Mide Ağrısı Neden Olur? Nasıl Tedavi Edilebilir?

Mide Ağrısı Nedir?

Mide ağrısı oldukça en yaygın olarak yaşanan sağlık sorunlarından biridir. Her yaştan insanı etkileyebilen mide ağrısı hem erkekler hem de kadınlarda sıklıkla yaşanmaktadır. Hayatın herhangi bir evresinde kişiyi etkileyebilen bu sağlık problemi, hafif olabileceği gibi bazı durumlarda şiddetli bir hal de alabilmektedir.

Mide ağrısı birçok nedene bağlı olarak ortaya çıkabilmektedir. Bazı durumlarda sürekli devam ettiği için kronikleşebilmektedir. Kronik mide ağrısı sabit olabilmekte veya diğer mide problemlerinden kaynaklanabildiği için gidip gelebilmektedir.

Geçici olan ve ara sıra görülen mide ağrısı, muhtemelen gaz, mide yanması ve hazımsızlık gibi hafif mide problemlerinden dolayı ortaya çıkmaktadır. Bununla birlikte, vücut için uygun olmayan bir yiyeceğin yan etkisi olarak da yaşanabilmektedir. ¹

Daha ciddi bir neden yüzünden mide ağrısı çeken hastalar genellikle beraberinde kusma, iştahsızlık, kanlı ishal, mide rahatsızlığı, idrar ve göğüs asiditesi, midede yanma hissi gibi problemlerle karşılaşmaktadır.

Mide ağrısını önlemeye yardımcı olabilecek bazı önlemler arasında, uyumaya yakın zamanlarda ağır ve sindirimi zor yiyecekleri tüketmekten ziyade hafif ve kolay sindirilebilir yiyeceklerin tercih edilmesi, kızarmış ve baharatlı gıdalardan kaçınılması, yemeklerden hemen sonra herhangi bir fiziksel aktivitenin yapılmasının önlenmesi bulunmaktadır. Zihni rahat tutmak için kaygı, korku, zihinsel stres, öfke, açgözlülük ve endişe de kaçınılmalıdır. ²

Mide Ağrısı Nedenleri

Mide ağrısı, midede hissedilen ağrı ya da kramptır. Genellikle de kısa süren mide ağrısı çoğu zaman bir endişe nedeni olarak görülmemektedir. Diğer yandan, ani ve giderek şiddetlenen mide ağrısı, herhangi bir sağlık sorununun habercisi olabileceği için hemen tıbbi bir yardım alınmasında fayda vardır.

Mide ağrısı neden olur? Mide ağrısı bazen hafif bazen keskin bazen ise kramp şeklinde hissedilebilmektedir. Çeşitli nedenler sonucu ortaya çıkabilen mide ağrısının en sık rastlanılan nedenleri arasında şunlar bulunmaktadır: ³

Hazımsızlık (Dispepsi)

Halk arasında hazımsızlık olarak da bilinen dispepsi, yemek yedikten sonra midede hissedilen rahatsız edici bir durumdur. Özellikle, midenin üst kısmında bir yanma hissi yaşanmaktadır.

Hazımsızlık, gastroözofageal reflü hastalığı, safra kesesi hastalığı veya ülserler gibi temel bir sorunun bir belirtisi olarak ortaya çıkabilmektedir. Nedenine bağlı olarak uygulanan uygun tedavi ile mide ağrısı da ortadan kalkabilmektedir.

Hazımsızlık oldukça çok kişiyi etkileyen ve çok sık yaşanan bir sağlık sorunudur. Bazı insanlar hazımsızlık yaşamaya diğerlerine göre daha eğilimli olabilmektedir. ⁴

Hazımsızlığın diğer nedenleri arasında şunlar bulunmaktadır:

• Gastroparezi (mide felci), midenin tamamen boşalamaması durumudur. Bu, şeker hastalığı olan insanlar arasında yaygın yaşanan bir sorundur.
• İrritabl bağırsak sendromu
• Mide enfeksiyonu
• Pankreatit
• Tiroid hastalığı
• Mide kanseri, ancak nadiren görülmektedir. 

Hazımsızlık bazen bir ilacın yan etkisi olarak da yaşanabilmektedir. Hazımsızlığa neden olabilecek bazı ilaçlar ise şunlar olabilmektedir:

• Aspirin ve diğer ağrı kesici şekilleri
• Tiroid ilaçları
• Doğum kontrol hapları
• Steroidler
• Bazı antibiyotikler

Bazı yaşam tarzı faktörleri de hazımsızlığa yol açabilmektedir. Bazı örnekler şunlardır:

• Çok fazla ya da çok hızlı yemek yemek
• Stres altındayken yemek yemek
• Aşırı alkol tüketimi
• Stres
• Yorgunluk
• Sigara içmek ⁵

Kabızlık

Kabızlık, normalden daha az bağırsak hareketinin yaşandığı, bu nedenle de, daha az sıklıkla tuvalete çıkıldığı bir sağlık durumudur. Hemen hemen herkesin başına gelebilen bu yaygın durum, genellikle ciddi bir sağlık sorunu olarak görülmemektedir.

Bağırsak hareketliliği kişiden kişiye göre değişmektedir. Bazı insanlar için günde üç tuvalete çıkmak normal bir durumken, bazıları haftada iki kez tuvalete çıkmaktadır. Diğer yandan, üç günden fazla tuvalete çıkamama kabızlığa yol açabilmektedir. Bu durumda dışkı sertleşmekte ve geçişi zorlaşmaktadır. 

Kabızlığa neden olan durumlar şunlardır:

• Diyet değişiklikleri
• Kalsiyum veya alüminyum içeren anti asitlerin kullanımı
• İrritabl bağırsak sendromu ⁶
• Hareketsizlik
• Su veya fiber eksikliği
• Hamilelik
• Aşırı müshil kullanımı
• Antidepresanlar ve demir takviyeleri gibi bazı ilaçlar
• Hipotiroidi ya da tiroid yetmezliği
• Stres ⁷

Gastroenterit

Gastroenterit, mide ve bağırsakların iltihaplandığı ve tahriş olduğu, nedeni ise genellikle bakteriyel ya da viral olan bir sindirim sistemi rahatsızlığıdır. Mide ağrısıyla birlikte genellikle ishal ve kusma da yaşanmaktadır. Diğer belirtiler arasında ise ateş ve baş ağrısı da olabilmektedir.

Gastroenterit, çoğunlukla norovirus veya rotavirüs gibi virüslerden kaynaklanmaktadır. Genellikle kümes hayvanlarının veya yumurtaların az pişirilmesiyle ortaya çıkan Campylobacter bakterileri ve Salmonella tarafından tetiklenmektedir. ⁸

İrritabl Bağırsak Sendromu

İrritabl bağırsak sendromu, mide ağrısı, kramp, kabızlık, karın şişkinliği ve ishal gibi belirtilerle birlikte görülmektedir. Durum, bağırsak hasarına neden olabilmektedir. Kişinin hayatına da etki edebilmektedir.⁹

Nedeni tam olarak bilinmese de, tetikleyicileri arasında aşırı duyarlı bir kolon ve bağışıklık sisteminin bulunduğu düşünülmektedir. Gastrointestinal sistemdeki bakteri enfeksiyonu da irritabl bağırsak sendromuna da yol açabilmektedir. ¹⁰

Gıda Zehirlenmesi

Gıda zehirlenmesi kusma, ishal ve mide ağrısına neden olabilmektedir. Zehirli ya da kirlenmiş olan gıdaları tüketme sonucu ortaya çıkmaktadır. Gıda zehirlenmesi de olduğu yaygın olarak yaşanan bir sağlık sorunudur.

Genellikle gıda zehirlenmesi bakteriler, parazitler ve virüsler tarafından tetiklenmektedir. ¹¹

Mide Ağrısı Belirtileri

Mide ağrısı bütün karın bölgesinde hissedilmemektedir. Sadece midede hissedilmekte olan bu ağrı genellikle kramplar, şişkinlik, gaz, bulantı ve kusma gibi fark edebilecek en yaygın belirtilerden bazılarıyla birlikte yaşanmaktadır. Çoğu zaman ciddi bir sağlık sorununu işaret etmeyen bu durum, nedenine bağlı olarak diğer belirtilerle birlikte ortaya çıkabilmektedir.¹²

Çoğu zaman, bir tuvalet rutini problemi nedeniyle oluştuğu düşünülen mide ağrısı, bağırsak hareketliliğinden sonra kendiliğinden geçebilmektedir. Bununla birlikte, kabızlık ve ishal gibi bir problemle birlikte oluşan mide ağrısından tuvalete çıkmak oldukça zor olabilmektedir.

Bazen mide ağrısı başlangıcı çok sık yaşanabilmektedir. Bu ağrı kolay kolay geçmeyen ya da zonklayan bir ağrı şeklinde kendini hissettirebilmektedir. Öte yandan, bazen midenin sadece bir bölümünde hissedilen keskin, ani bir ağrı da olabilmektedir. Bu durumun ciddi bir sağlık sorununun işareti olma olasılığı daha yüksektir, bu nedenle de hemen bir doktora başvurmakta fayda vardır. ¹³

Mide ağrısı nasıl anlaşılır? Mide ağrısıyla birlikte pek çok belirti de yaşanabilmektedir. Bazı sağlık sorunlarına özgü olabilen mide ağrısı belirtisi şunlara dâhil olabilmektedir:

Hazımsızlık Belirtileri

Mide ağrısı hazımsızlığın en sık yaşanan belirtisidir. Hazımsızlığın diğer belirtileri ise şunları içermektedir:

• Karın veya göğüs üst kısmında ağrı, doluluk veya rahatsızlık (mide yanması)
• İştah kaybı
• Hasta hissetmek
• Gaz

Hazımsızlık nedenine bağlı olarak, belirtiler de çok hızlı bir şekilde gidebilir, gelip gidebilir veya uzun süre ya da düzenli bir şekilde devam edebilir.

Aşağıdaki belirtilerin ve faktörlerin bulunması durumunda acil tıbbi yardım alınması gerekmektedir:

• Açıklanamayan kilo kaybı
• 55 ve üstü bir yaştaysanız ve açıklanamayan ya da devam eden hazımsızlık belirtileri yaşıyorsanız
• Şiddetli ağrı ya da giderek kötüleşen ağrı
• Kusarken kan görme (sadece kan lekesi olsa bile) ¹⁴

Kabızlık Belirtileri

Bağırsak hareketliliğinin normalin dışında seyretmesi mide ağrısına neden olabilmektedir. Kabızlığın diğer belirtileri ise şunlardır:

• Bağırsakların tamamen boşalmadığı hissi
• Karın şişmesi ve muhtemelen gürültülü bir ses
• Gaz
• Hazımsızlık
• Nadir bağırsak hareketleri
• Sert, kuru olan dışkının çıkarken çok zorlaması
• İştah kaybı
• Göbek bölgesinde ağrı veya basınç
• Sıkışmanın bir sonucu olarak kanama 

Son üç ay içinde sıralanan bu belirtilerden iki veya daha fazlasına maruz kaldıysanız bu durum kronik kabızlık olarak değerlendirilmektedir. ¹⁵

Gastroenterit Belirtileri

Gastroenterit hastalığında en yaygın belirti ishal ve kusma olarak tanımlanmaktadır. Sindirim sistemini etkileyen bu hastalık mide ağrısına da neden olabilmektedir. Gastroenterit belirtileri şunları içermektedir:

• Mide ağrısı veya kramp
• Mide bulantısı
• Kusma
• Ateş
• Zayıf beslenme (bebeklerde)
• İstenmeyen kilo kaybı (sıvı kaybı belirtisi de olabilir)
• Aşırı terleme
• Nemli bir cilt
• Kas ağrısı veya eklem sertliği
• Dışkı kontrolü kaybı 

İrritabl Bağırsak Sendromu Belirtileri

İrritabl bağırsak sendromu, mide ağrısı, kramp, kabızlık, karın şişkinliği ve ishal gibi belirtilerle birlikte görülmektedir. Diğer belirtileri arasında ise şunlar bulunmaktadır:

• Bağırsak alışkanlıklarında değişim
• Karın ağrısı ve kramplar (genellikle kişi tuvalete gittikten sonra rahatlamaktadır)
• Tuvalete gittikten sonra bağırsakların tamamen boşalmadığı hissi
• Fazla gaz
• Rektumdan mukus geçişi
• Ani ve acil olan tuvalete gitme ihtiyacı
• Şişlik veya karın şişmesi ¹⁶

Gıda Zehirlenmesi Belirtileri

Gıda zehirlenmesi başlangıcı belirtileri saatler ya da günler içinde başlayabilmektedir. Zamanlama, gıda zehirlenmesine bağlı olarak değişmektedir. Ayrıca, tüketilen yiyecek veya içecek miktarına bağlı da olacaktır. Mide ağrısını da içeren belirtilere sahip olan gıda zehirlenmesinin diğer belirtileri şunlardır:

• Mide ağrısı
• İshal
• Ateş
• İştah kaybı
• Bulantı
• Kusma
• Zayıflık ve yorgunluk

Diğer yandan, gıda zehirlenmesi belirtileri kişinin ne kadar mikrop veya toksin tükettiğine de bağlıdır. Ayrıca, bir kişinin mikrop veya toksine karşı olan hassasiyeti diğer bir kişiden farklı olabilmektedir. ¹⁷

Mide Ağrısı Tedavisi 

Mide ağrısı nasıl geçer? Mide ülseri gibi daha ciddi bir nedenle ortaya çıkmayan mide ağrısı, genellikle yaşam tarzı değişiklikleriyle kolaylıkla kontrol altına alınabilmektedir. Diğer yandan, bu çabaya rağmen uzun bir zaman dilimi boyunca devam etmiş olan mide ağrısının tedavi edilmesi gerekebilmektedir.

Mide ağrısı için uygulanan tedavi belirtilere bağlı olarak değişebilmektedir. Hem ilaçlarla hem de yaşam tarzı değişiklikleriyle birlikte mide ağrısını iyileştirmek mümkün olabilmektedir. ¹⁸

İlaç Tedavisi

Mide ağrısını hafifletmeye yardımcı olması için kullanılabilecek ilaçlar arasında şunlar bulunmaktadır:

• Gaz giderici ilaçlar: Mide ağrısı hazımsızlık ve gaz sıkışması nedeniyle oluşuyorsa, gaz giderici ilaçlar bulunmaktadır. Bu ilaçlar bağırsaklardaki gazı azaltmaya yardımcı olarak mideyi de rahatlatmaktadır.
• Asit üretimini azaltmak için kullanılan ilaçlar: Mide asidi mide ağrısını tetikleyebilmektedir. Bu durumda, H-2 reseptör blokerleri olarak adlandırılan ilaçlar mide asidini dengelemeye yardımcı olabilmektedir.
• Proton pompa inhibitörü: Proton pompası inhibitörleri, asit salgılayan mide hücrelerindeki asit pompalarını kapatarak ve asit üretimini azaltmayı amaçlayarak çalışmaktadır. 
• Prokinetik ilaçlar: Prokinetik ajanlar, midenin daha hızlı boşalmasına yardımcı olmaktadır.
• Mideyi boşaltmayı amaçlar ilaçlar: Midenin tam olarak boşalmaması sonucu oluşan mide ağrısının yaşanması durumunda, doktor tarafından metoklopramid ilaç reçete edilebilmektedir. Diğer yandan, bu ilaç mide ağrısı çeken herkes için uygun değildir, pek çok yan etkiye neden olabilmektedir.
• Düşük dozlu antidepresanlar: Trisiklik antidepresanlar ve seçici serotonin geri alım inhibitörleri olarak bilinen ilaçlar, bağırsak ağrısını kontrol eden nöronların aktivitesini inhibe etmeye yardımcı olabilmektedir. ¹⁹

Mide ağrısının mide ülseri gibi daha ciddi bir durumdan kaynaklandığı düşünüyorsa, daha ayrıntılı bir tedavi yöntemi uygulanacaktır. Özel diyetlerin mide ülserini önleme veya tedavi etmede çok az etkisi olduğu düşünülmektedir. Tedavi seçenekleri arasında ise şunlar bulunmaktadır:

• İlaçla tedavi: pylori nedeniyle oluşan enfeksiyonu tedavi etmek için antibiyotikler dâhil olmak üzere bazı ilaçlar kullanılabilmektedir. Farklı ilaçların kombinasyon halinde kullanılması da gerekebilir.
• Tedavide bazı değişiklikler: Artrit ilacı, aspirin veya diğer antiinflamatuar ilaçlar, tedavinin mide ülseri üzerindeki etkisini azaltabileceği için hafifçe değiştirilebilir.
• Asidi azaltma: Antiasit tabletleri gastrik suları içindeki asit içeriğini azaltmak için kullanılabilmektedir.
• Yaşam tarzı değişiklikleri: Sigara bırakma da dâhil olmak üzere, bazı yaşam tarzı değişiklikleri mide ülserinin belirtilerini hafifletebilir. Sigara, midenin doğal savunma mekanizmalarına etki ederek iyileşme sürecini yavaşlatmaktadır. ²⁰

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Yaşam tarzı değişikliklerinin mide ağrısı tedavisinde oldukça etkili olduğu düşünülmektedir. Doktorunuz, mide ağrısını kontrol etmenize yardımcı olmak için bazı yaşam tarzı değişikliklerini önerebilir.²¹

Diyet tarzı değişiklikleri ve yeme alışkanlıklarında yapılan bazı farklılıklarla mide ağrısı belirtilerini kontrol altına almak mümkün olabilmektedir:

• Daha küçük öğünleri yiyin, ancak daha sık yemek yiyin: Midenin boş olması da bazen mide ağrısına neden olabilmektedir. Bu nedenle, düzenli beslenmek de genel mide sağlığı için önemlidir.²²

Yanlış yeme alışkanlıkları nedeniyle oluşan mide ağrısını engellemek için daha küçük öğünlerle daha sık beslenmek en doğrusu olacaktır. Böylece mideye gereğinden fazla stres yüklenmemektedir.

• Mide ağrısını tetikleyen gıdalardan uzak durun: Yağsız ve baharatlı gıdalar, gazlı içecekler, kafein ve alkol gibi bazı yiyecek ve içecekler mideyle ilgili ağrıları tetikleyebilmektedir.
• Yavaş yavaş yiyin ve iyice çiğneyin: Yiyecekleri yavaş yavaş ve iyice çiğneyerek yemek için kendinize bir zaman tanıyın. ²³

Stresi Azaltmak

Stres bazı insanlarda mide ağrısını tetikleyebilmektedir, bu nedenle, hayatınızdaki stresi azaltma teknikleri öğrenmek faydalı sonuçlar verebilmektedir. Stresi azaltmak için hobiler ve spor gibi seçeneklere yönelebilirsiniz. Aynı zamanda, gevşeme ve yoga gibi stresle mücadele edilmesini sağlayan teknikleri de öğrenebilirsiniz. ²⁴

Mide Ağrısı İçin Hangi Doktora Gidilir?

Mide ağrısı teşhisi ve tedavisi için bir iç hastalıkları uzmanına (dâhiliye) başvurabilirsiniz. 

Mide Ağrısına Ne İyi Gelir 

Mide ağrısı yaşandığı zaman insanlar çok zor durumda kalırlar. Mide ağrısını geçirmek için ne yapılabilir diye sorarlar ve araştırırlar. Gerçekten de mide ile ilgili problemler insanlara sıkıntılı durumlar yaratabilir. Bu nedenle de nasıl engellenebileceği ve hafifletebileceği öğrenilmelidir. Mide ağrısı arttığı zaman daha zor zamanlar yaşanır. Geç kalınmadan önlem alınırsa çok daha iyi olur.