Turpun 4 Önemli Faydası ve Çeşitleri

Turp yaşamınızda kullanabileceğiniz en sağlıklı sebzelerden biridir ve zengin besin içeriğine sahiptir. Bazı sağlık etkileriyle yaşam kalitemizi olumlu yönde etkilemektedir.

Turpun geleneksel tıbbi kullanımı vardır. Çin geleneksel tıbbında üreme organlarındaki iltihapların azaltılmasında, hemoroidde (basur), idrar yolları enfeksiyonlarında ilaç olarak kullanıldığı belirtilmiştir.

1. Zengin Besin İçeriğine Sahiptir

Bir kırmızı turpun 100 gr içeriğinde (1):

Düşük kalorilidir aynı zamanda C vitamini ve mineraller bakımından zengin besin içeriğine sahiptir. 100 g’da 92,13 g su içermektedir ve bu sağlığınız açısından çok yararlıdır. İçerdiği lif oranı ve düşük yağlı olması kilo kaybına yarar sağlar.

ÖZET: Turp zengin vitamin, mineral ve su içeriğiyle sağlığınıza olumlu etkiler sağlar. Ayrıca içerdiği düşük lif oranı ve düşük yağ içermesi diğer sağlık yararlarındandır.

2. Kolesterol Düşürücü Etki Göstermektedir

İçerdiği lif oranıyla birçok sağlık yararı olduğu bilinir.

Fareler üzerinde yapılan bir laboratuvar deneyinde turp lifi ve başka lifler %5 ve %10 oranlarında verilerek kolesterol düşürücü etkisi araştırılmış ve olumlu sonuç alınmıştır (2).

ÖZET: İçerdiği yüksek lif oranı ile kolesterol seviyesinde azaltıcı etki oluşturmaktadır.

3. Kanser Önleyici Etkisi Bulunmaktadır

Son zamanlarda yapılan çalışmalarda turp sebzesi, kolon kanseri hücrelerine karşı doza bağımlı bir eliminasyon (yok etme) etkisi göstermiştir. Turpun kanser hastalığına karşı koruma özelliğini izotiyosiyanat türlerinin sağladığı belirlenmiştir. (3,4)

Fareler üzerinde kanser hücreleri kullanılan bir çalışmada izotiyosiyanat bileşenleri kansere neden olan maddeleri temizlemeye yardımcı olmaktadır. (5)

ÖZET: Turp içeriğinde bulunan izotiyosiyanat bileşenleri kanser hücrelerine karşı yok edici etkide bulunmaktadır. Bu konu üzerinde yapılan çalışmaların artırılması gerekmektedir.

4. Sindirim Sistemi Üzerinde Etkili Rol Oynar

İçerdiği yüksek su oranı ve lif içeriği ile sindirim sistemini desteklemektedir.

Yapılan bir çalışmada fareler yüksek kolesterol diyeti ile beslenmiştir. Ardından turp ekstraktı verilerek sindirim fonksiyonları incelenmiş ve olumlu sonuçlar elde edilmiştir (6).

Yapılan başka bir çalışmada turp suyunun mide dokusunu koruduğunu ve mide ülserini önleyebileceğini tespit etmişlerdir (7).

ÖZET: Turp yüksek lif içeriği sayesinde bağırsak hareketini kolaylaştırır ve mide dokusuna etki yaparak ülserden koruma sağlar.

Turp Otu

Türkiye'nin Ege bölgesinde yetişir. Turp otu (Raphanus raphanistrum), kök, gövde ve sebze olarak sınıflandırılır ve botanik olarak Brassicaceae familyasına mensuptur. Turp otunun ana tüketim şekli kaynatılıp zeytinyağı, sarımsak, limon suyu veya yoğurt ile karıştırılarak yenmesidir. Açık pazarlardan satın alınarak veya doğadan toplanarak kullanılabilir. Çiçekleri görünmeden önce ilkbaharda toplanır. Bu sebze yüksek besin değeri ile karakterizedir. Çok miktarda vitamin içerir (8).

Ancak, diğer kök gövde yapraklı sebzelerde olduğu gibi turp otu, nitratlar ve nitritler gibi insan diyetinde istenmeyen bileşikleri biriktirme eğilimi göstermektedir. İnsanların nitrat alımı esas olarak sebzelerden, su kaynaklarından ve ette kullanılan katkı maddelerinden / koruyucu maddelerden olmaktadır (9,10).

Turp otunun önemli düzeyde nitrat içerdiği bilinmektedir. Turp otu genellikle haşlandıktan sonra tüketilmektedir. Yapılan bir çalışmada taze örneklerin nitrat düzeyi, nitrit düzeyinden yüksek bulunmuştur. Suyla 7,5 dk haşlanan örneklerde nitrat içeriği azalırken, 15 dk haşlama süresinde nitrat içeriği artış göstermiştir (11).

Nitrit ve nitrat maddelerinin toksik olmalarının nedeni kansızlığa neden olmaları ve insan vücudunda bulunan sekonder aminler ile tepkimeye girerek kanserojen nitrözaminleri oluşturmasıdır (12).

Siyah Turp

Siyah turp (Raphanus sativus L. var. Niger), küçük köklüdür. Kara turp kökleri şekil ve renkte farklılık gösterir ve Asya'dan geldiği düşünülmektedir (13). Ülkemizde üretilen turpların %10-15’ini siyah turp, geri kalanını diğer turplar oluşturmaktadır (14).

Siyah turp sadece bir kök gövde sebzesi değil aynı zamanda önemli bir tıbbi bileşik kaynağıdır. Antik çağlardan beri farklı hepatik, idrar, safra, gastrointestinal, kardiyovasküler ve solunum bozuklukları tedavisinde kullanılır. Turplar çeşitli biyoaktif bileşenler bakımından zengindir. Bununla birlikte, bu biyoaktif moleküllerin en çok çalışılan grubu glukozinolatlardır (15). Glukozinolatlar, son yıllarda birçok metabolik hastalığın ve özellikle kanserin tedavi edilmesinde ayrıca koruyucu hekimlikte hastalık oluşumunu önleme amacıyla değerlendirilmektedir. Glukozinolatların insan sağlığını koruyucu etkileri pek çok araştırma ile kanıtlanmıştır (16).

Siyah turpların Güney Amerika’da (Meksika) tıbbi amaçlarla kullanıldığı, safra taşı oluşumunu önleme ve kandaki yağ seviyesini azaltmada kullanıldığı ifade edilmektedir (17).

Besin içeriğine yönelik yapılan araştırma sonuçlarında siyah turp köklerinin yüksek oranda antioksidan aktiviteye sahip olduğu saptanmıştır (18).

Kırmızı Turp

Turp (Raphanus sativus L.), Brassicaceae (Cruciferae) familyasına ait olup özellikle Çin, Japonya, Kore ve Güney Asya’da geniş varyasyon, yayılma alanı ve üretimi bulunan insanların taze sebze gereksinimini karşılamada önemli yer tutan besin içeriği zengin bir sebzedir (19). 

Turp genotiplerinden küçük ve kırmızı köklere sahip olanlara fındık denilmektedir. Kırmızı renkli turpların (R. sativus convar. Radicula) aromaları daha kuvvetlidir. 

Kırmızı turpların karotenoid bakımından zengin olduğu saptanmıştır (20). Kırmızı turpta bulunan antosiyanin (ACN) pigmentleri farklı araştırmacılar tarafından tanımlanmıştır ve sinamik asit içeriği de bilinmektedir (21,22). Antosiyanin ve sinamik asit içeriklerinin kansere karşı mücadele ettiği bildirilmiştir (23).

Peynirli Turp Salatası

• 1 adet siyah turp
• 1 adet kırmızı turp
• 2 dal taze soğan
• 1 ufak sarımsak
• 125 gr süzme peynir
• 2,5 yemek kaşığı süzme yoğurt
• Tuz

Yapılışı: Turplar rendelenip ve iyice yıkanarak suyu sıkılır. Ardından bir kaseye alınır. Taze soğan ve sarımsak ince ince doğranıp turpların üzerine konur. Peynir , yoğurt ve tuz da ilave edilip iyice karıştırılır. Uygun bir servis tabağına alınarak servis yapılır.

Sonuç

Turp, sağlık açısından sindirime olumlu etkileri, glukozinatlar sayesinde kanser önleyici özelliğe sahip olması, yüksek C vitamini içeriği ve mantar hastalığını önlemesi ile oldukça etkili bir besindir. 

Kırmızı turp ise yaygın olarak kullanılan ve yukarıda faydalarından bahsedilen bir turp çeşididir. Karetenoid bakımından zengin bir besindir. Turpgillerden olan siyah turp yine sağlık açısından safrada taş oluşumunu önleme ve kandaki yağ seviyesini azaltma gibi yararlar sağlamaktadır. Ayrıca oldukça yüksek antioksidan içeriğe sahiptir.

UYARI: Burada yer alan bilgiler sağlıklı bireyler içindir. Tek tip tüketim önerilmemektedir. İçerikte yer alan bilgiler özel durumlarda veya hastalıklarda farklılık gösterebilir. En doğru bilgi için hekiminize ve diyetisyeninize danışınız.