Meme Kanseri Nasıl Anlaşılır? Tedavisinde Hangi Yöntemler Uygulanır?

Meme Kanseri Nedir? 

Meme kanseri meme hücrelerinde başlayan bir kanser türüdür. Kötü huylı olan kanserli meme hücreleri çevresinde bulunan sağlıklı dokulara da yayılabilmektedir. Bu durum metastaz olarak adlandırılmaktadır.

Memede bulunan hücreler bazen değişmekte ve artık normal olarak büyümemektedir. Bu değişiklikler, atipik hiperplazi ve kistler gibi kanserli olmayan (iyi huylu) meme durumlarına yol açabilmektedir. Ayrıca intraductal papillomalar gibi kanserli olmayan tümörlere de neden olabilmektedir. Yani, memede ortaya çıkan kitlelerin hepsi meme kanserini işaret etmemektedir. ¹

Meme kanserinin vakalarının çoğunda, kanser bezlerden sütü meme ucuna taşıyan tüpler olan kanalları hizalayan hücrelerde başlamaktadır. Bu tip meme kanseri duktal karsinom olarak adlandırılmaktadır. Diğer yandan, kanser süt üreten bezler olan lobül hücrelerinde de gelişebilmektedir. Meme kanserinin bu tipi ise lobüler karsinomdur. Bu durumda, kanser çevre dokulara yayılmamaktadır, ancak yine de çevreleyen dokularda büyüme riski bulunmaktadır.

Meme kanserinin daha az görülen tipleri de mevcuttur. Bunlardan bazıları nflamatuar meme kanseri, memenin Paget hastalığı ve üçlü negatif meme kanseridir. Nadir meme kanseri tipleri ise, Hodgkin olmayan lenfoma ve yumuşak doku sarkomudur. ²

Meme Kanseri Belirtileri 

Meme kanseri nasıl anlaşılır? Meme kanserinin belki de en karakteristik belirtisi meme dokusunda kitle veya yumru hissedilmesidir. Birçok kadın bir yumru bulduktan sonra doktora giderken, çoğu hastada memede veya meme ucunda da pek çok değişiklik meydana gelmektedir.

Meme kanseri belirtileri meme kanserinin tipine bağlı olarak da değişebilmektedir. ³

Meme Kanseri Tipleri

Meme kanseri tipleri şunlardır:

Duktal karsinom: Meme kanserinin bu tipinde, kanserli hücreler süt kanalında başlamakta. Meme kanserinin en yaygın tipidir.

Lobüler karsinom: Bu durumda kanserli hücreler lobüllerde başlamaktadır.

İnvaziv meme kanseri, kanser hücrelerinin lobülün veya kanalların içinden çıkarak yakın dokuları istila etmesi ve vücudun diğer bölgelerine yayılma riskini artırmaktadır.

İnvaziv olmayan meme kanserinde ise kanser oluştuğu bölgede kalmaktadır ve kırılmamaktadır. Bununla birlikte, bu hücreler zaman içinde invaziv meme kanserine dönüşebilmektedir.

Meme kanseri de erkekleri etkileyebilmektedir, ancak erkeklerde kadınlara oranla çok daha az görülmektedir. ⁴

Ortak Meme Kanseri Belirtileri

Yumru

Pek çok kadında meme kanseri başlangıcının fark edilen ilk belirtisi memeye dokunulduğu zaman hissedilen yumrudur. Memede gelişen yumrular çoğu zaman iyi huyludur. Ancak, 10’da 1 oranında kanserli olma riski bulunmaktadır. Yumrunun kontrol edilmesi için hemen bir uzmana başvurulması gerekmektedir. ⁵

Meme Boyutunun Değişmesi

Memenin normal boyutunda farklılıklar meydana gelebilmektedir. Meme normalden daha büyük olabilmektedir. Birçok sağlıklı kadın, adet döneminden önce göğüslerinde yumru ve yumuşaklık hissedebilmektedir.

Normal meme büyüklüğünüzün farkında olduğunuz takdirde, olası bir ekstra büyümede ya da şekil farklılığında bu durum kolayca dikkatinizi çekebilmektedir. ⁶

Meme Cildinde Değişiklikler

Meme kanseri, cilt hücrelerinde doku değişikliklerine neden olabilmektedir. Bunun bir sonucu olarak da iltihaplanma meydana gelebilmektedir. Oluşabilecek doku değişikliklerinin örnekleri arasında şunlar bulunmaktadır:

• Göğüs ucundaki ve göğüs halkasındaki (areola) cildin pul pul olması 
• Göğüs ucundaki ve göğüs halkasındaki (areola) cildin aşırı derecede kuru olması 
• Memenin herhangi bir yerinde cilt kalınlaşması 

Meme cildinde meydana gelen bu değişiklikler nedeniyle kaşıntı da hissedilebilmektedir.

Doku değişiklikleri, dermatit ve egzama dahil, iyi huylu cilt durumlarının bir sonucu olarak da ortaya çıkabilmektedir. ⁷

Meme Ucunda Akıntı

Meme ucunda akıntı meydana gelebilmektedir. Bu akıntı ince ya da kalın olabileceği gibi açık beyaz renkte, yeşil renkte ya da kırmızı renkte de olabilmektedir.

Emziren annelerde meme ucu akıntısı normal bir durumdur. Emzirme nedeniyle oluşan akıntı süt rengindedir.

Meme başı akıntısının çoğu kansersiz olmasına rağmen, bazı kişilerde meme kanserinin bir habercisi olabilmektedir.

Diğer meme akıntısı nedenleri ise şunlardır:

• Meme enfeksiyonları 
• Doğum kontrol haplarının bir yan etkisi 
• Bazı ilaçları almanın bir yan etkisi 
• Vücut fizyolojisinde varyasyonlar 
• Tiroid hastalığı gibi bazı tıbbi durumlar ⁸

Çukurlaşma

Meme cildinde çukurlar meydana gelebilmektedir. Bu bazen agresif meme kanseri türü olan inflamatuar meme kanseri belirtisi olabilmektedir. Kanser hücreleri, memede lenf sıvısının birikmesine ve cildin çukurlaşmasına yol açmaktadır. Meme cildinde çukurlar fark edildiğinde hemen bir uzmana başvurulmalıdır.

Lenf Bezlerinin Şişmesi

Lenf bezleri, sıvıyı filtreleyen ve potansiyel olarak zararlı hücreleri yakalayan küçük ve yuvarlak olan bağışıklık sistemi dokularıdır. Zararlı hücreler arasında bakteriler, virüsler ve kanser hücreleri bulunmaktadır. Meme kanseri yayılmaya başladığında genellikle ilk önce koltuk altında bulunan lenf bezlerine yönelmektedir. Bu nedenle, koltuk altlarında şişkinlikler meydana gelebilmektedir. ⁹

Ağrı

Meme kanseri, göğüs hücrelerinde ağrı, hassasiyet ve rahatsızlığa yol açabilmektedir. Meme kanseri genellikle ağrısızdır ancak buna rağmen, meme kanseri nedeniyle olabilecek herhangi bir belirti kesinlikle göz ardı edilmemelidir. Bazı meme kanseri hastaları bu ağrıyı yanma şeklinde tanımlayabilmektedir.

Cilt Renginin Değişmesi

Meme kanseri nedeniyle, meme cildinin rengi değişebilmekte hatta adeta çürümüş gibi bir görüntü olabilmektedir. Cilt kırmızı, mor veya mavimsi bir renge dönüşebilmektedir. Eğer bu durumun nedeni herhangi bir göğüs darbesi ya da travması değilse, hemen bir uzmana danışılması gerekmektedir. ¹⁰

İltihaplanma

İnflamatuar meme kanseri olarak adlandırılan nadir bir tür meme kanseri, diğer tipte meme kanserlerinden çok daha farklı belirtilere yol açabilmektedir.

Bu durumda, meme kızarmakta, ağrımakta ve iltihaplı bir görüntü almaktadır. Meme derisi zorlanmaya başlamakta ve pul pul olmaktadır. ¹¹

Acil Tıbbi Yardım Alınması Gereken Belirtiler

Göğüslerde meydana gelen değişiklikler her zaman bir panik nedeni olmamalıdır. Bunlar hormonal değişikliklerin, yaşlanmanın ya da diğer farklı faktörlerin bir sonucu olarak ortaya çıkabilmektedir. Bununla birlikte, sağlıklı olan ve herhangi bir nedeni sahip olmayan kişilerin belirtileri her zaman ciddiye alması gerekmektedir.

Yukarıda sıralanmış olan belirtilerin hepsi dikkat alınması gereken belirtilerdir. Altta yatan neden adet döngüsü, yaralanma ya da meme enfeksiyonu gibi bir hastalık değilse mutlaka bir doktora başvurulmalıdır. ¹²

Meme Kanseri Nedenleri

Meme kanseri neden olur? Meme kanseri meme hücrelerinde meydana gelen anormal büyümeler sonucunda meydana gelmektedir. Değişime uğramış olan bu hücreler diğer sağlıklı hücrelere oranla çok daha hızlı bir şekilde bölünmekte ve çoğalmaktadır. Bu nedenle de zamanla birikmeye başlayarak bir kitle ya yumruyu oluşturmaktadır. Diğer yandan, meme hücrelerinde başlayan bu durum lenf bezlerine ve vücudun diğer bölgelerine de yayılabilmektedir.

Meme kanseri genellikle süt üreten kanallar olarak bilinen meme hücrelerinde başlamaktadır. Bununla birlikte, lobüller ve meme içindeki diğer hücreler ya da dokularda da başlama ihtimali bulunmaktadır.

Meme kanseri pek çok risk faktörünün bir sonucu olarak tetiklenebilmektedir. Tetikleyiciler arasında ise hormonsal faktörler, yaşam tarzı faktörleri ve çevresel faktörler bulunmaktadır. Diğer yandan, herhangi bir risk faktörüne sahip olmadığı takdirde bile meme kanseri geliştirmiş olan hastalar da bulunmaktadır. Ortak bir fikir ise genetik yapı ve genetik yatkınlığın diğer risk faktörleriyle bir araya geldiğinde meme kanseri riskini artırabileceğidir. ¹³

Kalıtsal Faktörler

Bazı kalıtsal genetik mutasyonlara sahip olmak meme kanseri riskini artırabilmektedir. BRCA1 ve BRCA2 genlerindeki mutasyonlar en yaygın kalıtsal nedenlerdir. Diğer nadir mutasyonlar da bazı kadınları meme kanserine karşı daha eğilimli bir hale getirebilmektedir.

Gen testi, özellikle meme kanseri öyküsü olan ailelerde, potansiyel genetik problemlerin varlığını ortaya koyabilmektedir.

Aile Öyküsü

Ailede meme kanseri öyküsü olması, özellikle de meme kanseri geçmişi bulunan bir anne ya da kız kardeşe sahip olmak meme kanserine yakalanma riskini iki katına kadar artırabilmektedir. ¹⁴

Yaş

Yaş da meme kanseri için bir risk faktörü oluşturabilmektedir. Meme kanseri tanısı konan hastalar genellikle 60 yaş üstü kadınlardır. Meme kanseri vakalarının yaklaşık olarak yüzden 10 – 15’i 45 yaşın altındaki kadınlarda görülmektedir. Bununla birlikte, bu durum etnik kökenlere bağlı olarak da değişebilmektedir.

Cinsiyet

Meme kanseri sadece kadınlara has bir kanser türü değildir, erkeklerde de ortaya çıkabilmektedir. Ancak, kadınlarda ortaya çıkma riski 100 kat daha fazladır. ¹⁵

Obezite

Menopozdan sonra artan yağ dokusu östrojen seviyelerinin artmasına yol açabilmektedir. Yüksek östrojen seviyeleri meme kanseri riskini artırabilen ciddi bir risk faktörüdür. Yetişkinlik döneminde kilo alma ve aşırı yağın bel çevresinde toplanması sonucu da vücuttaki östrojen seviyesi artabilmektedir.

Çocuk Doğurmamak

Hiç çocuğu olmayan veya 35 yaş üstünde daha geç bir yaşta hamilelik geçiren kadınlarda meme kanseri riski daha da artabilmektedir. Bebek emzirmenin meme kanseri geliştirme riskini azaltabileceği düşünülmektedir. ¹⁶

Meme Yoğunluğu

Daha az yağlı dokuya, glandülere ve fibroz dokuya sahip olan kadınların meme yoğunluğu daha fazla olan kadınlara oranla meme kanserine yakalanma riski daha az olabilmektedir.

Meme Değişimleri

İyi huylu yani kanserli olmayan bazı meme problemleri kötü huylu meme kanseri gelişimi riskini artırabilmektedir. ¹⁷

Menstrüasyon Geçmişi

12 yaşından önce erken menstrüasyonu başlayan ya da 55 yaşında sonrasında geç menopoza giren kadınlarda meme kanseri riski daha fazla olabilmektedir. Riskin artmasına yol açan bu koşullar, vücudun uzun süre boyunca östrojen ve progesteron hormonlarına maruz kalmasıyla ilişkili olabilmektedir.

Egzersiz Yapmamak

Düzenli fiziksel aktivite içinde olmayan kadınlarda meme kanseri riski daha fazladır. Haftada toplam dört ile yedi saat arasında düzenli egzersiz fiziksel aktivite, meme kanseri riskini azaltmaya yardımcı olabilmektedir. ¹⁸

Alkol

Alkolün kötüye kullanımı ya da ağır alkol tüketimi meme kanseri riskini artırabilen bir faktördür. Tüketilen alkol miktarı ne kadar artarsa kanser riski de o kadar artmaktadır.

Doğum Kontrol Hapları

10 yıl ya da daha uzun bir süre boyunca doğum kontrol hapları kullanmış olmak meme kanseri riskini artırabilmektedir. Doğum kontrol haplarını almayı bırakmak kanser riskini zamanla azaltmaya yardımcı olabilmektedir.

Hormon Tedavisi

Menopozdan sonra kombine hormon tedavisi almış olmak meme kanseri riskini artırabilmektedir. Menopozda hormon tedavisi almak, meme kanserinin sadece daha ileri bir seviyeye geldiğinde teşhis edilmesi de neden olabilmektedir. ¹⁹

Dietilstilbestrol Kullanımı

Özellikle 1940 ve 1971 yılları arasında düşük riskini önlemek için hamile kadınlara verilen bir ilaç olan DES’in daha önceki kullanımı, meme kanserine yakalanma riskini az da olsa artırabilmektedir.

Radyasyona Maruz Kalmak

Çocuk veya genç yetişkinlik yaşlarında, kanser tedavisinin bir parçası olarak göğüs bölgesine yönlendirilmiş olan radyasyon tedavisi gören kadınların gelecekte meme kanserine yakalanma riski önemli ölçüde artabilmektedir. ²⁰

Meme Kanseri Tedavisi

Meme kanseri nasıl geçer? Meme kanseri tedavisinin seçenekleri, meme kanserinin tipine, derecesine, boyutuna ve kanserli hücrelerin hormonlara karşı duyarlı olup olmamasına bağlı olarak değişebilmektedir. Bununla birlikte, fiziksel ve zihinsel durumları da göz önünde bulundurulmaktadır.

Meme kanseri hastalarının çoğunda, ameliyat, kemoterapi, hormon tedavisi ve radyasyon tedavisi uygulanmaktadır. Kemoterapi, hormon tedavisi ve radyasyon tedavisi meme ameliyatından önce ya da sonra yapılabilmektedir. Ayrıca tedavinin daha başarılı olabilmesi için bu yöntemlerin bir kombinasyonu da kullanılabilmektedir. ²¹

Meme kanseri tedavisi daha ayrıntılı olarak şöyle sıralanabilmektedir:

Meme Kanseri Ameliyatı

Meme kanseri tedavisinde kullanılabilecek cerrahi yöntemler şunlardır:

Memedeki kanserin alınması (lumpektomi): Amaç göğsü korumak olduğunda ya da  geniş lokal eksizyon olarak adlandırılabilecek bir lumpektomi söz konusu olduğunda, cerrah tarafından kanserli tümör ve çevresindeki sağlıklı dokuların küçük bir kısmı alınmaktadır.

Bu cerrahi yöntem daha küçük olan tümörleri almak için kullanılmaktadır. Daha büyük boyutta olan tümörlerde ise kanserli hücreleri küçültmek için ameliyat öncesinde kemoterapi uygulanabilmektedir.

Memenin tamamen alınması (mastektomi): Bu işlem sırasında kanserli tümörün bulunduğu meme tamamen alınmaktadır. Sonrasında memenin görünümünü iyileştirmek için plastik cerrahiden yardım alınabilmektedir. Özellikle son yıllarda meme kanseri nedeniyle pek çok kadına mastektomi uygulanmaktadır. ²²

Lenf bezlerinin alınması: Eğer meme kanseri sentinel lenf bezlerine de yayılmışsa, cerrah tarafından koltuk altında bulunan ek lenf bezleri de çıkartılabilmektedir.

Her iki memenin alınması: Genetik yatkınlığı olan ve ailesinde güçlü kanser öyküsü bulunan, meme kanseri hastalarında, kanserli tek meme alındıktan sonra kanserin tekrar nüksetme riski bulunmaktadır. Bu nedenle, kontralateral profilaktik mastektomi isimli cerrahi işlem sırasında kanserli memeleyle birlikte diğer sağlıklı meme de alınabilmektedir.

Meme kanseri ameliyatlarından sonra oluşabilecek komplikasyonlar tamamen cerrahi yönteme bağlı olarak değişmektedir. Genellikle ağrı, kanama, enfeksiyon ve kol şişmesi gibi komplikasyonlar gelişmektedir. ²³

Radyasyon Tedavisi

Hemen hemen bütün kanser türlerinde radyasyon tedavinin bir parçası haline gelmektedir. İşlem sırasında radyasyon makinesi kullanılarak X-ışınları ve protonlar gibi yüksek güçlü ışınlar kanserli hücrelere yönlendirilmektedir. Böylece kanserili hücreler ölmekte ve büyüyememektedir. Makine ile uygulandığında dış radyasyon, vücut içine yerleştirildiğinde ise brakiterapi olarak adlandırılmaktadır.

Lumpektomi sonrasında genellikle dış radrasyon kullanılmaktadır. Kanserin nüksetme riski daha az ise lumpektomi ameliyatından sonra brakiterapi bir seçenek olarak değerlendirilebilmektedir. ²⁴

Kemoterapi 

Kanserli hücrelerin büyümesini engellemek ve onları yok etmek için bazı ilaçlar kullanılmaktadır. İlaçları içeren bu tedavi yöntemi kemoterapi olarak adlandırılmaktadır. Meme kanserinin vücudun diğer bölgelerine yayılma riski varsa ya da kanserin nüksetme riski söz konusu ise ameliyat sonrasında kemoterapi uygulanmaktadır.

Memede bulunan tümör eğer daha büyükse, bu tümörü küçültüp ameliyata uygun hale getirebilmek için kemoterapi ameliyattan önce de uygulanabilmektedir.

Kemoterapi aynı zamanda kanser vücudun diğer bölgelerine yayıldığı zamanlarda da kullanılmaktadır. Kanseri kontrol etmek ve kanserin neden olduğu herhangi bir belirtiyi hafifletmek için kemoterapi önerilebilmektedir. ²⁵

Hormon Tedavisi

Meme kanserinde hormon tedavisi genellikle hormonlara duyarlı olan meme kanserini tedavi etmek için kullanılmaktadır. Hormonları bloke etmeyi amaçlayan bu tedavi östrojen reseptör pozitif (ER pozitif) ve progesteron reseptör pozitif (PR pozitif) şeklinde ayrılmaktadır.

Hormon tedavisi, kanserin nüksetme riskini azaltmak için ameliyattan önce veya sonra veya diğer tedavilerden sonra kullanılabilmektedir.

Hormon tedavisinde kullanılabilecek yöntemler ise şunlardır:

• Hormonların kanser hücrelerine bağlanmasını engelleyen ilaçlar (seçici östrojen reseptör modülatörleri) 
• Vücudun menopozdan sonra östrojen yapmasını engelleyen ilaçlar (aromataz inhibitörleri) 
• Yumurtalıklarda hormon üretimini durdurmak için cerrahi veya ilaçlar ²⁶

Palyatif Bakım

Kanser gibi yaşamı tehdit eden hastalıklar durumunda palyatif bakım uygulanmaktadır. Palyatif bakım, hastalığın belirtilerini hafifletmeye odaklanan bir tedavi yöntemidir. Doktorlar, hemşireler ve diğer özel eğitimli profesyoneller tarafından hastaya ekstra destek sağlanmaktadır. Cerrahi yöntemler, kemoterapi ve radyasyon tedavisi gibi sert tedaviler sırasında da kullanılabilmektedir.

Palyatif bakım diğer uygun tedavilerle birlikte kullanıldığında, hasta kendisini daha iyi hissetmeye başlamaktadır. Böylece hastanın daha uzun süre yaşatılması da mümkün olabilmektedir. ²⁷

Meme Kanseri İçin Hangi Doktora Gidilir?

Meme kanseri tanısı ve tedavisini oluşturan uzmanlıklar içinde cerrahlar, tıbbi onkologları, plastik cerrahları ve radyasyon onkologları bulunmaktadır. ²⁸