Soğanın Şaşırtıcı Faydaları

Soğangiller familyasına ait tüm bitkilere aslında soğan deniyor fakat Allium cepa yani bizim bildiğimiz bahçe soğanı bu familyanın dünya üzerinde en çok bilinen ve tüketilen türü. Yeşil yapraklarını salatalarımızda kullandığımız bu bitkinin yumrusu yani kuru soğan özellikle ülkemizde neredeyse her yemekte yerini alıyor. Dahası soğan içeriği sayesinde neredeyse mucize olarak nitelendirebileceğimiz bir yiyecek. İçeriğinde faydasından emin olduğumuz birçok yararlı kimyasal içeren bu bitki 100 gramında yalnızca 40 kalori bulunduruyor. 

1. Soğanın İçerdiği Besin Değerleri

100 gram çiğ soğan;

Ayrıca kalsiyum, demir, magnezyum, fosfor, potasyum, sodyum, çinko, bakır, selenyum gibi mineraller açısından çok zengin olan bu bitki C, B-6, B-2( riboflavin), B-1(thiamin), B-3(niacin), E, K vitaminlerini de içerir. Ek olarak bol miktarda beta karoten, lutein ve zeaxanthin gibi antioksidanlar ve folatlar içerir. (1 )

2. Kanser Riskini Azaltır

Soğanın içeriğinde bulunan antioksidanlar sayesinde bazı kanser türlerinin önlenmesi ve tedavisi üzerinde etkili olduğuna dair çalışmalar yürütülmekte. Soğandaki quercetin gibi antioksidanlar ve folatlar kanser riskini azaltmakta etkili olduğu bilinen maddelerdir.

2015 yılına ait bir incelemeye göre soğan, sarımsak gibi soğan ailesine mensup bitkilerin tüketimi gastrik kanser riskini düşürüyor. (2 )

2014 yılında on altı çalışmanın verilerine dayanarak yayınlanan bir incelemede soğangillere ait bitkilerden yüksek miktarda tüketenlerin bağırsak kanseri riskinin azaldığı saptanmıştır. (3)

Ayrıca soğan sülfür temelli maddeler içerir. Soğandan elde edilen sülfür içerikli onionin A (ONA) ile yapılan bir çalışmaya göre ONA tümör oluşumunun azaltılmasında ve akciğer ve yumurtalık tümörlerinin dağılmasını engellemekte etkilidir. (4) 

Özet: Antioksidan içeriği sayesinde kanserle savaşan soğan, bağırsak ve mide kanseri gibi çeşitli kanser türleri üzerinde etkilidir. İçeriğindeki sülfür türevleri sayesindeyse tümör oluşumunu yavaşlatır ve yumurtalık ve akciğer tümörlerinin dağılmasını engeller.

3. Kan Şekerini Düzenlemekte Etkilidir

Diyabet hastalarının vücutlarında pankreastan salgılanan insülin adı verilen hormon yeterli salgılanmadığı için kan şekerinin kontrol edilmesi normal bir diyetle mümkün değildir. Bu yüzden, diyabet hastaları beslenmelerine ekstra özen göstermelilerdir ve glisemik indeksi düşük yani kan şekerini daha kontrollü biçimde yükselten besinler tercih etmelidirler. Lif içeriği sayesinde ise soğan glisemik indeksi oldukça düşük bir yiyecektir ve kandaki şeker miktarını önemli derecede artırmadığı için doktor danışmanlığında tüketilebilir. (5)

Bazı hayvan deneyleri soğan tüketiminin kan şekeri kontrolü üzerinde etkili olduğunu gösteriyor.

Bir önceki başlıkta bahsettiğimiz quercetin ve sülfür temelli kimyasalların da kan şekeri kontrolünde etkili olduğu bilinmektedir. (6)

Özet: Diyabet hastalarının özel bir diyet uygulamaları gerekir. Kan şekerini daha kontrollü yükselttiği için soğan gibi glisemik indeksi düşük besinler tercih edilmelidir. Ayrıca quercetin ve sülfür türevleri içeren soğan bu maddeler sayesinde kan şekeri kontrolünü sağlar.

4. Kemikleri Güçlendirir

Özellikle ileri yaşlarda kemik erimesi ve ciddi kırıklardan korunmak için kemik sağlığımıza dikkat etmeli ve destekleyici besinler tüketmeliyiz. 

2016’da yapılan bir çalışmaya katılan menopoz dönemindeki 24 kadın, 8 hafta boyunca her gün 100 gram soğan tüketti. Araştırma sonunda hem deneklerin kan testleri hem de hücre testleri soğan ve soğan suyu tüketiminin osteoporoz gibi kemik hastalıklarının önlenmesinde etkili olabileceği sonucuna ulaşmamızı sağlayacak bulgular gösterdi. Ayrıca deneklerin kanındaki antioksidan miktarında da artış gözlendi. (7 )

Özet: Yapılan çalışmalar soğan tüketiminin kemik yapısını güçlendirmeye fayda sağladığını ve antioksidanlar açısından vücudu ve kemikleri beslediğini gösteriyor.

5. Bağışıklık Sistemini Güçlendirir

Soğan, selenyum içeriği sayesinde bağışıklık sistemini güçlendirir. Bağışıklığı sağlayan hücrelerde selenyum eksikliğinin önemli proteinleri sentezleyememe, verimsiz çoğalma ve kalsiyum transferini sağlayamama gibi problemlere yol açtığı bilinmektedir. 

Soğan çok eskiden beri ülkemiz de dahil pek çok kültürde soğuk algınlığı gibi problemlerde bir ilaç olarak işlev görür. 

Ayrıca anti-inflamatuar özellik gösterdiği için enfeksiyon temelli hastalıkların tedavisinde de etkilidir. 

Özet: Soğan, içeriğindeki selenyum sayesinde bağışıklığı sağlayan hücrelerin düzenli işlemesini sağlayarak bağışıklığı güçlendirir ve soğuk algınlığı gibi hastalıkların tedavisinde kullanılır.

Soğan Suyu 

Yukarıda bahsettiğimiz içerikleri soğan suyu da içermektedir yani bütün bahsettiğimiz bu faydaları sağlar fakat suyunu sıktığımızda lif içeriğini kaybettiği için glisemik indeksinde yükselme görülür. Bunun dışında soğan suyu tüketmek bir sorun oluşturmaz. Ayrıca suyunu sıktığımızda daha konsantre ve kolay tüketilir bir form elde etmiş oluruz ve bu faydalı kimyasalları daha konsantre bir biçimde almış oluruz.

Soğan suyu özellikle son zamanlarda saç kürleri için oldukça popüler bir malzeme haline geldi. Genel olarak deri sağlığına faydalı olan soğan, suyuyla da kafa derisindeki problemlere çözüm olabilir. Potasyum, magnezyum, C ve B-6 vitaminleri ve sülfür sayesinde saç sağlığına ve uzamasına katkıda bulunduğu düşünülmektedir. Ayrıca saç ve sakal kaybında da besleyici kür olarak kullanılır ve bu alandaki pek çok ilacın içinde soğana benzer içerikler bulmak mümkündür. 

Bazı kaynaklara göre akne tedavisi ve mantar temelli problemlerde de işe yaradığı düşünülmektedir.

Ek olarak soğanın orta kulak enfeksiyonuyla pozitif bağlantılı olduğu düşünülüyor. (10)

Soğan Kabuğu 

Soğanın kabuğu da antioksidanlar ve A, E, C vitaminleri açısından zengindir. Quercetin ve flavonoidler açısından zengin olan soğan kabuğu alışılmamış olsa da aslında salata ve yemeklerde kullanılabilir.

Saç ve deri sağlığına faydalı olan soğan kabuğu kaynatılarak kafa derisine sürüldüğünde saçları yumuşatır ve kepek oluşumunu önler. 

Deri enfeksiyonları ve döküntülerin üzerine soğan kabuğu sürüldüğündeyse rahatlatıcı etki gösterir.

Yine kaynatılıp çay şeklinde de tüketilebilen soğan kabuğunun ağrıları azalttığı ve rahatlattığı düşünülüyor.

Kırmızı Soğan

Diğer türlerinde olduğu gibi kırmızı soğanda da kanser riskini azaltan pek çok kimyasal bulunmakta. Bu kimyasalların başında ise quercetin ve anthocyanin geliyor ve bunlar kırmızı soğanda beyaz soğandan neredeyse üç kat daha fazla bulunuyor. Yani kırmızı soğan kanser riskinin azaltılmasında bir hayli önemli. (8)

Oligofructose adı verilen özel bir lif içeriğine sahip olan soğan sindirime yardımcı olurken aynı zamanda bağırsaklardaki iyi bakterileri de koruyor. 2005’te yapılan bir çalışmaya göre soğan bu sayede ishalden de koruyor ve kırmızı soğan lif içeriği konusunda sarı soğandan yaklaşık 2 kat daha zengin. (9)

Yeşil Soğan

Yeşil soğan esas olarak olgunlaşmamış soğandır ve bu yüzden içeriği bir takım farklılıklar gösterir. Örneğin lif oranı kuru soğandan yaklaşık 3 kat daha fazladır ve protein bakımından biraz daha zengindir. Lifli olması ve soğanın özel lif yapısı yeşil soğanı sindirim sistemi için vazgeçilmez bir element haline getiriyor. 

Ek olarak kalsiyum, magnezyum, demir mineralleri bakımından kuru soğana göre daha zengindir fakat diğer mineraller konusunda aralarında çok büyük bir farklılık görülmez. 

B-6, C, A, E, K vitaminleri, lutein, zeaxanthin ve folatlar açısından da daha zengindir. 

Kalori ve lif oranı da daha düşük olan yeşil soğan glisemik indeksi bakımından da yüzümüzü güldürüyor. Bu açıdan diyet yapanlar için de çok uygun bir yiyecek gibi görünüyor. 

Nasıl Saklanır?

Soğanı buzdolabında saklamanıza gerek yoktur. Dışarıda oda sıcaklığında da saklanabilir ki bu soğanı çok daha pratik ve kolay tüketilir hale getiriyor. Soğan bir kök olduğu için koparıldıktan sonra da az bir nemle filizlenmeyi sürdürür bu yüzden filizlenip yumuşamadan tüketilmesi tavsiye edilir.

Nasıl Tüketilir?

Soğan çiğ olarak yemeklerin yanında tüketilebileceği gibi yemeklerin içinde ya da tek başına pişirmek için de güzel bir alternatif. Diyetinize çok kolay bir şekilde ekleyebileceğiniz soğanın yeşil kısmını salatalarınıza da ekleyebilirsiniz.

Soğan Kavurması Tarifi 

• 4-5 tane soğan,
• 2-3 tane yeşil biber,
• 1 tane domates,
• 1 yemek kaşığı domates salçası,
• 1 tatlı kaşığı biber salçası,
• 2-3 diş sarımsak,
• Tuz,
• Karabiber,
• Tereyağı ve sıvı yağ.

Soğan, domates ve biberleri irice doğrayın. Derin bir tencerede tereyağını ve sıvı yağı eritin ve üzerine soğanları ekleyip kavurun. Üzerine biberleri ekleyip kavurmaya devam edin. Kavrulunca son olarak domatesleri ekleyin ve üzerine salça, sarımsak, tuz ve karabiber ekleyip iyice karıştırın. Yarım çay bardağı su ekleyip 5 dakika pişirin. Sıcak olarak servis edebilirsiniz. 

Sonuç

Soğan pek çok alanda sağlığımıza fayda sağlayan bir yiyecektir. İçeriğindeki antioksidanlar, vitaminler ve fitokimyasallar sayesinde kanserle savaşta en büyük yardımcılarımızdandır. Özellikle bağırsak ve mide kanserleri üzerinde etkili olan soğan tümör oluşumunu ve dağılmasını engellemeye de yardımcı olur. Selenyum içeriği sayesinde bağışıklık sistemimizi güçlendirir ve ileri yaşlarda ortaya çıkan osteoporoz ya da kemiklerin zayıflaması gibi problemleri engeller, özellikle yeşil soğan yüksek oranda kalsiyum içerir. Quercetin ve sülfür türevleri sayesinde kan şekerinin kontrol edilmesine yardımcı olur ve özellikle yeşil ve kırmızı soğan lif içerikleri sayesinde oldukça düşük glisemik indekse sahiptir, bu yüzden kan şekerini kontrollü yükseltirler. Soğan saç derisine iyi gelir ve suyu kepek, sivilce gibi deri hastalıklarının tedavisinde kullanılabilir. Saç dökülmesinde etkilidir. Pek bilinmese de soğan kabuğu da soğan gibi yemeklerde tüketilebilir hatta çayı yapılıp içildiğinde rahatlatıcı ve ağrı kesici etki yaptığı düşünülmektedir. Deri problemlerinde ve saç bakımında da kullanılabilen soğan kabuğu pek çok yararlı fitokimyasal da içerir. Sonuç olarak, soğan bütün faydalarıyla soframızdan eksik etmememiz gereken bir yiyecek olduğunu bize kanıtlıyor. Beslenmenize de çok kolay adapte edebileceğiniz bu bitkiyi daha çok kullanmanızı tavsiye ederiz. 

UYARI: Burada yer alan bilgiler sağlıklı bireyler içindir. Tek tip tüketim önerilmemektedir. İçerikte yer alan bilgiler özel durumlarda veya hastalıklarda farklılık gösterebilir. En doğru bilgi için hekiminize ve diyetisyeninize danışınız.