Sağlık Dostu Tarçının 8 Faydası

Binlerce yıllık geçmişi olduğu düşünülen, insanlık tarihinin en eski ve en çok kullanılan baharatlarından biridir tarçın. Latince ismi Cinnamomum olan bitki aslında tropikal bölgelere özgü bir ağaç yahut ağaççık cinsidir. Bu baharatın ana yurdu Güney ve Güneydoğu Asya’dır. 

Hoş kokulu ve yaprakları dökülmeyen bir ağaç çeşidi olan tarçının elde edilme biçimi, kurutulmuş ağaç kabuklarının kullanılması şeklindedir. Kabuk ya da yaygın kullanım şekliyle “çubuk” tarçın, kabukların üst üste konularak rulo biçiminde kıvrılmasıyla üretilir.

Özellikle de diyabet denince akla gelen aromatik ve şifalı tarçının 8 mükemmel faydasını sıraladık:

1. Sağlığımıza Faydalı Bileşikler Yönünden Zengindir

Tarçının sağlığa etkileri söz konusu olduğunda dikkat edilmesi gereken öncelikli nokta, tarçının onlarca farklı çeşidinin olması ve bizim doğru olan türünü tüketmemizdir. Günümüzün piyasasında yaygın olarak 2 tür tarçın bulunur: 

1. Seylan(Ceylon) Tarçını: Gerçek tarçın diyebileceğimiz bu tür, piyasada daha çok karşımıza çıkan Çin tarçınına kıyasla çok daha ince, yoğun, açık renklidir ve kolay ufalanır.

2. Çin(Kasia) Tarçını: Tarçının, koyu renkli, kalın tabakalı ve içi boş bir tüp gibi görünen türüdür. (1)

Seylan tarçınında kumarin denen fitokimyasalın çok az miktarda bulunması sebebiyle daha sağlıklıdır ve daha nadir bulunur. Bu sebeple maliyeti yüksektir. Çin tarçını ise, Seylan tarçınına göre yaklaşık 63 kat daha fazla kumarin barındırdığı için Seylan tarçını kadar faydalı olduğu söylenemez.(2) Zira kumarin, belli bir miktarda kullanıldığında faydalı iken, yiyecek olarak çok fazla tüketilmesinin karaciğere zarar verdiği, hatta kanser riskine yol açtığı gözlenmiştir.(3)

Tarçın, kalsiyum, potasyum, magnezyum, demir ve lif yönünden zengin bir içeriğe sahiptir.

1 yemek kaşığı(7.8 gr) tarçında:  (4)

Ancak bundan daha önemlisi, içerisinde bol miktarda polifenol, antioksidan ve sinnamaldehit, sinnamik asit ve sinnamat gibi eşsiz kimyasal bileşikleri barındırır.(5)

Özellikle de sinnamaldehit içeriği, pek çok hastalıkla mücadelede bir numaralı yardımcımızdır.  

Özet: Tarçının, Seylan ve Çin tarçını olmak üzere en yaygın iki çeşidi vardır. Seylan tarçını, kumarini çok az içerdiğinden diğer çeşide göre çok daha faydalıdır. Tarçın genel olarak ise başta sinnamaldehit olmak üzere son derece yararlı kimyasal bileşikleri barındırır.

2. Antidiyabetik Etkisi Son Derece Güçlüdür  

Tarçının halk arasında en bilindik özelliklerinden biri kan şekerini düşürmesidir. Peki bunu nasıl başarır? Özellikle diyabet hastalarında, insülin hormonunun yeterli üretilememesi veya hücrelerin yeterli miktarda insülin emilimi yapamaması sonucunda kan şekerinin yükseldiği görülür. Ancak tarçında bulunan bir bileşik, hücrelerle etkileşimde insülinin etkilerini taklit eder. Böylece bu sorunun oluşmamasını sağlar. Aynı zamanda şekerin kan dolaşımıyla hücrelere taşınmasına yardımcı olan insülin hormonuna duyarlılığı artırır. Bu şekilde kan şekerini dengelemiş olur. (6)(7)

Buna ek olarak tarçın, yüksek karbonhidratlı bir yemekten sonra mide boşaltımını yavaşlatarak ve çeşitli sindirim enzimlerinin aktivitesini engelleyerek kan dolaşımındaki şekerin emilimini yavaşlatır. Bu şekilde tokluk kan şekerinin yükselmesini önler.(8)

Araştırmalar, tarçın kullanımının açlık kan şekerini %10-29 oranları arasında düşürdüğünü göstermektedir. Günlük 1-6 gram(yaklaşık 0,5-2 çay kaşığı) tarçın tüketimi, bu etkilerden faydalanmak için ideal olacaktır.(6)

Özet: İçinde bulunan bazı bileşikler sayesinde tarçın vücutta insülin hormonunu taklit eder ve ayrıca insülin hassasiyetini artırır. Bu yüzden yüksek kan şekerinin düşmesini sağlar. Günlük maksimum 1,5-2 çay kaşığı tarçın tüketerek bu etkiden faydalanabilirsiniz.

3. Kalp Hastalığı Riskini Azaltır

Günümüzde ani ölümlerin başta gelen sebeplerinden biri olan kalp rahatsızlığı, yüksek tansiyon ve kötü kolesterol kaynaklı olabilmektedir. Tip 2 diyabet hastası olan bireyler üzerinde yapılan bir çalışmada, günlük tarçın tüketiminin toplam kolesterolü, trigliserit oranını ve kötü kolesterolü (LDL) düşürürken “iyi” kolesterolü (HDL) değiştirmediği gözlenmiştir. (9)

Hatta bir başka çalışma iyi kolesterolü yükselttiğini daha göstermektedir. (10)

Kan basıncının yükselmesi de kalp sağlığını tehlikeye atan önemli durumlardan biridir. Diyabet hastaları üzerinde yapılan –yukarıda bahsedilenden farklı- bir çalışma, 12 hafta boyunca günde 2 gram tarçın tüketen hastalarda kan basıncının kayda değer oranda düştüğünü göstermektedir.(11)

Tarçının ana bileşeni olan sinnamaldehit, arterlerde kan pıhtılaşmasına sebep olan trombosit kümelenmesini engelleyebilir. Bu da felç ve kalp krizine karşı sağlığımızı koruduğu anlamına gelir. (12) 

Özet: Tarçın, kolesterolü ve kan basıncını düşürme gibi etkileri sayesinde kalp rahatsızlığı riskini önleyebilir. Trombosit kümelenmesini engelleyerek felç ve kalp krizine karşı da koruyucudur. 

4. Antioksidan Açısından Zengin Bir İçeriğe Sahiptir

Antioksidanlar, serbest radikallerin vücuttaki oksidatif hasarlarına karşı vücudumuzu koruyan önemli unsurlardır. Tarçının içinde bulunan polifenoller de güçlü antioksidan özelliğe sahiptir.

İçinde sağlığa muhteşem faydalarıyla bilinen sarımsağın da bulunduğu 26 baharatın antioksidan aktivitesinin karşılaştırıldığı bir çalışmada, tarçın en güçlü antioksidan özellikleri göstermiştir. (13)

Antioksidanın gücü sayesinde tarçın, bilhassa serbest radikallerin kan hücrelerini etkileyerek kan damarlarına verdiği zarardan bizi korumuş olur.

Özet: Tarçın, içindeki polifenoller sayesinde antioksidan açısından çok zengin bir içeriğe sahiptir. Bu sayede vücuttaki hücreleri ve kan damarlarını oksidatif strese karşı korur.

5. Antienflamatuvar Özelliği Vardır

Halk arasında iltihaplanma veya yangı denen enflamasyon, aslında bağışıklık sisteminin, hasarlı dokuyu onarmak, iyileştirmek ve yabancı istilacılara karşı vücudu korumak için kullandığı savunma yöntemidir. Ancak bu enflamasyon kronik bir hal aldığında, zarar verici bazı kimyasallar salınır ve bunlar kardiyovasküler rahatsızlıklar, obezite, eklem iltihabı ve diyabet gibi kronik rahatsızlıklara yol açar. (14)

Tarçına kokusunu ve aromatik tadını veren sinnamaldehit bileşiği, bu sinsice ilerleyen kronik enflamasyon sürecini etkisiz hale getirebilir ve böylece pek çok kronik rahatsızlık riskini azaltmaya yardımcı olur.(15)

Özet:Tarçının ana bileşeni olan sinnamaldehit, vücuda zarar veren kronik iltihaplanma süreçlerini engeller ve bunun yol açtığı kronik rahatsızlıklara karşı vücudu korur.

6. Antibakteriyeldir ve Mantarı Önler

Tarçının içinde bulunan sinnamaldehit ve öjenol fitokimyasalları, tarçına güçlü bir antibakteriyel özellik kazandırmaktadır. (16)

Uygunsuz koşullarda hazırlanan gıda maddelerinde bulunan ve gıda zehirlenmesine yol açan Listeria ve Salmonella isimli bakterilerin çoğalmasını önleyebilir. (17)

Antibakteriyel özelliği, ağız sağlığına da faydalı olup, diş çürümesini önlediği ve ağız kokusuna karşı etkili olduğu söylenebilir. (18)

Aynı şekilde tarçın, mantarı önleyici(anti-fungal) özelliği sayesinde, özellikle de son yıllarda oldukça yayılan Candida mantarının yol açtığı enfeksiyonla da mücadele eder.(19)

Özet: Tarçın içindeki fitokimyasallara bağlı olarak antibakteriyel ve mantar önleyici etkilere sahiptir. Uygunsuz koşullarda üretilen hazır gıdaların yol açtığı gıda zehirlenmelerinden koruyabilir.

7. Kanser Riskiyle Mücadele Edebilir

Kanser konusunda yapılan çalışmalar hayvanlar üzerinde ve test tüpleriyle yapılan deneylere dayansa da tarçının kanser hücrelerinde etkili olduğu aşikardır. 

Tarçının kanser hücrelerinin yayılmasına engel olmasını sağlayan şey yine içinde bulunan sinnamaldehit bileşiği ve sinnamik asittir. (20)

Bu içeriğine bağlı olarak kanseri önlemede veya kanser hücrelerinin yayılmasını engellemede etkili olabilmektedir. Fareler üzerine yapılan bir çalışma, tarçının kolondaki zehirli şeyleri ortadan kaldıran enzimleri aktive ettiği görülmüştür. Ki bu, daha sonra oluşabilecek olan kolon kanserine karşı önemli bir önlem anlamına gelmektedir. (21)

Ayrıca tarçındaki sinnamaldehit, antioksidanlarla da birleşerek anti-tirozinaz ve anti-melanojenik özellik aktivitelere sahip olur. Bu özellikler sayesinde tarçından elde edilen uçucu yağların cilt beyazlatmada kullanılabileceği iddia edilmektedir. Aynı zamanda söz konusu bu etkiler zamanla cilt kanserine dönüşebilecek tehlikelerden tarçın sayesinde korunabileceğimiz anlamına gelir.(22)

Özet: Tarçın, ana bileşeni sinnamaldehit ve antioksidanlar sayesinde kanseri önleyici ve kanser hücrelerinin yayılmasını engelleyici etkiye sahip olabilir. Özellikle de kolon ve cilt kanserinde tedavi amaçlı kullanılması olasıdır. Ancak bunun için insanlar üzerinde daha fazla çalışma yapılması gerekir.

8. Beyin Fonksiyonlarını Korur

Tau proteini, beyin hücrelerinde fazlaca bulunan ve beyin işleyişinde öneme sahip bir proteindir. Ancak özellikle de yaşlandıkça çeşitli sebeplerle işlevini kaybedip beyinde birikmeye başlar. Bu birikmeler de Alzheimer hastalığının belirtisi olan nörefibriller yumak oluşuma sebep olur. Tarçında bulunan sinnamaldehit ve epikateşin bileşikleri tau proteinin bu birikmesi durumuna engel olarak fonksiyonunu sürdürmesini sağlar.(23)

Fareler üzerinde yapılan bir çalışma gösteriyor ki tarçının beyindeki insülin hassasiyetini artırması beynin fonksiyonlarını ve aktivitesini artırmaya yaramaktadır. (24) 

Özet: Tarçındaki sinnamaldehit ve epikateşin bileşikleri bir araya geldiğinde Alzheimer’a yol açan tau protein birikmesine engel olabilir. Ayrıca insülin hassasiyetini artırması beynin çalışmasını da olumlu etkileyebilir. 

Tarçının Hem Lezzetli Hem Faydalı Tüketim Biçimi: Tarçın Çayı

Tarçını çubuk veya toz haliyle demleyip tarçın çayı şeklinde içerek yukarıda bahsedilen en mühim faydaları vücudunuzla buluşturmaya başlayabilirsiniz. Öncelikle bunun için ihtiyacınız olan malzemeler: 

1 çubuk tarçın ya da yarım çay kaşığı toz tarçın

1 büyük su bardağı kaynamış su

İsteğe bağlı olarak tatlandırıcı (Örn: Bal veya süt)

Tarçını bardağınıza koyun. Üzerine kaynamış suyu ekleyin. 8-10 dakika kadar demlenmesi için bekleyin. Çubuk tarçın kullanıyorsanız, demlendikten sonra içinden çıkarın ama çöpe atmayın; bir kere daha kullanabilirsiniz. İstediğiniz kadar tatlandırıcı ekleyin. 

Tarçın çayı, bol miktarda antioksidan içerir ve toplam antioksidan kapasitesini artırır. Böylelikle vücuttaki hücreleri oksidatif hasara karşı korur. Bu durumda tarçın çayı, serbest radikallerin sebep olduğu pek çok hastalığa karşı yardımcımızdır.(25)

Tarçının tıpkı kendisi gibi çayı da antienflamatuvar, antibakteriyel, mantarı önleyici ve  antikanser etkilere sahiptir. Aynı zamanda beyin fonksiyonlarına olan olumlu etkisi için de tarçın çayı kesinlikle tercih edilesi bir üründür. Bunlara ek olarak tarçın çayı, antibakteriyel özelliğinin bir sonucu olarak ciltte akne oluşumuna karşı da mücadele edebilir. Kolajen oluşumunu destekleyerek cildin elastisitesini artırır ve cildin ihtiyaç duyduğu nemlendirmeyi sağlayabilir. (26)(27)

Tarçın çayının tüketim zamanıyla ilgili bir ölçüt bulunmamaktadır. Yaygın olarak sabah uyandıktan sonra veya gece yatmadan önce, vücudu sakinleştirici olarak tüketilmekte. 

Aşırı veya Yanlış Tarçın Tüketiminin Zararları

Her şeyde olduğu gibi, insan sağlığının dostu güzel kokulu bu baharatın da aşırı tüketimi sağlık problemlerine yol açmaktadır. Başlıca zararları şöyledir:

• Çin tarçınında yüksek oranda bulunan kumarin, gereğinden fazla tüketildiğinde karaciğer zehirlenmesine veya ciğerlerde kanserli hücrelerin oluşmasına yol açabilir.(3)
• Tarçının yüksek kan şekerini düşürmesi en bilindik faydalarından biri. Ancak aşırı tüketim, kan şekerinin aşırı düşüşü olarak sonuç verir. Kan şekerindeki bu dengesizlik, halsizlik, baygınlık ve baş dönmesi gibi problemlere sebep olur.
• Tarçının çay olarak demlenmesi veya tatlılara-yemeklere baharat olarak konulması sağlıklı bir tüketim biçimidir. Ancak tarçını olduğu gibi kuru haliyle yemek, boğulma ihtimaline ek olarak, akciğerin tarçındaki lifleri parçalayamamasından ötürü ciğerde birikmesine ve zatürreye sebep olabilir. (28)
• Tarçında bulunan sinnamaldehit, çok fazla tüketildiğinde alerjik bir reaksiyon gösterebilir ve ağız yarasına sebebiyet verebilir. (29)

Sonuç

İnsanlık tarihinin bilinen en eski baharatlarından biri olan tarçın, kurutulmuş ağaç kabuklarının üst üste konup rulo haline getirilmesiyle elde edilir. Onlarca farklı türü içinde Seylan ve Çin tarçını en yaygın olarak karşımıza çıkanlardır. Seylan tarçını, Çin tarçınından çok daha faydalıdır ancak daha zor bulunan ve daha pahalı olanıdır. Tarçın genel olarak, potasyum, kalsiyum, demir, lif, antioksidan yönü güçlü polifenoller, ve sinnamaldehit gibi kimyasal bileşikler yönünden zengindir.

Bu dopdolu içeriği sayesinde kan şekerini düşürme, kalp hastalığı riskiyle mücadele etme, antibakteriyel ve antienflamatuvar özellikleriyle pek çok sağlık probleminden bizi koruma, kanserli hücrelerin yayılmasına engel olma, beynin aktivitesini geliştirme gibi sağlığımız için muhteşem faydalar sağlar. 

Aşırı tarçın tüketiminin ise kan şekerini çok fazla düşürmesi sebebiyle baygınlığa dahi yol açabileceğini, içerdiği kumarine bağlı olarak ciğer hastalıklarına, sinnamaldehite bağlı olarak da alerjik reaksiyonlara sebep olabileceğini de unutmamak gerekir. Yine aynı şekilde tarçını doğrudan, kuru haliyle yemek de faydadan çok zarara sebep olacağından en lezzetli ve ekstra şifalı kullanım biçimi olarak tarçın çayı tüketebilir ve tatlılara ve yemeklere toz tarçın kullanabilirsiniz. Tarçın çayı, tarçındaki faydaları ihtiva eder. 

UYARI: Burada yer alan bilgiler sağlıklı bireyler içindir. Tek tip tüketim önerilmemektedir. İçerikte yer alan bilgiler özel durumlarda veya hastalıklarda farklılık gösterebilir. En doğru bilgi için hekiminize ve diyetisyeninize danışınız.