve hırıltılı solunum yolu daha ileri derecede iltihaplanma belirtileridir. ⁴ 

Ses Kısıklığı

Larenjitin en sık yaşanan belirtisi ses kısıklığıdır. Ses kısıklığı, genellikle, gırtlak içinde oluşan şişmeden kaynaklanmaktadır. Bu nedenle, ses kaba ve kısık çıkmaktadır. Şişme, üretilen sesin daha az armonik ve kısık olmasına neden olan, sesli katlamanın normal ses titreşimleri hareketini sınırlamaktadır.

Ses Seviyesinde Azalma

Gırtlakta meydana gelen şişme, bazı durumlarda vokal kıvrımların, yüksek perdeli sesler üretmek için gerekli olan daha yüksek hızda (frekanslar) titreşim yapma yeteneğini engelleyebilmektedir. Bu da, ses aralığında bir azalmaya neden olmaktadır. Sonuç olarak, yüksek notaları daha ciddi şekilde etkilemektedir.

Geçici Ses Kaybı

Ses tellerinde belirgin bir şişme varsa, hiç titreşim olmayabilir. Bu durumda, ses ya hiç çıkmaz ya da sadece bir fısıltı halinde çıkar. ⁵ 

Ses kısıklığının 14 günden fazla sürmesi durumunda kesinlikle bir doktora görünmelisiniz. ⁶ 

Çocuklarda Larenjit Belirtileri

Çocukların bağışıklık sistemi yetişkinlerden daha farklıdır. Bu nedenle, çocukların farklı mikroplarla enfekte olma ihtimalleri daha yüksektir. Enfeksiyona neden olan organizmaya bağlı olarak, diğer çocuklara da mikropları bulaştırabilirler.

Bir çocuğun, az dereceli ateş (100.5 F veya 38 C’den az), burun akıntısı, kas ağrıları, öksürük veya burun tıkanıklığı gibi başka bir viral enfeksiyon belirtileri olsun veya olmasın ses kısıklığı belirtileri varsa, tıpkı yetişkinlerde olduğu gibi hemen tedavi görmelidir.

Çocuğunuz ateşi, boğaz ağrısı, yemek ve içme isteksizliği veya az miktarda altını ıslatma problemi varsa, çocuğu doktora götürmeniz gerekir. ⁷ 

Acil Tıbbi Yardım Alınması Gereken Larenjit Belirtileri

Bazen larenjit daha ciddi bir hal alabilir ve larenks (laringeal) kanserine yol açabilir. Birçok belirti, hastanın hemen bir doktora görünmesine işaret edebilmektedir. Acil tıbbi yardım alınması gereken larenjit belirtileri şunlardır:

• Boğaz ağrısıyla birlikte yüksek ateş
• Sarı veya yeşil balgamın öksürülmesi (muhtemelen bronşit veya sinüzitin bir belirtisidir)
• Kan tükürme
• Sıvı kaybı
• Boğazla ilgili geçmişte yaşanmış olan sorunlar veya solunum problemleri
• Sesin dinlendirmesine rağmen 2 ile 3 hafta süren belirtiler
• Kilo kaybı
• Boyunda ilişkili şişlik
• Boğaz ağrısıyla birlikte genel rahatsızlık ⁸

Bazı durumlarda, larenjit belirtileri hayatı tehdit edici olabilir. Bu durumlarda, doktora görünmek kesinlikle ertelenmemelidir. Hayatı tehdit eden bir rahatsızlığın olduğunu işaret eden belirtiler şunlardır:

• Nefes almada zorluk çekme
• Boğazın kapanıyor gibi bir his vermesi
• Yutkunamama
• Kafa karışıklığı (saçma sapan konuşma, beraberinde ağızdan akan salya da olabilir)
• Nefes almanın sadece dik otururken mümkün olması ⁹

Larenjit Nedenleri

Larenjit neden olur? Larenjit, larinks yani gırtlağın tahriş olması ve şişmesi durumudur. Genellikle, gırtlakta meydana gelen bir enfeksiyon veya hasar sonucu oluşmaktadır. Larenjit nedenlerini akut (kısa süreli) ve kronik (uzun süreli) olmak üzere iki grupta incelemek mümkündür:

Akut Larenjit Nedenleri

Soğuk algınlığı veya grip gibi viral enfeksiyonlar, akut larenjit ile ilişkili en sık görülen enfeksiyon türleridir.  Daha nadir olarak yaşanan enfeksiyon türleri arasında ise şunlar bulunmaktadır:

• Difteri gibi bakteriyel enfeksiyonlar
• Pamukçuk (kandidiyaz) veya Aspergillus gibi mantar (fungal) enfeksiyonları

HIV gibi durumlardan kaynaklanan ya da kemoterapi veya steroid ilaçların bir sonucu olarak, bağışıklık sistemi zayıflamış olan kişiler, fungal enfeksiyonlara karşı daha savunmasızdır.

Viral, bakteriyel veya mantar enfeksiyonundan kaynaklanan larenjit, enfeksiyöz larenjit olarak da bilinmektedir. ¹⁰ 

Larenks (Gırtlak) Zorlanması

Uzun süre konuşmak ya da yüksek sesle bağırmak da sıklıkla larenjite yol açabilmektedir.

Sesi zorlamak, ses tellerinin gerekenden daha hızlı titreşmesine neden olabilmektedir. Bu aşırı titreşim ses tellerinin yüzeyine zarar verebilmekte ve sonuç olarak da, ses tellerinin iltihaplanmasına yol açmaktadır.

Larenks hasarından kaynaklanan larenjit ise mekanik larenjit olarak bilinmektedir.

Mekanik larenjitin daha az yaygın nedenleri şunlardır:

• Boğaza darbe, kaza veya spor yaralanması gibi larenks alana doğrudan gelen travma
• Sürekli öksürük
• Boğazınızın sürekli ve sık temizlenmesi ¹¹

Diğer Nedenler

Larenks enfeksiyonu ve hasarının yanı sıra, larenjite neden olabilecek diğer durumlar şunlardır:

Sigara içmek ve alkol kötüye kullanımı: Bunlar, gırtlağı kurutabilir ve tahriş olmasına neden olabilir.

Gastro-özofageal reflü hastalığı: Mide asidi mideden boğaz doğru ilerler ve gırtlağa sızarsa, gırtlağı tahriş edebilir.

Alerjiler: Toz, dumanlar, kimyasallar ve toksinler gibi maddelere karşı alerjik reaksiyonlar gırtlağı da etkileyebilmektedir. ¹² 

Kronik Larenjit Nedenleri

Kronik (uzun süreli) larenjit nedenleri şunlardır:

Sesin Aşırı Kullanımı

Çok fazla konuşma veya çok yüksek sesle konuşma kronik larenjite neden olabilmektedir. Özellikle şarkıcılar, aktörler, telefon operatörleri, avukatlar, öğretmenler, hakemler, antrenörler ve iş yerinde yüksek sesle bağırması gereken kişiler (inşaat işçileri, fabrika işçileri, havaalanları ve tren istasyonlarındaki personel) bu sorunla karşı karşıya kalmaktadır.

Koroda şarkı söyleyen, amigo çalışmalarına katılan ya da oyun oynayan çocuklar bile bu durumdan etkilenmektedir. Çocuklar, bu koşullarda sıklıkla bağırmakta ya da sinirlenmektedir. Ses tellerinin bu şekilde aşırıya kullanımı çocuklarda da kronik larenjite neden olabilmektedir. ¹³ 

Sigara Kullanımı

Sigara dumanı, gırtlağı tahriş edebilmektedir. Sonuç olarak, ses telleri kalınlaştıran şişme ve iltihaba neden olmaktadır. Bu kalınlaşma ses tonuna etki ederek sesi zayıflatmakta veya sesi kalınlaştırmaktadır.

Alkolün Aşırı Kullanımı

Alkol, gırtlakta kimyasal bir tahrişe neden olmaktadır. Neticede de, tıpkı sigara içen kişilerde olduğu gibi sesin kalitesi bu durumdan etkilenmektedir. ¹⁴ 

Gastroözofageal Reflü Hastalığı

Gastroözofageal reflü hastalığı midedeki asidik sıvıların özofagusa ve boğazdan geriye akması durumudur. Bu, gırtlağı tahriş edebilmektedir. Yatarken genellikle daha kötü olduğu için, ses kısıklığı sabahları özellikle daha belirgin olmaktadır.

GÖRH nedeniyle kronik larenjit olan kişiler genellikle, mide ekşimesi, hazımsızlık ve sindirim sistemi ile ilgili diğer belirtileri yaşamamaktadır, onun yerine, burun ve boğazı ilgilendiren, aşağıda sıralananlar gibi başka problemlerden muzdarip olmaktadır:

• Boğazda bir yumru hissi
• Sürekli boğazı temizleme isteği
• Yutarken rahatsızlık yaşama
• Sürekli öksürük ¹⁵

Kimyasallar ve Tozlar

İşle ilgili tahriş edici kimyasallara veya tozlara maruz kalma kronik larenjite yol açabilmektedir. Birçok endüstriyel ürünün kronik larenjit ve diğer solunum problemlerine neden olduğu düşünülmektedir.

Diğer Nedenler

Daha nadir olarak, kronik larenjit, geniz akıntısı nedeniyle kronik sinüzitten kaynaklanabilmektedir. Nadiren, iltihaplı bir hastalık veya doğrudan ses tellerini içeren (Sarkoidoz veya tüberküloz gibi) enfeksiyon da kronik larenjite neden olabilir. ¹⁶ 

Larenjit Tedavisi

Larenjit nasıl geçer? Larenjit genellikle birkaç gün içinde kendi kendine iyileşebildiği için, çoğu zaman özel bir tedaviye ihtiyaç duyulmamaktadır.

Larenjit durumunda, yutmak çok fazla acı verici değilse, bol bol su içmeye özen göstermeniz oldukça faydalı olabilir. Su içmemeniz durumunda sıvı kaybı yaşanabilir. Hafif sıvı kaybı, larenjit sırasında baş ağrısı ve yorgunluk gibi ekstra belirtileri de tetikleyebilmektedir. Diğer yandan, kuruluk, iltihaplı olan gırtlağı daha da kötüleştirebilir. Şekersiz sakız çiğneme, tükürük bezlerini uyaracağı için gırtlağın kurumasını önlemeye yardımcı olabilir. ¹⁷ 

Evde Tedavi Yöntemleri

Larenjiti evde tedavi etmek ya da tedaviyi hızlandırmak için yapılabilecek bazı yöntemler şunlardır:

Sigara içmemek: Sigara içmeyi bırakma ile birlikte ikinci el durmana maruz kalmaktan ve dumanlı, kuru veya tozlu ortamlarda bulunmaktan kaçınmaya özen gösterin.

Sıvı kaybını önlemek: Sıvı kaybını önlemek için su başta olmak üzere bol miktarda sıvı için.

Ağrı kesiciler: Baş ağrısı ve ateş gibi belirtiler varsa, parasetamol veya ibuprofen gibi ağrı kesicilere başvurabilirsiniz. Diğer yandan, ek bir bilgi olarak, 16 yaşından küçük çocuklara aspirin verilmemelidir. ¹⁸ 

Gargara: Boğaz ağrısını yatıştırmaya yardımcı olması için ılık su ve tuz ile hazırlanan gargaraları kullanabilirsiniz. Ancak, bu yöntem çocuklar için tavsiye edilmemektedir.

Nemlendiriciler: Mentol içerikli buharlaştırıcıları ya da hava nemlendiricileri kullanabilirsiniz. Bu yöntemlerle, hava yollarını temizlemek ve yatıştırmak mümkün olabilmektedir.

Konuşmayı sınırlamak: Mümkün olduğunca konuşmamak ve yalnızca ihtiyacınız olduğunda yumuşak bir şekilde konuşmak faydalı olabilir. Ancak, fısıltı şeklinde konuşmaktan kaçınmalısınız çünkü bu gırtlağa daha fazla baskı uygulamaktadır. ¹⁹ 

İlaçla Larenjit Tedavisi

Bazı durumlarda, larenjiti tedavi etmenin yolu altta yatan diğer bir rahatsızlığı tedavi etmekten geçmektedir. Altta yatan sağlık koşulları ve tedavileri için bazı örnekler şunlardır: ²⁰ 

Antibiyotikler

Bakteriyel enfeksiyonlar antibiyotiklerle tedavi edilebilmektedir. Genellikle, larenjit viral enfeksiyonlar nedeniyle oluştuğu için bağışıklık sistemini bu durumla savaşabilmektedir, ancak bakteriyel enfeksiyonlarda antibiyotiklere ihtiyaç duyulmaktadır. Aşağıdaki durumlarda bir antibiyotik önerilebilmektedir:

• Enfeksiyon ağırsa
• Enfeksiyon beklendiği gibi hafiflemiyorsa
• Bağışıklık sistemi düzgün çalışmıyorsa
• Dalak alınmışsa
• Kemoterapi görüyorsanız ²¹

Gastroözofageal Reflü Hastalığı

Gastroözofageal reflü hastalığı, mide ürettiği asit miktarını azaltmak için ilaç ile tedavi edilebilmektedir. Bu durumda, genellikle antiasitlere başvurulmaktadır.

Alerjiler

Herhangi bir alerji larenjite neden olursa, alerjiniz olan maddeden kaçınmalısınız. Diğer yandan, vücudunuzun maddeye tepkisini kontrol etmek için antihistaminikler alabilirsiniz. ²² 

Ses Terapisi

Sesinizi kontrol etmede zorluk yaşıyorsanız, ses tedavisine başvurabilirsiniz. Ses tedavisi, sesinizi nasıl kullandığınızı ve bunun belirtilerinize nasıl katkıda bulunabileceğini inceleyen bir konuşma ve dil terapisi türüdür. Gırtlakta daha fazla hasar oluşmasını önlemek için yapabileceğiniz değişiklikler veya ses egzersizleri hakkında bilgi ve tavsiye alabilirsiniz. ²³ 

Larenjit Ameliyatı

Ses telleri poliplerinin ses tellerinde yaşattığı problemler çok ciddi durumlar olarak değerlendirilmektedir. Doktor, polipin kronik larenjite yol açması durumunda, ameliyatla polipin alınmasını önerebilir. ²⁴ 

Larenjit İçin Hangi Doktora Gidilir?

Larenjit tanısı ve tedavisi için bir kulak, burun, boğaz uzmanına (KBB) başvurabilirsiniz. ²⁵