Sıradışı Bitki Isırgan ve Faydaları

Isırgan otu; Avrupa, Afrika, Asya ve Kuzey Amerika bölgelerine özgü bir bitkidir. Antik Yunan gibi eski uygarlıklar bu bitkiyi tıbbi özellikleri için kullanmıştır.

Yapraklarındaki tüp şeklindeki tüylere temas edildiğinde içeriğinde bulunan kimyasal asit cildi tahriş ederek kızarıklığa ve kaşıntıya neden olur. Bu nedenle bitkiyi toplarken eldiven kullanmak gerekir ancak bu bitki kaynatılıp güçlü yağları çıkarıldıktan sonra batma etkisi ortadan kalkar. 

Antioksidan, antimikrobiyal, anti ülser ve ağrı kesici özelliklere sahiptir. Kalp, damar, böbrek ve kemik sağlığı için faydalıdır. (1) (2)

1. Isırganın Sahip Olduğu Besin Değerleri 

100 gram ısırganın besin değerleri:

Isırgan otunun yaprakları, kökü ve sapı da dahil olmak üzere çok çeşitli besinler sağlar. (3)

2. Antioksidan Özelliklere Sahiptir

Isırganın sahip olduğu besinlerin çoğu, vücudunuzdaki antioksidanlar gibidir. Antioksidanlar, hücrelerimizi serbest radikallerin zarar görmesine karşı korumaya yardımcı olan moleküllerdir. Serbest radikallerin neden olduğu hasar, yaşlanmanın yanı sıra kanser ve diğer zararlı hastalıklar ile bağlantılıdır.(4) Isırgan üzerine yapılan çalışmalar ısırgan otu ekstraktının kandaki antioksidan seviyelerini yükseltebileceğini göstermektedir.  (5) (6)

Özet: Isırgan otunda çeşitli vitaminler, mineraller, yağ asitleri, amino asitler gibi birçok besin maddesi bulunmaktadır ve bunların çoğu vücudun içinde antioksidan görevi görmektedir.

3. Eklem İltihabı ve Ağrıların Giderilmesinde Faydalıdır

Isırgan iğnelerinin vücutta, antienflamatuar (iltihap önleyici) etkisi sayesinde eklem iltihabının semptomlarını hafifletmeye yardımcı olmaktadır. (7)

Isırgan otu yaprağı ekstraktı ve şeytan pençesi bir arada kullanılarak 12 hafta süren ve 92 eklem iltihabı olan hasta ile yapılan bir çalışmada eklem iltihabı sendromlarının önemli bir miktarda azaldığı ortaya çıkmıştır.(8)

Bu eklem iltihabı giderici özellikler, ısırgan otunun içerdiği NF-B olarak adlandırılan bir proteinin aktivasyonunu engellenmesini sağladığı için ortaya çıkmıştır.(9)

Isırgan otu antik Roma döneminden beri kronik romatizmayı hafifletmek için kullanılmaktadır ve bel ağrısı, baş ağrısı ve diz ağrılarını giderilmesine yardımcı olabileceğine dair bazı kanıtlar vardır. Bilim insanları bu konudaki araştırmalara devam etmektedir. (10)

ÖZET: Isırgan iğnelerinin anti inflamatuar etkisi sayesinde eklem iltihabını önlemeye yardımcı olur ve ısırgan otu ekstresi başka bitkiler ile kullanıldığında kronik romatizmal rahatsızlıkları giderebileceği yapılan çalışmalar ile ortaya çıkmıştır.

4. Alerjileri Önlemeye Yardımcı Olur

Isırgan otu yaprağı özlerinin tüketilmesi, alerjik reaksiyonların azalmasına yardımcı olur. Bilim insanları bunun, bitkinin histamin (Histamin, lokal bağışıklık cevabı oluşturulması, bağırsaktaki fizyolojik fonksiyonların düzenlenmesinde işe karışan ve nörotransmitter olarak salgılanan bir azot bileşiğidir.) üretimini ve anti inflamatuar (iltihap önleyici) belirtileri azaltma özelliğine sahip olduğundan alerjik hastalıkları önleyebileceğine inanmaktadır. (11) (12)

Isırgan üzerine yapılan bir çalışmada, hastaların %57’sinde ısırgan otunun alerjiyi azaltmaya yardımcı olduğu ve alerjinin giderilmesinde etkili olduğu görülmüştür. Ayrıca çalışmaya katılan diğer hastalar da ısırgan otunun alerji ilaçlarından daha etkili olduğunu söylemişlerdir. (13)

Bununla birlikte ısırgan otu yaprakları ve tüyleri, histamin içeriğine sahiptir. Bu bitkinin histamin içermesine rağmen mast hücre (normalde kanda bulunmayan iltihabi durumlarda oluşan bir hücre türü)   aktivasyonunu nasıl azaltabildiğini anlamak için araştırmalara ihtiyaç vardır. Diğer biyoaktif bileşenlerin birçoğunun, tamamen alerji azaltan bir etki yaratması için birlikte hareket etmesi olası bir durumdur. (14) (15)

Özet: Isırgan otu yaprağının, alerjileri azaltmada faydalı olduğu ve yapılan çalışmalarda hastalara alerji ilaçlarından daha iyi etki ettiği ortaya çıkmıştır. Ayrıca kanda oluşabilecek mast iltihap hücresinin oluşumunu nasıl azalttığını anlamak için çalışmalar devam etmektedir.

5. Kan Basıncı Üzerine Etkileri Vardır

Isırgan otunun sapları ve yaprakları kan basıncını düşürebilir ve aynı zamanda kan basıncı düşme riskini de artırabilir.

Fareler üzerinde yapılan deneylerde ısırgan otunun, böbreklerin kanda filtrelediği tuz miktarını azaltarak kan basıncını düşürdüğü ortaya çıkmıştır.(16)

Isırgan otu ayrıca kan damarlarının genişlemesine neden olan nitrik oksit (hücresinin birbirleriyle iletişim kurmasına yardımcı olmak için vücudun tamamında sinyal göndererek ürettiği bir moleküldür) salınımını tetikleyerek tansiyonu düşürme özelliğine sahiptir. (17)

Isırgan otunun kan basıncı kontrolündeki potansiyel rolünü belirlemek için insan denekler ile çalışmalar yapılması gerekmektedir.  (18)

Özet: Isırgan otu yaprakları ve sapları kan basıncını düşürme özelliğine sahiptir ancak kan basıncı düşme riskini de artırabilir. Ayrıca yapılan deneylerde, böbreklerde biriken tuz miktarını azalttığı ve kan basıncını düşürdüğü de ortaya çıkmıştır.

6. İltihap Önleyici Özelliklere Sahiptir

Isırgan otu yaprağının ekstraktlarının iltihaba neden olan ( TNF-a, IL-1, IL-6, NF-kB) maddelerin vücutta oluşumunu engeller ve bu sayede vücuttaki iltihabı azaltır. (19)

37 artrit hastasında yapılan bir çalışmada, ısırgan otu çayını diklofenak enflamasyonu (Diklofenak inflamasyonu azaltmak ve ağrıyı dindirmek için artrit ve akut sakatlanmalarda kullanılan bir non steroidal antiinflamatuar ilaçtır) azaltmak ve ağrıyı dindirmek için artrit, akut sakatlanmalarda kullanılan bir nonsteroidal antiinflamatuar ilaç olan diklofenak ile birleştirildiğinde ilacın iltihap önleyici özelliklerini artırdığı ortaya çıkmıştır. (20) (21) (22)

Fareler ile yapılan deneylerde, ısırgan otu ekstraktının fare bağışıklık hücrelerinde (doğuştan bağışıklık sistemi hücresi makrofaj) selastrol gibi iltihaplanmayı azaltmada etkili olduğu ortaya çıkmıştır. (23)

Isırgan ayrıca iltihabı artırdığı bilinen insan lökosit elastazı da engellemektedir. Bu faydaları onaylamak veya tamamen reddetmek için daha fazla kişide denenmesi gerekmektedir.  (24) 

Özet: Isırgan otu yaprağı, iltihaba neden olan bazı maddelerin vücutta oluşumunu engellemektedir. Ayrıca yapılan çalışmalarda selastrol gibi iltihaplanmayı azalttığı da ortaya çıkmıştır. Aynı zamanda iltihaba neden olan insan lökosit ekstazını da engellemektedir.

Isırgan Tohumu

Isırgan otunun yanı sıra ısırgan tohumunun da faydaları oldukça fazladır. Isırgan tohumu; cilt, saç, beyin ve böbreklerimizi destekleyen harika bir besindir.

Isırgan tohumları essansiyel yağ asitleri ve c vitamini ile doludur. Çiğ yada kurutulmuş ısırgan tohumlarını tüketmek iyi hissetme faktörü olan nörotransmitlerle asetilkolin ve serotonin salgılanmasına neden olmaktadır. (25)

Bitkisel tıpta enerji bakımından düşük ve insanlar için adrenalin sağlayıcı bir tonik olarak kullanılmaktadır.

Asetilkolin, beynimizde en bol bulunan nörotransmitlerdir. Sinir sistemini uyarır, ruh halini iyileştirir, duygusal algıyı, dikkat süresini ve konsantrasyonu artırır. Aseltilkolin bozulması birincil depresyon nedenidir ve Alzheimer ve kas dejenerasyonuna da neden olabilir. Isırgan tohumları bu gibi durumların oluşmasını engellemeye yardımcı olabilir. (25)

Serotonin esas olarak bağırsakta bulunur ve sinir sistemine etki eder. Başlıca işlevleri, ruh halinin, iştahın ve uykunun düzenlenmesidir. Aynı zamanda hafızayı ve öğrenmeyi de etkilemektedir. Isırgan otlarındaki serotonin, bunlar üzerinde çeşitli etkilere sahiptir. (25)

Özet: Isırgan tohumlarının cilt, saç, beyin ve böbrekler üzerine birçok faydası vardır. Vücudumuz üzerinde  sinir sistemi, ruh hali, konsantrasyon, alzheimer ve kas hastalıkları gibi hastalıklar üzerinde çeşitli olumlu etkileri vardır.

Not: Pek çok tohum ve bitkinin aşırı tüketilmesinden dolayı ishal olma durumu ortaya çıkabilir.

Isırgan Otu Çayı 

Çay yapımında bu bitkinin kurutulmuş yaprakları ve tohumu kullanılır. Kaynatılan suya kurutulmuş ısırgan otu yada tohumu konularak 5 dakika demlenmeye bırakılır ve ılık olarak tüketilir.

Isırgan pişirildiğinde ya da kurutulduğunda besin değerini kaybetmeyen bir bitkidir ve bu yüzden ısırgan otu ve ısırgan otu çayı aynı faydalara sahiptir. Isırgan otu çayı, idrar söktürücüdür. Kalp ve damar sağlığı için faydalıdır. Ayrıca  metabolizmayı hızlandırarak kilo vermeye yardımcı olur. Ciltteki aknelerin kaybolmasına yardımcı olur. Bu yeşil yapraklı ot, bol miktarda demir içerdiği için çayını tüketmek, demir eksikliğini giderir. Isırgan otu çayı, saça çok faydalıdır. Saçların sağlıklı uzamasını sağlar ve saç dökülmesini engeller. Sindirim sistemini düzenleyici etkisi vardır. Vücuttaki kan akışını düzenleyerek kalp sağlığını korur. Ağız bakımı için ısırgan otu çayını tüketmek doğal bir çözüm yöntemidir. Ağız kokusunu giderir. Kas, eklem ve baş ağrılarına iyi gelir. (26)

Uyarı

Isırgan tüketiminin olası yan etkileri:

Kurutulmuş veya pişirilmiş ısırgan otunu tüketmek genellikle güvenlidir ve yan etkileri oldukça azdır. Ancak taze ısırgan otu yapraklarını tutarken dikkatli olmalısınız ısırgan otunun yüzeyinde bulunan dikenler cildinize zarar verebilir.

Bu dikenler asetilkolin, histanin, serotonin, lökolitler, formik asit gibi bazı kimyasalların vücudunuza etki etmesine neden olabilir ve bu bileşikler döküntü, şişlik, kurdeşen ve kaşıntıya neden olabilirler.

Nadir olsa da insanlarda hayati tehlike oluşturabilecek şiddetli alerjik reaksiyonlara sahip olabilir.

Ancak bu kimyasallar, yapraklar işlendikçe azalır yine de kurutulmuş veya pişirilmiş ısırgan otu tüketirseniz bu az miktarda da olsa ağız ve mide tahrişi yaşamanıza neden olabilir.

Hamile kadınlar ısırgan otu tüketmekten kaçınmalıdır çünkü düşük yapma riskini artırabilir ve ayrıca rahim kasılmalarını tetikleyebilir.

Ayrıca kan inceltici, tansiyon ilacı, diyabet ilacı gibi ilaçları kullanıyorsanız kullanmadan önce mutlaka doktorunuza danışmalısınız. (29) (30)

Özet:  Isırgan otunun tüketiminde dikkatli olunmalıdır. İlaçlar ile etkileşime geçebileceğinden bazı ilaçlar ile kullanımından kaçınmalı ve mutlaka doktorunuza danışmalısınız.

Sonuç

Birçok bölgede ve yörede tıbbi amaçla kullanılan ısırgan otu antioksidan, anti ülser ve ağrı kesici özelliklere sahiptir. Isırgan otunun üzerinden bulunan minik dikenler insan vücudu ile temas ettiğinde iltihap önleyici etkisi sayesinde eklem iltihaplarını hafifletmeye yardımcı olmaktadır. Isırgan otu yaprak özlerinin tüketilmesi alerjilerin azalmasına yardımcı olur. Sapları ve yaprakları kan basıncını düşürebilir ve kan basıncının aşırı düşme riskini de artırabilir. Isırgan otu yaprak ekstratları iltihaba neden olan bazı maddelerin vücutta oluşumunu engellemeye yardımcı olmakta ve bu sayede vücuttaki iltihabı azaltmaktadır. Isırgan otu çayının enflamasyonu azaltmak ve ağrıyı dindirmek için artrit, akut sakatlanmalarda kullanılan bir nonsteroidal antiinflamatuar ilaç olan diklofenak ile birleştirildiğinde ilacın iltihap önleyici özelliklerini artırdığı bilinmektedir. Çiğ ya da kurutulmuş ısırgan tohumlarını tüketmek iyi hissetme hormonlarının salgılanmasına yardımcı olmaktadır. Ve ısırgan tohumlarının cilt, saç, beyin ve böbrekler üzerine birçok faydası vardır. Büyük bir miktarda esansiyel yağ asiti ve C vitamini içermektedir. Tohumlarını tüketmek, sinir sistemi, ruh hali, konsantrasyon bozukluğu, alzheimer ve kas hastalıkları gibi hastalıklar üzerinde çeşitli olumlu etkileri vardır. Isırgan otunun kullanımında dikkatli olunması gerekir çünkü bazı ilaçlar ile etkileşime geçebilir. Isırgan kökü, ısırgan yapraklarından farklı bir bileşiğe sahiptir ve bu bileşikler kalp hastalıklarına karşı koruyabilir, beyni etkileyebilir ve kolesterolü azaltabilir.

UYARI: Burada yer alan bilgiler sağlıklı bireyler içindir. Tek tip tüketim önerilmemektedir. İçerikte yer alan bilgiler özel durumlarda veya hastalıklarda farklılık gösterebilir. En doğru bilgi için hekiminize ve diyetisyeninize danışınız.