Şifa Kaynağı Meyan Kökü

Meyan kökü, Akdeniz ve Asya’da yetişen baklagiller ailesinden glycyrrhiza glabra adlı bir bitkinin köküdür. Dere ve nehir kenarlarındaki kumluklarda yetişir. Sonbaharda topraktan çıkarılan kökler temizlenip kurutulur. Karmaşık bir yapısı olan meyan kökünün içeriğinde flavonoidler ve çeşitli fitoöstrojenler (bitki östrojenleri) dahil olmak üzere 134 farklı potansiyel iyileştirici bileşik tanımlanmıştır. Sağlık açısından mucizevi yararlar sağlayan değerli bir bitkidir.

Meyan kökü, asırlardır mide ve solunum problemlerinin tedavisinde kullanılan, şifalı bir bitkidir. Lifli kökleri tatlandırıcı olarak kullanılan meyan kökü, yönlendirici olduğu için Çin tıbbında, ‘kılavuz ilaç’ olarak kabul edilmektedir. Kökün tatlılığı, içeriğinde bulunan ve şekerden 50 kat daha tatlı olan glisirizik asitten kaynaklanır. Günümüzde öksürük ve soğuk algınlığı, mide hastalıkları, bağırsak iltihabı, kabızlık, menopoz semptomları dahil pek çok rahatsızlığın tedavisinde kullanılmaktadır. Cilt ve saç bakımı için çok faydalı olan meyan kökü, baharat olarak, bitkisel ilaç olarak, şampuan yapımında ve gıda ürünlerine tat vermek için yaygın olarak kullanılır. Güçlü bir şeker aromasına sahip meyan kökü kaynatılarak şerbeti yapılır ve yaz aylarında bolca tüketilir.

1. Meyan Kökünün İçerdiği Besin Değerleri

100 g meyan kökünün sahip olduğu besin değerleri (1) 

Meyan kökü çok çeşitli faydalı besinler ve flavonoidler içermektedir. B1 (tiamin), B2 (riboflavin), B3 (niasin), B5 (pantotenik asit) ve E vitamini (tokoferol) için iyi bir kaynaktır. Ayrıca fosfor, kalsiyum, kolin, demir, magnezyum, potasyum, selenyum, silikon ve çinko gibi mineraller sağlar. Bu, temel bitki besin maddelerinin bir deposudur. Beta-karoten, glisirhizin, glabridin, izolikiritigenin, timol, fenol, ferulik asit ve kersetin de buna dahildir. (2)

Özet: Meyan kökü zengin bir besin profiline sahiptir. Vitaminler ve mineraller bakımından oldukça zengin olan meyan kökü temel bitki besin maddelerinin bir deposudur.

2. Deglycyrrhizinated Meyan Kökü (DGL) ve Normal Meyan Kökü

Glycyrrhizin, meyanda çeşitli sağlık yararları olan ve hipertansiyon gibi önemli yan etkileri olan aktif bir bileşiktir. DGL (deglycyrrhizinated), meyan kökünün glisirizin miktarı azaltılmış olan daha güvenli bir formudur.

Uzun süreli kullanımın gerekebileceği mide-bağırsak semptomları için önerilir. Mukus üretimini artırarak mide ve yemek borusunu asitten koruyabilir. Ülseri tedavi edebilir. DGL %2’den fazla glisirizin içermemelidir. Çiğnenebilir tabletler, kapsüller ve toz halinde bulunur. (3)

Uyarı: Meyan kökü günde 5 gramdan fazla tüketilmemelidir.

Özet: Glycyrrhizin, meyan kökünde çeşitli sağlık yararları olan ve hipertansiyon gibi önemli yan etkileri olan aktif bir bileşiktir. Mide ve bağırsak semptomlarının giderilmesi önerilmektedir. Ülseri tedavi etmeye yardımcı olmaktadır.

3. Ülserin Tedavi Edilmesine Yardımcı Olur

İçeriğindeki glisirizin miktarının azaltılarak daha güvenli bir doz oluşturulan DGL meyan kökü alternatif bir tedavi olarak asit reflü semptomlarını hafifletebilir. Uzun süreli kullanıma uygun hale getirilmiş olan DGL bazı doktorlar ve alternatif tıp uzmanları tarafından önerilir. Mukus aktivitesini destekleyerek mide ve yemek borusunda aside karşı bir bariyer oluşmasını sağlayarak hasarlı dokunun iyileşmesine ve gelecekteki asit reflü oluşumlarının önlenmesine yardımcı olur. Yemeklerden önce alınan çiğneme tabletleri midenin korunmasında etkilidir.

120 hasta üzerinde yapılan meyan kökü ile ilgili bir klinik çalışmada, Helicobacter pylori (bir tür mide bakterisi) tedavisinde meyan kökünün %20 oranında iyileşme sağlayarak tedaviye yardımcı olduğu gözlemlenmiştir.

Yapılan bir başka araştırmada dispepsi hastalığı olan 50 hastada meyan kökü bulantı, hazımsızlık ve mide ağrıları semptomlarının giderilmesine ve hafifletilmesine yardımcı olmuştur.

Aspirinin neden olduğu mide ülseri olan fareler üzerinde yapılan çalışmada meyan kökü ülser sayısını ve boyutunu azalttığı ortaya çıkmıştır.

Meyan kökü; mide, bağırsak gibi sindirim organlarının sağlığını desteklediği bilinmektedir. Bu bakımdan özellikle de mide ülserlerinin iyileşmesini hızlandırmak için doğal bir çözüm olarak meyan tüketilebilir. Yüzyıllardır kırsal kesimlerde peptik ülser için meyan kökünün şifalı etkisinden faydalanılmaktadır. 

Meyan kökünün tek başına tüketiminin genel anlamda mide ve bağırsak sağlığına olumlu etki ettiği net kanıtlanabilmiştir. Ancak mide ülseri sorununda ise tek başına değil de, antiasitle birlikte alındığında tedavi edici etkisi olduğu bilinmektedir. Bu konudaki araştırma ve tartışmalar halen devam etmektedir. Bu konuyla ilgili araştırmalar yeterli değildir ancak meyan kökünün dispepsi ve ülser hastalığının giderilmesine yardımcı olduğu düşünülmektedir. (4) (5) (6)

Özet: Meyan kökü reflü ve ülser gibi çeşitli mide rahatsızlıkları için alternatif bir tedavi yöntemidir. İçeriğindeki DGL sayesinde mukus aktivitesini destekleyerek mide ve yemek borusunda aside karşı bir bariyer oluşmasını sağlar. 

4. Kanserle Mücadeleye Yardımcı Olur

Bazı araştırmalar meyan kökünün, meme ve prostat kanserlerinin tedavisinde yardımcı olabileceğini göstermektedir. Amerika’da yapılan araştırmalarda meyan kökü ve türevlerinin kanserojen DNA hasarına karşı nasıl koruma sağladığı araştırılmıştır. Meyan kökündeki polifenoller de kanser hücrelerinin ölümüne neden olduğu ortaya çıkmıştır.

Meyan kökü üzerine yapılan bazı araştırmalar kanser hücrelerinin öldürülmesinde kemoterapiden daha iyi çalışabileceğini belirtmektedir. Meyan kökü kemoterapinin aksine bütün hücreleri yok etmez ve sağlıklı hücrelerin korunmasını sağlar.

Meyan kökü içindeki glisirhizin, prostat kanserinde de kanser hücresinin yok edilmesine yardımcı olur. Yapılan çalışmalar meyan kökünün prostat kanserine karşı tedavi edici potansiyelini ortaya koymaktadır. (14)

Özet: Meyan kökünün meme kanseri, prostat gibi kanser türlerine karşı koruyucu özelliği vardır. Meyan kökü kemoterapinin aksine bütün hücreleri yok etmez, sağlıklı hücrelerin korunmasını sağlar.

5. Karaciğeri Korumaya Yardımcı Olur

Meyan kökünün, karaciğer koruyucu ve diüretik etkisi diğer önemli özelliklerindendir. Karaciğer enzimlerinin düzelmesinde, hepatit ve kemoterapi nedeniyle oluşan hepatotoksisitede meyan kökünün özü glycyrrhizin çalışmalarda olumlu sonuçlar vermektedir. Mesane ve böbrek hastalıklarında da olumlu etki göstermektedir. Karaciğer ve deri kanserinde tümör oluşumunu önleyici antitümörijenik etkisi ve bağışıklığı kuvvetlendirdiğine dair çalışmalar halen yapılmaktadır.

Meyan kökün anti-enflamatuar (iltihaplanma karşıtı) özelliklerinin karaciğeri alkolün neden olduğu siroz hastalığının zararlarına karşı koruduğu bulunmuştur. Kökün ayrıca antioksidan savunmayı iyileştirdiği de bilinmektedir. Araştırmalar ayrıca meyan kökünün karaciğer yağlanması hastalığında nasıl rahatlama sağlayabileceğini göstermiştir. Aynısı sarılık gibi diğer karaciğer rahatsızlıkları için de geçerlidir. Meyan kökü ekstresi, karaciğerin doğal detoksifikasyon işlemine de yardımcı olmaktadır. (7) (4) (8)

Özet: Karaciğeri koruma görevi üstlenir. Karaciğerin herhangi bir nedenle zarar görmesini önler.

6. Solunum Yolu Sağlığını Korumaya Yardımcı Olur

Meyan kökü çayı, üst solunum yolu rahatsızlıklarını tedavi etmek için kullanılır. Solunum sistemini iyileştirdiği ve güçlendirdiği için tercih edilir. Akciğerleri ve göğsü rahatsız eden bronş tıkanıklıklarını önler. Mukus ve balgamı parçalayan önemli bir balgam söktürücüdür. Boğaz ağrısı, boğaz iltihabı, ses kısıklığı ve hırıltılı ses tedavisinde ideal bir seçenektir. Vücudun ateşi kırmasına yardımcı olur, larenjit ve farenjit tedavisinde antibiyotik etkisi vardır. Boğaz ve solunum yolları tahrişlerini yatıştırır. Soğuk algınlığı, grip ve nezle semptomlarını hafifletir. Antispazmodik etkileri astım ataklarını hafifletir.

Bağışıklık sistemini destekler. Meyan kökü çayının; anti bakteriyel, antiviral, anti-inflamatuar, antifungal ve diüretik etkileri vardır. Bağışıklık sistemini güçlendirir, küçük enfeksiyonlarla savaşmaya ve hastalıkları önlemeye yardımcı olur. Viral enfeksiyonlar, mantar enfeksiyonları, zona ve benzeri sorunlarla savaşmak için kullanılabilir. Ayrıca virüslere karşı interferon seviyelerini artırır. İdrar söktürücü etkisi sebebiyle vücudu toksinlerden arındırır, aşırı asidi azaltır; böylelikle gut, artrit, romatizma, böbrek ve mesane enfeksiyonları, böbrek taşları ve idrar hastalıklarının iyileşmesine yardımcı olabilmektedir. (9)

Özet: Meyan kökü göğsü yumuşatır. Uzun süreli öksürüklerde iyileştirici etki yapar. Balgamlı hastalıkların tedavisinde söktürücü etkisiyle destek olur. Boğazı yumuşatır ve bağışıklığı güçlendirir.

7. Erkeklerdeki Cinsel Sorunlarda Tavsiye Edilir

Erkeklerde libidoyu artırarak, kısırlık ve iktidarsızlığa karşı canlandırıcı bir içecektir. Üreme organlarının sağlığını da güçlendirmektedir. Prostat büyümesi durumunda rahatlama sağlar.

Fareler üzerinde yapılan deneylerde meyan kökü özünün, erkek kısırlığına faydalı olabileceği, sperm üretimini artırdığı ortaya çıkmıştır.

Çalışmalar meyan kökü kökünün, erektil disfonksiyonun tedavisinde nasıl yardımcı olabileceğini göstermiştir. Kök, hücresel düzeyde genel sağlığı iyileştirir. Ayrıca erkek hormonsal seviyeleri üzerinde de olumlu etkileri vardır. İtalya'da yapılan başka bir araştırmaya göre, meyan kökü alımı aynı zamanda doğurganlığı doğrudan etkileyen serum testosteron düzeylerini de artırabilir.

Ancak çalışmalar bu konuda çelişkilidir. Bu amaçla meyan kökü kullanmadan önce doktorunuza mutlaka danışmalısınız.(15)

Özet: Meyan kökü çayı, erkeklerde libidoyu artırarak, kısırlık ve iktidarsızlığa karşı canlandırıcı bir içecektir. Üreme organlarının sağlığını da güçlendirebilmektedir. Prostat büyümesi durumunda rahatlama sağlar.

8. Yorgunluğun Giderilmesine Yardımcı Olur

Birçok sinir probleminde iyi bir enerji içeceğidir. Meyan kökü çayındaki glisirizin, enerji seviyesini artırmaya yardımcı olur. Uyuşukluk ve yorgunluğa karşı etkilidir. Vücuttaki kortizol seviyelerini artırarak, stresi azaltır. Ayrıca, kronik yorgunluk sendromu ve fibromiyaljinin semptomlarını hafifletir. Sinir sistemini rahatlatır, zihni yatıştırır ve endişeyi giderir. Adrenal (böbrek üstü) bezleri üzerinde hareket ettiği için strese karşı direnci artırmıştır. Kortizoldeki artış, enerji seviyelerine yardımcı olabilir. Ayrıca DHEA ve testosteron düzeylerini de artırmaktadır.

Meyan kökü, 20 sağlıklı gönüllü üzerinde 11-beta-HSD'yi (kortizolü daha az aktif kortizona dönüştüren enzim) ve SULT2A1 (kortizol dahil steroid hormonları etiketleyen enzim) inhibe ederek kortizol seviyelerini ve aktivitesini artırmıştır.

Böbreküstü bezlerinin sağlıklı bir şekilde çalışması; kortizol hormonunun düzenli olarak salgılanması ve vücutta her daim var olmasını sağlar. Buradan hareketle de aslında psikolojik, duygusal ve fiziksel bazı rahatsızlıklar önlenebilir. Bu bağlamda meyan kökünde bulunan glisirizik asit bileşiği de böbreküstü bezlerinin fonksiyonlarını geliştirmektedir. Bu glisirizik asit, vücutta kortizol hormonunun parçalanma hızını yavaşlatır ve bu sayede kortizol hormonu vücutta daha uzun bir süre kalır.

Anti-inflamatuar özelliklere sahip olan kortizolün istenen düzeyde salgılanması; depresyon, kronik yorgunluk ve anksiyeteyi önlerken, kortizol eksikliği bu rahatsızlıklara yol açar. Tüm bunlardan yola çıkarak meyan kökünün depresyonu, asabiyeti ve siniri önlediğini söyleyebiliriz. (10) (11)

Özet: Enerji verir, bitkinliği ortadan kaldırır, yorgunluğu giderici etki yaptığı düşünülmektedir. Meyan kökünün depresyonu, asabiyeti ve siniri önlemektedir.

9. Kalp Sağlığını Korumaya Yardımcı Olur

Kalp sağlığı için vücutta düzenli bir safra akışının olması çok önemlidir. Zira safra asitleri vücuttaki fazla kolesterolü yok eder. Kolesterol yükselmeyince de kalbin daha sağlıklı çalışması mümkün olur. Bu bağlamda meyan kökü de vücuttaki safra akışını artırarak kolesterol düzeylerini kontrol etmeye yardımcı olur. 

Özellikle kalp sağlığını tehdit eden, kalp ve damar hastalıklarına sebep olan kötü kolesterol değerinin yükselmemesi için safra akışına ihtiyacımız var. Bu bakımdan meyan kökü tüketimini önerilmektedir.

Kolesterolü yüksek olan yaklaşık 100 kişiden oluşan bir klinik çalışmada, bir yıllık deglycrhizinated meyankökü (DGL) tüketimi, toplam kolesterol, LDL kolesterol ve kan basıncı seviyelerini azalttığı ortaya çıkmıştır.

Farelerde kalp krizi deney modelinde meyan kökündeki antienflamatuar ve oksidatif etkiler, kalp dokusunda hasarı hafifletmeye yardımcı olmuş ve aynı zamanda daha hızlı iyileşmeyi kolaylaştırmıştır.

DGL'nin kalp hastalığı riskini azaltmadaki rolünü desteklemek için mevcut kanıtlar yetersizdir. Daha fazla klinik çalışmaya ihtiyaç vardır. (12) (13)

Özet: Kalp sağlığı için düzenli safra akışının olması çok önemlidir. Meyan kökü de vücuttaki safra akışını artırarak kolesterol düzeylerini kontrol etmeye yardımcı olur.

Meyan Kökü Çayı Tarifi

Malzemeler:

• 100 gram meyan kökü
• 2,5 litre içme suyu
• Toz ya da çubuk tarçın
• 3 adet karanfil

Yapılışı:

Meyan kökünü bütün olarak ya da parçalar halinde satın almanız mümkündür. Bütün olarak aldıysanız bir rende yardımıyla küçük parçalara ayırmalısınız. 1 büyük fincan çay için 2 çay kaşığı meyan kökü kullanmalısınız.

Çay daha kuvvetli olsun istiyorsanız 4 çay kaşığı meyan kökü kullanmanız yeterli olacaktır. Suyu kaynatın. Su kaynadıktan sonra demliğe dilediğiniz kadar meyan kökü atın ve 15 dakika kadar demleyin. Dilerseniz çayınıza nane ya da tarçın ekleyebilirsiniz. Tadını acı bulursanız bal ekleyerek daha tatlı olmasını sağlayabilirsiniz.

Sağlıklı kişiler günde 3-4 bardak meyan kökü çayı içebilir. Fakat bazı kişilerde az da olsa yan etki oluşturma ihtimali mevcuttur. Ellerde ve kollarda uyuşma hissi, kol kaslarında ağrı hissetmeniz taktirde doktora danışın.

Sonuç

Vitaminler ve mineraller bakımından oldukça zengin olan meyan kökü temel bitki besin maddelerinin bir deposudur. Glycyrrhizin, meyan kökünde çeşitli sağlık yararları olan ve hipertansiyon gibi önemli yan etkileri olan aktif bir bileşiktir. Meyan kökü kemoterapi gibi etki göstermektedir. Meyan kökü kemoterapinin aksine bütün hücreleri yok etmez, sağlıklı hücrelerin korunmasını sağlar. Meyan kökü kökü ekstresi, karaciğerin doğal detoksifikasyon işlemine de yardımcı olmaktadır. Karaciğeri koruma görevi üstlenir. Karaciğerin herhangi bir nedenle zarar görmesini önler. Meyan kökü çayı erkeklerde libidoyu artırarak, kısırlık ve iktidarsızlığa karşı canlandırıcı bir içecektir. Üreme organlarının sağlığını da güçlendirebilmektedir. Enerji verir, bitkinliği ortadan kaldırır, yorgunluğu giderici etkisi vardır. Kronik yorgunluk sendromu ve fibromiyaljinin semptomlarını hafifletir. Meyan kökünün depresyonu, asabiyeti ve siniri önlemektedir. Özellikle kalp sağlığını tehdit eden, kalp ve damar hastalıklarına sebep olan kötü kolesterol değerinin yükselmemesi için safra akışına ihtiyacımız var. Bu bakımdan meyan kökü tüketimini önerilmektedir.

UYARI: Burada yer alan bilgiler sağlıklı bireyler içindir. Tek tip tüketim önerilmemektedir. İçerikte yer alan bilgiler özel durumlarda veya hastalıklarda farklılık gösterebilir. En doğru bilgi için hekiminize ve diyetisyeninize danışınız.