Sistit Hastalığı Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Sistit Hastalığı Nedir? 

Sistit, mesanenin iltihaplanması durumudur. İltihaplanma, vücudunuzun bir bölümünün tahriş olması, kırmızı bir renk alması veya şişmesi halidir. Çoğu vakada, sistitin nedeni idrar yolu enfeksiyonu olarak kabul edilir. Bir idrar yolu enfeksiyonu bakterisi, mesaneye veya üretraya girdiğinde çoğalmaya başlar. Vücudunuzda dengesiz hale gelen doğal olarak oluşan bakteriler de olabilir. Bu bakteriler enfeksiyona ve iltihaba neden olur.

Sistit her zaman enfeksiyona bağlı değildir. Örneğin bazı ilaçlar ve hijyen ürünleri de iltihaba neden olabilir. Sistit tedavisi altta yatan nedene bağlı olarak değişmektedir. Çoğu sistit vakası akuttur veya aniden ortaya çıkar. İnterstisyel sistit olguları ise kronik veya uzun sürelidir. Sistit herkesi etkileyebilir ancak en sık kadınlarda görülür. ¹

Sistitin Belirtileri

Sistit durumunda idrara çıkma beraberinde bazı problemler yaşatabilir. Kişi genelde kendini hasta ve yorgun hissetmektedir.

Sistit nasıl anlaşılır? Yetişkinlerde sistitin başlangıcı ve belirtileri şunlar olabilir:

• İdrar yaparken ağrı, yanma veya batma hissi
• Normalden daha sık ve acil olarak idrara çıkma isteği
• İdrara çıktıktan sonra bile tekrar çıkma isteği
• Koyu, bulanık veya güçlü kokulu idrar
• Karın ağrısı
• Hasta, yorgun ya da iyi hissetmemek
• İdrarda kanın olması

Yetişkinlerde sistit genellikle yüksek ateşe neden olmaz. 38 ° C veya daha yüksek bir sıcaklığa sahipseniz ve beliniz veya sırtınızda ağrı varsa, bu bir böbrek enfeksiyonu belirtisi olabilir.

Çocuklarda sistit belirtileri

Bir çocuğun sistit olup olmadığını anlamak zor olabilir, çünkü semptomlar genelde belirsizdir ve küçük çocuklar nasıl hissettiklerini kolayca anlatamazlar.

Küçük çocuklarda olası sistit belirtileri şunları içerebilir:

• 38 C veya daha yüksek bir sıcaklık (ateş)
• Zayıflık ve yorgunluk
• Sinirlilik
• İştah kaybı
• Kusma

Sistit olan çocuklar normalde yetişkinlerde görülen, örneğin idrara çıkarken ağrı, normalden çok idrar yapma ve mide ağrısı gibi belirtilere de sahip olabilirler. ²

Doktora başvurulması gereken durumlar

Bir böbrek hastalığına yakalanma durumunda oluşabilecek belirtilere ve semptomlara sahipseniz, acil tıbbi yardım istemelisiniz. Böbrek hastalığı durumunda oluşan belirtiler ise şunlardır:

• Sırt ağrısı
• Ateş ve titreme
• Mide bulantısı ve kusma

Birkaç saat veya daha uzun süren acil, sık veya ağrılı idrara çıkma isteği yaşarsanız veya idrarda kan görürseniz, bir doktora başvurun. Geçmişte bir idrar yolu enfeksiyonu tanısı aldıysanız ve önceki idrar yolu enfeksiyonunu taklit eden belirtiler geliştiriyorsanız, yine doktorunuza başvurun.

Ayrıca bir dizi antibiyotiği kullandıktan sonra bile sistit belirtileriniz geri dönüyorsa yine doktorunuza başvurmalısınız. Farklı bir ilaç çeşidine ihtiyacınız olabilir. Çocuğunuz gündüz idrar kaçırma problemleri yaşıyorsa, çocuk doktorunuza başvurmalısınız. Sağlıklı erkeklerde sistit yaşanması oldukça nadir bir durumdur, bu neden eğer sistit belirtileri yaşanıyorsa bu durum doktorunuz tarafından araştırılmalıdır. ³

İnterstisyel Sistit

İnterstisyel sistitin belirtileri ve semptomları kişiden kişiye göre değişir. İnterstisyel sistit varsa, semptomlar da zamanla değişebilmekte; menstrüasyon, uzun süre oturma, stres, egzersiz ve cinsel aktivite gibi ortak tetikleyicilere yanıt olarak periyodik olarak artabilmektedir.

İnterstisyel sistit bulguları ve belirtileri şunları içerir:

• Pelviste ağrı veya kadınlarda vajina ve anüs arasındaki ağrı
• Erkeklerde testis ve anüs arasındaki ağrı
• Kronik pelvik ağrı
• İdrar yapmak için sürekli, acil bir ihtiyaç
• Gündüz ve gece boyunca sıklıkla küçük miktarlarda sık idrara çıkma (günde 60 defa)
• Mesane doluyken ağrı veya rahatsızlık vermesi ve idrar yaparken rahatlama sağlanması
• Cinsel ilişki sırasında ağrı

Semptomların şiddeti herkes için farklıdır ve bazı insanlar semptom içermeyen dönemlere maruz kalabilir.

İnterstisyel sistit belirtileri ve semptomları kronik idrar yolu enfeksiyonuna benzer olsa da genellikle enfeksiyon yoktur. Bununla birlikte, interstisyel sistiti olan bir kişide üriner sistem enfeksiyonu bulursa semptomlar kötüleşebilir. ⁴

Sistitin Nedenleri

Sistit neden olur? Sistit genellikle bakteriyel enfeksiyon nedeniyle oluşur, ancak bazen mesane tahriş olduğunda veya başka bir nedenden dolayı hasar gördüğünde de ortaya çıkabilir.

Bakteriyel Enfeksiyonlar

Çoğu enfeksiyonun, bağırsaklarda veya deri üzerinde genellikle bir zarar vermeden yaşayan bakterilerin idrar yollarından (vücudunuzdan idrar taşıyan tüp) mesaneye girmesi ve çoğalmaya başlaması durumunda ortaya çıktığı düşünülmektedir.

Sistit, kadınlarda erkeklerden daha çok görülür, bunun nedeni muhtemelen anüsün (arka geçit) kadınlarda üretraya (idrar yolu) daha yakın ve üretradan çok daha kısa olmasıdır.

Bakterilerin mesaneye nasıl girdiğinin nedeni çoğu zaman net olarak belli değildir, ancak sebepleri şunlar olabilir:

• Cinsel ilişki
• Tuvalete gittikten sonra tuvalet kağıdını arkadan öne doğru kullanmak
• Tampon veya üriner kateter yerleştirilmesi (mesaneyi boşaltmak için idrar yoluna yerleştirilen ince bir tüp)
• Kontrasepsiyon (doğum kontrol) için diyafram kullanma ⁵

Enfeksiyon riskini artırabilecek durumlar nelerdir?

Mesanenizde bir enfeksiyonun gelişme riskini artırabilecek birçok şey bulunmaktadır. Bunlardan bazıları aşağıda özetlenmiştir.

Mesaneyi tamamen boşaltamıyorsanız, içine giren herhangi bir bakteri, tuvalete giderken dışarıya atılamayabilir ve bu nedenle daha kolay çoğalabilir.

Mesaneyi tam olarak boşaltamadığınız bazı durumlar ise şunlardır:

• Üriner sisteminizde mesane taşı gibi tıkanmanız varsa
• Hamilelik durumunda bebek mesaneye baskı yapıyorsa
• (Erkeklerde) üretraya baskı yapan büyümüş bir prostat bezi varsa ⁶

Menopoz

Menopoz döneminde olan ya da geçmekte olan kadınlar için, üretranın astarı, östrojen hormonunun eksikliği nedeniyle küçülebilir ve inceltilebilir. Vajinadaki doğal bakteri dengesi de değişebilir, bu da potansiyel olarak zararlı bakterilerin daha yaygın hale gelmesine neden olabilir. Bu da, üretranın mesaneye yayılabilecek enfeksiyona karşı daha savunmasız bir hale gelmesi ile sonuçlanabilmektedir.

Diyabet

Şeker hastalığınız varsa, vücudunuzdaki şeker seviyesinin aşırı yüksek olduğu bir durumda sistit olma olasılığınız daha da yükselmektedir. İdrardaki yüksek seviyedeki şeker, bakterilerin çoğalması için oldukça uygun bir ortam yaratabilmektedir, bu nedenle mesaneye giren bakterilerin sistit oluşturması daha olasıdır.

Sistitin Diğer Nedenleri

Sistit, üretra ve mesanedeki hasar veya tahriş nedeniyle de oluşabilir. Bunun nedeni aşağıdakiler olabilir:

• Aşırı cinsel ilişki
• Parfümlü sabun veya duş jeli gibi kimyasal tahriş edici maddeler
• Mesanede kateter veya ameliyatın neden olduğu hasar
• Pelvisinize radyoterapi veya belirli kemoterapi ilaçlarıyla uygulanan tedavi

Sistit ayrıca ketamin ilacının rekreasyonel kullanımıyla da bağlantılı olabilmektedir. ⁷

İnterstisyel sistit

İnterstisyel sistit mesane duvarının uzun süreli kronik inflamasyonudur. Önemli ölçüde bakteriler tarafından oluşturulmaz ve antibiyotiklerle tedavi edilemez. İnterstisyel sistit belirtileri sistit belirtileriyle aynıdır bu nedenle genelde sistit olarak yanlış tanı konur. Ancak, İnterstisyel sistit mesane ve pelvik bölgede şiddetli ağrıya neden olur ve cinsel ilişkiden sonra veya menstrüasyon sırasında artabilir. ⁸

İnterstisyel sistitin asıl nedeni bilinmemekle birlikte, duruma neyin yol açtığına dair birkaç fikir bulunmaktadır. Olası bazı nedenler şunları içerir:

• İdrar kesesinin epitelindeki (astar) kusurların tahrişe neden olması
• Mesane travması
• Pelvik taban kas disfonksiyonu
• Otoimmün bozukluklar
• Primer nörojenik inflamasyon
• Omurilik travması
• Genetik veya kalıtım
• Alerji ⁹

Sistitin Tedavisi

Sistit nasıl geçer? Hafif sistit genellikle kendiliğinden temizlenir, ancak bazı durumlarda antibiyotik kullanmanız gerekebilir.

Aşağıdaki durumlar için doktorunuza danışın ve tedaviye başvurun:

• Sistit olup olmadığınızdan emin değilsiniz
• Belirtileriniz birkaç gün içinde iyileşmeye başlamıyorsa
• Sık sık sistit oluyorsanız
• İdrarınızda kan gibi şiddetli belirtileriniz varsa
• Hamileyseniz ve sistit belirtileri yaşıyorsanız
• Sistit belirtileri yaşayan bir erkekseniz
• Sistit belirtileri yaşayan kişi bir çocuksa

Daha önce sistit geçirmiş olan kadınlar, hafif şiddetli belirtiler yaşıyorsa ve bunlar antibiyotik tedavisi olmadan kendi kendine iyileşiyorsa çoğu durumda doktora gerek olmamaktadır. Ancak, belirtiler tekrarlıyorsa, mutlaka doktora danışılmalıdır.

Aşağıda sıralanmış olan yardım önlemlerini deneyebilir veya eczacınızdan fikir alabilirsiniz. ¹⁰

Basit Tedavi Yöntemleri

Daha önce sistit geçirmişseniz ve genel pratisyeninize gitmeniz gerektiğini düşünmüyorsanız, aşağıdaki tavsiyeler durumun temizlenene kadar belirtilerinizi hafifletmeye yardımcı olabilir:

• Ağrı kesicileri kullanabilirsiniz (her zaman önce ilaç prospektüsünü okuyup alıp almayacağınızı kontrol edin ve eğer emin değilseniz eczacınıza danışın)
• Bol miktarda su içmelisiniz. Bu yöntem mesaneden enfeksiyonu temizlemeye yardımcı olabilmektedir.
• Bir sıcak su şişesi kullanabilirsiniz. Karnınıza veya kasıklarınıza sıcak su şişesi tutmak, rahatsızlığı azaltabilir.
• Kendinizi iyi hissettirene kadar cinsel ilişkiden uzak durun, çünkü bu durumu daha da kötüleşebilir.

Bazı insanlar kızılcık suyu içmekte ya da idrarın asiditesini düşüren (sodyum bikarbonat veya potasyum sitrat gibi) ürünleri kullanılmaktadır. Bunların semptomları azalttığı düşünülmektedir, ancak etkinliklerini kanıtlayan çalışmalar kesin değildir.

Antibiyotik Tedavisi

Bazı durumlarda, doktorunuz bir dizi antibiyotik reçete edebilir. Antibiyotiklerin etkisinin hemen kendini göstermesi gerekmektedir. Belirtileriniz birkaç gün içinde düzelmeye başlamadıysa doktorunuza tekrar başvurun.

Çoğu insan antibiyotik tedavisinden herhangi bir yan etki yaşamamaktadır, ancak olası yan etkiler arasında hasta olma, kaşıntı, kızarıklık, ishal veya duygu durum değişikleri sayılabilir.

Sistit olmaya devam ederseniz (tekrarlayan sistit olarak da bilinir) doktorunuz bekleme antibiyotikleri veya sürekli antibiyotikler reçete edebilir. ¹¹

Sistit Ameliyatı: Cerrahi müdehale sistiti tedavi edebilir, ancak doktorun ilk tercihi olmayabilir. Genelde kronik durumlar için daha sık kullanılan bir yöntemdir. Bazen ameliyat yapısal bir sorunu onarabilir. ¹²

İnterstisyel sistiti olan insanlar için hidrodistanslı sistoskopi olarak adlandırılan bu cerrahi prosedür, hem interstisyel sistiti teşhis etmek hem de tedavi etmek için kullanılabilir. İnterstisyel sistit belirtilerinin hafifletilmesi amacıyla bir elektriksel sinir stimülatörünü yerleştirmek için cerrahi yapılabilir. Yalnızca interstisyel sistit tedavisinde deneyimli bir üroloji uzmanı durumunuza göre cerrahinin uygunluğu konusunda size bilgi verebilir. ¹³

Sistit için hangi doktora gidilir: Sistit için başvurabileceğiniz uzman doktorlar jinekologlar ve ürologlardır. ¹⁴

Evde Tedavi Yöntemleri

Evde bakım tedavisi rahatsızlığı hafifletmeye yardımcı olabilir. Ortak yöntemler şunlardır:

• Karın ya da sırt bölgenize ısıtma yastıkları uygulamak
• Pelvik alanı temizlemek için sitz banyosu yapmak
• Kızılcık suyu içmek veya tabletlerini almak
• Çok fazla sıvı tüketmek
• Pamuklu iç çamaşırı tercih etmek ve gevşek giysiler giymek
• Belirtilerinizi daha da kötüleştirdiğinden şüphelendiğiniz yiyecek veya içeceklerden kaçınmak

Alternatif yöntemler

Sistit için başka ameliyatsız yöntemlerde bulunmaktadır. Bazen mesaneyi su veya gaz ile germek semptomları geçici olarak iyileştirebilir. Sinir uyarımı, idrara çıkma isteğinin sıklığını azaltabilir ve pelvik ağrıdan kurtulmaya yardımcı olabilir. Radyasyon veya kemoterapiden kaynaklanan sistit için uygulanan ilaçlar mesaneyi temizlemeye destekçi olabilir. ¹⁵