Mucizevi Bademin 5 Faydası

Badem gülgiller familyasından küçük bir ağaç türünün yenilebilen meyvesine verilen addır. Yabani formu Suriye, Ürdün, Lübnan ve İsrail’de yetişir ve muhtemelen ilk olarak bu bölgelerde yetiştirilmiştir. Bu yabani bademler toplanıp kavrularak toksinlerinden arındırılıp tüketiliyordu. Tarihi çok eskiye dayanan bademe eski Mısır firavunlarından Tutankhamon’un (M.Ö. 1325) mezarında da rastlanmıştır. Uzun zamandır hayatımızda olan bu besleyici yemişin faydaları da çok fazla. 

1. Bademin İçerdiği Besin Değerleri

Besin değerlerine bakmamız gerekirse 100 gram bademin 579 kalori olduğunu görüyoruz. 

100 gram kavrulmamış badem;

Ayrıca kalsiyum, demir, magnezyum, fosfor, potasyum, sodyum, çinko, bakır, magnezyum, selenyum gibi minerallerle birlikte B-6, B-2 (riboflavin), B-1 (thiamin), B-3 (niacin), E, A vitaminlerini içerir. Ek olarak folatlar, panthotenic asit, beta karoten, lutein ve zeaxanthin gibi faydalı kimyasallar açısından zengindir. (1)

2. Badem Zengin Antioksidan Kaynağıdır

Antioksidanlar serbest radikallerin düzenlenmesine katkıda bulunarak oksidatif stres kaynaklı doku hasarını minimuma indirger. Oksidatif stres, hücrelerdeki moleküllerin zarar görmesi, kanser, yaşlanmanın hızlanması, inflamasyon gibi problemlerin temelini oluşturur. (2)

Bu antioksidanlar çoğunlukla bademin kahverengi yumuşak kabuğunda bulunur yani soyulmamış badem yemek sağlık açısından tercih edilmelidir. (3)

Sigara içmek oksidatif stresi artıran bir eylemdir ve kullanıcılarında oksidatif stres temelli kronik rahatsızlık riskini artırır. 60 genç erkek sigara kullanıcısı üzerinde yapılan bir araştırmada deneye katılanlara dört hafta boyunca günlük 84 gram badem verildi. Çalışma sonucunda badem tüketmenin antioksidan korumasını güçlendirdiği ve oksidatif stres kaynaklı hasarları azalttığı görüldü. (4)

2006 yılına ait başka bir çalışmada ise badem tüketiminin postprandiyal glisemi, insulinemi ve diğer oksidatif stres kaynaklı hasarların etkisini azalttığı saptanmıştır. (5)

Özet: Antioksidanlar vücudumuzu kanser, yaşlanma, hücre hasarı gibi oksidatif stres temelli problemlere karşı savunur. Badem içeriğindeki güçlü antioksidanlar sayesinde vücudun korunmasına yardımcı olur.

3. Kan Şekerinin Düzenlenmesine Yardımcı Olur 

Glisemik indeks, yediğimiz yiyeceklerin kanımızdaki glukoz seviyesini ne kadar hızlı artırdığını gösteren bir parametredir. Diyabet ise pankreasın insülin salgılamaması ya da yetersiz miktarda salgılaması sonucu meydana gelen bir hastalıktır. İnsülin ise kandaki glukozun hücrelere taşınıp yakıt olarak kullanılmasına yarar. Bu yüzden diyabet hastalarında kandaki glukoz miktarında artış gözlenir. Kandaki fazla glukoz toksik etkiye sahiptir ve körlük, böbrek yetmezliği ve kalp hastalığı riskine yol açar. Bu sebeplerden diyabet hastalarının beslenmelerine ekstra özen göstermeleri gerekmeli ve glisemik indeksi düşük gıdalar tercih etmelidirler. 

Fındık, badem gibi yemişler ise yağ ve protein açısından zengin, karbonhidrat yani şeker açısından fakir yiyeceklerdir yani kan şekerinde ani yükselişlere sebep olmazlar. Bu nedenle diyabet hastaları için oldukça uygun yiyeceklerdir. 

Ayrıca badem oldukça yüksek magnezyum içeriğine sahiptir ve magnezyumun vücuttaki görevlerinden biri de kan şekerini düzenlemektir. (6)

Özet: Diyabet hastalarında insülin adı verilen ve kan şekerini düzenleyen hormon yetersiz olduğu için kan şekerinin kişi tarafından kontrol edilme zorunluluğu ortaya çıkar. Bu yüzden diyabet hastaları glisemik indeksi düşük yiyecekler tercih etmelidir ve badem, fındık gibi yemişler de düşük glisemik indeksine sahiptir. Ayrıca badem içeriğindeki magnezyum sayesinde de kan şekerinin düzenlenmesine yardımcı olur. 

4. Kan Basıncını Düzenlemeye Yardımcı Olur 

Yukarıda bademin magnezyum açısından zengin olduğundan bahsetmiştik. Magnezyum vücudumuz için hayati önem taşıyan bir mineraldir ve 300’e yakın vücut fonksiyonunun düzenlenmesinde görev alır. Bu sebeple magnezyum eksikliği vücudumuzda pek çok probleme neden olabilir yani magnezyum açısından zengin yiyecekleri diyetimize eklememiz bu açıdan çok önemlidir. 

Yapılan çalışmalar gösteriyor ki magnezyum eksikliği yüksek kan basıncı, bir diğer değişle yüksek tansiyon ile doğrudan bağlantılı. Fazla kilo, genetik yatkınlık gibi sebeplerle beraber makro ve mikro besinlerin alımı ile de neredeyse aynı oranda etkili olan yüksek kan basıncı probleminin çözümü de beslenmede ve hayat tarzında yapılan değişikliklerden geçiyor. (7 )

2009 yılında yapılan bir çalışmada 40 ve 75 yaş aralığındaki katılımcılara 4 ay boyunca 2.5 mg magnezyum verildi ve sonuçlar placebo grubuyla yani magnezyum tüketmeyen katılımcılarla karşılaştırıldı ve magnezyum alan grubun hem sistolik hem de diastolik kan basıncında düşüş sağlandığı görüldü. (8)

Özet: Vücudumuzda pek çok fonksiyonun düzenlenmesinde rol alan magnezyum kan basıncının düzenlenmesinde de hayati öneme sahiptir.

5. Kilo Vermeye Yardımcı Olur

Yüksek kalorisine rağmen aslında badem kilo vermenize yardımcı olabilir. İçerdiği yüksek lif ve düşük karbonhidrat miktarı sayesinde aslında açlık hissini engelleyen bir yapıya sahiptir ve dozunda tüketildiğinde açlık kontrolünü sağlamaya yardımcı olur. 

Vücudumuzda nispeten zor sindirilen bir besin türü olan bademin bu sebepten kalorinin %10-15 ‘i sindirilemez. Ayrıca içeriğindeki diğer kimyasallarla kilo verme sürecine de katkıda bulunduğu için aslında kontrollü yenildiğinde oldukça yararlıdır. 

Yapılan bir çalışmada aynı diyeti yapan katılımcılardan bir gruba günlük 84 gram badem verilirken diğer grubun diyeti ise kompleks karbonhidratlarla desteklendi. Çalışma sonucunda badem tüketen grubun diyetinin %62 daha iyi sonuç verdiği görüldü. (9)

Özet: Yüksek lif ve düşük şeker içeriğiyle tokluk hissini pekiştiren badem vücudumuzda sindirimi kolay olmadığı için de tamamen sindirilemiyor ve içeriğinden daha az kalori almamızı sağlıyor. Yapılan çalışmalara göre de badem tüketimi sanılanın aksine kilo vermeye fazlasıyla yardımcı oluyor.

Badem Yağı

Badem her ne kadar meyve olarak nitelendirilse de aslında badem ağacı meyvesinin çekirdeğidir ve çoğu çekirdeğin olduğu gibi bademin de yağı çıkarılıp kullanılabilir.

Yağ açısından çok zengin olmaları da onları mükemmel bir yağ kaynağı haline getirir. 

Badem yağının rafine ve doğal olarak iki türü vardır. Badem yağı rafine edilirken çeşitli ısıl ve kimyasal işlemden geçer ve bu sırada bazı besin değerlerini kaybeder fakat bu şekilde üretildiğinde çok daha ucuza mal edilir ve ısıya daha dayanıklıdır. Bu yüzden kozmetik ve benzeri ihtiyaçlar için kullanılabilir. Öte yandan rafine edilmemiş badem yağı bu işlemlerden geçmediği için daha yararlı ve besleyicidir. Bu yüzden mutfakta kullanmaya uygundur. 

100 gram badem yağının içeriğinde;

8.2 gram doymamış yağ

69.9 gram yağ asidi

17.4 gram poli doymamış yağ

266 mg phytosterol, Choline, E ve K vitaminleri gibi yararlı kimyasallar bulunur. (10)

Yani badem yağı faydalı yağlar açısından oldukça zengindir.

Badem yağı kalp sağlığına faydalıdır. New Jersey’de yetişkin prediyabet hastaları üzerinde yapılan bir araştırmaya göre badem yağı tüketimi kardiyovasküler hastalık riskini azaltıyor. 16 hafta süren çalışmanın sonucunda katılımcıların insülin hassasiyetinde düşüş görülürken kolesterolü dokulara taşıyarak arter ve diğer kan damarlarının duvarlarında birikmesine neden olduğu için kötü kolesterol olarak bilinen LDL’nin düştüğü gözlenmiştir. (11)

Badem Sütü

Badem sütü bademlerin su ile beraber ezilip karıştırıldıktan sonra karı badem parçalarının ayrılmasıyla elde edilen bir çeşit bitki temelli içecektir. Maalesef bu işlem sırasında badem liflerini kaybeder. 

Soya sütü, badem sütü gibi bitki temelli sütler son yıllarda sadece vegan beslenenlerin değil hepimizin kullandığı bir alternatif haline geldi. Nedeniyse bu sütlerin kalori ve yağ içeriğinin sütten daha düşük olması. 100 gram badem yağı sadece 17 kaloriyken, 100 gram tam yağlı inek sütü 88 kalori civarındadır.

Ek olarak süt ve süt ürünlerine alerjisi olan insanlar için de vazgeçilmez bir alternatif oluşturan badem sütü farklı aroması ve süte benzer yapısı sayesinde gittikçe popülerleşiyor. Ayrıca belli bir sebepten ötürü süt ve süt ürünleri tüketmeyip badem sütü tüketecekseniz piyasadaki kalsiyum eklenmiş badem sütlerini tercih edebilirsiniz. 

Çiğ Badem

Badem gibi yemişler genelde kabuklarından ayrılmasını kolaylaştırmak ya da daha lezzetli olmalarını sağlamak adına kavrulurlar. 

Kavrulurken renkleri değişebilir ve içerdikleri suyun çoğunu kaybederler. Genelde içerdikleri besin miktarı kavrulma sırasında değişmez fakat su kaybedildiği için gram başına düşen yağ miktarı çok küçük bir farkla artmış olur. 

Kavurma işlemi yağ miktarını değiştirmese de bademin içeriğindeki sağlıklı yağların yapısını değiştirebilir. Bu doymamış yağlar oksidatif hasarın önlenmesi, kanser riskinin azalması gibi pek çok fayda sağlarlar ve kavurmak bunların yapısını değiştirebileceği için çiğ badem tüketmek daha sağlıklı bir seçenek olabilir.

Yağlar yüksek sıcaklık altında ve uzun kavrulma süreçlerinde serbest radikal oluşumunu tetikleyebilir ve serbest radikaller hücrelerimize zarar verir bu yüzden yemişlerin mümkün olduğunca çiğ tüketilmesi gerekir.

Ayrıca kavurmak bademin içeriğindeki yararlı yağların yapısını değiştirdiği için badem dış etkenlere daha az dayanıklı hale gelir. Bu yüzden çiğ bademin raf ömrü daha uzundur.  

Acı Badem

Fazlaca hidrosiyanik asit içeren bir badem türü olan acı badem tehlikeli olabilmesine rağmen faydalıdır da. Sinir sistemi çökmesi, solunum güçlüğü ve hatta ölüme yol açan siyanür zehirlenmesine sebep olabilen bu çeşidin yaklaşık 7-10 tanesi bir çocuğun, 12- 70 tanesi ise bir yetişkinin ölümüne sebep olabilir. Bu sayıların değişkenlik gösterme sebebi her badem tanesinde siyanür miktarının farklı olmasındandır. 

Bademleri kavurmak zehir miktarını azaltır. Bazı endüstriyel işlemlerle de zehirden arındırılabilen bademlerin zehirli acı badem formunda satışı Amerika gibi bazı ülkelerde yasaklanmıştır fakat ülkemizde hala acı badem kurabiyesi gibi tariflerde ve tıbbi amaçlarla da kullanılmaktadır. Aynı zamanda Almanya gibi bazı Avrupa ülkelerinde de ülkemizdekine benzer amaçlarla kullanılmaktadır. 

Daha belirgin bir kokuya sahip olan acı badem genelde tatlı bademe göre daha küçük ve daha sivri uçludur. Daha çok sabun ve parfüm gibi yenilmeyen ürünlerin yapımında kullanılan acı badem besin değeri açısından tatlı bademle hemen hemen aynı içeriğe sahiptir fakat acı bir tada sahiptir. Halk arsında öksürük, kas spazmları, mantar tedavisi, vücut solucanlarının öldürülmesi, idrar yolu problemleri, ağrı ve yangınların tedavisinde kullanılsa da bunların bilimsel bir dayanağı yoktur. Siyanür zehirlenmesi riski sebebiyle bir uzman tavsiyesi dışında kullanılması tavsiye edilmez. 

Çifte Kavrulmuş Badem Kurabiyesi Tarifi

Malzemeler:

1 su bardağı şeker

3 buçuk su bardağı un

2 paket vanilya

Yarım paket kabartma tozu

125 gr tereyağı

3 yumurta

200 gr çiğ badem

1 limon kabuğu rendesi

Büyük bir kapta tereyağı, şeker ve vanilyayı karıştırıyoruz. Bademleri, unu, kabartma tozunu ve limon rendesini ekleyip yoğurduktan sonra hamuru üçe bölüp her parçaya uzunca ve biraz kalın bir silindir şekli verip yağlı kağıt serdiğimiz tepsiye yerleştiriyoruz. Önceden ısıtılmış 190 derecelik fırında 20 dakika kadar pişiriyoruz. Soğuyunca ruloları dilimleyip oluşturduğumuz diskleri tekrar fırın tepsisine diziyoruz ve 180 derecelik fırında 10 dakika daha bekletiyoruz. Kurabiyelerimiz servis etmeye hazır. 

Sonuç 

Badem yüksek besin değerine sahiptir. Vitaminler, mineraller ve antioksidanlar açısından oldukça zengin olan bu yiyecek içeriğindeki antioksidanlar sayesinde oksidatif stres temelli hastalıkların engellenmesinde büyük rol oynar ve serbest radikallerin zararlı etkilerine karşı korur. Lif içeriği ve düşük şeker miktarıyla diyabet hastalarına uygun bir yiyecektir. Ayrıca içeriğindeki bol magnezyum da kan şekerinin düzenlenmesinde ve insülin miktarının artırılmasında etkilidir. Yine içeriğindeki magnezyum sayesinde yüksek kan basıncını düşürücü etkisi vardır. Yüksek kalorisine rağmen şaşırtıcı bir biçimde içeriğindeki faydalı yağlar ve faydalı kimyasallar sayesinde kilo vermeye yardımcı olur. Sindirimi tamamen gerçekleşmediği için de içeriğinde bulunan kalorinin %15’e yakınını kullanamayız yani sandığımızdan daha düşük bir kalori alımına yol açar. Badem pek çok farklı formda kullanılabilir. Örneğin badem yağı yemeklerde ve salatalarda kullanılabilir ve oldukça sağlıklıdır. Rafine edilmemiş badem yağı daha fazla yararlı kimyasal barındırdığı için bu türü tercih edilmelidir. Bir başka kullanım şekli ise badem sütüdür. Badem sütü ezilerek suyla karıştırılmış bademin süzülmesiyle elde edilir ve çeşitli sebeplerle süt tüketemeyen insanlar için harika bir alternatiftir. Ek olarak badem sütü yapılırken lif dışında hiçbir faydalı kısmı kaybedilmemiş olur ve inek sütünden çok daha düşük bir kaloriye sahiptir. Bir başka badem türü olan acı badem ise halk arasında ilaç olarak kullanılmasıyla bilinir. Alternatif tıpta önemli bir yere sahip olmasına rağmen üzerinde fazla bir araştırma yapılmadığı için tıbbi faydaları kanıtlanamamıştır. Siyanür barındırdığı için uzman tavsiyesi dışında tüketilmemelidir. Son olarak çiğ bademden bahsetmek gerekirse, içeriğindeki faydalı yağlardan tam anlamıyla yararlanmak için bademi çiğ tüketmek gerektiğini söyleyebiliriz çünkü kavurma işlemi sırasında bu yağların yapısı bozulabilir. Sonuç olarak badem içeriğindeki yüksek miktarlardaki faydalı vitamin, mineral ve antioksidanlar sayesinde pek çok hastalığın önlenmesi ve tedavisinde büyük rol oynar ve mutlaka beslenme listemizde yerini almalıdır.

UYARI: Burada yer alan bilgiler sağlıklı bireyler içindir. Tek tip tüketim önerilmemektedir. İçerikte yer alan bilgiler özel durumlarda veya hastalıklarda farklılık gösterebilir. En doğru bilgi için hekiminize ve diyetisyeninize danışınız.