Zeytinyağının Kanıtlanmış 6 Faydası ve Zeytinyağı Sabunu
Yazan, Selvanur Kara
26.03.2020 18:45 (Güncellendi 13.05.2020 01:24)
Zeytinyağının Kanıtlanmış 6 Faydası ve Zeytinyağı Sabunu
Zeytin (Olea europaea L. subsp. Europaea var. Europaea), Akdeniz bölgesinin en eski mahsullerinden biridir. Sofralık zeytin olarak tüketilmektedir.
Tüm Akdeniz bölgesinde zeytinyağı geleneksel olarak çok önemlidir, ancak sağlık üzerindeki olumlu etkisi nedeniyle tüketimi dünya genelinde artmaktadır.
1. Zeytinyağı Tekli Doymamış Yağ Açısından Zengindir
Zeytinyağı, zeytinden elde edilen doğal bir yağdır. Yağın yaklaşık %14’ü doymuş yağ iken %11’i omega-6 (linoleik asit) ve omega-3 (linolenik asit) yağ asitleri gibi çoklu doymamış yağ asitleridir. İçerisindeki yağ içeriğinin %73’ünü tekli doymamış yağ asidi olan omega-9 (oleik asit) oluşturur (1).
Doymamış yağ asitleri kimyasal yapısında en az bir çift bağ içeren yağ asitleridir. Bir çift bağı olanlar tekli doymuş yağ asidi, birden fazla çift bağ içerenler ise çoklu doymamış yağ asitleridir (2).
Oleik asit açısından zengin olan zeytinyağı tüketiminin HDL iyi kolesterol artışına bağlı olarak kolesterol miktarında düşüş olmaktadır. Hipertansiyon ve sinirsel bozuklukları önlediğine yönelik çalışmalar yapılmıştır (3).
Yapılan bazı çalışmalarda oleik asidin iltihaplanmayı azalttığını ve hatta kansere bağlı hücreler üzerinde etkisi olabileceği tespit edilmiştir (4,5).
ÖZET: Zeytinyağı, tekli doymamış oleik asit bakımından zengindir. Bu yağ asitinin birçok faydalı etkisinin olduğu bilinmektedir.
2. Zeytinyağı Tip 2 Diyabet Hastalığını Önleyebilir
Zeytin yağı; zengin tekli doymamış yağ asidi içeriği sayesinde tüketimi ile rafine zeytinyağına kıyasla tip 2 diyabetin önlenmesi, gelişimi ve ilerlemesinde yararlı etkiler göstermektedir (6).
Yapılan bir çalışmada tip 2 diyabeti olan hastalara düşük yağ içeren Akdeniz diyeti uygulanmıştır. Çalışma sonucunda Akdeniz diyetinin şeker hastalığına yakalanma riskini önleyici etkisi olduğu anlaşılmıştır (7).
ÖZET: Yapılan çalışmalar ve zeytinyağının yağ asidi içeriği zeytinyağının tip 2 diyabet hastalığını önleyici etkisi olabileceğini göstermektedir.
3. Kalp Hastalığına Yakalanma Riskini Azaltır
Kötü kolesterol olarak bilinen “LDL” in vivo (hücre dışı) oksidasyonu, koroner kalp hastalığının gelişimine sebep olan plakların oluşumuyla bağlantılıdır. Zeytinyağı fenolleri ise bu plakların oluşmasını engelleyerek kalp hastalığının önlenmesine katkıda bulunmaktadır (8).
Akdeniz diyetinde bulunan zeytinyağı sayesinde bu diyeti uygulayanlarda kalp hastalıklarından kaynaklanan ölüm oranları azalmaktadır (9).
ÖZET: LDL kolesterol seviyesinin düşürülmesi ve kalp hastalıklarından korunmak için diyetimize zeytinyağını eklemeniz gerekmektedir.
4. Tansiyon Hastalıklarına Karşı Koruma Sağlar
Zeytinyağı ile tedavi edilen birinci derece hipertansiyonu olan hastaları da içeren klinik çalışmalarda, kan basıncını düşürme eğilimi gözlemlenmiştir (10).
Zeytinyağı tüketiminin araştırıldığı bir kohort çalışmasında erkeklerin hipertansiyon hastalığının engellenmesi ile zeytinyağı tüketiminin ilişkili olduğu belirtilmiştir (11).
ÖZET: Zeytinyağı tüketiminin kan basıncını düşürme ve erkek bireylerde zeytinyağı tüketimine bağlı olarak hipertansiyon riskinin azaltılması üzerinde etkisi bulunmaktadır.
5. Antioksidan Kapasitesi Yüksektir
Zeytinyağı yüksek oranda içerdiği antioksidanlardan polifenoller (hidroksitozol, oleuropein), sızma zeytinyağını oksidasyona karşı nispeten dayanıklı hale getirir ve böylece depolama üzerine lipid peroksidasyonunun potansiyel kanserojen ürünlerinin oluşma riskini en aza indirmektedir. Bununla birlikte zeytinyağı polifenollerinin kanser riskini azalttığı ortaya konmuştur (12,13).
Ayrıca iltihaplanmayı önleyerek ve oksidasyonu koruyarak kalp hastalığı riskinizi azaltır (14).
Az miktarda K ve E vitaminlerini de içermektedir.
ÖZET: Zeytinyağının içerdiği antioksidanlar kanserojen ürünlerin oluşumunun azaltır. Antioksidan kapasitesi sayesinde anti-inflamatuar ( iltihap önleyici ) etki gösterir. Ayrıca K ve E vitamini içermektedir.
Zeytinyağı Sabunu
Bitkisel yağların soda kostik ile reaksiyonu sonucu elde edilen ve halk arasında doğal sabun olarak adlandırılan sabunlar, sıklıkla kullanılan ve vücut hijyeninde önemli kozmetik ajanlardan biridir. Zeytinyağlı sabun deriyi besleyen ve en az yan etki oluşturan sabun olarak ün yapmış olduğundan tarımsal alanlarda en sık üretilen sabunlardan biridir (15).
Zeytinyağı başlıca cilt sağlığı için önemli yağlar olan oleik asit, linoleik asit ve palmitik asit içermektedir (16). Bu nedenle sabun olarak tüketimi de oldukça yaygındır.
Zeytinyağlı El Kremi
Malzemeler
- 2 yemek kaşığı zeytinyağı (32 g)
- 2 yemek kaşığı Hindistan cevizi yağı (30 g)
- 2 yemek kaşığı balmumu (30 g)
- 1/2 çay kaşığı lavanta yağı (3 g)
- 2 E vitamini kapsülü
Hazırlanışı
- Hindistan cevizi ve balmumunu benmariye koyun ve ısıtın.
- Onlar ısındıkça tahta bir kaşıkla, her iki malzeme iyice birbirine geçene kadar karıştırın.
- Homojen bir sıvı haline gelince zeytinyağı ve lavanta yağını ekleyin.
- Ateşten alın ve E vitamini kapsüllerindeki jeli ekleyin.
- Karışım biraz soğuyup krem haline gelince cam bir kavanoza dökün ve ağzını kapatın.
- Serin ve karanlık bir yerde bekletin. İki ay kadar kullanabilirsiniz.
Uygulama
- İhtiyacınız kadar kremi yüzünüze, boynunuza ve göğüs kafesinize sürün.
- Bunu her gece uyumadan önce kullanmanızı öneriyoruz.
- Durulamaya gerek yoktur.
Sonuç
Zeytinyağı, tekli doymamış yağ asidi içeriği, güçlü antioksidan kapasitesi, fenolik bileşiklerin varlığı gibi çeşitli bileşenler ile sağlığa oldukça faydalıdır. Tansiyon ve tip 2 diyabet riskini azaltması kalp hastalıklarına karşı koruma sağlaması kanıtlanmış faydalarındandır.
Zeytinyağının kullanım alanı sadece gıda endüstrisi değildir. Doğal zeytinyağı sabunları kullanılmaktadır. İçerdiği yağ asitleri sayesinde cilt bakımı için oldukça önem arz etmekte ve tercih edilmektedir.
UYARI: Burada yer alan bilgiler sağlıklı bireyler içindir. Tek tip tüketim önerilmemektedir. İçerikte yer alan bilgiler özel durumlarda veya hastalıklarda farklılık gösterebilir. En doğru bilgi için hekiminize ve diyetisyeninize danışınız.
1. Ulusal Gıda Kompozisyon Veri Tabanı http://www.turkomp.gov.tr/food-103
2. Kent, L. (2009). Çoklu Doymamış Yağ Asitleri Eldesi: Tepki Yüzey Metodolojisi İle Optimizasyonu (Doctoral dissertation, Fen Bilimleri Enstitüsü). https://polen.itu.edu.tr/handle/11527/11194
3. Lewis, R. N., Sykes, B. D., & McElhaney, R. N. (1988). Thermotropic phase behavior of model membranes composed of phosphatidylcholines containing cis-monounsaturated acyl chain homologs of oleic acid: differential scanning calorimetric and phosphorus-31 NMR spectroscopic studies. (Oleik asidin cis-tekli doymamış asil zinciri homologlarını içeren fosfatidilkolinlerden oluşan model membranların termotropik faz davranışı: diferansiyel tarama kalorimetrik ve fosfor-31 NMR spektroskopik çalışmalar). Biochemistry, Biyokimya 27(3), 880-887. https://pubs.acs.org/doi/abs/10.1021/bi00403a007
4. Basu, A., Devaraj, S., & Jialal, I. (2006). Dietary factors that promote or retard inflammation. (Enflamasyonu teşvik eden veya geciktiren diyet faktörleri). Arteriosclerosis, thrombosis, and vascular biology, 26(5), 995-1001. https://www.ahajournals.org/doi/abs/10.1161/01.atv.0000214295.86079.d1
5. Menendez, J. A., & Lupu, R. (2006). Mediterranean dietary traditions for the molecular treatment of human cancer: anti-oncogenic actions of the main olive oil's monounsaturated fatty acid oleic acid. (İnsan kanserinin moleküler tedavisi için Akdeniz diyet gelenekleri: ana zeytinyağının tekli doymamış yağ asidi oleik asidinin anti-onkojenik etkileri (18: 1n-9)). Current pharmaceutical biotechnology, Güncel farmasötik biyoteknoloji, 7(6), 495-502. ABD Ulusal Sağlık Enstitüleri Tıp Kütüphanesi veri tabanı https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17168666
6. López-Miranda, J., Pérez-Jiménez, F., Ros, E., De Caterina, R., Badimón, L., Covas, M. I., ... & de la Lastra, C. A. (2010). Olive oil and health: summary of the II international conference on olive oil and health consensus report, (Zeytinyağı ve sağlık: II. Uluslararası zeytinyağı ve sağlık konsensüs raporu konferansının özeti) (Spain) 2008. Nutrition, metabolism and cardiovascular diseases, 20(4), 284-294. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0939475309003160
7. Huo, R., Xu, Y., Xu, W., Chen, X., Sun, K., & Yu, X. (2015). Effects of Mediterranean-style diet on glycemic control, weight loss and cardiovascular risk factors among type 2 diabetes individuals: a meta-analysis. Akdeniz tarzı diyetin tip 2 diyabetli bireylerde glisemik kontrol, kilo kaybı ve kardiyovasküler risk faktörleri üzerine etkileri: bir meta-analiz ABD Ulusal Sağlık Enstitüleri Tıp Kütüphanesi veri tabanı https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25369829
8. Tuck, K. L., & Hayball, P. J. (2002). Major phenolic compounds in olive oil: metabolism and health effects. Zeytinyağının yüksek fenolik içeriğinin metobolizma ve sağlık üzerine etkilenir) The Journal of nutritional biochemistry, 13(11), 636-644. ABD Ulusal Sağlık Enstitüleri Tıp Kütüphanesi veri tabanı https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12550060
9. Covas, M. I., Konstantinidou, V., & Fitó, M. (2009). Olive oil and cardiovascular health. (Zeytinyağı ve kardiyovasküler sağlık) Journal of cardiovascular pharmacology, 54(6), 477. ABD Ulusal Sağlık Enstitüleri Tıp Kütüphanesi veri tabanı https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19858733
10. Susalit, E., Agus, N., Effendi, I., Tjandrawinata, R. R., Nofiarny, D., Perrinjaquet-Moccetti, T., & Verbruggen, M. (2011). Olive (Olea europaea) leaf extract effective in patients with stage-1 hypertension: comparison with Captopril. . (Evre-1 hipertansiyonu olan hastalarda etkili zeytin (Olea europaea) yaprağı ekstresi: Kaptopril ile karşılaştırma). Phytomedicine, 18(4), 251-258. ABD Ulusal Sağlık Enstitüleri Tıp Kütüphanesi veri tabanı https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21036583
11. Alonso, A., & Martínez-González, M. A. (2004). Olive oil consumption and reduced incidence of hypertension: the SUN study. (Zeytinyağı tüketimi ve düşük hipertansiyon insidansı: SUN çalışması) Lipids, 39(12), 1233. ABD Ulusal Sağlık Enstitüleri Tıp Kütüphanesi veri tabanı https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15736920
12. Tunca, B.; Tezcan, G.; Cecener, G.; Egeli, U.; Ak, S.; Malyer, H.; Tumen, G.; Bilir, A. Olea europaea leaf extract alters microRNA expression in human glioblastoma cells. (Olea europaea yaprak ekstresi insan glioblastom hücrelerinde mikroRNA ekspresyonunu değiştirir) J. Cancer Res. Clin. Oncol. 2012, 138, 1831–1844. ABD Ulusal Sağlık Enstitüleri Tıp Kütüphanesi veri tabanı https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22722712
13. D’Amore, S.; Vacca, M.; Cariello, M.; Graziano, G.; D’Orazio, A.; Salvia, R.; Sasso, R.C.; Sabbà, C.; Palasciano, G.; Moschetta, A. Genes and miRNA expression signatures in peripheral blood mononuclear cells in healthy subjects and patients with metabolic syndrome after acute intake of extra virgin olive oil. (Ekstra sızma zeytinyağı akut alımından sonra sağlıklı kişilerde ve metabolik sendromlu hastalarda periferal kan mononükleer hücrelerinde genler ve m-RNA ekspresyonu. BBA-Mol. Cell Biol. Lipids 2016, 1861, 1671–1680. ABD Ulusal Sağlık Enstitüleri Tıp Kütüphanesi veri tabanı https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27422371
14. Beauchamp, G. K., Keast, R. S., Morel, D., Lin, J., Pika, J., Han, Q., ... & Breslin, P. A. (2005). Phytochemistry: ibuprofen-like activity in extra-virgin olive oil. (Fitokimya: sızma zeytinyağında ibuprofen benzeri aktivite). Nature, 437(7055), 45. ABD Ulusal Sağlık Enstitüleri Tıp Kütüphanesi veritabanı https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16136122
15. Turan, D., Yeşilçubuk, N. Ş., & Akoh, C. C. (2013). Enrichment of sn-2 position of hazelnut oil with palmitic acid: Optimization by response surface methodology. Fındık yağının sn-2 pozisyonunun palmitik asit ile zenginleştirilmesi: Tepki yüzeyi metodolojisi ile optimizasyon. LWT-Food Science and Technology, 50(2), 766-772. https://pubag.nal.usda.gov/catalog/1136380
16. Chiavaro E, Vittadini E, Rodriguez-Estrada MT, Cerretani L, Bendini A. Differential scanning calorimeter application to the detection of refined hazelnut oil in extra virgin olive oil. (Sızma zeytinyağında rafine fındık yağının saptanmasında diferansiyel tarama kalorimetresi uygulaması). Food Chemistry, Gıda Kimyası 110, 2008, 248-256. ABD Ulusal Sağlık Enstitüleri Tıp Kütüphanesi veri tabanı https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26050190
Yorum Yapın